Secundair onderwijs is NIET dé grote sociale filter ! Reactie op standpunt van Ides Nicaise over sociale discriminatie in s.o. (zie bijlage)

Volgens Nicaise is ons secundair onderwijs dé grote sociale filter - maar blijkbaar niet ons lager en hoger onderwijs. Ons hoger onderwijs zou zelfs vrij hoog scoren inzake 'onderwijskansen’. 

De relatie met het scholingsniveau van de ouders is  vooreerst praktisch even hoog bij de start van het secundair. Ook de Leuvense prof. Jan Van Damme heeft hier herhaaldelijk op gewezen en dit op basis van het longitudinaal loso-onderzoek.

 Ons secundair onderwijs zou volgens Nicaise kampioen zijn inzake ‘ongelijkheid’ of sociale discriminatie, maar dat zou dan plots in het hoger onderwijs  niet meer het geval zijn. Hij schrijft: “Een kwart van de kinderen van laaggeschoolde ouders haalt een diploma hoger onderwijs. In de EU zijn er maar vier landen die hierop beter scoren. En bijna de helft (47 procent) van de kinderen van middengeschoolden haalt een hoger diploma: hier doen slechts vijf landen het beter.” Zo’n betoog klinkt niet logisch en geloofwaardig: in ons s.o. is de sociale discriminatie heel groot, maar het hoger/universitair onderwijs trekt dat weer recht.  Is het overigens niet de eindmeet die telt: wat de Vlaamse leerlingen aan de eindmeet bereiken?

Nicaise en co  baseren zich vooral op een bepaalde interpretatie van PISA. De Nederlandse prof. Jaap Dronkers berekende dat onze 'autochtone' 15-jarige leerlingen inzake relatie met SES (= gelijkheid volgens egalitaire sociologen) voor PISA even goed scoren als de Finse. Volgens prof. Woessmann behalen we dan zelfs de beste Europese score inzake gelijkheid. Waarom krijgen we in Vlaanderen nooit een aparte berekening voor de autochtone leerlingen? Zo weten we niet eens of onze autochtone leerlingen wel achteruitgang voor PISA-wiskunde -2012 boekten in vergelijking met PISA-2003.

Nicaise veronderstelt ook ten onrechte dat het bij de invloed van het scholingsniveau van de ouders (als SES-factor) louter gaat om sociaal-economische factoren. Dat kinderen van hooggeschoolde ouders (op vandaag) gemiddeld een hogere intellectuele aanleg hebben, is volgens de egalitaire ideologen uitgesloten.

Nicaise en co verwachten ook  dat de school de invloed van de sociale omgeving (cognitieve impulsen, verwachtingen t.a.v. onderwijs ...) zomaar kan en moet neutraliseren. Niets is minder waar; de school is niet almachtig. 

Nicaise beweert dus ten onrechte dat de gedifferentieerde structuur van het s.o. dé oorzaak is van de SES-correlatie. Hij pleit voor een gemeenschappelijke (comprehensieve) lagere cyclus, maar verzwijgt dat de ongekwalificeerde uitstroom hoger is in praktisch alle landen met een comprehensieve lagere cyclus. De leerlingen presteren er ook lager voor PISA & TIMSS. Het is ook precies door die gedifferentieerde structuur dat Vlaanderen bijna de laagste ongekwalificeerde uitstroom telt (8,7 % volgens Eurostat), dat minder leerlingen vroegtijdig afhaken.   Ons Vlaams s.o. is niet de grote sociale filter!

Tegelijk stelde ook Nicaise in zijn boek 'De school van de ongelijkheid' dat de taalproblemen niet zo'n grote rol spelen bij de problemen van anderstalige allochtone leerlingen. Hij sloot zich aan bij de vele taalachterstandsnegationisten die mede verantwoordelijk zijn voor het uitblijven van intensief NT2-onderwijs vanaf de eerste dag van de kleuterschool.

 Bijlage: Secundair onderwijs nog altijd bepaald door sociale afkomst"

Bron: Belga (Bewerking door DM) © photo news.  Ides Nicaise: "Spijtig genoeg is het secundair onderwijs de grote sociale filter."

Voor Ides Nicaise van HIVA, het Onderzoeksinstituut voor Arbeid en Samenleving aan de KU Leuven, zijn de resultaten van het Eurostat-onderzoek een duidelijk signaal dat er dringend nood is aan een radicale hervorming van het secundair onderwijs. "Het secundair onderwijs is de grote sociale filter", zegt hij. .

Want Ides Nicaise ziet genoeg kansen in het hoger onderwijs. "Ons hoger onderwijs is zeer liberaal waar mensen uit een lagere sociale klasse gemakkelijk toegang tot krijgen. Dat blijkt ook uit de Eurostat-cijfers. Een kwart van de kinderen van laaggeschoolde ouders haalt een diploma hoger onderwijs. In de EU zijn er maar vier landen die hierop beter scoren. En bijna de helft (47 procent) van de kinderen van middengeschoolden haalt een hoger diploma: hier doen slechts vijf landen het beter. Spijtig genoeg is het secundair onderwijs de grote sociale filter", zegt Nicaise.

Sociale kloof

 Dus is er nood aan een radicale hervorming van het secundair onderwijs want "ons secundair onderwijs wordt nog steeds bepaald door sociale afkomst", zegt Nicaise. "Er is een te vroege oriëntering die bovendien wordt bepaald door leerkrachten en ouders. Enerzijds mikken hooggeschoolde ouders hoger dan laaggeschoolde ouders. Anderzijds beslissen leerkrachten op basis van toetsresultaten, waarbij ze niet beseffen hoezeer toetsresultaten op hun beurt bepaald worden door de sociale herkomst van leerlingen. Zo wordt de sociale kloof in stand gehouden", besluit Nicaise.

(Toevoeging van DM? : Ook Pascal Smet, Vlaams minister van Onderwijs, ziet een trendbreuk als noodzaak. "Dat is het opzet van het masterplan hervorming secundair onderwijs. Het belang van competentie-ontwikkelend onderwijs, taalontwikkeling, een brede basisvorming worden erin onderstreept om net die sprong op de sociale levensladder te faciliteren. Verder bevestigen de Eurostat-resultaten het belang van levenslang leren", aldus minister Smet.)