Editoriaal Onderwijskrant nr. 169: mei 2014. Onderwijsdebat: waarheid versus GOK-verzinsels over s.o. & negatie taalprobleem door politiek correctelingen

Weldenkenden leggen bom onder s.o. & negeren tikkende taaltijdbom

1    Bom onder s.o. & tikkende taaltijdbom

De weldenkende hervormers waren de voorbije maanden weer actief. Prof. Nicaise, het HIVA, Van Houtte, Spruyt, Kavadias... bestreden in De Gids (december) en in het boek ’Het Onderwijsdebat’ ...naar eigen zeggen de ‘bom onder ons secundair onderwijs.’ Ze beseffen niet dat ze met hun radicale hervormingen zelf een bom leggen onder ons onderwijs en onze succesvolle eerste graad, nog

steeds een exportproduct.

De sociologen en andere taalachterstandsnegationisten zijn tegelijk doof voor de tikkende taaltijdbom. Dit kwam de voorbije maanden weer tot uiting in de taalstrijd omtrent de problemen van het sterk toegenomen aantal anderstalige leerlingen – zoals bleek uit PISA-2012 en uit twee nieuwe rapporten over schooluitval. De vele taalachterstandsnegationisten spanden zich

in om die tikkende taalbom te ontkennen of sterk te minimaliseren. Volgens prof. Koen Jaspaert is het

taalprobleem gewoon ’aangepraat’. Sommigen proclameerden dat het leren van het Nederlands en de

integratie niet eens meer zo belangrijk zijn in onze superdiverse maatschappij. Volgens ‘politiek correctelingen’ ging het enkel om ’sociale discriminatie’. ‘Anti-racisten’ als Orhan Agirdag, Ico Maly en Helene Passtoors (jawel!) beschuldigden zelfs de taalpleitbezorgers van taalracisme. Ook volgens de

’taalexperts’ Van den Branden, Van Avermaet en co is er geenszins nood aan meer Nederlands.

In de maand april noteerden we ook nog verordeningen en standpunten die het taalprobleem dreigen

aan te scherpen. Op 11 april proclameerde Elke Decruynaere, de Gentse schepen van onderwijs,

dat de leerkrachten voortaan de anderstalige leerlingen niet langer mogen stimuleren om in en buiten

de klas Nederlands te spreken i.p.v. hun thuistalen. De andersdenkenden, dus ook de meeste leerkrachten, verweet ze ‘ideologische hardnekkigheid’. Het is nochtans tijdens de speeltijden, aan tafel en in de buitenschoolse opvang dat ze het meest de kans krijgen Nederlands te spreken en in te

oefenen. Decruynaere stelt terecht dat te veel leerlingen het zesde leerjaar verlaten met een enorme

taalachterstand. In plaats van het invoeren van intensief NT2 vanaf de eerste dag van het kleuteronderwijs, willen Decruynaere en de vele politiek correctelingen’ dit probleem aanpakken door het

stimuleren van het gebruik van de thuistalen. De onderwijsschepen kreeg de volle steun van de exdirecteurs van het Steunpunt-GOK, van ondertekenaars van het pamflet ‘De (wilde) Gok van Pascal

(Smet)’ van oktober 2009,... die allen geen heil verwachten van NT2 en meer taalonderwijs, maar

des te meer van het gebruik van de thuistalen in en buiten de klas. Taalkundigen en andere weldenkenden zwaaiden met dé ’wetenschappelijke waarheid’ en bestempelden de ervaringswijsheid van de vele praktijkmensen als ’buikgevoel’ en quantité négligeable. De Brusselse staatssecretaris Bruno

De Lille dacht er in die dagen ook even aan om de voorrangsregeling voor Nederlandstalige leerlingen

te schrappen.

De andersdenkenden lieten zich ook niet onbetuigd in deze taalstrijd. Decruynaere en co kregen enorm

veel kritiek te verduren vanwege praktijkmensen, maar ook van veel ouders van allochtone leerlingen,

... Ook Onderwijskrant plaatste een aantal reacties op het internet (kranten, blog, facebook, twitter e.d.)

2          Meer onderwijskansen & minder uitval. Het ongelijk van de weldenkenden

2.1   Meer onderwijskansen

De voorbije maanden kregen de hervormers s.o. ende onderwijssociologen af te rekenen met tegenvallend nieuws. Meer dan ooit bleek dat ze vooral de sterke kanten van ons onderwijs willen ondermijnen. Op 3 december verscheen PISA-2012-wiskunde: onze 15-jarigen behaalden de Europese

topscore : 531 punten & gidsland Finland: 519; we telden ook veel meer toppers (25%) dan Finland

(14%) en de Europese resilience-topscore inzake kansarme leerlingen die toch hoog scoren (10,4%

versus Finland 7,5%). Het welbevinden ligt ook een heel stuk hoger dan bij de Finse leeftijdsgenoten. In

februari vernamen we dat we voor de PISA-test probleemoplossend vermogen eveneens de Europese

topscore behaalden.

