Ook vandaag staat deze blog nog volledig in het teken van de gesneuvelde Britse oorlogsdichter Wilfred Owen MC (zie gisteren). Graag nodig ik u uit om de uitstekende BBC-documentaire Wilfred Owen a Remembrance Tale te bekijken. Klik op onderstaande link.

https://youtu.be/tUTnf8Ry1Vg

05-11-2018 om 05:10 geschreven door janhuijbrechts  

Vandaag, dag op dag precies 100 jaar geleden sneuvelde de 25-jarige Wilfred Owen MC bij de offensieve gevechten aan het kanaal Samber- Oise bij het Frans-Vlaamse Ors. Owen is naar mijn aanvoelen – en gelukkig niet alleen dat van  mij – één van de belangrijkste om niet te zeggen dé belangrijkste Britse dichter van de Grote Oorlog en mag vandaag dus niet ontbreken in de rubriek Zondag Frontpoëziedag. Weinigen hebben op zo’n schokkende manier de gruwelijjke realiteit van de loopgravenoorlog verwoord. Hij schreef de meeste van zijn gedichten in een tijdspanne van amper een jaar, tussen augustus 1917 en september 1918. Tijdens zijn leven werden er enkel vijf van z’n gedichten gepubliceerd en was het wachten tot in 1920 zijn postume bundel Poems door zijn bloedsbroeder Siegfried Sassoon werd gepubliceerd die 23 van Owens’ gedichten bevatte…

Vandaag breng ik in deze rubriek Owens beklijvende  ‘The Next War’

War’s a joke for me and you / Wile we know such dreams are true (Siegfried Sassoon)

Out there we’ve walked quite friendly up to Death / Sat down and eaten with him, cool and bland / Pardoned his spilling mess-tins, in our hanf. / We’ve sniffed the green thick odour of his breath, / Our eyes wept, but our courage didn’t writhe / He’s spat at us with bullets and he’s coughed / Shrapnel. We chorused when he sang aloft, / We whistled while he shaved us with a scythe.

Oh, Death was never enemy of ours ! /  We laughed at him, we leagued with him, old chum. / ?No soldier’s paid to kick against His powers / We laughed, knowing that better men would come, / And greater wars: when each proud fighter brags / He wars on Death, for lives, not men, for flags.

04-11-2018 om 07:28 geschreven door janhuijbrechts  

Vandaag is het precies 100 jaar geleden dat de felle strijd rond Zomergem het leven eiste van een Hoogstratenaar. De 23-jarige Jan Coertjens, brigadier/be­roepsvrijwilli­ger bij het 8^e Regiment artil­lerie werd dodelijk gewond door granaatscherven tijdens een artillerieduel. Hij kreeg een laatste rustplaats op het Belgische militaire ereperk op de begraafplaats van Zomergem maar zijn zerk raakte in mei 1940 ernstig beschadigd door granaatscherven en kogelgaten. Onlangs werd deze zerk echter door Defensie hersteld. Jan Coertjens  was een zoon van Adriaan Coertjens en Maria Theresia De Prins. Deze vrijgezel woonde bij het uitbreken van de oorlog aan het Gasthuiseinde. Hij was de laatste militair uit Hoogstraten die tijdens de oorlog om het leven kwam.

01-11-2018 om 06:43 geschreven door janhuijbrechts  

In het Duitse interneringskamp Sennelager bij Paderborn overleed op 28 oktober 1918 de 77-jarige Hoogstratenaar Cornelis Janssens. Deze gewezen muziekleraar was op 13 mei 1918 in Beringen door de Duitse politiediensten gearresteerd wegens zijn betrokkenheid bij verzetsactiviteiten en als politieke gevangene naar Duitsland gestuurd. Cornelis Janssen werd oorspronkelijk begraven op het zogenaamde Ausländrrfriedhof bij het kasteel Neuhaus-Sennelagern dat op het einde van de Eerste Wereldoorlog meer dan 660 graven telde. Het is onduidelijk of de stoffelijke resten van C. Janssens na de oorlog werden gerepatrieerd. Mogelijk ligt hij in één van de 26 Belgische WO-1 graven die zich nog op deze site bevinden.

31-10-2018 om 04:39 geschreven door janhuijbrechts  

De dodentol van het eindoffensief bleef intussen oplopen. Bij de bevrijding van Hansbeke sneuvelde  op 23 oktober 1918 de 30-jarige Jozef Van Nueten, zoon van de Meerlese burgemeester. Hij was korporaal/kla­roenier bij het 20^e Linieregiment. Tijdens het eindoffensief was hij als muzikant ingezet bij de brancardiers. Hij werd in de omgeving van een eerste hulppost die was ingericht in de woning Maenhoudt in de Veldstraat dodelijk getroffen door granaatscherven. Samen met nog vier andere gesneuvelden,  werd hij ter plaatse in de boomgaard begraven. In december 1918 werd hij daar door zijn broer Vital opgegraven, geïdentificeerd en herkist bijgezet op het kerkhof van Hansbeke.  Kort na de wapenstilstand werd zijn lijk er ontgra­ven en overgebracht naar Meerle.In tegenstelling tot de andere naar Merle gerepatrieerde gesneuvelden werd hij niet onder het oorlogsmonument maar in een individueel graaf er tegenover begraven. Hij was een ongehuwde zoon van Willem Lodewijk Van Nueten, burgemeester en koopman en van Maria Cornelia Smits. Hij was bij het uitbreken van de oorlog student en woonde in de ouderlijke woning in de Kerkstraat nr. 26.

