03-11-2016 om 13:38 geschreven door janhuijbrechts  

Nu Allerheiligen en Allerzielen weer met rasse schreden naderen en de begraafplaats die aan mijn woning paalt in ras tempo volgroeit met vergankelijke bloemenweelde, lijkt mij een gedicht, opgedragen aan de doden op zijn plaats. Daarom breng ik u vandaag het uitgesproken en militante pacifistiche gedicht 'Slachtveld' van de hand van de Nederlandse sociaal-democraat Abraham Van Collem (1858-1933). Het werd voor het eerst in 1919 gepubliceerd  in zijn bundel 'Opstandige liederen', die in Bussum bij Van Dishoeck van de persen rolde.

Slachtveld 

De heengelegde lijken der soldaten
Zijn aangeraakt door den goudpaarsen nacht,
Er kruipen lijnen over de gelaten,
Waarop de Dood zijn teeken heeft gebracht.

Sommigen hunner liggen als bedronken,
Het was ruim véél, de wijn uit déze kan,
Hun arme lijven werden volgeschonken,
Zij dronken zich de eeuwigheid daaran.

Eén hunner ligt verdwaasd omhoog te turen,
Een ster staat op zijn blauw glazuren oog,
Het zou wel eeuwigheden kunnen duren,
Voordat dit open turend oog bewoog.

Zijn makker is gevallen fel voorover,
Hij schijnt te slapen en zijn bloed loopt uit,
Zijn linkeroog bleef half geopend over
Daar kijkt hij nu stil uit, die looze guit.

In zoete vreugde liggen jonge dooden,
Zij toeven in een ongestoord geluk,
Mocht uit de gele hel losbarsten looden
Kogelregen, hun deert scherf noch stuk.

Zij zijn als zelfbeheerschten dichtgesloten,
Zij zijn tevreden met wat hun gewerd,
Eén hunner zijn de oogen uitgeschoten,
Daarom heeft hij zijn mond opengesperd.

Een ander lacht, hij had zich vastgegrepen '
Bij het voorovervallen aan wat gras,
Hij werd een kind, hij hield het dichtgenepen,
Hij dacht, dat het de hand van moeder was.

Bij bundels liggen dooden uitgegleden,
De ransels om, den stormhoed op het hoofd,
Zij worden door mortieren overreden,
Dat was toch niet, wat hun werd toebeloofd.

Zij trokken uit, ik zag ze door de straten,
Het was bij avond, in de Seine-stad,
Of was het in Berlijn, of hoorde ik praten
Londensch, in de straat, die ik vergat?

Ik weet het niet, ik weet niet de kleedijen,
Die zij zich kleurig hadden omgedaan,
Ik weet het rythme niet meer hunner rijen,
Noch de muziek die klinkend ging vooraan,

Ik weet alleen maar Jongens, de gelaten
Van Prachtigen, Menschwezens, schrijdend voort,
Vermomd in apenpakjes van soldaten,
Niet wetende het land waarheen of oord.

Zij droegen aan de schouders de geweren,
En in den loop een kleine veldboeket,
l Voordat zij traden aan, te gaan marcheeren,
Hadden de bruiden die daarin gezet.

Het zou de liefste groet zijn van het leven,
Het laatste afscheid en het wellekom;
O hand van mij, waarom gaat gij nu beven,
O mond van mij, waarom wordt gij nu stom?

* * *

De heengelegde lijken der soldaten,
Zijn aangeraakt door den goudpaarsen nacht,
Er kruipen lijnen over de gelaten,
Waarop de Dood zijn teeken heeft gebracht.

Sommigen hunner liggen als bedronken,
Het was ruim veel, de wijn uit deze kan,
Hun arme lijven werden volgeschonken,
Zij dronken zich de eeuwigheid daaran.

Staat op, staat alle' op, mijn vroege Dooden,
Herleeft, gekruisigden langs weg en veld,
Doorschotenen, voorover in de Zoden, -
Herkrijg' uw stem' haar vroegere Geweld.

Rijst langzaam uit, vloeie over uw trekken,
Het beven van een nieuwen Dageraad,
Moge mijn Roep U tot nieuw leven wekken.
Herleeft, herleeft, gesneuvelde soldaat.

Grijpt uw geweren in de doode handen,
Werpt uit den zadel hem die u beval
Dat uwe makkers waren uw vijanden,
Verbroedert U, soldaten, overal!

