22-01-2018 om 09:03 geschreven door janhuijbrechts  

21-01-2018 om 00:17 geschreven door janhuijbrechts  

1918 was een bijzonder jaar want niet alleen het jaar waarin de verschrikkelijke Grote Oorlog eindigde, maar waarin ook de as begon te smeulen die 21 jaar later opnieuw de wereld deed ontbranden. In deze - net geen 15 minuten lange - documentaire van Epic History TV uit 2016, krijgt u een goed beeld van het historisch belang van dit bijzondere jaar. Met veel aandacht voor zowel de Grote - denk maar aan de impact van de Amerikaanse oorlogsdeelname of het verdrag van Versailles - als de Kleine - bv. het sneuvelen van Manfred von Richthofen - Geschiedenis. Wat mij betreft: het kijken meer dan waard :

https://youtu.be/zapbLqZUwrA  

19-01-2018 om 08:11 geschreven door janhuijbrechts  

18-01-2018 om 08:31 geschreven door janhuijbrechts  

In de herfst van 2015 nam Legion Magazine een bijzondere versie van John McRae’s ‘In Flanders Fields’-gedicht op, gereciteerd door de onlangs overleden Canadese singer/songwriter Leonard Cohen. Luister en geniet…

14-01-2018 om 13:13 geschreven door janhuijbrechts  

Vandaag graag even uw aandacht voor het mooie maar weinig bezochte Gorre British and Indian Cemetery aan de Rue du Festubert in Beuvry. Hier kan men, zoals de benaming reeds laat uitschijnen, een aantal Indiase graven terugvinden, 80 om precies te zijn. Deze sfeerrijke begraafplaats werd in de herfst van ’14 opgestart in de zuid-oostelijke hoek van het kasteelpark. De eerste militair die hier een laatste rustplaats kreeg was de 34-jarige Samuel Charles Woolfries (graf I E 4), een soldaat in het 1^e Bataljon van het Dorsetshire Regiment die op 13 oktober ’14 was omgekomen. De bijzettingen op het Indiase gedeelte werden stopgezet in oktober ’15 toen het gros van de troepen van het Indian Army naar het front in Midden-Oosten vertrok maar de  rest van deze site bleef in gebruik tot april ’18. In totaal liggen op deze plek 898 gesneuvelden uit het Britse Gemenebest en 6 Duitsers begraven.

Op deze site ligt Walter Mills VC begraven. Deze 23-jarige soldaat in 1/10 Bataljon van  het Manchester Regiment offerde zich in de nacht van 10 op 11 december ’17 bij Givenchy op voor zijn kameraden. Na een zware gasaanval probeerden Duitse stoottroepen door te dringen in de stellingen van de Manchesters. Mills, die zelf was aangetast door het gas, wist eigenhandig de oprukkende Duitsers op afstand te houden tot er versterkingen kwamen opdagen. Een paar uur later overleed hij aan de opgelopen gasvergiftiging.  Hij ligt begraven in graf V C 2. Op verzoek van zijn weduwe werd volgend grafschrift in zijn zerk gebeiteld: ‘Death does not part the love tat formed the link between us’.

Korporaal Thomas Johnson,  422e Field Company Royal Engineers was ‘killed in Action’ op 9 april 1918. Hij was één van vier broers die dienst hadden genomen. Hij wordt herdacht op special memorial 3 omdat zijn graf op deze site verloren ging. Zijn broer Deny sneuvelde ook en werd begraven in St. Pierre Cemetery in Amiens.

Soldaat Arthur Hinckley Turner (III D 8) die op 28 november ‘16 in een loopgraaf bij Bethune sneuvelde, werd begraven door z’n broer die als tweede luitenant in hetzelfde bataljon diende. Hij schreef aan zijn vader: ‘You have a terrible task before you to break the news to poor mother: Leslie is dead. I can hardly write it… He was shot trough the head by a sniper this morning at 11 o’clock. He must have felt no pain.  He remained alive for one a a quarter hour, but was never conscious, so far as I can tell. I was with him from within a quarter of an hour. He will have a military funeral tomorrow and will be buried among his comrades whi have gone before him.’

Sapper Obadiah Rowley, 176^e Tunneling Company -die in het burgerleven mijnwerker was geweest- kwam op 4 januari ’16 om bij het aanleggen van een ondergrondse mijngang in de sector Givenchy. Zijn lichaam kon door zijn makkers geborgen worden en hij ligt nu  begraven in I H 7. In graf V D 13 ligt Thomas Hopkins, een 26-jarige soldaat in het 1/8 Bataljon Lancashire Fusiliers. Hij werd op 13 februari ’18 standrechtelijk terechtgesteld. 