30-10-2018 om 04:19 geschreven door janhuijbrechts  

22 Oktober 1918 was noodlottig voor twee militairen uit het Hoogstraatse. In het Belgisch militair hospitaal te Calais overleed om 14.45 uur de 30-jarige Victor Criem, 1^e sergeant bij het 5^e Linieregi­ment (zie doodsprentje). Op 16 oktober om 7.45 uur was hij doodziek binnengebracht in het Belgisch militair hospitaal ‘Porte de Gravelines’ in Calais waar hij vandaag bezweek aan ‘grieperige bronchopneumonie’, wellicht het gevolg van de zgn. ‘Spaanse Griep’. Hij was de oudste zoon van Jules Criem en Paulina Maria Thuyn. Victor Criem was gehuwd met de Hoogstraatse Renildis Constantina Ceulen. Bij het uitbreken van de oorlog was hij konvooibewaker bij de sporwegen en woonde hij op het Gasthuiseinde. In zijn stamboekdossier staat echter Berchem als domicilie aangegeven. Zijn echtgenote verhuisde in ieder geval tijdens de oorlog naar de Walvisstraat 36 te Antwerpen. Ze zat wegens brievensmokkel en het verdelen ervan van 12 januari 1918 tot 8 augustus in de gevangenis. Ze vroeg na de oorlog een erkenning van haar verzetswerk aan bij Provinciale Commissie voor Nationale Erkentelijkheid. Deze droeg haar op 17 april 1920 voor het Burgerlijk Kruis 3^e Klasse voor. Victor Criem  ligt begraven in graf 911 op het militaire ereperk van de stedelijke begraafplaats Calais-Nord.

In het hospitaal ‘Cabour’ in Adin­kerke be­zweek om 15.00 uur de 35-jarige opper­wacht­meester van de rijks­wacht Willem Raes aan de moordende Spaanse Griep. Hij was een zoon Van Jan Baptist Raes en Joanna Maria Van Keerbergen. Willem Raes was gehuwd met Margaretha Maria Amelia Van Kets. Hij was bij het uitbreken van WO I brigadecommandant van de rijkswacht te Meerle en gedomicilieerd in de kazerne van Meerle. Willem Raes kreeg een laatste rustplaats op de BMB Duinenhoek in De Panne, graf nr. A 207.

30-10-2018 om 03:51 geschreven door janhuijbrechts  

Bij een verkenning van een ogenschijnlijk door de Duitsers verlaten hoeve in Bellem, werd op 20 oktober 1918 de uit Meerle afkomstige Petrus Aerts, korporaal bij het 8^e linieregiment door een sluipschutter in het hoofd geschoten. Over zijn sneuve­len schreef zijn aalmoezenier, de uit Zonde­reigen afkomstige aalmoezenier Joannes L. Mertens:  "De jongen was te moedig; door iedereen was hij gekend als één der beste patrouilleurs en stond hoog in aanzien bij zijne oversten. In Bellem, alvorens aan 't derivatiekanaal van de Leie te komen, weerstonden de Duitsche achterhoeden nog. Pieter alleen trok eene hoeve binnen die bezet was en onver­schrokken, zonder zich te beschutten, schoot hij op de Duit­schers van op de koer der hoeve. Spijtig trof hem een kogel in volle borst en Pieter stortte ineen, zielloos. Zijn commandant en makkers, die hem opvolgden konden zijn papieren en geld niet meer redden; de vluchtende Duitschers hadden hem reeds geplunderd. Ik heb het geluk dan ook niet gehad den braven jongen de Heilige Rechten toe te dienen, doch daarin mag men gerust zijn. Voor het offensief zijn bijna al de soldaten van het bataillon te biechten en te communie geweest en Pieter ook. In alle geval, zoo'n heldendood is een ware marteldood, want, was die brave jongen zoo buitengewoon moedig, dan was het dat hij zulk een hoog besef had van zijne plicht en zijn leven ten beste gaf tot heil van 't Vaderland en zijner fami­lie en vrienden. Vroeger reeds werd hij tweemaal gekwetst en was hij tweemaal gedecoreerd. Moge dan deze heldhaftige dood voor de diep beproefde ouders een zoete balsem zijn op hunne smart..."

Petrus Aerts was een bijzonder ervaren patrouilleur die voor zijn gevaarlijke karweitjes herhaaldelijk werd onderscheiden. Hij werd niet minder dan driemaal geciteerd op de legerdagorders en verschillende keren op de Divisie- en Regimentsorders. Op 4 maart 1918 ontving hij het Oorlogskruis: ‘Caporal d’un courage et d’un dévouement exemplaires; au front depuis 39 mois, s’offrant toujours pour les missions périlleuses; blesse de deux balles au cours d’un e reconnaissance; est resté jusqu’au lendemain dans son poste avancé et ne s’est laisé évacuer qu’ après décision formelle du médicin.’ In de dagorder van het leger op 21 september ’18, bij het verwerven van de Militaire Medaille 2^e klasse, stond het volgende over hem te lezen.: ‘Excellent caporal, d’un dévouement exemplaire. Au front depuis 43 mois. Le 05.09.18, faisant partie de l’équipe spéciale des patrouilleurs chargés d’executér un raid sur la tranchée des Canards, s ‘élance un des premiers à l’ assaut d’un grand abri bétonné dans lequel l’ennemi s’est enfermé et d’ou il se défend à la grenade, au pistolet et al al mitrailleuse. Blessé trés grièvement au début de l’action, il continue à combattre jusqu’ au moment ou le détachement est force à la retraite.’

Bij de bouw van de kazerne Majoor Blairon in Turnhout tijdens het interbellum werd een blok in deze kazerne vernoemd naar korporaal Aerts

Hij was de oudste zoon van Jan Arnold Aerts en Maria Elisabeth Verheyen. Peer Aerts was bij het uitbreken van de oorlog vrachtwagenbestuurder en woonde Heerlestraat 42.

