Vandaag twee van de meest bekende, zo niet dé bekendste geallieerde soldatenliederen uit de Grote Oorlog: It’s a long way to Tipperrary en het al even goe in het oor liggende deuntje Pack up your troubles in Your Old Kit Bag

https://youtu.be/FsynSgeo_Uo

28-02-2019 om 03:20 geschreven door janhuijbrechts  

Ik heb in het verleden al eens de aandacht gevestigd op de erg sterke oorlogspoëzie van Gerrit Engelke (1890-1918), de bij  het Frans-Vlaamse Cambrai / Kamerijk zwaar gewonde ‘Arbeiterdichter’, die een paar dagen later in Britse gevangenschap overleed.

Vandaag in Zondag Frontpoëziedag  zijn gedicht An den Tod

Mich aber schone Tod.

Mir dampft noch Jugend blutstromrot. –

Noch hab ich nicht mein Werk erfüllt

Noch ist die Zukunft dunstverhüllt –

Drum schone mich. Tod.

Wenn später einst. Tod.

Mein Leben verlebt is, verloht

Ins Werk, wann das müde Herz sich neigt.

Wenn die Wlt mir schweigt. –

Dan trage mich fort. Tod.

24-02-2019 om 02:19 geschreven door janhuijbrechts  

Iets voor het weekend: Digging up the trenches is één van de meest interessante documentaires over Battlefield Archeology die de laatste jaren werd gemaakt met o.m. mijn ouwe gabber Peter Barton. Met veel aandacht voor de Ieperse Salient… Warm aanbevolen…

https://youtu.be/AsxpkLuZ0sQ

23-02-2019 om 11:13 geschreven door janhuijbrechts  

Vandaag in Zondag Frontpoëziedag  het gedicht Aan… dat Jozef Simons op 8 februari 1919 in Andenne schreef en een paar maanden later liet verschijnen in de bundel Onder den Hiel, die hij samen met Filip De Pillecyn  bij Loris Lanoo in Tielt uitgaf. Dit militante gedicht van de han van de schrijver van het Fronterslied was overduidelijk gericht aan een wegens zijn overtuiging vervolgde activist, maar ik heb niet kunnen achterhalen wie. Mogelijk was het de jurist Lodewijk Dosfel die Simons al voor de oorlog had ontmoet…

 Aan..

Eer nog de vieze beul het zuiver bloed zal plengen

Van de eersten martelaar voor Vlaandrens zelfbestaan

Komen wij ridderlijk U onze hulde brengen

Wij die voor Vlaandren streên onder loyale vaan.

Misschien hebt ge in den keus des middels u bedrogen,

Doch heilig was uw doel, het onze, Vlaandrens heil.

De toekomst leer' of 't zwaarst onze IJzer-offers wogen

Of 't bloed van hen wier hoofd viel met den slag der bijl.

De goden hebben dorst naar 't bloed van vele Vlamen,

Langs de IJzer zijn de velden lang niet rood genoeg....

Schavot en schande dreigt, gevang en broodroof samen

Hèm die zijn Vlaandren hoog in 't koene harte droeg.

In koude en duister kiemt die we eens de lang-betrachte

Begroeten zullen als de Vrijtriomfklok luidt:

Uit de verdrukking rijst zelfstandigheidsgedachte

Die groeit tot Vrijheidsboom over gansch Vlaandren uit.

17-02-2019 om 01:57 geschreven door janhuijbrechts  

Andrew Rawson is een freelance-schrijver die inmiddels een niet onaardig oeuvre van een kleine 25 militair-historische werken heeft gepubliceerd die vooral gefocust zijn op de twee Wereldoorlogen. In mijn goed gevulde bibliotheek zitten zijn twee boekjes over Loos maar ook zijn studies over de Arras- en Passendale campagnes in 1917. Vlot geschreven en bijgevolg leesbare werkjes. Alleen soms een beetje te etnocentrisch Brits maar in dat bedje zijn de meeste Britse militaire auteurs van zijn generatie ziek…   Toen vorig jaar in april in de reeks British Expeditionary Force  zijn boek  Lys Offensive 1918 verscheen was ik dan ook nieuwsgierig of hij opnieuw een aanbevelenswaardig werk had gepubliceerd. Ik ben niet teleurgesteld. Het was overigens hoog tijd dat er iets over deze Slag verscheen want er is in feite bijzonder weinig gepubliceerd over deze gevechten. Nochtans was de inzet ervan erg hoog.