11-01-2018 om 10:50 geschreven door janhuijbrechts  

1918 was een jaar waarin sommige van de grootste War Poets, denken we maar aan Wilfred Owen of Isaac Rosenberg, het leven lieten. Vandaag breng ik in ‘Zondag Frontpoëziedag’ Rosenbergs’ beklijvende Dead Man’s Dump.

              The plunging limbers over the shattered track

              Racketed with their rusty freight,

              Stuck out like many crowns of thorns,

              And the rusty stakes like sceptres old

              To stay the flood of brutish men

              Upon our brothers dear.

              The wheels lurched over sprawled dead

              But pained them not, though their bones crunched,

              Their shut mouths made no moan.

              They lie there huddled, friend and foeman,

              Man born of man, and born of woman,

              And shells go crying over them

              From night till night and now.

              Earth has waited for them,

              All the time of their growth

              Fretting for their decay:

              Now she has them at last!

              In the strength of their strength

              Suspended--stopped and held.

              What fierce imaginings their dark souls lit?

              Earth! have they gone into you!

              Somewhere they must have gone,

              And flung on your hard back

              Is their soul's sack

              Emptied of God-ancestralled essences.

              Who hurled them out? Who hurled?

              None saw their spirits' shadow shake the grass,

              Or stood aside for the half used life to pass

              Out of those doomed nostrils and the doomed mouth,

              When the swift iron burning bee

              Drained the wild honey of their youth.

              What of us who, flung on the shrieking pyre,

              Walk, our usual thoughts untouched,

              Our lucky limbs as on ichor fed,

              Immortal seeming ever?

              Perhaps when the flames beat loud on us,

              A fear may choke in our veins

              And the startled blood may stop.

              The air is loud with death,

              The dark air spurts with fire,

              The explosions ceaseless are.

              Timelessly now, some minutes past,

              Those dead strode time with vigorous life,

              Till the shrapnel called `An end!'

              But not to all. In bleeding pangs

              Some borne on stretchers dreamed of home,

              Dear things, war-blotted from their hearts.

              Maniac Earth! howling and flying, your bowel

              Seared by the jagged fire, the iron love,

              The impetuous storm of savage love.

              Dark Earth! dark Heavens! swinging in chemic smoke,

              What dead are born when you kiss each soundless soul

              With lightning and thunder from your mined heart,

              Which man's self dug, and his blind fingers loosed?

              A man's brains splattered on

              A stretcher-bearer's face;

              His shook shoulders slipped their load,

              But when they bent to look again

              The drowning soul was sunk too deep

              For human tenderness.

              They left this dead with the older dead,

              Stretched at the cross roads.

              Burnt black by strange decay

              Their sinister faces lie,

              The lid over each eye,

              The grass and coloured clay

              More motion have than they,

              Joined to the great sunk silences.

              Here is one not long dead;

              His dark hearing caught our far wheels,

              And the choked soul stretched weak hands

              To reach the living word the far wheels said,

              The blood-dazed intelligence beating for light,

              Crying through the suspense of the far torturing wheels

              Swift for the end to break

              Or the wheels to break,

              Cried as the tide of the world broke over his sight.

              Will they come? Will they ever come?

               Even as the mixed hoofs of the mules,

              The quivering-bellied mules,

              And the rushing wheels all mixed

              With his tortured upturned sight.

              So we crashed round the bend,

              We heard his weak scream,

              We heard his very last sound,

              And our wheels grazed his dead face.

07-01-2018 om 12:00 geschreven door janhuijbrechts  

Ook in 2018 zal ik aandacht blijven besteden aan de kind-soldaten, de 15-, 16- en 17-jarigen die ondanks de wettelijke restricties toch naar de slachtvelden van de Grote Oorlog werden gestuurd en er veel te jong om het leven kwamen. Ik heb intussen een kleine 300 van hun graven gesitueerd in de Ieperse Salient en Frans-Vlaanderen en zal hun schrijnende verhalen op deze blog blijven brengen.