Oorspronkelijk werd Peer Aerts samen met twee andere gesneuvelden begraven in een veldgraf aan de Moerstraat ter hoogte van de hoeve van E. Herteleer. Zijn stoffelijke resten zouden na de oorlog met militaire eer worden bijgezet te Meerle

29-10-2018 om 05:33 geschreven door janhuijbrechts  

Op vrijdag 18 oktober 1918  m 12.00 uur bezweek In het militair hospitaal van Vinkem de 26-jarige Petrus Van Ginneken uit Meer aan zijn verwondingen.  Deze veteraan uit de 9^e cie. van het 8^e Linie­regiment was er twee dagen eerder binnengebracht met verschillende  kogelwonden en een open dijbeenbreuk. Zijn oud sergeant-majoor Constant Holemans omschreef hem als ‘dapper onder vuur, gedisciplineerd en een goede militair’. Hij was een zoon Cornelius Jacobus Van Ginneken en Anna Catharina Janssen. Hij was bij het uitbreken van de oorlog arbeider en woonde tot 1911 in Werkhoven. Het gezin verhuisde toen naar Beerse waar het een woning betrok in de Kwikstraat. Aanvankelijk werd hij begraven op de BMB van Steenkerke maar na de oorlog werd hij herbegraven te Beerse.

29-10-2018 om 05:28 geschreven door janhuijbrechts  

Op de foto de op 15 oktober bij een lijf - aan - lijfgevecht levens­gevaarlijk gekwetste Hoogstra­tenaar Frans Embrechts, soldaat bij het 10^e  Linie­regi­ment. Hij bezweek op 17 oktober 1918 om 20. 15 uur in het hospi­taal ‘ L' Ocean’ in De Panne aan zijn ver­wondingen. Aanvanke­lijk was hij soldaat geweest in het 11^e Linieregiment, tot hij op 27 februari '15 ernstig gewond was geraakt. Zijn herstel duurde maar liefst zeven maanden, waarna hij muteerde naar het 10^e  linieregiment. Frans Embrechts was een zoon van Linus Embrechts en Marie Thérèse Van Weereld. Hij was op 7 februari 1914 in Minderhout gehuwd met Dymphna Donckers. Bij het uitbreken van de oorlog was hij boekbinder en drukkersgast bij drukker/uitgever Jozef Haseldonckx aan de Vrijheid. Hij  woonde bij het uitbreken van de oorlog samen met zijn hoogzwangere echtgenote op het Moleneinde. Zijn dochter Maria Catharina werd een paar maanden nadat hij het leger vervoegd had geboren.

En nog liep de dodentol op. In het Reserve-Lazaret Kablitz in het Duitse Braunschweig over­leed de in Merksplas geboren, maar in Hoogstraten gedomici­lieerde krijgsgevangen korporaal Karel Dockx, beroepsvrijwil­liger bij het 8^e  Linie­regiment. Karel Dockx was een zoon van Louis Dockx en Maria Theresia Van Tiggel. Karel Dockx was op 1 augustus 1914 in het leger gegaan als beroepsvrijwilliger. Hij werd op 24 augustus 1914 bij Namen krijgsgevangen genomen en verbleef het grootste deel van zijn gevangenschap in Soltau in Niedersachsen. Hij bezweek aan ‘grieperige longontsteking’, wellicht het gevolg van de zgn. ‘Spaanse Griep’. In het bevolkingsregister van Hoogstraten staat hij ingeschreven als sigarenmaker en woonde hij aan het Moleneinde. In zijn militair stamboekdossier staat echter de garnizoensplaats Mariembourg als domicilie aangegeven. Een paar jaar na de wapenstilstand werden zijn stoffelijke resten gerepatrieerd en werd hij herbegraven op de militaire begraafplaats van Leopoldsburg.

28-10-2018 om 06:24 geschreven door janhuijbrechts  

Op 15 oktober 1918, bij de aanval op Torhout werd onderluitenant Leo De Nayer op slag gedood door een kogel in het hart. Filip De Pillecijn, die in de Frontbeweging bevriend was geraakt met deze Temsenaar schreef een paar weken later volgend poëtisch maar ook verbitterd in memoriam voor zijn gevallen frontkameraad:

Nauw had de storm der jeugd u in zijn armen

Getild, o schoon soldaat, de driftenrijke

En dronken zeegning, die de lip doet reiken

Naar ideaal, ’t hoogeedle, bruisend warme.

De tijd stond stil. De uren van erbarmen

Verzonken dieper naar de rei der lijken

Wies, en tot de starren, golfde slijk en

Bloed en haat, veel forscher dan het karmen.

O ! Hoofdig is het lied van de banieren.

Waaiend hun trots boven het rood festijn

Van veel verminkte borsten. Ach ! Uw oog

Had zich beroerd aan d’al te fellen wijn.

Thans rijst de logen die uw jeugd bedroog.

O schone soldaat, en die uw dood komt vieren

28-10-2018 om 06:18 geschreven door janhuijbrechts  

Op 17 oktober 1918 werd in de In de omgeving van Torhout de 24-jarige Jan Frans Peeters, een soldaat/oorlogsvrijwilliger die in de 1^e cie. van het 1^e Bn. van het 18^e Linieregiment diende op slag gedood door granaatscherven in zijn hoofd. Hij werd aanvankelijk begraven in een veldgraf bij een hoeve links van de baan Torhout-Roeselare ter hoogte van kilometerpaal 1. Later werd deze gesnbeuvelde herbegraven in Torhout maar op 25 februari 1921 werden zijn stoffelijke resten bijgezet op het kerkhof van de huidige Hoogstraatse deelgemeente Wortel. Zijn familie was kort na de Wapenstilstand van Sint-Pieter-Woluwe naar de Noorderkempen verhuisd. Zijn graf werd er echter nog voor de Tweede Wereldoorlog geruimd.  