De Slag aan de Leie of ‘Operation Georgette’  werd tussen 9.4.1918 en 29.4.1918 uitgevochten in Frans-Vlaanderen. Het was in feite de tweede fase van het grote Duitse Voorjaarsoffensief van 1918. Toen eind maart 1918 duidelijk werd dat het Michael-offensief niet het gewenste resultaat zou opleveren begon men op het Duitse hoofdkwartier een nieuw offensief, ditmaal in het noorden, te plannen. Omdat er minder troepen ter beschikking stonden koos men voor een eerder beperkte actie, die bestond uit een reeks van gefaseerde aanvallen. Ludendorff lanceerde op 9 april 1918 om 4.15 u. met een korte maar hevige beschieting waarbij kwistig met mosterdgas werd omgesprongen Operation Georgette als sluitstuk van de Kaiserslacht. Het IV^e en VI^e Duitse Leger kregen de opdracht het Leiefront open te breken, de Vlaamse hoogten in te nemen en door te stoten naar de Kanaalkust. 26 Divisies vielen over een 32 km breed aanvalsfront aan tussen Waasten en La Bassée. De Duitse stormtroepen verpletterden de Portugese II^e Divisie ten oosten van Laventie. De Portugezen  maakten geen schijn van kans. Ze waren onervaren en bovendien gedemoraliseerd door de politieke onrust in hun thuisland. De Duitsers rolden zonder veel problemen deze stellingen in een paar uur op en wisten de evenaans aangeslagen Britse XL^e Division op de linkerflank van de Portugezen tot de terugtocht te dwingen. De inderhaast naar voor gestuurde Britse reserves konden het tij niet keren en werden vakkundig uit de weg geruimd. In de late namiddag waren de Duitse stoottroepen meer dan 8 km opgerukt en tot in Estaires aan de Leie doorgedrongen  De volgende dag vielen Armentières  en Mesen  in Duitse handen en  begon de ernst van de situatie zelfs bij Haig te dagen. Het Britse front was in complete chaos en er stond de Duitsers nauwelijks nog iets in de weg richting Kanaalkust. Op 11 april zag veldmaarschalk Haig zich genoodzaakt zijn befaamde ‘Back to the Wall’ dagorder uit te vaardigen: ‘Victory will belong to  the side that holds out the longest. There is no other course open to us but to fight it out. Every position must be held to the last man; there must be no retirement. With our backs to the wall and believing in the justice of our cause each one of us must fight on to the end. The safety of our homes and the freedom of mankind deprend alike upon the conduct of each one of us at this critical moment. ‘

De stoere taal van de Britse opperbevelhebber kon niet verhinderen dat er op 12 april een gat gevallen tussen twee in het nauw gedreven Britse divisies bij Merville waardoor de weg naar het erg belangrijke spoorwegenknooppunt Hazebrouck (Hazebroek) en de zee kwam open te liggen. Om de nauwelijks te stuiten Duitse opmars een halt toe te roepen moest de I^e Australian Division meteen met de trein op weg, maar er was niet voldoende rollend materiaal voorhanden om ze tijdig ter plaatse te brengen. De 4^e Guards Brigade, een onderdeel van de XXXI^e Division was het enige troepenonderdeel dat in de buurt  beschikbaar was. Ze moest kost wat kost standhouden en vooral tijd winnen tot de Australiërs er waren. Even leek het er op dat de Duitse pletwas niet meer kon worden gestopt. Onstuitbaar rukte ze op naar Hazebrouck maar op 12 km van dit stadje kwam ze plots tot stilstand omdat de Guards met succes bij Vierhouck en Nieppe Forest de aanval wisten af te slaan. Ludendorff besloot daarop Hazebrouck links te laten liggen en gaf nieuwe instrcties: Het VI^e Leger moest Strazeele, Meteren en Bailleul innemen terwijl het IV^e Leger de hoge gronden tussen Bailleul en Neuve-Eglise moest  veroveren.  In de late namiddag vielen Vieux Berquin en Merris nog in Duitse handen maar tegen dan arriveerden de eerste Australische versterkingen en konden de Britten de lijn rond Hazebrouck consolideren. Ondanks de toenemende geallieerde druk wisten de Duitsers nog op 15 april in het door de Britten ontruimde Bailleul binnen  te trekken maar toen was het al duidelijk dat de Slag aan de Leie in het voordeel van de geallieerden werd beslecht.

Want gelukkig voor de geallieerden wisten de Britse troepen in het zuidelijke deel van de aanvalssector wél stand te houden. Op de linkervleugel van de aanval was het deze keer aan de Duitsers om hun tanden stuk te bijten op de geduchte stellingen als Festubert en Givenchy.  Wanneer de Duitsers op 18 april een nieuwe aanval in de richting van Béthune lanceerden, kwamen ze van een koude kermis thuis. Op hun rechterflank slaagden de Duitsers er, na een nieuwe bundeling van de krachten en met steun van de bergjaqers het Alpenkorps, nog wel in om de Vlaamse hoogten te bereiken en op 25 april zelfs de Kemmelberg in te nemen maar alle verdere pogingen om de taaie weerstand van de Britten en de in allerijl en massaal aangevoerde Franse versterkingen te breken, mislukten. Alleen op 29 april werd nog met een uiterste krachtsinspanning de Scherpenberg bereikt maar de volgende dag stokte het offensief definitief. Het nijpende gebrek aan mankracht, wapens en munitie had het Duitse leger voor de zoveelste keer een overwinning gekost.

Het boek van Rawson is interessant voor al wie  zijn basiskennis over de Duitse voorjaarsoffensieven van 1918 wil opschonen. Alleen een beetje jammer dat hij weinig aandacht besteedt aan de Franse inspanningen of het Duitse standpunt. Conclusie ? Los van deze detailkritiek, zonder meer een goed boek…. Lys Offensive 1918 telt 192 bladzijen en is een uitgave van Pen & Sword. Het kost 19.99 Pond (zonder verzendingskosten). ISBN 9781526723369.