Blaast een signaal, gestorven menschenmonden,
Dat Aarde beve en doodsvreeze kom
Over de heerschers die U hadden uitgezonden,
Voor Vaderland, Bezit en Christendom.

Dood aan dit drie-tal en de menschheid leve,
En alle heerschappije ga te niet; -
Vertelt wie U den dood heeft ingedreven,
Rijst op, soldaten, zingt uw Doodenlied.

30-10-2016 om 11:57 geschreven door janhuijbrechts  

Op de foto de woning in Alveringem waar meester Emile Selschotter tijdens de Grote Oorlog met zijn gezin verbleef en waar hij nauwgezet zijn bijzonder interessante oorlogsdagboek bijhield. Dagboek,  dat 60 jaar later door kleindochter Lut Ureel becommentarieerd werd uitgegeven bij Lannoo als 'De Kleine Mens in de Grote Oorlog - Getuigenissen van twee generaties dorpsonderwijzers uit de frontstreek'. De Selschotters behoorden tot de intimi van kapelaan Cyriel Verschaeve. De 20 - jarige Joseph Selschotter was in de herfst van '16 naast Verschaeve en dokter Van Houtte, één van de drie leden van het uitvoerend Comité van Heldenhulde. Het was in de woning Selschotter dat in het grootste deel van de ophefmakende 'Open brief aan de koning' die de Frontbeweging op 11 juli '17 bij wijze van stunt op het front verspreidde, werd gestencild. Morgen, vrijdag 28 oktober vindt om 20.00 u. in de Openbare Bibliotheek van Alveringem een lezing plaats over deze merkwaardige familie door de Nieuwpoortse stadsgids en getigen Alveringemnaar Guido Demerre . Warm aanbevolen...!

27-10-2016 om 22:00 geschreven door janhuijbrechts  

Naar aanleiding van het verschijnen van het boek 'Onsterfelijk in uw steen - Soldatengraven, Heldenhulde en de Groote Oorlog' breng ik vandaag in de rubriek 'Zondag Frontpoëziedag' het gedicht 'Waarom ?' van de Turnhoutse oorlogsvrijwilliger Ward Hermans. Hij schreef het in het begin van maart 1918 als een reactie op de schending van heldenhuldezerken op de BMB van Oeren en het kerkhof van Alveringem een paar weken daarvoor. Oorspronkelijk wilde hij het in de soldatenkrant 'Ons Vaderland' publiceren, maar daar stak de Belgische militaire censuur een stokje voor. Het werd pas na de oorlog, in zijn bundel 'Gedichten van liefde en strijd' voor het eerst afgedrukt...

                                                                                            WAAROM ?

Vlaamsch van lijve, Vlaamsch van harte / Vlaamsch in woord en Vlaamsch in daad / Zoo leefde hij in lief en smarte / Trotsch en fier op eigen aard.

Tot hij viel in 't naakte velde / Van z'n eigen Vlaamsche grond /Maar wat 't zwarte kruis vermeldde / Was iets, dat ik niet verstond.

Vreemde tale, vreemde woorden / Stonden wit op 't zwart in 't kruis ! / Vreemde prate, vreemde kronen / Doemden 't eigen schoon tot gruis.

Arme jongen, armer Vlaanderen / Waarvoor gij uw bloed vergoot ! Arme telg van heldenvaadren / Niets hier baat uw heldendood !  

23-10-2016 om 11:25 geschreven door janhuijbrechts  

Uit de novelle 'Longinus' van oorlogsvrijwilliger Franz De Backer (1891-1961): 'De hulppost was een kleine hoeve langs de weg, een halfuur van de eerste lijn. Schrapnels knalden gestadig in de omtrek, de loden balletjes knetterden op de dakpannen. een ambulancewagen, vertrekkens gereed, werd geraakt en sommige gekwetsten gedood. De afgrijselijke geur van bloed, zweet en vuilnis, en de kleur van bloed op witte verbanden, vlamrood eerst, dan als van verflenste pioenen... En dit beeld: Een soldaat was naar de hulppost gekomen, ziek, zei hij, en werd teruggestuurd. En dan een knal, een kreet en een ogenblik later staggerde hij kermend binnen met een zwartgebrande, ontvleesde hand. de opstekende beendertjes waren rood als een bloem van ontzetting. Een verband. Een stuk papier op de borst van de zwijmende man: 'mutilation volontaire'. Dokters waren koel.