Eind februari toonde ook de Brusselse psycholoog Wim Van den Broeck in een studie over PISA-2012

aan dat Vlaanderen meer onderwijskansen biedt dan andere landen en dat vooral ook de kansarme

leerlingen meer kansen krijgen. De VUB-onderzoeker maakt brandhout van de aantijging dat

Vlaanderen kampioen sociale discriminatie is en van de dwaze prestatiekloofmythe. Hij toont eveneens

aan dat onze gedifferentieerde eerste graad veel meer voordelen dan nadelen biedt.

Begin maart mengde ook de Nederlandse socioloog Jaap Dronkers zich in het Vlaams controversieel debat over onderwijskansen. Hij onderschreef in een blog de kritiek op de egalitaire GOK-ideologie en voorstelling van de onderwijskansen. De Gentse psycholoog Wouter Duyck formuleerde recentelijk analoge conclusies en kritiek als Van den Broeck in opiniebijdragen in Doorbraak (eind december) en in De Tijd (19 januari). Van den Broeck en Duyck verwoordden nog eens hun visie in het boek Visie(s) op

onderwijs (Pelckmans, eind maart).

2.2     Minder schooluitval dankzij vroege differentiatie

1ste graad & technische opties

In februari verscheen het nieuwe landenvergelijkend Eurostat-rapport over schooluitval (= jongeren

tussen de 18 en 24 jaar zonder einddiploma) met8,7% voor Vlaanderen. Andere scores: *Nederland:

8,8% *Finland:8,9%* Denemarken:9,1% *Duitsland:10,5% *Frankrijk:11,6% *Verenigd Koninkrijk:13,5%

*Wallonië:14,8% *Italië:17,5% *Portugal:20,8%; Brussel:20,1%, Spanje:24,9%. We stelden opnieuw

vast dat ons onderwijs een goede score behaalt en dat Vlaanderen beter presteert dan landen met een

gemeenschappelijke lagere cyclus .Eind december verscheen het overheidsrapport ‘De

sociale staat van Vlaanderen-2013’. Het onderwijs hoofdstuk is volledig gewijd aan het fenomeen van

de voortijdige schoolverlaters en bevestigt de beperkte uitval. Ides Nicaise, Bieke De Fraine, Jan

Van Damme ... geven nu voor het eerst toe dat de beperkte(re) schooluitval mede een gevolg is van

“early tracking (differentiatie vanaf 12 jaar) en van het vroegtijdig aanbieden van technisch georiënteerderichtingen”. Ze voegen er aan toe dat ze hun vroegere kritische mening omtrent onze eerste

graad moeten herzien. De schooluitval komt vooral voor in steden en regio’s met veel anderstalige

leerlingen, maar de beleidsverantwoordelijken trekken hier niet de nodige conclusies uit en verbinden

de uitval ook ten onrechte met onze eerste graad.

3          Nieuwe taalcampagne van Onderwijskrant

De taalproblemen en het ontbreken van intensief NT2 zijn allang zorgwekkend; maar een effectieve

aanpak blijft maar uit en de taaltijdbom tikt verder. Onderwijskrant pleitte de voorbije 20 jaar onophoudelijk voor de invoering van intensief NT2. Een specifiek programma voor intensief NT2 viseert een doorgedreven NT2-aanpak voor anderstalige leerlingen vanaf de eerste dag van de kleuterschool – en zowel in de klas als buiten de klas. Het zijn merkwaardig genoeg de ex-directeurs van het GOKSteunpunt,

de professoren Piet Van Avermaet en Kris Van den Branden, die de grootste tegenstanders

waren/zijn van NT2-onderwijs en zelfs van het stimuleren van de leerlingen om ook buiten de klas

Nederlands te spreken. Er is meer dan ooit nood aan intensief NT2- en achterstandsonderwijs. Er is

tegelijk meer weerstand dan ooit vanwege de vele taalachterstandsnegationisten.

Pleidooien voor intensief NT2 en meer aandacht voor het Nederlands in het algemeen, vinden we

niet terug in de verkiezingsdebatten en in de vele memoranda. In het lijvige VLOR-memorandum komt

de term NT2 niet eens voor. De tegenstanders vanNT2 en de ’politiek correctelingen’ pleitten recentelijk

zelfs tegen het stimuleren van het spreken van het Nederlands op de speelplaats e.d. Hierdoor zal

de al te beperkte tijd die de meeste anderstalige leerlingen op school kunnen besteden aan het

spreken en oefenen van de landstaal nog drastisch gereduceerd worden. Ook in het EPO-boek ‘Het Onderwijsdebat’ vind je geen pleidooien voor intensiefNT2. Nicaise en andere auteurs hebben destijds de invoering van NT2 - die anderstalige leerlingen meer onderwijskansen biedt - als reactionair

bestempeld. Dit alles zijn redenen te over om in deze Onderwijskrant ook veel aandacht te besteden

aan die taalthema’s.