14-02-2019 om 04:16 geschreven door janhuijbrechts  

Vandaag in Zondag Frontpoëziedag  het gedicht Wir Frauen van Olga Hayn-Höchstädter. Het verscheen op 5 november 1916 in Münchner Neueste Nachrichten

Wir Frauen

Wir Frauen schicken unser Liebstes in das Feld,
In eine mörderisch-wilde Waffenwelt.
Voll heißer Ehrfurcht küssen wir die Hand,
Die nach dem Schwert greift für das Vaterland.

Wir leiden mit und kämpfen um den Sieg
Daheim – und teilen Not und Krieg!
All unser Denken ist ein heiß Gebet,
Da eine Welt in Brand und Fieber steht.

In grimmer Wut ballt sich die stolze Kraft,
Die für uns ringt und Sieg und Frieden schafft.
Wir hoffen still – und füllen uns´re Zeit
Mit edlen Werken der Barmherzigkeit.

Wir sprechen Trost und fühlen heiße Wunden
Wir leben schwarze, schicksalsschwere Stunden.
Der Liebste tot – aufrecht bleibt unser Sinn
Doch tropfenweis´ fließt unser Herzblut hin.

03-02-2019 om 02:29 geschreven door janhuijbrechts  

In deze rubriek sta ik geregeld stil bij de vele individuele gedenktekens die langs het voormalige Westelijke Front te vinden zijn. George Edward Cecil was 18 jaar toen hij op 1 september 1914 bij het Forêt de Retz in Villers-Cotterêts sneuvelde. In een bocht langs de D 81 tussen Vivières en Villers-Cotterêts staat het gedenkteken dat zijn moeder na  de oorlog liet plaatsen vlakbij de plek waar 94 mannen van zijn eenheid in een massagraf werden begraven. Een treurende moeder staat in bas-reliëf bij het graf van haar gesneuvelde zoon met daaronder de uitgehakte en passende tekst ‘Passant ! Arrête-toi !’

George Edward Cecil werd op 9 september 1895  geboren als enig kind van Lord en Lady kolonel Edward Cecil. Hij had naar verluidt heel zijn korte leven van een militaire carrière gedroomd en ging in 1913 studeren aan de militaire Academie van Sandhurst. In februari 1914 kreeg hij een aanstelling als aspirant officier in zijn vaders oude regiment, de Grenadier Guards. Op 13 augustus 1914 vertrok hij als tweede luitenant  met het 2^e bataljon naar Frankrijk. Aanvankelijk deed hij dienst als ordonnansofficier bij generaal Scot Kerr maar toen zijn eenheid volop in terugtocht was over de Aisne kreeg hij het commando over een peloton. Hij werd het laatst leven gezien toen hij op 1 september met getrokken zwaard een bajonetaanval van zijn peloton leidde in het Forêt de Retz.

01-02-2019 om 16:22 geschreven door janhuijbrechts  

Ik heb al eerder in de rubriek ‘Zondag Frontpoëziedag’ aandacht gevraagd voor het helaas maar al te vaak vergeten of veronachtzaamde werk van Ewart Alan Mackintosh (1893-1917). Vandaag breng ik u graag zijn beklijvende gedicht  The Charge of the Light Brigade Brought Up to  Date. Een meer dan ironische knipoog naar het militaristische gewauwel van Alfred Lord Tennyson….

Half a league, half a league,
Half a league onward —
'That is, unless some damned
Airman has blundered,
If the map isn't right
We'll be a funny sight.'
So as they tramped along
Officers pondered,
While, with equipment hung,
Curses on every tongue,
Forward with rifles slung,
Slouched the six hundred.

Cannon to right of them,
Cannon to left of them,
Cannon in front of them,
Volleyed and thundered,
'And — what was twice as bad —
Our gunners never had
Strafed that machine-gun lad.
I always wondered
If our old barrage could
Be half as bloody good
As the Staff said it would.'
Was there a man dismayed?
Yes, they were damned afraid,
Loathing both shot and shell,
Into the mouth of Hell,
Sticking it pretty well,
Slouched the six hundred.

Through the barrage they passed,
Men falling thick and fast,
Till the machine-gun blast
Smote them to lying
Down in the grass a bit;
Over the roar of it.

Officers yelled, were hit,
Dropped and lay dying.
Then the retreat began,
Every unwounded man
Staggered or crawled or ran
Back to the trench again,
While on the broken plain
Dead and untroubling,
Wounded and wondering,
What help the night would bring,
Lay the six hundred.