En al die doden, al die vreemd-stille of grijnzende, afschuwelijk verminkte, bloederige, modderige, gele doden ! En altijd aan het gegier van zwarte granaten, het geratel van geweren, het snerpende gehamer van mitrailleurs. Een stilte soms, en de angstige zekerheid dat alles opnieuw begon. En daar was het weer, titanisch, hels. De waanzin sloeg me naar 't hoofd. Terug naar de vuurlijn, weer met een gekwetste terug, tot mijn muil openstond van afmatting...'

21-10-2016 om 12:02 geschreven door janhuijbrechts  

De kleine CWGC-begraafplaats Calvaire (Essex) Military Cemetery aan de Witteweg in Komen / Ploegsteert is in meerdere opzichten bijzonder. Alle 218 gesneuvelden die hier een laatste rustplaats kregen konden worden geïdentificeerd, wat hoogst uitzonderlijk is voor een militaire begraafplaats in het Ieperse. Bijna de helft van deze gesneuvelden behoorden tot het 2e bataljon van het Essex Regiment of het 2e bataljon van het Monmoutshire Regiment. Twee eenheden, die vanaf november 1914 op deze plaats hun doden begonnen te begraven. Een ander opvallend gegeven is dat op deze site minstens 8 militairen ter aarde werden besteld die jonger dan 18 waren toen ze tussen Ploegsteert en Waasten sneuvelden...Verhoudingsgewijs een ongewoon hoog aantal voor zo'n kleine begraafplaats.  Eén van hen was H. Shaw,  een private in het 2e bataljon van het Monmouthshire Regiment die amper 16 jaar oud was toen hij op 12 maart '15 in deze sector sneuvelde...Hij ligt nu begraven in vak I, rij J, graf 3 tussen 44 andere gesneuvelden van zijn regiment.

17-10-2016 om 09:34 geschreven door janhuijbrechts  

16-10-2016 om 12:15 geschreven door janhuijbrechts  

Het melancholische gedicht 'Wildgänse rauschen durch die Nacht' van Walter Flex (1887-1917) kreeg in Duitsland zowat dezelfde status als John MacCrea's 'In Flanders Fields'. De stek nationalistisch gëoriënteerde Germanist en dichter Walter Flex had bij het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog  vrijwillig dient genomen in het Niederschlesischen Infanterie-Regiment  nr. 50 waarmee hij aan de campagne tegen Frankrijk deelnam en waarin hij al snel tot luitenant werd bevorderd. Nadat hij in 1915 naar het Oostfront verkaste raakte hij bevriend met de idealistische oud-theologiestudent Ernst Wurche die over de oorlog, opoffering en Deutschtum dezelfde verheven opvattingen koesterde als Walter Flex. Nadat Wurche een paar maanden later sneuvelde, publiceerde  een fel aangeslagen Flex  in oktober '16 Der Wanderer zwischen beiden Welten', een boek dat één van de opmerkelijkste literaire erfenissen van de Eerste Wereldoorlog zou worden en dat razend populair werd onder de Duitse jeugd. Deze populariteit werd wellicht mede veroorzaakt door het feit dat Flex zelf op 16 oktober 1917 sneuvelde bij het Estse Poide / Peude tijdens de aanval van zijn eenheid op het eiland Saarema / Ösel.  Klik op de onderstaande link voor een gedragen versie van zijn meest populaire gedicht;

https://youtu.be/LO6fSDZbXUQ

16-10-2016 om 11:09 geschreven door janhuijbrechts  

Vandaag geen ‘Zondag Frontpoëziedag’ maar een uitgebreide bijdrage over het  meest tragische incident dat zich in de Noorderkempen aan de dodendraad afspeelde of tenmin­ste de zaak waar­over men in onze regio nog vele jaren zou verhalen. Vandaag precies 100 jaar geleden op 9 oktober 1916 stier­ven in De Beemden te Wortel de Castelse zusters ‘Sjowke’ en ‘Towke’ Verheyen. Hun ouders, Frans Verheyen en Pauline Ha­pers, hadden één van de achttien toenmalige cafés aan de Schooreind­seweg te Castelré. Sjowke, of Joanna Catharina werd op 18 augus­tus 1879 te Minderhout geboren. Haar zus, Towke of Maria Catha­rina, werd vijf jaar later, op 12 april 1884 te Baarle-Nassau gebo­ren. Vanaf haar zestiende was Sjowke dienst­meid bij het kroostrijke gezin van de Antwerpse gerechtsdeur­waarder Mat­thieu te Minder­hout. Ook Towke werd dienstmeid, te Antwerpen, maar door de oorlogsomstandig­heden verbleef ze vanaf oktober '14 terug bij haar ouders in Castelré. Vanaf het voorjaar van '15 werden beide zusters door de versperringen voorgoed van elkaar ge­scheiden. Toch hielden ze, zoals vele grensbewoners, contact met elkaar aan de draad. De laat­ste nieuwtjes werden uitgewisseld en vaak werden ook kleine pakketjes over de draden gegooid, tenminste als de -al dan niet van steekpen­ningen voorziene- Duitse grenswacht een oogje dichtkneep.