Gunners Farm Cemetery is één van die CWGC-begraafplaatsen  die niet al te vaak worden bezocht.  De site nodigt ook niet echt uit tot een bezoek. Deze begraafplaats ligt ietwat afgelegen,  naast een drukke weg in Komen/Waasten en er is nauwelijks parkeerplaats.  Gunners Farm werd in juni ’15 aangelegd door de begraafploegen van het 9^e Bataljon van het Essex Regiment en het 7^e Bataljon van het Suffolk Regiment. Eén van de eerste gesneuvelden die hier een laatste rustplaats kreeg was Christopher Mantel Wren. Deze militair uit Lowestoft was amper 17 jaar oud toen  hij op 2 augustus 1915 viel.  Christopher Wren had zich in augustus ’14 als oorlogsvrijwilliger gemeld en kwam terecht bij het 7^e bataljon van het Suffolk Regiment, een van de eenheden van Kitcheners ‘New Army’. Dit Bataljon werd in de zomer van ’14 geformeerd in Bury St. Emonds en werd als een onderdeel van de 12^e Eastern Division opgeleid. Nadat zijn training was afgerond, kwam Christopher Wren op 30 mei ’15 aan in de haven van Boulogne en nog geen week later zat hij al in de loopgrachten in Noord-Frankrijk. Op 23 juni verkaste hij met zijn compagnie  naar de sector van Ploegsteert. Amper een maand later werd hij in het Bos van Ploegsteert gedood. Deze kind-soldaat werd vooraan de site begraven in graf A 5 onder een zerk met het epitaaf ‘Who dies if England wins’. Het was een troostende gedachte dat iemand, niet lang voor we in de nazomer van 2016 zijn graf bezochten, een ruiker op zijn graf had achtergelaten.

Op Gunners Farm ligt overigens nog een 17-jarige begraven. Stephen William Thompson was een soldaat bij de Schotse Highland Infantry toen hij op 30 april ’16 sneuvelde. Hij ligt begraven in Q 10.

04-01-2018 om 10:20 geschreven door janhuijbrechts  

Gekruide kamperfoeliegeur  / een stokroos in zijn volle fleur / Een late vlinder bij het perk  / een buurman op z’n veld aan ’t werk /

Een kater die zich zalig zont   / Een smaak van honing in de mond /

Een maaltijd  rijk en naar den aard / waarbij geen knoflook werd gespaard / Een kleine kring van vrienden  die / verslingerd zijn aan poëzie  / Dat alles, met een goed glas wijn / behoort ons daaglijks nieuws te zijn…                                               Jan Greshoff (1888-1974)

01-01-2018 om 12:37 geschreven door janhuijbrechts  

Vandaag past in deze rubriek een nieuwjaarsgedicht. De Duitse dichter, schrijver en kunstschilder Max Dauthendy (1867-1918) was een bekende figuur in Berlijnse kunstkringen waar hij onder meer bevriend was met figuren als Edvard Munch, Sefan George, Hugo von Hofmannstahl en August Strindberg. Dauthendy was net begonnen aan een tweede wereldreis toen de Eerste Wereldoorlog uitbrak. Hij had pech want hij bevond zich net in Nederlands Indië waar hij prompt op bevel van de overheid, samen met enkele duizenden andere Duitsers en Oostenrijkers, werd geïnterneerd voor de rest van de oorlog.  

Hij schreef dit nieuwjaarsgedicht op 31 december ’14 in een interneringskamp aan het Toba-Meer op Sumatra. Hij bezweek op 29 augustus ’18, 51 jaar oud, aan malaria in het Javaanse Malang. In 1930 werden zijn stoffelijke resten overgebracht naar zijn geboortestad Würzburg waar ze werden bijgezet in de tuin van het Fränkischen Luitpoldmuseums. Zijn graf werd op 16 maart ‘45 zwaar beschadigd door een geallieerde luchtaanval. Zijn weduwe, Annie zu Ende stierf overigens ook door oorlogsgeweld. Zij kwam, samen met tienduizenden anderen, om in de nacht van 13 op 14 februari ’45 bij de vuurstorm die was veroorzaakt door het bombardement op Dresden.