27-01-2019 om 07:51 geschreven door janhuijbrechts  

De Slag bij Hill 70, in Loos-en-Gohelle in augustus 1917 wordt vaak als ’the forgotton Canadian victory’ omschreven. In de tijd te situeren tussen Vimy en Passendale viel Hill 70 wat weg in de plooien van de geschiedenis. Na enkele decennia waren het enkel de steeds schaarser wordende overlevenden die zich nog  de gruwel en onwaarschijnlijke felheid van deze strijd herinnerden. In 2010 nam een aantal Canadezen het initiatief om dit recht te zetten. Het resultaat was het behoorlijk indrukwekkende Hill 70 Memorial dat in 2017 in Loos werd onthuld. Het werd bij benadering ingeplant op de plaats waar in augustus 1917 zo zwaar werd strijd geleverd. Langs een bezoekersonthaal wandelt men via een pad waarin 1.877 Maple Leaves – het nationale symbool van Canada - werden verwerkt, één voor elke gesneuvelde Canadese soldaat bij Hill 70,  tot het generaal Currie –amfitheater waarvan het grondplan opnieuw wordt gevormd oor een reusachtige maple leaf. Deze plek wordt gedomineerd door een metershoge obelisk uit Spaanse zandsteen met als enige inscriptie Canada 1917 en een bronzen zwaard dat wel heel erg sterk lijkt op de zwaarden die de crosses of sacrifice op de Britse begraafplaatsen voorkomen. De 8..5 miljoen Canadese dollars die nodig waren voor het inrichten van deze site kwamen volledig uit privé fondsenwerving.  De site zelf sluit mooi aan bij het aanpalende Loos British Military Cemetery waar meer dan 150 slachtoffers van de gevechten bij Hill 70 een laatste rustplaats kregen.

23-01-2019 om 10:36 geschreven door janhuijbrechts  

Op 11 juni 1917 meldde de voor de legerdienst opgeroepen Joseph Standing Buffalo zich in het rekruteringsbureau van Regina in Canadese provincie Saskatchewan aan. Hij was volgens zijn militaire dossier bij zijn inlijving 5 voet en 6 inches groot, had een getaande huid, bruine ogen en zwart haar. De rekruut had aangegeven een ongehuwde, rooms katholieke landbouwer te zijn die bij zijn ouders in Fort Qu’Apple woonde. Hij verklaarde akkoord te gaan om gevaccineerd te worden en toonde de littekens van drie vaccinaties op zijn linkerarm, die hem, naar eigen zeggen, in 1913 waren toegediend. Wat zijn dossier niet vermeldde was dat hij de kleinzoon was van Tatanka Iyotake beter bekend als Sitting Bull, de legendarische hoofdman van de Sioux-indianen. Blijkens zijn attestation paper werd hij als private ingedeeld bij het 95^e Saskatchewan Rifles, een militiebataljon. Wanneer hij op 6 februari 1918 in Liverpool aanmeerde  werd hij bijna meteen gehospitaliseerd met een pijnlijk abces. Blijkbaar was het behoorlijk ernstig want na een operatie en twaalf dagen hospitaal kreeg hij nog eens zeventien dagen recuperatieverlof. Nadat hij was gemuteerd naar het 78^e Bataljon Canadian Infantry (Winnipeg Grenadiers) belandde hij op 23 augustus eindelijk aan het front in de buurt van Arras.

Vanaf 27 september was Standing Buffalo’s eenheid betrokken bij de Slag om het Canal du Nord. Een offensieve actie die paste binnen het gefaseerde grote geallieerde Eindoffensief. Nadat hij het Canal du Nord was overgestoken raakte hij betrokken bij de gevechten rond Bourlon. Het was hier dat hij gewond raakte en stierf op 29 september 1918. Het 78^e Bataljon had die dag door machinegeweervuur zware verliezen geleden bij het oversteken van de weg Cambrai - Douai. Joseph Standing Buffalo kreeg een laatste rustplaats in Bucquoy Road Cemetery in Ficheux in graf IV B 34.

20-01-2019 om 06:21 geschreven door janhuijbrechts  

Vandaag in ‚Zondag Frontpoëziedag‘ het gedicht ‚An die Frauen’ van Ricarda Huch (1864-1947). Deze Duitse  schrijfster was een van de eerste vrouwen die in 1891 aan de universiteit van Zürich een doctoraat in de filologie en filosofie behaalde. In datzelfde jaar verscheen onder het pseudoniem  Richard Hugo haar eerste poëziebundel Gedichte. Het onderstaande gedicht verscheen in 1917 in het Bismarck-Jahrbuch für Deutsche Frauen

An die Frauen

O Frauen, wie das Los der Erde falle,
Nie wechsel eures: Leiden, Kampf und Not.
Ob Frieden blühe, ob das Schlachthorn schalle,
Ein ew´ger Brand von eurem Opfer loht.

[…]

Die edles Denken haucht wie eine Blume,
Die freie Stirne schmückt kein Ehrenkranz,
Von eurer tapf´ren Herzen Heldentume
Singt keine Chronik, prahlt kein Ordensglanz

[…]

Die zarte Brust schirmt nicht des Ritters Eisen,
Wie Sklaven kämpft ihr, schutzlos, namenlos,
Und steigt, wenn Völker ihre Helden preisen,
Vergeß´ne Sieger in den dunkeln Schoß.