27-10-2018 om 04:11 geschreven door janhuijbrechts  

In het Belgische militaire hospitaal Virval in Calais overleed  op dinsdag 15 oktober 1918 om 06.35 u. -- vermoede­lijk aan de moordende Spaanse griep- de 30-jarige Hoogstratenaar Frans Wante, soldaat bij de transportcompagnie van het 8^e  linieregi­ment. Deze eenheid was op haar beurt ingedeeld bij het ver­voerskorps van de IV^e  legerdivisie. Wante was oorspronkelijk een cavalerist, meer bepaald een lansier geweest, maar muteerde later naar de vervoerstroepen. Hij was een zoon van Joseph Wante en Elisa Verschueren. Frans Wante, die voor de oorlog uitbrak, één van de tientallen Hoogstraatse sigarenmakers was geweest,  was gehuwd met Irma Maria De Bie en had één zoon, Karel Henrik. Deze zoon,  die geboren werd een paar maanden nadat zijn vader gemobiliseerd was, zou als zogenaamd ‘enfant de la patrie’ na de oorlog op kosten van de Belgische regering mogen studeren en voor een carrière bij het leger kiezen. Hij zou uiteindelijk afzwaaien met de rang van majoor, na een rijk gevulde loopbaan die hem als militair attaché bij SHAEF in alle uithoeken van de wereld had gebracht. Frans Wante kreeg een laatste rustplaats op het militaire ereperk van de begraafplaats Calais Nord.

27-10-2018 om 04:09 geschreven door janhuijbrechts  

De hervatting van het geallieerde eindoffensief op 14 oktober 1918 kostte al meteen het leven aan een soldaat uit de Noorderkempen. In een geïmproviseerd veldhospitaal te Moorslede bezweek de 24-jarige Meerle­naar Jozef Adriaen­sen, soldaat bij het 12^e  linieregiment aan zijn verwon­dingen nadat hij was getroffen door een machinegeweersalvo. Hij werd vier dagen later op de gemeentelijke begraafplaats van Beitem – Rumbeke begraven. In oktober 1921 werd hij herbegraven in Meerle. Zijn broer Jaak werd tijdens het eindoffensief zwaar gewond. Jozef Adriaensen was de op één na jongste zoon uit het kroostrijke gezin van Corneel Adriaensen en Anna Catharina Gysbrechts. Deze vrijgezel was bij het uitbreken van de oorlog landbouwer/molenaar en woonde op de Elsakker.

25-10-2018 om 02:19 geschreven door janhuijbrechts  

Op 4 oktober 1918 sneuvelde bij de bloedige strijd rond Staden op het gehucht Vuilpan de 24-jarige Merenaar Henri Voeten, oorlogs­vrijwilliger in de 12^e compagnie van het 23^e Liniere­giment. Er restte te weinig van Voetens stoffelijk overschot- die door een artille­rievol­treffer was geraakt- om bijgezet te worden in een veld­graf. Voeten had een reputatie als onvervaard pa­trouilleur. Op 8 augustus 1918 werd hij op de legerdagorders van de Divisie geciteerd wegens moedig gedrag onder vijandelijk vuur. In dezelfde maand werd hij opnieuw geciteerd, ditmaal op de legerdagorders en voorgedragen voor de Militaire Medaille 2^e Klasse: ‘Soldat d’ élite: faisant partie sur sa demande du peloton de patrouilleurs de 7^e D.I. N’a cessé d’y faire montre d’un bel allant et d’ une grande bravoure. Le 27 aout 1918 au cours d’un attaque conte les organisations ennemies nord de Langemarck, et chargé de conduire une colonne d’ avant, s’est brillamment comporté au cours de l’ attaque a coopèré pour une large part à la capture de prisonniers et à l’occupation définitive du poste conquis’.  Op 3 september 1918 werd hij werd hij opnieuw op de legerdagorders geciteerd voor de moed waarmee hij bij een raid de vijandelijke lijnen was binnengedrongen. Henri Voeten was in het burgerleven knecht geweest bij Keeske Goet­schalckx op het Looi. Hij was een ongehuwde zoon van Johannes Voeten en Carolina Maria Van Breda.

24-10-2018 om 06:18 geschreven door janhuijbrechts  

Tijdens het eindoffensief onderscheidden ver­schillende militairen uit het Hoogstraatse zich op bijzondere wijze. Op de foto Hoogstratenaar Gaston De Keuster, die als 1^e sergeant in de 7^e compagnie van het 1^e Regiment Grenadiers diende. Hij werd op 8 oktober 1918 als volgt geciteerd op het legerdagorder:

‘...Uitmuntend onderofficier, begaafd met grote dapper­heid. Heeft zich bijzonder onderscheiden door zijn moedig initiatief gedurende het offensief. Op 28 september heeft hij te Wollemo­len, door uit de reservestellingen te komen met enkele solda­ten, naar de eerste linie te gaan en er een be­langrijke vijan­delijke post, sterk verdedigd door mi­trail­leuzen aan te vallen op persoonlijk initiatief. Heeft het zijne bijgedragen tot het veroveren van deze post en het maken van krijgsgevangenen...’

De Hoogstraatse oorlogsvrijwilliger/korporaal Gust Pee­ters, uit hetzelfde regiment als De Keuster werd eveneens op het legerdagorder vermeld voor ‘zijn schoon gedrag gedurende den Slag van Vlaanderen en zijn voortreffelijke houding gedu­rende zijn 39 maanden verblijf aan het front.’ Ook de Hoogstraatse eerste sergeant-majoor Gaston Corne­lissen uit het 16^e  Linieregiment werd op het legerdagorder vermeldt: "Uitstekend onderofficier, bezield met een buitenge­wone dapperheid en ontembare moed. Gaf daarbij steeds blijk van de schoonste militaire hoedanigheden, welke gepaard gaan aan zeer verheven gevoelens van vaderlandsliefde en hoog begrip van plicht. Onderscheidde zich door zijne overschrok­kenheid en miskenning van 't gevaar gedurende de gansche oorlogsperiode en bijzonder tijdens het groot offensief in Vlaanderen. Werd zwaar gewond op 31 oktober '18 wanneer hij aan 't hoofd van zijn peleton den aanval leidde aan de vaart van Schipdonck. Aan het front sinds het begin van den oorlog." Deze bekwame onderofficier was drager van de Herinneringsme­daille '14-'18, de Overwinningsme­daille, de IJzermedaille, de Militaire Medaille, het Oorlogskruis mét palm, het Franse Croix de Guerre en de Britse Military Medal.

