Onderwijskrant Vlaanderen

Prof. Kris Van den Branden: PISA meet terecht geen wiskunde-kennis, maar het is enkel dankzij hun wiskunde-kennis dat de Vlaamse leerlingen de topscore behaalden!??

1.Situering van debat over PISA & wiskunde-onderwijs

Op de website van ... Duurzaam onderwijs lazen we de bijdrage PISA-resultaten: een uitdaging voor het Vlaams onderwijs? Het gaat om een opiniebijdrage van Kris Van den Branden, professor taalkunde en lerarenopleider aan de KULeuven. Van den Branden en veel van zijn collegas pleitten de voorbije 25 jaar voor eenzijdig taalvaardigheidsonderwijs, voor communicatief/taakgericht taalonderwijs. In onze witboeken over het taalonderwijs toonden we aan dat precies zon visie geleid heeft tot de uitholling van het taalonderwijs (zie Onderwijskrantnummers 153 en 148 op www.onderwijskrant.be).

In zijn bijdrage prijst Van den Branden PISA omdat deze studie geen kennis meet (zie punt 3 over kennis en vaardigheden). Tegelijk stelt hij de Vlaamse PISA-topscore in vraag. PISA meet geen kennis, maar de Vlaamse leerlingen zouden volgens hem alleen maar hoog scoren omdat ze sterk zijn voor kennis en niet voor het toepassen ervan (zie punt 2).

Ons wiskundeonderwijs zou al te veel belang hechten aan wiskundekennis. De kritiek van de wiskundeleraars luidt echter dat er in de nieuwe leerplannen voor b.v. de eerste graad s.o. al te weinig belang gehecht wordt aan de wiskunde als vak met een eigen inhoud, aan wiskunde als cultuurproduct.

In het kader van de opstelling van de eindtermen en leerplannen wiskunde voor het lager onderwijs, hebben we destijds ons uiterste best gedaan om te voorkomen dat veel belangrijke leerstofpunten geschrapt werden. Voor de eindtermen slaagden we er echter niet in te voorkomen dat formules als lengte x hoogte geschrapt werden. De leerlingen moesten volgens bepaalde commissieleden enkel formules voor oppervlakteberekening zelf kunnen construeren. Een Gentse prof. pakte uit met het motto van de constructivistische 'Standards' (1989): Doing mathematics!

2.Vlaamse PISA-topscore vooral gebaseerd op wiskunde-kennis!?

Van den Branden heeft moeite met de Europese topscore van de Vlaamse leerlingen. Hervormers allerhande proberen al sinds 1995 de Vlaamse topscores voor TIMSS & PISA in vraag te stellen. Die topscores stonden haaks op hun pleidooien voor de verlossing van het onderwijs uit al zijn ellende. Taalkundigen als Van den Branden stellen al 25 jaar dat het klassiek taalonderwijs de helling op moest. Kennisonderwijs moest vaardigheidsonderwijs worden, enz.

Van den Branden beweert in zijn PISA-bijdrage dat onze leerlingen enkel sterk zijn voor wiskunde-kennis, maar niet in het toepassen ervan. Hij schrijft: Het is in dit verband uitermate interessant dat onze Vlaamse jongeren het voor wiskundige geletterdheid net lastig krijgen als ze zwaar moeten doordenken en reflecteren op bewerkingen die ze moeten uitvoeren om complexe problemen op te lossen. PISA meet de wiskunde-kennis niet, maar het is enkel dankzij de wiskunde-kennis dat de Vlaamse leerlingen hoog scoren. De logica in dit verhaal is ver zoek.

3.Debat over kennis versus vaardigheden n.a.v. PISA-wiskunde

In zijn opiniebijdrage pleit Van den Branden voor het meer investeren in wiskunde-vaardigheden en minder in wiskunde-kennis. We citeren deze passage.

Moeten we meer investeren in kennis? Vreemde conclusie, want PISA meet eigenlijk geen kennis. PISA tracht te meten wat leerlingen met kennis kunnen doen. Tussen kennis hebben en kennis efficiënt gebruiken gaapt een wijde kloof. Het is het verschil tussen weten dat een auto vijf versnellingen heeft en minder verbruikt bij laag toerental (kennis) en efficiënt schakelen in complexe verkeerssituaties om veilig én energiezuinig te rijden (kennis gebruiken). Het is het verschil tussen weten dat een kwadraat het product is van een getal vermenigvuldigd met zichzelf (kennis) en kunnen beslissen of je een kwadraatsbewerking moet uitvoeren, en op welke term je dat moet doen, om te kunnen bepalen hoe een verpleegster ervoor kan zorgen dat haar druppelteller dubbel zo snel dubbel zoveel dosis geneesmiddel kan toedienen aan een patiënt. PISA legt aan studenten complexe vraagstukken rond druppeltellers voor.

In verband met de vraag of het in het wiskundeonderwijs meer gaat om vaardigheden dan om kennis, laat ik even een Canadese wiskunde-leraar aan het woord. Hij reageert op de uitvlucht van Canadese verantwoordelijken die de zwakkere PISA-score minimaliseren met de stelling: Were teaching them to think, rather than just remember

Leraar Popsiq stelt : While thats a laudable objective? Its like teaching an Architect who has never actually hefted a hammer or nailed two boards together he may be good, but his work wont stand without an engineering department.
Mathematics IS a way of thinking. It has a language all its own and a set of tool skills which, if not virtually automatic, will definitely hamper the understanding of more conplex thinking, or the ability to self-check. Thinking is fine but obviously most 14 year olds arent quite there yet and if theyre not taught to remember some things, they have to repeat simple operations every time.

De Canadese leraar Dieter HH gaat akkoord met de reactie van zijn collega en voegt er aan dat de academici die vooral wiskunde als critical thinking beklemtonen have no clue what they are thinking about ( e.g. typical STEM issues ) but they have their university degree hanging on the wall, so it must be true ..

Zeker ook in wiskunde is er geen strikt onderscheid tussen vaardigheden en kennis. Dit is ook de stelling die we met Onderwijskrant en O-ZON steeds verdedigd hebben.

4 Besluiten

*PISA-2012 gaf in veel landen aanleiding tot een debat over het onderwijs en over het wiskundeonderwijs in het bijzonder. Vooral ook de modieuze constructivistische wiskunde die weinig aandacht schenkt aan wiskunde als vakdiscipline, als cultuurproduct, krijgt het hard te verduren. Terecht o.i.

*Toonaangevende taalkundigen als Kris Van den Branden stelden o.i. de voorbije 25 jaar ten onrechte de vele sterke kanten van ons taalonderwijs in vraag. Zij pleitten voor eenzijdige communicatieve/taakgerichte aanpak waarbij de leerling zoveel mogelijk zijn eigen kennis/vaardigheid construeert. Zij bepaalden ook in sterke mate de nivellerende eindtermen. Veel van hen stelden ook het belang van de standaardtaal in vraag. Het Steunpunt NT2 van Van den Branden ontving ook 500 miljoen BFR om tot de stelling te komen dat intensief NT2-onderwijs overbodig was.

Raf Feys, hoofdredacteur Onderwijskrant.