20-01-2019 om 03:50 geschreven door janhuijbrechts  

Nog een IWM-foto uit Neuve-Chapelle (zie mijn blog van 16 januari). Deze opname van een veldgraf dateert uit september 1915. Het is de laatste rustplaats van Sir Edward Hamilton Westrow Hulse, een 25-jarige luitenant in het 2^e bataljon Scots Guards. (Midden op groepsfoto na een trenchraid)  Westrow Hulse, die meerdere malen op de legerdagorders werd vermeld, sneuvelde op 11 maart 1915 bij een aanval op de Moulin du Pietre bij Neuve-Chapelle. Hij werd na de oorlog herbegraven in graf I G 40 op Rue David Military Cemetery te Fleurbaix onder het epitaaf: ‘Seventh Baronet of Breamore House, Hants, Killed at Neuve Chapelle.’  (IWM  Q 17342)

18-01-2019 om 08:52 geschreven door janhuijbrechts  

Deze grafzerk met een bijzonder opschrift is te vinden op Fromelles (Pheasent Wood) Military Cemetery in het Frans-Vlaamse Fromelles. Deze begraafplaats was de eerste CWGC-site die in meer dan 50 jaar na het beëindigen van de Tweede Wereldoorlog door deze organisatie werd ingericht. Deze site werd aangelegd nadat na jaren van volgehouden speurwerk Lambis Englezos, een gepensioneerde leraar uit Melbourne, in 2007 een massagraf had geïdentificeerd waarin in 1916 Australische en Britse gevallenen door de Duitsers waren begraven. Dit massagraf lag bij Pheaseant Wood of Fasanen-wäldchen zoals het op de Duitse stafkaarten stond aangegeven, vandaar de naam. Op basis van het overtuigende bewijsmateriaal dat Englezos bijeengesprokkeld had werd in mei 2008 een archeologische prospectie uitgevoerd door een archeologisch team van Glasgow University, dat de vermoedens bevestigde. Tussen mei en september 2009 werd deze site zorgvuldig opgegraven door Oxford Archeology waarbij 250 lichamen en ruim 6.200 persoonlijke artefacten werden gerecupereerd. Er volgde een moeizaam maar succesvol identificatieproces waarbij onder meer gebruik werd gemaakt van DNA-materiaal van nabestaanden van bij Fromelles vermiste militairen. De resultaten waren verrassend; niet minder dan 96 van de stoffelijke resten konden positief worden geïdentificeerd. Van de resterende 154 lichamen zijn er zeker 109 Australisch en 3 Brits. Er bleven ‘slechts’ 42 niet langer identificeerbare resten over. Bijna 100 jaar na dato kregen tal van nabestaanden eindelijk uitsluitsel over het lot van hun familielid… De Britse en Australische regering hadden intussen aan de CWGC gevraagd om een nieuwe begraafplaats aan de dorpsrand van Fromelles te openen. In augustus 2008 begon men met de aanleg van, deze site met een ietwat vreemd aandoend zeshoekig grondplan naar een ontwerp van Barry Edwards. Het Cross of Sacrifice werd zo geplaatst dat het vanaf VC Corner Cemetery en het  Australian Memorial Park te zien is.  De eerste bijzetting vond hier plaats op 30 januari 2010. De laatste gesneuvelde werd  tijdens de officiële inhuldiging op 19 juli 2010 - 94 jaar na de Slag – herbegraven in aanwezigheid van de Britse prins Charles, Quentin Brice, de Governor-General of Australia en tal van familieleden van de geïdentificeerde militairen..

Eén van de geïdentificeerde slachtoffers was de 38-jarige Arthur Joseph Johnson, een soldaat in het 29^e bataljon Australian Infantry uit Footscray, Victoria. Hij was een zoon van James Johnson en Mary Anne Davies. Hij had 5 broers en 2 zusters en was gehuwd met Mary Murray. In het burgerleven werkte hij als handarbeider in een  steengroeve. Deze oorlogsvrijwilliger was op 18 februari 1916 in Melbourne ingescheept op HMAR Ballarat met bestemming front waar hij drie maanden later vermist raakte bij de zinloze aanval op Fromelles. Zijn familie plaatste ‘Step softly, a dream lies buried here’ op zijn zerk….

17-01-2019 om 09:58 geschreven door janhuijbrechts  

Met een zekere regelmaat plaats ik op deze webstek foto’s van al lang verdwenen  frontbegraafplaatsen. Vandaag een uit  Frans-Vlaanderen. Deze dodenakker werd in de lente van 1915 aangelegd door mannen van het 2^e bataljon Cameronians (Scotish Rifles) in een boomgaard voor de hoeve La Cordonnerie in de Rue du Bois in Neuve-Chapelle. Het bataljon had bij de Slag om Neuve-Chapelle zware klappen gekregen en had in mei 1915 haar hoofdkwartier in deze hoeve/herberg. Niet geheel toevallig kreeg deze site de benaming ‘The Orchard’…. (Foto IWM Q 51614)

16-01-2019 om 07:44 geschreven door janhuijbrechts  

Dit gedicht van de hand van Curt Saemann (1893-1918) verscheen in 1918 in het expressionistische avant-garde tijdschrift Die Aktion. Saemann, die in 1914 in München chemie studeerde meldde zich bij het uitbreken van de oorlog als vrijwilliger. Hij werd in september 1918 zwaar gewond in de sector Diksmuide en bezweek op 24 oktober 1918 aan zijn verwondingen in een Kriegslazaret in Hannover.