Zo hadden ze een afspraak gemaakt voor maandag 9 oktober 1916, rond half twaalf aan de Lange Beemden te Wortel, een verla­ten stuk beemd dat aan de Nederlandse Schransbeem­den grens­de, helemaal in de uiterste noordhoek van Wortel. In dit trooste­loze gebied, begrensd door de Mark en de Hol­landse Loop liep de draad dwars door de Lange Beemden heen, om dan af te buigen naar waar nu de Markbrug ligt.

Towke ver­liet haar ouder­lijke huis, kort na elf uur. In haar hand droeg zij een kanne­tje petroleum voor de familie Mat­thieu. Vanuit de herberg ging ze via de modderige Schoor­eind­seweg naar de Hoogstraatse­baan. Zij stak deze baan over, de Bremstraat in, waar zij langs de huisjes liep die nu de num­mers 35 en 37 dragen op de Schoot­senhoek. Vanaf hier werd ze vergezeld door Marie­ke Schuur­mans, een vriendin, die wel vaker met haar naar de grens was getrokken. Achter deze huis­jes namen de twee meisjes een onooglijk zandpad, de zgn. Pad van den Lange Beemd, dat na ongeveer 200 meter bij de Hol­landse Loop uitkwam. Over een geïmproviseerd bruggetje bereik­ten ze vrijwel onmiddellijk hierna de draadversperring.

Aan de andere kant verscheen een paar minuten later haar oudere zus Sjowke, vergezeld door Tow Michielsen. Sjowke was vanuit de woning van Matthieu, langs het kapelletje van O.L.Vrouw – in – den - Akker, via het Withof naar de watermolen gegaan. Iets verder, aan de wegkruising, ging ze in de rich­ting van de Bosuil. Na amper 150 meter sloeg ze een - tot op de dag van vandaag nog bestaand- wegeltje links in dat rechtstreeks leidde naar de Lange Beemden. Sjowke droeg een pakje met medicijnen voor haar zieke moeder en een pak klom­pen, voor een aantal Castelréna­ren. In Castelré woonde immers geen klompenmaker. Tow Michiel­sen - Broes, die een agente was van de Britse inlichtingendienst G.H.Q., had een pakje brieven bij, die Towke Verheyen later zou wegbrengen naar de Belgische post­dienst in Baarle - Hertog.

In de onmid­dellijke omgeving liep een Beiers soldaat de wacht die in de volksmond "den dikke Sjarel" werd genoemd. Gewoon­lijk kneep hij een oogje dicht bij transacties aan de draad. Zeker wan­neer hij, zoals nu het geval was, van zwijg­geld was voorzien. Om beter de meegebrachte zaken te kunnen uitwisselen was Sjowke, onder de buitenste veiligheidsdraden doorgekropen. Omdat Sjowke en Towke Michielsen het pak klompen niet over de draad konden krijgen werden de klompen één voor één over de draad geworpen. Eén klomp raakte de onder stroom staande middenleiding en viel er net achter. Sjowke deed een poging om deze op te rapen, maar door de sterke wind waaiden haar haren en rok tegen de elek­trische hoogspannings­lijnen. Ze werd volgens ooggetuige Tow Michielsen vrijwel op slag gedood. Haar ogen stonden open als uitgepuild en uit haar mond stak een geheel zwarte tong. Ook haar handen en vingers waren zwart geschroeid. Niet denkend aan het gevaar was Towke ogenblikkelijk haar zus ter hulp gesneld. Ze probeer­de het hoofd van het ongelukkige meisje terug te duwen, maar werd hierbij zelf geëlektrocuteerd. Machteloos en gillend van angst zagen de twee meegekomen vrouwen hoe ook zij stierf. Marieke Schuurmans, die aanstalten maakte om het lichaam van Towke van de draad weg te trekken werd dit nog net op tijd verhinderd door de in allerijl toege­snelde landsturmmann Karl, die zijn geweer op haar richtte en haar verbood de nasmeulende lijken aan te raken.