SILVESTER 1914

Neunzehnhunderdvierzehn hast ausgekämpft

Sie nennen dich laut, mancher gedämpft

Manchen drückst du die Kehle eng

Blutiges Jahr, wie warst su so streng

Kinder, die einst zur Schule gehen

Werden dich gross im Geschitschbuche sehn

Greise, die nachmals die ‚Vierzehn‘ nennen

Werden dich blitzenden Augesnocg kennen

Ward je ein Jahr in die Erde begraben

Wie du Jahr voll schwarzer, gemästeter Raben

Lachte eines so herrlich die Kühnen

Wie du, dem noch Winters die Lorbeeren grünen

Drückst der ‚Funfzehn‘ den fressenden Brand

Wild zum Willkomm in die Jugendhand

Salven krachen zum letzten Gruss

Tod mäht weiter beim Jahresschluss

31-12-2017 om 11:00 geschreven door janhuijbrechts  

Op deze blog sta ik geregeld stil bij het - te lang vergeten - verhaal van de slachtoffers van de Dodendraad, de onder stroom staande draadversperring aan de Belgisch / Nederlandse grens . 1917 Was een bijzonder bloedig jaar met minstens 14 dodelijke slachtoffers in de Noorderkempen. De man op deze ietwat wazige en langzaam door de tand van de tijd vervangende foto uit de Collectie van het Turnhoutse Stadsarchief lijkt vredig te slapen maar in realiteit werd hij geëlektrocuteerd. Hij stierf een vreselijke dood op een godvergeten plek in een uithoek van ons land. Hij was één van de twee laatste slachtoffers die in 1917 in onze regio omkwamen.  In de vroege ochtend van  1 september '17 probeerden twee uit Duitsland ontsnapte Britse krijgsgevangenen in Weelde-Station de grens over te steken. Ze raakten beiden op een of andere manier de Dodendraad en werden op slag gedood. Hun stoffelijke overschotten werden naar het mortuarium van het Gasthuis in Turnhout gebracht war ze werden opgebaard. Wellicht werden er foto's van beide lijken gemaakt, maar er resteert er slechts één. Twee dagen later werden Edward Johnson (PO/744(S) en James J. Kilcloyne (PLY 15994), die beiden gediend hadden bij de Royal Marine Light Infantry van de Royal Naval Division (RND) begraven op de oude stedelijke begraafplaats in de Kwakkelstraat. Vreemd genoeg werden hun twee eenzame graven  later niet geïntegreerd in het CWGC-perk dat een paar meter verder, kort na de Tweede Wereldoorlog voor de gesneuvelden uit het Bitse Gemenebest werd aangelegd. Ik heb, jammer genoeg, tot nu toe nog niet kunnen achterhalen of deze twee onfortuinlijke Britten werden gevangen gemaakt in oktober '14 toen de RND nog op het laatste ogenblik en vruchteloos werd ingezet bij de verdediging van Antwerpen, dan wel later aan het Westelijke front waar de RND zich onder meer aan de Somme en in het Ieperse had onderscheiden... 

30-12-2017 om 11:45 geschreven door janhuijbrechts  

28-12-2017 om 10:27 geschreven door janhuijbrechts  

Op deze kerstdag lijkt deze tekening van Joe English (1882-1918) gepast. Hij tekende zijn sobere maar krachtige Kerstnachtvisioen  als een illustratie voor het door Cyriel Verschaeve samengestelde ‘Gebedenboek voor de Vlaamsche Soldaat’. Dit gebedenboek verscheen precies een eeuw geleden, in 1917 bij uitgeverij Paul Brand in Bussum en kende een ruime verspreiding aan het IJzerfront.  De tekening sloeg meteen aan en werd later door het Secretariaat der Katholieke Vlaamsche Hoogstudenten aan den IJzer (SKVH) massaal als postkaart verspreid.  

25-12-2017 om 14:25 geschreven door janhuijbrechts  

Vandaag geen gedicht in de strikte zin van het woord maar een poëtische klassieker van mijn oud-buurman Wannes Van de Velde. Veel luisterplezier:

https://youtu.be/KGg-Qrdv5Ms

24-12-2017 om 11:01 geschreven door janhuijbrechts  

Precies een eeuw geleden, in de nacht van 22 op 23 december 1917 werd tijdens een woelige buitengewone vergadering van de activistische Raad van Vlaanderen in Brussel de onafhankelijkheid van Vlaanderen uitgeroepen.  Oorspronkelijk had het in de bedoeling gelegen om tijdens deze vergadering de niet altijd even efficiënte interne werking van de Raad te reorganiseren, maar als snel mondde het debat uit in een felle discussie over de doelstellingen van het activisme. De Antwerpse activistische voorman August Borms gaf met een emotionele oproep vol zelfkritiek plots een verassende wending aan het debat: ‘…Nu kom ik tot de grond van de zaak. Het gaat in het Bestuur niet zoals het moet. Ik kom steeds ziek uit de zittingen van het Bestuur. De afhandeling van de lopende zaken neemt dan telkens vier uren in beslag (…) Bedenkt goed dat de Duitsers bezig zijn met ons op de vingers te kijken en te zien of wij tot regeren in staat zijn. Wij moeten bewijzen dat wij Vlaanderen besturen en regeren. Indien ik Vlaanderen kon redden met een staatsgreep, ik alleen, en als ik ermee moest ten onder gaan, maar Vlaanderen gered zou zijn, ik deed het onmiddellijk ! (…) Laat ons heden avond het raam vormen waarop de Politieke Scheiding zal moeten worden gegrondvest.’ In het hierop volgende tumult kwam de interne verdeeldheid goed tot uiting maar Borms beklemtoonde in een laatste passionele tussenkomst de absolute noodzaak om het momentum aan te grijpen: ‘ Wij leven snel in deze tijden; wij weten niet wat de dag van morgen brengen kan. (…) Ik zou dan ook vragen, van het ogenblik gebruik te maken om de Politieke Scheiding uit te roepen. De Duitsers weifelen omdat zij niet genoeg vertrouwen in ons hebben. Willen wij niet verrast worden door de gebeurtenissen, dan moeten we onszelf helpen. De Duitsers willen zich niet verder verbinden. Zij willen de handen vrij houden. Wij spelen eenvoudig het spel der Duitsers indien we daartegen niet opkomen. Het is zeker dat er achter de schermen onderhandeld wordt; dit zal tenslotte op onze rug gebeuren en wij worden het kind van de rekening indien wij niet krachtdadig de zelfstandigheid eisen. Als wij ze deze avond willen, dan hebben we ze. Wij stellen een Kommissie van Gevolmachtigden en een Bureel van de Raad aan, en wij geven opdracht een reis naar Berlijn te ondernemen. Daar gaan we bij de Rijkskanselier eisen wat Vlaanderen reeds zal hebben beslist.’

 Niet alle aanwezigen waren het eens met dit revolutionaire initiatief. Onder meer de Antwerpse afgevaardigden Antoon Jacob en Herman Vos namen ontslag uit de Raad maar Borms’ motie werd met 53 stemmen voor en 2 onthoudingen aangenomen. Zonder democratisch draagvlak en zonder medeweten van de bezetter had enkele tientallen flaminganten de Belgische staat de wacht aangezegd. Niet geheel ten onrechte werd dit initiatief later in de historiografie van de Vlaamse Beweging omschreven als ‘de staatsgreep van Borms’…

Het uitroepen van de onafhankelijkheid was naar mijn aanvoelen de vrucht van een diepe frustratie bij een handvol activisten die de oeverloze en vaak futiele discussies binnen de Raad meer dan beu waren.  Het oorspronkelijke opzet van de Raad om tot een vertegenwoordigend  lichaam met wetgevende bevoegdheid uit te groeien was eind ’17 nog ver van gerealiseerd. Verschillende factoren hadden dit afgeremd. Om te beginnen vertegenwoordigde de Raad slechts een minuscuul deel van de bevolking. De activisten waren teveel ‘officieren zonder soldaten’ zoals Paul van Ostaijen het ooit verwoordde. Ze realiseerden zich niet of wilden gewoonweg niet inzien dat een revolutionaire minderheid geen kans op slagen heeft wanneer de massa niet bereid is ze te volgen. Het bondgenootschap met de Duitse bezetter was voor het grootste deel van de bevolking onaanvaardbaar. Overtuigd van hun eigen Grote Gelijk negeerden de activistische voormannen de publieke opinie. Ten tweede was er een manifest gebrek aan politiek geschoold kader en - nog belangrijker - aan eenheid onder de activisten. Maar al te vaak bleken de verschillende fracties met geslepen messen tegenover elkaar te staan. Zo slaagde de Raad van Vlaanderen er in ’17 niet in het eens te worden over een grondwetsontwerp, op basis waarvan, na de bestuurlijke, ook de politieke scheiding tot stand kon worden gebracht.

De belangrijkste rem op de verdere ontwikkeling van het activisme was echter wel  het feit dat de bezettende overheid – waarmee de Raad meer en meer botste – steeds minder vertrouwen in de activisten stelde. De Duitsers, die om de handen vrij te houden bij eventuele vredesonderhandelingen, uiteindelijk de voorkeur gaven aan een federalistisch België, stonden voortdurend op de rem. Ze lieten - tot groeiende frustratie van velen -niet toe dat de Raad met zijn radicale, separatistische meerderheid, meer dan een louter adviserend orgaan werd. Het wantrouwen tegenover de Duitsers was tegen het einde van ’17 al even groot bij de activisten, die willens nillens verward raakten in de verschroeiende Duitse interne machtsstrijd tussen politici, ambtenaren en diplomaten enerzijds en de militairen anderzijds. Tussen hen die een systematische en gefaseerde deconstructie van de Belgische staat voorstonden en de annexionisten die vooral in de kringen van de keizerlijke marine en de legertop te vinden waren. Een strijd, die uitgerekend midden ’17 was geculmineerd in het tot aftreden dwingen van de als te slap bevonden Rijkskanselier von Bethmann-Hollweg, de ‘architect’ van de Flamenpolitik.