Europa

Schachtelhalme stechen aus den schwarzen Gewässern der Vorzeit,
Pioniere wickeln Stacheldraht darum,
Eine Frau fällt in Krämpfe und schreit furchtbar,
Dann ist es wieder still.
In einem tropfenden Stollen denkt einer an bunte Jahrmarktswagen,
An die Messingspiegel in Waffelbuden
Und an einen Sommertag, da er sich heimlich für zehn Pfennige Bonbons kaufte.
Er wird wieder ganz Kind und schämt sich sehr.
In der Nacht brüllt ein Geschoss auf.
Der im Stollen denkt: Ob drüben auch einer solches im Kopf trägt
Und sich so tief verkriechen muss vor Scham?
Er erinnert sich, dass er seinen Bruder schlug.
Da dehnt er sich weit aus. Fließt durch alle Gräben, Raschelt an allen Verhauen, schüttelt alle Vorwände ab.
An allen Stellen schießt man durch seinen riesigen Leib,
Er muss aus seinem Versteck hervortreten,
Wird sehr herzlich zu seiner Stollentreppe
Und berührt das spärliche Gras mit seinen Händen.
Wie er den ersten Stern sieht, wird er Umarmung
Und will seine Brust zum Reden öffnen –
Das Land ist schwarz und furchtbar stumm.
Man sieht, es will schreien. Vergeblich, Hände schnüren sich darum
Und ersticken. Es bäumt sich und beult
Ganz schwarz und stumm – Echo? –: Europa ...
Aus einem Trichter wächst ein Kinderarm. Weiß, ungeheuer.
Irgendwo   erschlagen   Menschen   einen   Menschen
– Aus seinem Blut steigt grenzenlos das letzte Signal.

13-01-2019 om 04:37 geschreven door janhuijbrechts  

In de rubriek Sprekende Gezichten sta ik regelmatig stil bij de persoonlijke gedenktekens die op individuele oorlogsgraven werden achtergelaten. Foto’s, zoals die op het graf van luitenant Victor Thoumsin op de BMB Duinenhoek in De Panne geven een persoonlijke toets aan het massaal anonieme karakter van militaire begraafplaatsen en ereperken.

Victor Hippolyte Thoumsin werd op 26 januari 1879 in Pepinster geboren n hij was bij het uitbreken van de oorlog beroepsonderofficier bij de compagnie Pontoniers van de Genietroepen. Hij woonde samen met zijn echtgenote Jeanne Durinck in Zwijndrecht waardoor ik vermoed dat hij dienst deed bij de Antwerpse Pontoniers in hun – intussen al lang verdwenen – fortje op het Vlaams Hoofd (Linkeroever).

Luitenant Thoumsin werd zwaar gekwetst door shrapnelkogels bij het ruimen van onontplofte munitie op een schieterrein in Adinkerke. Hij bezweek op 23 maart 1918 aan zijn verwondingen in het Militair Hospitaal l’Océan in De Panne en werd twee dagen later bergraven op de BMB Duinenhoek in graf C 239. In 1956 werd de nieuwe kazerne voor de genietroepen in Zwijndrecht naar hem vernoemd.

11-01-2019 om 10:14 geschreven door janhuijbrechts  

Het leven in Thailand biedt soms verassingen. Een hele tijd geleden heb ik eens een driedelige blog geplaats over een, voor de meesten, onbekend aan de Eerste Wereldoorlog gerelateerd monument, de Britse cenotaaf die decennialang voor de Britse ambassade in Bangkok stond.  Als de Britten een herdenkingsmonument voor hun gevallen expats die voor het uitbreken van de Grote Oorlog in Siam verbleven, konden oprichten, dan konden de Fransen natuurlijk niet achterblijven. Daarom sta ik vandaag graag even stil bij de Franse cenotaaf in Bangkok. Een cenotaaf is, zoals ik ook al in mijn vorige artikel schreef een monument voor vermiste of elders begraven militairen. Er zijn een paar aspecten aan het Franse monument die het meer dan bijzonder maken. Eerst en vooral herdenkt dit monument niet alleen de in Siam residerende Franse staatsburgers die tijdens  de Eerste Wereldoorlog sneuvelden maar ook op een aparte plaquette de Franse én Indochinese slachtoffers van de Franco/Siamese Oorlog van 1893 en de daaruit voortvloeiende Franse militaire bezetting van Chantaburi. Bovenaan op deze plaat staan de namen van de drie Franse mariniers die op 13 juli 1893 omkwamen bij het zogenaamde Paknam-incident toen kanoneerboten van de Franse marine de Chao Prayarivier blokkeerden voor alle verkeer. Een incident dat overigens aan Siamese kant goed was voor 16 doden en 20 gewonden. Tussen oktober 1893 en januari 1905 bezette een Frans garnizoen Chantaburi. In deze periode kwamen 19 Fransen en 83 Indochinese militairen om het leven. Het was wellicht symptomatisch voor de toenmalige geest van het Franse kolonialisme dat de Fransen wél met naam werden vermeld maar dat de inheemse militairen genoegen moesten nemen met de vermelding ’83 soldats annamites’…

Bij het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog, in augustus 1914, woonden er welgeteld 146 Franse mannen in Siam. Onder hen waren er niet minder dan 44 priesters, katholieke missionarissen van de Missions étrangères de Paris die vooral in het noorden en noordoosten van het land actief waren, onder meer bij de overwegend katholieke Vietnamese migranten. Zestig Fransmannen die in Siam verbleven werden in de eerste oorlogsweken en -maanden gemobiliseerd of meldden zich als oorlogsvrijwilliger. Ze vertrokken zo snel mogelijk per boot richting het vaderland om hun eenheden te vervoegen. Elf van hen vielen, zoals dat zo mooi verwoord wordt ‘op het veld van eer’.