De Duitsers in de bewa­kings­post op het Withof wa­ren - gealar­meerd door de in paniek weggelopen Tow Michielsen - in een mum van tijd ter plaatse. Nadat ze met horten en stoten haar verhaal had verteld werd ze in shock naar huis gestuurd. In 1980 verhaalde de dochter van Tow Mischielsen aan Marcel Leunen wat ze die dag als 17-jarige meemaakte: "Veel later dan gewoonlijk zagen we moeder door 't veld komen, en we zagen aan haar houding en aan haar trage gang dat het niet normaal gegaan was. Wit als 'n laken kwam ze thuis binnen. Haar eerste woor­den waren: "Ik kan 't niet vertellen."  Waarop ze in tranen uitbarstte. Toen ze wat kalmer geworden was, kwam het eruit: "Tow en Sjow, ze zijn alle twee dood... En nu zullen ze mij ook wel komen halen..."

Een Duitse officier, die onder­tus­sen ter plekke was gekomen, stuurde een soldaat naar de schakelkast te Wortel, om er de stroom in het bewuste vak uit te schakelen. Het lichaam van Towke werd daarop onder de hoogspannings­leidingen doorge­trokken, en beide vrouwen werden naast elkaar gelegd op wat musterds. Leon Michielsen ("Leike van den olie­molen"; echtge­noot van Tow Broes) werd hierna door de Duitsers opgevor­derd om de twee lijken op te pikken. Met zijn schich­tig, jong paard durfde hij echter niet door de drassige beem­den. Hierop ging de Wortelse veldwachter Karel Donckers (die door de Duitsers gelast werd, als Bel­gisch gerechtelijk ambte­naar, de officiële vaststellingen te doen) naar Jef Vermeiren op de boerderij bij het Withof om hem op te eisen. Deze ging 's avonds in de maneschijn, met zijn drie zonen Peer, Jaak en Frans op weg, met de lijk­baar uit de kerk van Minder­hout, om zijn lugubere taak uit te voeren. Na afloop zou hij het volgende gezegd hebben tegen de Wortelse garde: "Dat doe ik nooit meer, voor niets of nie­mand..." Ze droegen niet zonder moeilijkheden de lichamen door de modderige Beemden naar de weg. Hier werden ze op een kar gelegd. Frans herinner­de zich decen­nia later nog de zwart geblakerde handen en armen. Het gruwe­lijke transport ging toen via het Withof en de Molenstraat naar het washuis van de familie Matthieu, waar de twee vrouwen werden opge­baard. Drie uur na de tragische ge­beurtenis werd officieel ten over­staan van de Wortelse burge­meester, aangifte gedaan van het overlij­den, door de veldwach­ter en landbouwer Louis Mey­vis. Vader Verheyen mocht – hoogst uitzonderlijk – drie dagen later over de rijksgrens om de begrafenis van zijn twee dochters bij te wonen...

Hoe het met Tow Michielsen afliep, vertelde haar dochter later aan Marcel Leunen: "'s Avonds werd er op de deur geklopt. Moeder zei tegen ons: "Ze komen mij halen... en dan?" Maar groot was haar opluchting toen het die "goeie soldaat" bleek te zijn, die tegen smeergeld dikwijls een andere kant uitkeek. Hij kwam een paar pakskes terugbren­gen, die bij de lijken gevonden waren. In dankbaarheid maakten wij de pakskes seffens open, om er de soldaat ook wat van te geven: eetwaar, zeep of zoiets. Maar er bleken ook brieven in te zitten. Toen de soldaat dat zag, leek hij ineens door den duivel bezeten. Hij vloog naar buiten, de nacht in..."