Precies om deze impasse te doorbreken stuurde Borms, in samenspraak met de professoren Josué De Decker en Alfons Jonckx, op die bewuste 22^e december ’17 aan op een radicaal initiatief dat alle partijen moest wakker schudden. Ze wilden niet alleen de Duitsers voor een fait accompli stellen en hen zo tot een stellingname dwingen maar ook de broodnodige eenheid binnen het activisme forceren. Ze beseften echter in de euforie van het ogenblik niet dat ze zichzelf en hun zaak nog meer in een richting hadden gedreven die in het beste geval als solitair kon worden omschreven…. 

22-12-2017 om 00:09 geschreven door janhuijbrechts  

Een van Renaat de Rudders beste frontkameraden was brancardier Jozef De Clerck uit de Hoogstraatse deelgemeente Wortel. De Clerck was bij het uitbreken van de Grote Oorlog novice bij de Scheutisten en was met zijn congregatie naar Nederland gevlucht. Hij kwam in april ’16 als brancardier in de ambulancekolonne van de IV ^e  Legerdivisie aan het front terecht en raakte er onder meer onder invloed van Prof. Dr. Frans Daels betrokken bij de Frontbeweging.   

Bijzonder emotioneel was de manier waarop Jef De Clerck in het brancardiersblad Miles Christi op 6 januari ‘18 afscheid nam van zijn frontmakker:

“AAN RENAAT DE RUDDER, soldaat bij het 18^e linieregi­ment/3^e kompagnie, gesneuveld ergens in Vlaanderen en begraven te West-Vleteren op 21 december 1917.

21 December 1917! Dien dag, Vlaanderen zijt Gij ons meer dierbaar geworden. Dien dag is uw toekomst meer hoopvol nog voor onze blikken komen stralen, omdat we toen, met een ge­troffen maar kristen-sterk harte, in uwen moederschoot hebben opgeborgen “in spe resurrectionis” één uwer schoonste kinde­ren.

Renaat!… Nog staat zijn beeld voor ons: eene reuzenziel in eene slank opgeschotene kerelengestalte. Die stoere kop stil-neigend, en die zachte oogen openbloeiend als een azuren hemel, schoten stralen wanneer zijn grootmoedig hart aan ‘t vonken ging. Gansch zijn schoone ziel lag daar ontvouwen en bloot in die heldere blikken die u betooverend toekeken, en doordringend tot in uw zielediep, haar krachtig vastgrepen om niet meer te lossen. Wanneer hij zijn diep-doorvoeld en teer-gekoesterd Ideaal door anderen begrepen en betracht zag, dan jubelde hij de blijheid uit van zijn gelukkige ziel, want ‘t goede stichten en ‘t goede doen waardeeren, dat was zijn levensdroom. Als ‘t bloedige weebeeld des oorlogs oprees aan de gloei­ende kimme, dan had hij met een aantal Vlaamsche mede-studen­ten naar ‘t zwaard gegrepen en in de ontembare geestdrift zijner zestien jaren, de wijdscheid van zijn offer omvademend, zich losgerukt uit moeders armen, en hij sloot zich aan in de stappende schare die te wapen snelde onder ‘t noodgeschrei van de kleppende Roeland. Sinds dien was zijn vuurgloed niet gedempt, maar onder den adem der harde werkelijkheid zwelde machtig zijne liefde voor ‘t Vaderland omdat er in dat Vader­land zijn Vlaanderen lag.

‘t Deed steeds goed aan ‘t harte met hem in voeling te komen. Wanneer er om reden van de neerdrukkende omstandigheden des oorlogs soms sombere wolken den jeugdshemel kwamen bedon­keren, dan wist zijn meëvoelend gemoed u een riem onder ‘t harte te steken en de duisternisse dreef stilaan weg, want hij bracht steeds in uwe ziel het licht der helderstralende zonne. Steeds ging zijn broederwoord (om zijn woord te herhalen), tot den “bleeken Man des lijdens op ‘t bloedbedropen Kruise” en dan schouwde hij in die brekende oogen die zoo spreken van liefde, van ‘d hoogste liefde en van erbarmen… ons lijden is niets in vergelijking met het Zijne, niets… niets. En wij zijn menschen en zondaars en weten zelf niet welk een afgrond van ellende en afkeer er besloten ligt in het woord “zondaar” en Hij is God, ‘t hoogste woord der wereld…

Renaat, veel zijn wij allen u verschuldigd. Gij waart voor ons steeds een sprekend voorbeeld: als soldaat, als Vlaming, als diep-kristen vooral. Gij zijt ons voorgegaan op de breede baan des levens, wij drukken uwe voetstappen om onder ‘t zelfde kruis en ‘t zelfde vaandel, met U op te gaan “ons zielen omstrengeld in vriendschap ter hooge Jezeusliefde”.