Vrij kort na het einde van de Grote Oorlog ontstond bij het personeel van het Franse Consulaat-Generaal (Er kwam pas in 1949 een Franse ambassade in Bangkok) het idee om deze gesneuvelden op passende wijze te herdenken. In augustus 1921 werden de twee plaquettes uit Bretoense roze graniet op de gevel van het Franse Consulaat-Generaal - nu de Résidence de France, de ambassadeurswoning - plechtig onthuld door de Franse oorlogsheld maarschalk Joseph Joffre. Deze plechtigheid werd echter niet door iedereen gesmaakt. De  vrijzinnige Joffre was een papenvreter en wou niets weten van een kerkelijk getinte plechtigheid en dit ondanks het feit dat bijna de helft van diegenen die op het monument vermeld stonden priesters waren... De Franse religieuze autoriteiten in Siam en Indochina werden zelfs niet uitgenodigd op de ceremonie. Daarom werd alles in februari 1925 nog eens dunnetjes én met kerkelijke zegen overgedaan, tijdens een bezoek van maarschalk Foch, een belijdende katholiek, aan Siam. Dit is bij mijn weten het enige Franse WO I-gedenkteken ter wereld dat tweemaal officieel onthuld werd…

In de loop der jaren werd er weliswaar op Wapenstilstandsdag 11 november een korte plechtigheid georganiseerd door de Franse militaire attaché, maar geraakte het monument in de vergetelheid. Het leek er een paar jaar geleden zelfs even op of het helemaal zou verdwijnen bij de ingrijpende renovatiewerken aan de ambassade. Gelukkig werden de plaquettes dankzij een tussenkomst van de Stichting ‘Souvenir français’ niet alleen van de vernieling gered maar ook grondig gerestaureerd en in 2016 herplaatst in een perkje bij de ambassade. Op een kunststoffen sokkel werden de twee oorspronkelijke platen in een goudkleurige lijst gemonteerd. De WO 1-plaat draagt de - opnieuw - vergulde namen van de elf gesneuvelden onder het opschrift ‘A la mémoire des français du siam mort pour la patrie’. Op zich is dit overigens een ietwat vreemde formulering want de geijkte en officiële standaardformule is ‘mort pour la france’… Mits wat opzoekingwerk ben ik erin geslaagd om de belangrijkste biografische gegevens van deze gesneuvelden bijeen te puzzelen:

BOURSOLLES, Auguste Marie (°1889 Tence) Deze priester was op 7 maart 1914 tot missionaris aangesteld in Ubon Rachathani. Hij werd op 6 november 1915 in een loopgracht aan het Champagnefront zwaar gewond door granaatscherven aan het hoofd. Hij bezweek twee dagen later in het hospitaal van Braux-Sainte-Cohière aan zijn verwondingen. Op het ogenblik van zijn overlijden was hij sergeant in het22^e Régiment d’ infanterie coloniale.

CAVAILLE, Henri (°1889 Puylaroque) Deze jonge missionaris was net in Nakhonchaisi aangekomen om er Thais te leren, toen de oorlog uitbrak. Hij was korporaal in het 280^e Régiment d’ Infanterie en werd begin november 1914 krijgsgevangen gemaakt door de Duitsers. Pas bevrijd, overleed hij op 1 december 1918 in een militair hospitaal in Nancy, aan de ontberingen die hij had geleden in gevangenschap. Zijn naam komt vreemd genoeg niet voor op het oorlogsmonument in zijn geboortedorp.

DE FOMEL, François Auguste (°1880 Angoulême) was sinds 1909 als ingenieur werkzaam voor de Siamese regering en woonde in Bangkok. Hij diende als sergeant in het 7^e Régiment de Zouaves de Marche en sneuvelde op 10 november 1914 in Pypegale een gehucht van Reninge ten noorden van Ieper.

FORTIN, Frédéric Augustin (°1880 Paris) was sinds 1905 verbonden aan de ‘Comptoir français du Siam’. Hij was onderluitenant in het 20^e Bataljon Chasseurs à Pied, een lichte infanterie-eenheid en sneuvelde op 10  juni 1915 bij Notre - Dame - de - Lorette in Frans-Vlaanderen. Hij was één van de 609 Franse officieren die tussen 9 mei en 16 juni 1915 waren gesneuveld bij een grotendeels mislukt offensief in Artesië.

HENRY, Marcel (°1896 Hanoi) Hij was de oudste eoon van de directeur van de ‘Banque de l’Indochine’ in Bangkok. Het is onduidelijk in welke eenheid hij heeft gediend maar hij bezweek in 1920 in Bangkok aan de gevolgen van een gifgasvergiftiging die hij in 1915 had opgelopen.