24-10-2018 om 06:09 geschreven door janhuijbrechts  

In 1997 publiceerde ik in het Jaarboek van Hoogstratens Oudheidkundige Kring ‘Kogels fluiten al zingend over ’t water’, de becommentarieerde fragmenten uit het oorlogsdagboek van een Jager te Voet. De soldaat in kwestie was de in Meerle geboren en getogen Jan Verbunt.  Hij had van bij het uitbreken van de oorlog tot 1917 in de rangen van het 2^e Regiment Jagers te Voet gediend en was dan, in het raam van de grootschalige reorganisatie van het veldleger,  op 29.12.1916, naar het 5^e Regiment Jagers te Voet gemuteerd. Jan Verbunt, wiens oorlogsdagboek tot de beste in het genre behoort, werd op 2 oktober 1918 dodelijk gewond bij de stormaanval van zijn eenheid op Moorslede.  Oorspronkelijk werd hij begraven op de militaire begraafplaats in  St. Rijkers (graf nr. 96). Na de afschaffing van deze site werd Verbunt herbegraven op de militaire begraafplaats Duinenhoek in De Panne, graf blok G, nr. 18

Hij was een zoon van Jan Verbunt en Maria Poels en een oudere broer van Jozef Verbunt. Deze laatste, een veteraan van de wielrijders/verkenners van de V^e Legerdivisie, bezweek op 10 april 1926 in de ziekenboeg van de Antwerpse Falconkazerne aan de gevolgen van een gifgasvergiftiging die hij aan het front had opgelopen. Jan Verbunt woonde vanaf zijn geboorte op de Leegen Rooy, maar verhuisde in 1911 na zijn huwelijk met Catharina Peeters naar Vosselaar. Het paar had twee kinderen, Maria Theresia en Johannes en woonde in de Bergeneindestraat in Vosselaar.

23-10-2018 om 11:13 geschreven door janhuijbrechts  

Ik droeg mijn in 2015 verschenen boek In Vlaanderens Velden op aan mijn in 1918 gesneuvelde stadsgenoot Pieter Hendrik Theus. Hij was bij het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog priester-leraar in het Klein - Seminarie van Hoogstraten. Een school, waar hij sinds februari 1908 als titularis van de Poësis aan verbonden was. Samen met 4 andere collega’s werd hij op 1 augustus 1914 gemobiliseerd. Het duurde echter nog tot 24 september vooraleer hij een aanstelling kreeg.

Die dag werd hij  hulpaalmoezenier in het 3^e Bataljon van het 6^e Regiment Jagers te Voet, een lichte infanterie-eenheid. Dit regiment was bij het begin van de oorlog ontstaan uit het 3^e Regiment Jagers. Theus kwam in de kazerne van Kontich terecht waar het depot van zijn regiment gevestigd was. Maar zijn verblijf was daar van korte duur. De Duitsers naderden Antwerpen en in de avond van 6 oktober ’14  trok Theus met de resten van zijn regiment bij Burcht over een pontonbrug de Schelde over. Op 8 oktober marcheerde hij door het Waasland naar Zelzate waar hij de volgende dag de trein nam naar Torhout. Vanuit Torhout bereikte Theus samen met enkele andere aalmoezeniers van de V^e Legerdivisie na een paar vermoeiende dagmarsen op 14 oktober Diksmuide. Daar vernam hij dat het 6^e Regiment Jagers te Voet omwille van de zware verliezen in de eerste oorlogsmaanden werd ontbonden. De resterende manschappen werden opnieuw geïntegreerd in het al even  zwaar aangeslagen 3^e Jagers. Terwijl het Belgische veldleger zich opmaakte voor de verdediging van de IJzerlinie bevond Theus zich op 18 oktober in Lampernisse maar veel tijd om te rusten kreeg hij niet want op 19 oktober volgde hij zijn jagers op de voet wanneer ze samen met de Bretoense marine-fuseliers van de Brigade Ronarc’h werden ingezet bij een frontale aanval op de Duitse voorhoede bij Vladslo, op de rechteroever van de IJzer. Ondanks het feit dat Beerst door hen werd ingenomen werden ze ’s avonds door het massaal aanrukken van Duitse versterkingen verplicht terug te trekken over de IJzer. Het was wellicht tijdens deze operatie, in de gietende regen en tussen de aangierende granaten dat Theus in de vroege ochtend van 20 oktober ernstig gewond raakte. Volgens een summiere nota in zijn militaire stamboekdossier verleende hij ter hoogte van de Handzamedijk geestelijke bijstand aan een paar gewonden toen hij werd getroffen door de shrapnelkogels van een inslaande granaat. Hij werd fel bloedend en buiten bewustzijn van het slagveld geëvacueerd en naar de triagepost in Adinkerke gebracht. Vandaar ging het per trein naar Calais waar hij tot eind februari 1915 gehospitaliseerd bleef.

In de eerste week van maart ’15 belandde hij terug aan het IJzerfront waar hij zich de volgende weken deed opmerken door een paar verbluffende staaltjes van moed en van een bijna griezelig aandoende min­achting voor het gevaar. Wanneer zijn regiment in de nacht van 9 op 10 mei ’15 de IJzer overschreed om bij Beerst een bruggenhoofd uit te bouwen was hij opnieuw van de partij. De volgende dagen en weken werden gekenmerkt door felle gevechten en het duurde niet lang voor Pieter Theus opnieuw door granaatscherven gewond raakte. Deze keer zo ernstig dat hij tot het einde van het jaar in het Frans-Vlaamse Zuydcoote gehospitaliseerd bleef.