Mocht uw machtig gebed daarboven bij Hem, dien Gij op aarde zoo vurig bemindet, uw levensoffer en dat onzer gesneu­velde broeders doen gedijen, en dat ons leven steeds beademd weze door uwen stervende zucht: “Alles voor Vlaanderen en Vlaanderen voor Kristus!”

Op 28 september ‘24 werd oud-frontbrancardier Jozef De Clerck tot priester gewijd. Bijna een jaar later, op 29 augustus ‘25 vertrok hij vanuit de haven van Marseille naar zijn nieuwe missioneringsgebied: China. Via Tientsin kwam hij in het woeste hooggebergte van Mongolië terecht. Aanvankelijk in een post van Scheut te Kaokiangtze en later in zijn defini­tieve missiepost te Nanhaots’ien. Het was hier dat pater Jozef De Clerck op 11 juni ‘29 overleed aan vlektyphus. Jaren later verscheen over zijn korte, maar avontuurlijke leven, het boek: ‘Een Vlaams apostel: Pater Jozef De Clerck’ door zijn dorpsgenoot R.F. Schellekens O.Praem.

21-12-2017 om 23:28 geschreven door janhuijbrechts  

Vandaag precies honderd jaar geleden sneuvelde de oorlogsvrijwilliger Renaat De Rudder. Deze net twintig geworden soldaat in het 18^e Linieregiment werd dodelijk gewond tijdens een patrouille in het niemandsland bij De Kippe toen een Belgische schildwacht het vuur op hen opende. Het feit dat deze bekende radicale Vlaamsgezinde gedood werd door een Belgische kogel veroorzaakte behoorlijk wat beroering. Zijn frontmakker Ward Hermans schreef in de soldatenkrant ‘Ons Vaderland’: ‘Ongeluk of misdaad ? – Slechts dees is volkomen zeker, dat een Belgische kogel de stoere Vlaming Renaat De Rudder heeft neergeveld, en dat e verbijstering zoo groot was, dat er geen spoedige hulp verleend werd, zoodanig dat Renaat, enkele uren nadien overleed in het krijgshospitaal (…) De besten gaan het eerst. Helaas er ligt een vreeselijke waarheid in deze spreuk als men denkt welke heerlijke figuren Vlaanderen aan den IJzer, men zou zeggen reddeloos en hopeloos verloren heeft…’

Het volgende passende gedicht komt uit de bundel ‘In al begonnen vrede’ van Anton Van Wilderode.  

Renaat De Rudder - Soldaat aan de IJzer

Een blinde kogel uit géén vreemd geweer

-gewild of niet gewild – velde je neer

De springstoflading door een snode hand

‘s nachts aangebracht namens het ‘vaderland’

verbrijzelde jouw beeltenis die stond

tegen een toren, op gewijde grond

Jouw dubbele tragisch lot, Renaat, vertolkt

Toen én vandaag, de onmacht van ons volk.

17-12-2017 om 10:56 geschreven door janhuijbrechts  

Iedereen die mij een beetje beter kent weet dat ik een voorliefde heb voor de kleine Europese volkeren. De zaak van Ieren, Schotten, Welshmen, Bretoenen, Basken, Corsikanen, Occitanen, Zuid-Tirolers en Friezen ligt me nauw aan het hart. Toen ik vorige week samen met tienduizenden Catalanen in de straten van Brussel de gure wind trotseerde moest ik onwillekeurig aan een al lang vergeten bladzijde uit de geschiedenis van de Eerste Wereldoorlog denken, aan het epos van de Voluntaris Catalans.   