LAGATHU, Gustave Rouan (°1885 Guilers) Deze Bretoense missionaris was vanaf 1909 actief in Siam en Laos. Hij was bij het uitbreken van de oorlog pastoor in Sakonnakhon en werd gemobiliseerd als brancardier / aalmoezenier in het 2^e Régiment d‘ infanterie coloniale. Hij werd dodelijk gewond op 16 april 1917 toen hij bij Chemin des Dames een gewonde bijstond.

RABJEAU, Louis Emile (°1882 Angers) was kaderlid bij de ‘Compagnie Est-asiatique-français’ en woonde in Thonburi. Deze sergeant in het 27^e Bataljon des Tirailleurs raakte op 4 september 1916 vermist tijdens de felle gevechten bij Belloy-en-Santerre aan de Somme.

RICHER, Maurice François (°1881 Paris) Was doctor in de rechten en juridisch raadgever van de Siamese regering. Hij sneuvelde op 3 februari 1915 bij de Marne als luitenant in het 21^e Régiment d’ infanterie coloniale.

ROUX, Eugène-Clovis (°1883 Puy-Saint-Vincent) Deze frater was sinds 1909 werkzaam als leraar aan het Collège de l’ Assomption in Bangkok. Hij viel als sergeant in het 15^e Régiment d‘ Infanterie op 4 september 1916 bij Barleux aan de Somme.

SEGNITZ, Henri Isidore (°1881 Paris) Was net als Maurice Richer doctor in de rechten. Hij was tussen 1907 en 1913 actief in de commissie Juridische Zaken van de Siamese regering als stafmedewerker van de gerenommeerde jurist Georges Padoux die een groot deel van het Siamese Burgerlijke- en Strafwetboek schreef. Henri Segnitz sneuvelde op 22 augustus 1915 in Hargicourt aan de Somme als luitenant in het 308^e Régiment d‘ Infanterie. Hij werd vermeld op de legerdagorders omwille van zijn moedig gedrag aan het front en postuum met de lintjes van Chevalier de la Légion d’ Honneur en het Croix de guerre onderscheiden.

SOMMELET, Charles Valentin (°1885 Humes-Jorquenay) Hij was in mei 1910 naar Siam vetrokken en oorspronkelijk als missionaris werkzaam in Loei. In 1914 was hij priester in de parochie van de Calvarie in Bangkok. Hij sneuvelde op 30 december 1914 in de rangen van het 21^e Régiment d‘ Infanterie in Frans-Vlaanderen bij de bloederige afweergevechten in Artesië.

10-01-2019 om 10:55 geschreven door janhuijbrechts  

Omwille van het feit dat ik morgen niet over internet beschik wegens trip in de jungle, vandaag op zaterdag, uitzonderlijk 'Zondag Frontpoëziedag'... De Frans/Nederlandse dichteres, vertaalster en jeugdboekenschrijfster Augusta Guerdina Peaux (1849-1944) publiceerde in 1918 in Haarlem bij H.D. Tjeenk Willink & Zoon haar bundel ‘Gedichten’ waaruit het onderstaande gedicht afkomstig is.

05-01-2019 om 15:14 geschreven door janhuijbrechts  

22 Juli 1923. Op de begraafplaats van het plaatsje Petite - Synthe of Klein-Sinten – nu een deelgemeente van Duinkerke – werd in aanwezigheid van de Franse minister van Arbeid Louis Loucheur een monument voor de meer dan 150 gesneuvelden van de gemeente onthuld.  Dat dokter Louis Dewevre, de burgemeester van Petite - Synthe  in zijn toespraak de mond vol had over ‘Het Vaderland’ was te verwachten, dat hij ook een lans brak voor ‘respect voor de moedertaal’ was al iets minder vanzelfsprekend. Toen het monument plechtig werd ontdaan van de tricolore zeildoeken die het bedekten, was er sprake van enige commotie. In het graniet van de grote triomfboog - een ontwerp van de burgemeester - was het opschrift Vlaanderen den Leeuw uitgehakt. Bovenop het monument lag een leeuw als symbool van de regionalistische gehechtheid van de gemeente aan Vlaanderen. Dat er ook France Toujours en Pro Patria op het monument was uitgebeiteld werd gemakkelijkheidshalve vergeten door een aantal rabiate Franse nationalisten die, aangevoerd door een zekere dokter Lemaire, zware druk uitoefenden op de onderprefectuur in Duinkerke om het ‘provocerende’ Nederlandstalige opschrift te verwijderen.  Niet gehinderd door enige historische feitenkennis schreef Lemaire : ‘ Les prétendus régionalistes ne visent pas moins, dans notre province, qu’ à y restaurer la langue flamande, à en généraliserv  l’ emploi, à l’ enseigner dans nos écoles… Suivre ce sillage serait  faire une œuvre anti-française… Conscients ou non, les régionalistes qui prônent l’usage du flamand travaillent pour l’ Allemand…, leur campagne est éminemment dangereuse. Réjouissons-nos donc de voir le français se substituer progressivement au flamand dans nos campagnes françaises. Travaillons en ce sens en nous disant bien que nous sommes des Français de Flandre en non pas des Flamands de France…’  De talloze Vlaamse familienamen op het monument vertelden echter een ander verhaal…

04-01-2019 om 14:59 geschreven door janhuijbrechts  

31-12-2018 om 01:22 geschreven door janhuijbrechts