Het was wellicht in deze periode dat Theus zich meer en meer begon te ergeren aan de taalwantoestanden in het leger. Al van in zijn scholierentijd, toen hij actief was geworden in de Antwerpse studentenbond ‘Eigen Taal / Eigen Zeden’ was hij openlijk Vlaamsgezind geweest. Net zoals zovele flaminganten was hij enthousiast en loyaal Belgisch het slagveld opgegaan maar van dat oorspronkelijke enthousiasme schoot op het einde van 1915 niet veel meer over. Uit de ten dele bewaard gebleven briefwisseling met zijn Hoogstraatse collega Flor Fierens, die als aalmoezenier bij de zware artillerie diende, bleek dat Theus steeds vaker aanstoot nam aan het - door de regering getolereerde - anti-Vlaamse gestook in het breed aan het front verspreide dagblad ‘Le XXe Siècle’ én aan het onbegrip dat de meeste van zijn collega’s - officieren etaleerden voor de grieven van de Vlaamsgezinde intellectuelen aan het IJzerfront. Tijdens zijn herstelverlof stuurde hij in het najaar van ‘15 verschillende brieven naar de volksvertegenwoordigers Frans Van Cauwelaert en Alfons van de Perre waarin hij in weinig bedekte termen zijn ongenoegen ventileerde.  Hetzelfde ongenoegen uitte hij ook aan vrienden die nauw aanleunden bij de redactie van ‘De Belgische Standaard’ zoals Victor Van Gramberen, Frans Van den Heuvel en Jan Bernaerts. Deze laatste aalmoezenier  - die in dezelfde divisie als Theus diende - was meermaals omwille van zijn moedig gedrag onderscheiden maar werd begin maart ’16 omwille van een discussie die hij met enkele officieren over ‘Le XXe Siècle’ had gevoerd op staande voet van het front verwijderd en weggestuurd naar een Belgische munitiefabriek in Gaineville. Hoofdaalmoezenier Jan Marinis hield de ware reden van deze overplaatsing geheim maar stuurde de volgende dag een nota aan al zijn divisieaalmoezeniers waarin werd gesteld dat ze hun ondergeschikten erop moesten wijzen zich terughoudend te tonen in de omgang met officieren…

Een paar weken later, op 25 maart om precies te zijn volgde echter ook Pieter Theus. Hij werd overgeplaatst naar de militaire strafgevangenis van Calais. Deze mutatie was een strafmaatregel die hem door zijn divisiecommandant, generaal Louis Ruquoy persoonlijk was opgelegd. De divisiecommandant ergerde zich al langer aan de Vlaamsgezindheid van Theus en nu had hij de spreekwoordelijke stok gevonden om de al even spreekwoordelijke hond te slaan: Ruquoy vond dat Theus ongeschikt voor frontdienst was omdat hij één van de aan hem ondergeschikte brancardiers er niet van had weerhouden een flamingantische tirade tegen de Belgische regering naar een vriend in Nederland te sturen. Deze sanctie zou Theus alleen maar sterken in zijn Vlaamse overtuiging. In de gevangenis kwam hij immers niet alleen dagelijks in contact met  deserteurs en crimi­nelen, maar ook met jongens die enkel omwille van hun Vla­ams bewustzijn waren ge­straft. Deze negatieve erva­ringen beletten trouwens niet dat Theus zich nog sterker ging engageren in de snel radicaliserende Vlaamse Beweging aan het front. Dit bleek onder meer uit zijn herhaalde­lijke financiële steun aan ‘Heldenhulde’, het frontersblad ‘Ons Vaderland’, en aan de sterk door hem gepropageerde werking van de studie­krin­gen. Ondanks de negatieve houding van zijn divisiecommandant en de hieruit voortvloeiende pesterijen bleef Theus een plichtsgetrouw en waardevol officier die door zijn mannen – zowel gelovigen als vrijzinnigen - op handen werd gedragen. Zeven maanden later, op 11 okto­ber 1916, werd hij gerehabiliteerd en mocht hij de beklemmende omge­ving van het ‘prison mili­taire’ verruilen voor het front. Ditmaal kwam Pieter Theus bij het 7^e Linie­regiment terecht. Hier botste hij op aardig wat dorps- en streekgeno­ten, die in deze eenheid dienden.

Op 27 december ’16 - bij de reorganisatie van het veldleger - werd hij aangesteld tot hulpaalmoezenier in het 17^e Linieregiment. De al snel bijzon­der popu­laire aalmoezenier, onderscheidde zich opnieuw op 8 november '17, zoals de regi­mentsdag­order 6 dagen later ver­meldde: "Il était décore du Croix de Guerre pour le dévoue­ment et l'abnégation il a fait preuve le 8 novembre '17 en s'intro­dui­sant par un passa­ge trés étroit et trés dangereux dans les décombres menagant ruines d'un abri en béton défoncé par un obus ennemi et ce, dans le but de dégager trois soldats ens­evelis..." Voor deze gedurfde redding onder vijandelijk vuur ontving hij het Oorlogs­kruis met palm, op per­soonlijke voor­dracht van zijn korpscom­mandant.