Met hoeveel zijn ze geweest ? Niemand die het exact schijnt te weten. In diverse publicaties komen cijfers voor van een kleine 1.000 tot maar liefst 12.000 Catalaanse vrijwilligers die zich tijdens de Grote Oorlog engageerden. Spanje bleef tijdens de Eerste Wereldoorlog neutraal en was dus niet rechtstreeks betrokken in dit mondiale conflict. Dit belette echter niet dat bij het uitbreken van de Grote Oorlog honderden jonge Catalaanse nationalisten zich melden om dienst te doen in het Régiment de Marche van het Franse Vreemdelingenlegioen. Net als bijvoorbeeld de Tsjechische en Poolse vrijwilligers in het Legioen meenden ze dat ze door hun inzet recht van spreken konden verwerven op het internationale forum. Nog voor het einde van 1914 stichtte de dichter Camil Campanya die op eigen houtje in Parijs een rekruteringsbureau had opgericht met de publicist Alfons Maseras, en  de arts Joan Solé i Pla,  een steuncomité voor de Catalaanse vrijwilligers dat materiële en morele ondersteuning verleende.

De Catalanen kregen op 9 mei ‘15 hun vuurdoop in Artesië bij La Targette tijdens het grote Franse Lente-offensief. Ze slaagden er tegen alle verwachtingen in door te stoten tot op de hoogte van Vimy, maar moesten het ten koste van zware verliezen gewonnen terrein prijsgeven omdat de versterkingen hen te laat bereikten. In september ’15 onderscheiden de Catalanen zich in de Champagne.

Ter ondersteuning van het Britse offensief aan de Somme op 1 juli ’16 nam het Vreemdelingenlegioen op 4 juli Dompierre-Becquincourt, Fay en Assevilers in. Bij de aanval op Belloy-en-Santerre moesten 2.000 van de 3.155 mannen van het Régiment de Marche zonder noemenswaardig ondersteuningsvuur een open vlakte van ruim achthonderd meter oversteken. In een paar minuten tijd sneuvelden negenhonderd van hen in het kruisvuur van de Duitse machinegeweren. Meer dan vijftig Catalanen overleefden deze aanval niet, onder hen de Camil Campanya en zijn trouwe strijdmakker Constanti Cots.

Daniel Domingo i Montserrat, die als zestienjarige dienst had genomen in het Vreemdelingenlegioen zette het werk van Campanya verder. Hij verenigde de Catalaanse vrijwilligers in 1917 in de Voluntaris Catalans Nacionalistes, een organisatie die in 1918 in Parijs werd omgedoopt in het Comitè Nacional Català. De Catalaanse  militairen verenigden zich binnen hun eenheden in een Bloc Catala en droegen op hun mouw een kleine Estelada, de vlag van de nationalisten. Het Comité Nacional Català liet zich inspireren door het ‘kleine volkeren’-discours van de Amerikaanse president Wilson en eiste zelfbeschikking voor Catalonië op basis van het engagement en vergoten bloed van de Catalaanse oorlogsvrijwilligers. Na de Wapenstilstand richtte Daniel Domingo zich in viertalige brochures tot de onderhandelaars in Versailles en de Amerikaanse regering om de Catalaanse zaak te bepleiten. Vanaf 1923 vormden veel van de Catalaanse veteranen die in Frankrijk waren gebleven een ondersteuningscomité voor het militante separatistische Estat Català in Parijs.      

16-12-2017 om 17:15 geschreven door janhuijbrechts  

La Madelon, officieel Quand Madelon werd wellicht het meest bekende Franse soldatenlied van de Grande Guerre en was trouwens ook bijzonder populair bij de Belgische troepen. Het lied ontstond begin 1914, net voor het uitbreken van de oorlog, als een compositie van Charles-Joseph Pasquier (°1882) die als nom d’artiste Bach gebruikte. Hij maakte voor een tekst van Louis Bousquet (°1870) een bewerking van een al langer bestaande mars dat meteen aansloeg bij een breed publiek. Het werd razend populair bij de poilus en kon zonder problemen op het vlak van befaamdheid probleemloos concurreren met het Britse It’s a long way to Tipperary  of Over there van de Amerikaanse Doughboys.  

Veel luisterplezier: https://youtu.be/Pq8Kc93p2Pc

11-12-2017 om 08:19 geschreven door janhuijbrechts  

Jan De Wilde zong er op zijn onnavolgbare wijze over en vandaag worden we er hier, in de Noorderkempen, op overtuigende wijze mee geconfronteerd: de eerste sneeuw. Hierbij een opname die precies honderd jaar geleden, in december ’17 werd gemaakt in een Belgische verbindingsloopgracht aan het IJzerfront. Gewoon om er even te herinneren dat sneeuw, net als oorlogsgeweld, van alle tijden is…

10-12-2017 om 10:49 geschreven door janhuijbrechts