4          Verkeerde GOK-prioriteiten sinds 1970

& nefaste GOK-hervormingen in s.o.

De lamenteerders over onderwijskansen zijn paradoxaal genoeg vaak ook de mensen die tegelijk de

taalproblemen van anderstalige leerlingen minimaliseren. Onze inzet in het debat over de hervorming

van het secundair onderwijs heeft niet enkel te maken met onze bezorgdheid omtrent de toekomst

van ons secundair onderwijs. Onze betrokkenheid is nog meer ingegeven door het feit dat de voorstanders

van de hervorming eens te meer er van uitgaan dat de GOK-problematiek veel te maken heeft

met al dan niet comprehensief s.o. Dit was al in de jaren zestig-zeventig de dominante GOK-visie bij de

beleidsmensen, sociologen ... Daardoor geraakten prioritaire en effectieve GOK-maatregelen zoals de

invoering van achterstandsonderwijs & intensief NT2 op de achtergrond. We betreuren dat de beleidsverantwoordelijken en weldenkenden nog steeds de belangrijkste GOK-prioriteiten verwaarlozen en met hun geplande Masterplanhervorming de onderwijskansen van de jongeren - en vooral van de

kansarme - nog verder zullen aantasten. Tijdens BRT-uitzendingen in 1971 pleitten we al

voor het prioritair investeren in de aanpak van vroege (leer)achterstanden i.p.v. de grote investeringen

in het Vernieuwd secundair onderwijs. Velen wisten al in 1970 dat een aantal kleuters grote achterstanden

vertoonden van bij het begin van hun schoolloopbaan en dat we die taal- en leerachterstanden

zo vroeg mogelijk moesten aanpakken. Vanaf de late jaren tachtig werden we ons ook meer bewust

van de grote taal- en leerproblemen bij veel allochtone leerlingen. De voorbije 25 jaar pleitten we dan

ook onophoudelijk voor de invoering van intensief NT2- en achterstandsonderwijs vanaf de eerste dag

van het kleuteronderwijs. De vele weldenkenden, de taalachterstandsnegationisten, de GOKsteunpunten,

de ‘politiek correctelingen’ & tegenstanders van de integratie vonden/vinden de inzet voor het leren

van het Nederlands niet nodig en zelfs nefast. Onderwijskrant

werd/wordt voor zijn taalinzet zelfs van taalracisme beschuldigd - in april j.l. nog door Orhan

Agirdag en zelfs door Helene Passtoors.Uit het grootschalige talentenonderzoek van de Nederlandse

socioloog Van Heek was al in 1968 gebleken dat het voortgezet onderwijs in hoge mate

een meritocratisch/democratisch gehalte vertoonde. In 1969-1970 waren we zelf betrokken bij het grootschalig Leuvens CSPO-doorstromingsonderzoek (5.000 leerlingen.) We stelden eveneens vast dat

veruit de meeste arbeiderskinderen met een behoorlijke schooluitslag al doorstroomden naar het

aso - net voor de invoering van het VSO. In de jaren vijftig-zestig was ons s.o. inzake democratisering en

sociale mobiliteit in een stroomversnelling geraakt. Jammer genoeg werd dit niet (h)erkend door een

aantal sociologen en door de belangrijkste beleidsmakers.

In plaats van na te gaan welke de hefbomenwaren van die democratisering, ging men ervan

uit dat er geen sprake was van een echte democratisering en dat ons s.o. vooral knelpunten

en sociale discriminatie vertoonde. Onze eerstegraad werd zelfs als dé probleemgraad bestempeld.

Sinds de late jaren zestig wordt op basis van verkeerde analyses van het democratisch gehalte van

ons s.o. en van het functioneren van onze succesvolle lagere cyclus, ten onrechte veel GOK-heil verwacht

van de invoering van een gemeenschappelijke (comprehensieve) eerste graad. Dit leidde tot

dure en vruchteloze GOK-investeringen in de structuur van ons s.o., tot een nefaste 3x2-leerjarenstructuur

die nergens ter wereld wordt toegepast, tot nivellering in de eerste graad, tot grote problemen in

de lerarenopleidingen die hun studenten voortaan moesten opleiden voor vier i.p.v. drie leerjaren ...

We kregen de voorbije 40 jaar vooral hervormingen die de kwaliteit van het s.o. en de talentontwikkeling

aantastten. De kansarme leerlingen waren/zijn hier nog het meest de dupe van.

Ook na de afzwakking van het VSO in 1976 en nade invoering van het eenheidstype in 1989 bleven de comprehensievelingen hun strijd verder zetten. Vanaf de beleidsverklaring 1995-1996 van het duo Van den Bossche-Monard en nog meer vanaf het

aantreden van minister Vanderpoorten (1999-2004) flakkerden de kritiek op de sociale discriminatie in

het s.o. en de plannen voor een comprehensieve hertekening van het onderwijslandschap weer op. In

de besluiten van de