Wanneer in de nacht van 9 op 10 februari ’18 op het kerkhof van Alveringem en op de militaire begraafplaats van Oeren de AVV/VVK-opschriften van tientallen heldenhuldezerkjes ‘door onbekenden’ met cement werden dichtgesmeerd, waren het mannen van het 17^e Linieregiment die in de nacht van 11 op 12 februari de zerken overschilderden. De verf en verfborstels werden aangekocht met de soldij van korporaal Rik Demoen en hulpaalmoezenier Pieter Theus…

Op 20 juli '18 werd hij omwille van "...zijn moed en herhaalde daden van zelf­opoffering getoond tij­dens zijn lang verblijf aan het front" geridderd in de Leo­poldsorde. Ook tijdens het eindoffensief was Pieter Theus -zoals verwacht- steeds voor­aan te vinden. In de nacht van 1 op 2 oktober ’18 verzorgde hij twee lichtgewon­den in een eerste hulppost te St.-Pieters Beitem, bij Moor­slede. Toen hij hen uitgeleide deed, werd hij dodelijk in het hoofd getrof­fen door een gra­naat­scherf. Post­uum werd hij op de Leger­dagorder ver­meld, en kreeg hij een palm bij de Leopold­sorde: “Tombé en brave dans la nuit de 1 au 2 octobre '18 entre St.Pieter et Waterdamhoek pour la défense des foyers et de l' honneur du peuple Belge. En témoi­nage de gratitude, la patrie reconnai­sante."  Over deze merk­waardige priester, ge­tuigde zijn bataljonscomman­dant, majoor Masui, na zijn dood: "Je ne le plains pas, il méritait de mourir pour son idéal: je le con­nait fort bien, c'est certainement ce qu'il a désiré..."

En zijn geestelijke bevelhebber, Monseigneur Marinis getuig­de later over hem in "La vie diosce­sane’ het berichten­blad van het bisdom Mechelen: "..Ik heb hem goed gekend, niet alleen door onze persoon­lijke betrekkin­gen, welke enkel door het offensief afgebroken werden, maar ook door zijn oversten en jongens. Pieter Theus was één van de beste leger­aalmoezeniers. Hoe groot zijn in­vloed op officieren en man­schappen was, weet ik door mijn persoonlijke ervaring..."

Ook in het in Engeland verschijnende bannelingblad "De Stem uit België" ver­scheen een zeer uitgebreid "In memoriam" van de hand van Vic Van Gramberen, die goed bevriend was geweest met de gesneuvelde. Flor Fierens bracht na de oorlog  op een herdenkingsavond voor de gesneuvelde leraars en oud-scholieren in het Klein- Seminarie, een ontroe­rende getui­genis over zijn oud-collega, ter illustratie, een fragment uit zijn tekst: "...Zijn natuurlijke ernst verzwaarde voor hem de droef­heid van het oorlogsleven. Maar hij wist al de wrangheid van het lijden voor zich alleen te houden en in het hart van zijn Goddelijke Meester uit te stortten. Terwijl hij voor zijn dierbare jon­gens de levens­vreugde bewaarde, die de getrouwheid aan zijn plichten hem schonk. Hij heeft geleden in zijn li­chaam de gewone pijnen van iedere aalmoezenier, die van 't begin van de oorlog af, tot het einde zijn bataljon volgde in de strijd, op het werk, op rust en overal het voorbeeld van stipte plichts­betrachting gaf.  Hij heeft geleden in zijn hart de verontwaardiging, de vernedering van de Vlaming, die de noden van zijn arme Vlaamse soldaten voelde in de mate van zijn onbegrensde liefde voor hen..."

Het laatste woord over Theus werd opgetekend door Jef Vermeiren, een simpele piot uit 's Gravenwezel die in de compagnie van Theus diende. Onverbloemd, zonder een zweem van pathetiek getuigde hij in zijn oorlogsdagboek over het sneuvelen van zijn aalmoeze­nier: ‘... Die morgen gingen we opnieuw ten aanval, maar botsten spoedig op felle tegenstand van de vij­and. Met de onvermijde­lijke verlie­zen rukten we die dag voor­uit tot op de hoogte van Moorslede. Wanneer wij op de hoogte kwamen werd al wie het hoofd toonde neergekogeld. Achter deze hoogte bezetten de Duitsers een lang van tevoren gemaakte stelling, de zoge­naamde "Hindenburglijn", bestaande uit goede loopgrachten en sterke betonnen schuil­plaatsen. Hier zaten wij wederom vast, wij konden onmogelijk nog een stap verder. Met één mitrail­leurtrek stelden de Duit­sers zes van de onzen buiten gevecht. Onze commandant werd door vier kogels getroffen, een nog jonge -in Parijs wonende- Belg, die wij Parigé noemden, werd gedood en er lagen nog een paar andere doden bij. Ook is op die plaats de katholieke legeraalmoezenier Theus gesneuveld. Deze was voor de oorlog leraar aan het Seminarie te Hoogstraten. Een zeer brave man, die steeds zeer vriendelijk met de solda­ten omging. Hij deed al wat mogelijk was voor het welzijn van allen. Wij hadden allen veel spijt van onze aalmoezenier, doch de oorlog is onverbiddelijk en spaart niets of niemand. En zelfs nadien spaarden de lijkschenners hem niet, want een paar dagen na zijn dood was hij beroofd van zijn vest en van zijn schone bruine botten...’  Van de 170 soldaten, onderofficieren en officieren, waarmee Theus vier dagen eerder ten aanval trok, schoten er in de nacht van zijn sneuvelen nog vierender­tig soldaten, één onderofficier en één officier over...

Pieter Theus werd aanvankelijk begraven in een veldgraf bij de baan naar Waterdamhoek. Kort na de oorlog werden zijn stoffelijke resten op verzoek van zijn familie overgebracht naar de gemeentelijke begraafplaats van Berchem in perk 21 – I – graf 16 waar hij tot op de dag van vandaag rust…

23-10-2018 om 05:29 geschreven door janhuijbrechts  

Elk voordeel heb z’n nadeel zei ooit een bekende Amsterdamse cultuurfilosoof. Een van de nadelen van leven  aan de rand van de jungle is dat men een groter risico loopt op allerlei aandoeningen ie je niet meteen één, twee, drie op pakweg de Meir of de De Keyserlei kan oplopen. Het feit dat deze blog bijna drie weken plat lag had alles te maken met een milde aanval van knokkelkoorts of dengue waarvan ik het slachtoffer werd. Ik voel me intussen wel beter maar nog geen 100 %. Ik ga evenwel  vanaf morgen terug aan de slag op deze blog

22-10-2018 om 13:33 geschreven door janhuijbrechts  

De tweede dag van het bevrijdingsoffensief kostte het leven aan twee militairen uit de Noorderkempen. De eersten van wat al snel een afschuwelijk lange rij zou worden…. Na de extreem zware gevechten in de Belgische sector werd het grootste gedeelte van Moorslede bevrijd. Volledig uitgeput bereikten de mannen van de VII^e Legerdivisie de oostrand van het bos van Houthulst­. Twee leegge­bloede divisies moesten worden ver­van­gen, maar toch bleven de Belgen verder aanval­len. De 7^e , 16^e en 17^e Liniere­gi­ment vielen rond Moorslede aan en brachten een ver­binding tot stand met de IX^e Schotse divisie die, meer zuidwaarts, oprukte naar Zonnebeke en Dadi­zele. De Belgische grena­diers en het 4^e Regiment Karabi­niers verover­den ondertussen het Potte­gemgoed en Kalve. Eén van de karabiniers die bij deze aanval vermist raakten was de 25-jarige Adriaan De Prins uit Rijkevorsel. Hij was als milicien van de klas van 1913 in dienst toen de oorlog uitbrak en had alle gevechten waar zijn eenheid bij betrokken was, zonder kleerscheuren overleefd. Adriaan de Prins was een ongehuwde zoon van Cornelius De Prins en Catharina Van Dooren.

De 1^e, 2^e en 3^e Regi­menten Karabi­niers slaagden er - on­danks hun ver­schrikkelijke verlie­zen- in een gedeelte van Westrozebeke te veroveren. Bij Sta­denberg woedden urenlang verbitterde gevech­ten. Uiteinde­lijk slaagden de 11^e en 12^e  Linieregiment er in vaste voet te krijgen op de heuvel­kam. Dertig stukken geschut en ruim dui­zend krijgsgevan­genen vielen hierbij in hun handen. Wie dit succes niet meer mocht meemaken was de 26-jarige brancardier Gaston De Vel uit Merksplas. Deze pater Scheutist, die naar een bijhuis van zijn orde in Engeland was gevlucht, werd begin 1916 opgeroepen voor de dienst. Na zijn opleiding werd hij afgedeeld naar her 12^e Linieregiment, een eenheid waarin hij behoorlijk wat streekgenoten aantrof. Gaston De Vel sneuvelde in een artilleriebeschieting. Net als veel van zijn ordegenoten was hij actief geweest in de Frontbeweging en had hij onder meer geholpen bij het verspreiden van de Open Brieven van deze clandestiene organisatie. Dit was op zich niet verwonderlijk want hij was de medestichter en eerste voorzitter van de AKVS-Bond Willen is Kunnen.  Hij was de oudste zoon van notaris en oud-burgemeester van Retie Aloïs De Vel. Twee van zijn broers waren oorlogsvrijwilligers. Gaston De Vel werd oorspronkelijk  op 8 oktober1918 begraven op een geïmproviseerde begraafplaats in de zuidoostelijke hoek van het Bos van Houthulst, graf 5. Hij werd na de wapenstilstand bijgezet op de militaire begraafplaats van Houthulst, vak D- graf 194.

29-09-2018 om 13:13 geschreven door janhuijbrechts  

Na een urenlange intensieve artilleriebeschieting, uit meer dan 1.100 vuurmonden van Belgische, Franse en Britse origine werd er over de eerste Duitse linie een rollend sper­vuur gelegd dat met een snelheid van 100 meter per 3 minuten vooruit moest schuiven tot aan de met bunkers bezaaide ‘Preus­sen Stellung’ waar het een kwartier lang op zou losbeuken, om daarna met een snelheid van 100 meter per 5 minuten vooruit te rollen tot de al even beruchte ‘Bayernli­nie’.

Vanaf het ogen­blik dat deze helse vuurwals losbarstte, spron­gen om 5.30 u. de Belgische troepen uit de loopgraven die ze vier lange jaren hadden verdedigd. Eindelijk gingen weer op weg naar huis. Over een kilometerlang front, van de over­stroomde Blankaart tot het Ieper­se, gingen de aan­vals­groe­pen over tot de bevrij­dende laatste stormloop. Ondanks het gebrek aan coördinatie, het hoge ver­liesper­centa­ge, de bittere tegen­stand en het rotslechte weer slaagden de Belgische troepen er in de eerste dag tussen de drie tot acht kilometer terreinwinst te boe­ken. Hier­bij werd onder meer het zwaar omstreden gebied rond Passendale heroverd door de karabiniers. Ruim vierduizend krijgsge­van­genen en tientallen stukken geschut vielen in Belgische han­den, zij het vaak tegen een hoge tol aan mensen­levens. Zo was de  III^e Legerdivisie blijven steken voor de fel verde­digde ‘Waldrie­gel’ en leed de VII^e Legerdivisie grote ver­liezen bij de moordende gevechten in het zwaarver­sterkte bos van Hout­hulst.

Meer naar het zuiden waren hadden ook de Britten hun opmars ingezet aan weerszijden van de Meenseweg. Op het einde van de dag stonden de mannen van Plumer vlakbij de plaats waar de tragedie rond Ieper in oktober 1914 was begon­nen.

Omdat er intussen ook reeds een bres was geslagen in de hoofdver­dedi­gingslinie in Noord-Frankrijk, besefte het Duitse opperbe­vel dat de oorlog in feite verloren was. Generaal Ludendorff vertrouwde stafchef von Hinden­burg die dag dan ook toe dat Duits­land zonder uitstel om een wapen­stilstand moest verzoe­ken. Dit belette echter niet dat er nog wekenlang ver­bitterd zou worden gevochten.

28-09-2018 om 08:51 geschreven door janhuijbrechts