Volgens verschillende bronnen werd deze ‘Dikke Sjarel’ later - omdat hij ook daar heel wat door de vingers zag- in Aren­donk gearres­teerd. De overlevering wil dat hij in Brussel gefusilleerd werd op bevel van de Duitse militaire gerech­telijke instan­ties. Onderzoek in Duitse archieven heeft echter geen bewijsmateriaal opgeleverd om dit verhaal te staven. Verschillende auteurs bevestigen echter wel dat Duitse militairen die hand- en spandiensten leverden bij de smokkel, in het beste geval een strafmutatie naar het front kregen en dat er inderdaad enkele Duitsers standrechtelijk zouden zijn terechtgesteld. Omstreeks de jaarwisseling zouden er trouwens nieuwe instructies worden gegeven aan het hoogspanningscommando, om te verhinderen dat Duitse grenswachters afspraken zouden maken met smokkelaars. Geen enkele soldaat mocht voortaan zijn wachtpost verlaten zonder uitdrukkelijke toestemming van de hoofdwachter. Om te bepalen welke soldaten de wacht waar moesten optrekken werd er voortaan per wachtronde geloot. Het was ten strengste verboden om de lotnummers of de opdrachten te verwisselen. De uitslagen van de lotingen werden net als de geringste afwijking op de regels in het dagelijkse wachtverslag genoteerd.

Leike Michielsen en zijn vrouw ontsnapten –net als de Duitse grenswachter- ook niet  aan de dans, want ze werden later opgepakt voor smok­kel en zouden elk drie maanden in de gevangenis doorbrengen.

09-10-2016 om 10:33 geschreven door janhuijbrechts  

Vandaag precies honderd jaar geleden werd in Turnhout op de stedelijke begraafplaats aan de Kwakkelstraat de 40-jarige Mechelaar Jan Van Thuerenhout ter aarde besteld. Hij was op 5 oktober in niet geheel duidelijke omstandigheden om het leven gekomen op de Baarleheide bij een poging om de rijksgrens te overschrijden. Volgens de ene bron werd hij doodgeschoten door een alerte Duitse grenswacht, terwijl andere bronnen vermeldden dat hij werd geëlektrocuteerd aan de zgn. 'Dodendraaad', de levensgevaarlijke, onder hoogspanning staande grensafsluiting. Het staat in elk geval vast dat Van Thuerenhout als brievensmokkelaar in 'bevolen dienst' het leven liet. Hij kreeg na de oorlog, namens de regering, postuum de Leopoldsorde met gulden baar als erkenning voor 'zijn diensten aan het land bewezen en voor zijn toewijding tijdens de oorlog'. Zijn stoffelijke resten werden overigens na de oorlog ontgraven en bijgezet onder een Belgische militaire standaardzerk op het Belgische militaire ereperk op de stedelijke begraafplaats in Mechelen. Deze geboren en getogen Maneblusser was gehuwd met Joanna Maria Schippers en vader van een zoon, Frans Jan.   

08-10-2016 om 23:00 geschreven door janhuijbrechts  

In het verleden heb ik al een paar keer de aandacht gevestigd op de kind-soldaten die tijdens de Grote Oorlog het leven lieten in Vlaanderens velden. Tijdens mijn recente omzwervingen door de Westhoek werd getroffen door het grote aantal gesneuvelden, jonger dan 18 jaar, die hier een laatste rustplaats kregen. Op Kemmel Chateau Military Cemetery liggen er bv. minstens 13 min-18 jarigen begraven. Vanaf vandaag start ik een nieuwe rubriek 'They shall grow not old' waarin ik ga proberen om deze jonge oorlogsslachtoffers een gezicht te geven. Als eerste sta ik graag even stil bij de 15-jarige Robert Barnett die werd begraven in graf nr. IV E 10 in Rifle House Cemetery in Ploegsteert. Barnett werd op 25 juni 1899 geboren in Hackney als Raphael Glitzenstein, zoon van Philip en Esther Bloomberg, twee Joodse emigranten uit Oost-Europa. Dit gezin woonde in 1914 in Belgrave Road 95, Newington Green in Middlesex bij Londen. Hij zou na een familieruzie zich in Stratford onder het pseudoniem Robert Barnett hebben aangemeld voor de dienst in het 1e Bataljon van de Rifle Brigade. Ondanks het feit dat op dat ogenblik de Britse wetgeving militaire inzet onder de 19 jaar in overzeese gebieden verbood, staat het vast dat Barnett zich al op 5 november '14 met zijn bataljon in Frankrijk bevond. In het raam van de operaties van de 11e Infanteriebrigade (IVe Britse Divisie) nam het 1e Bataljon van de Rifle Brigade op zaterdag 19 december '14 vanuit het Bos van Ploegsteert - Plugstreet voor de Britten - deel aan een aanval op een hinderlijke Duitse versterking die omwille van de dikke prikkeldraadversterkingen later de naam van 'The Birdcage' zou ktrijgen. Deze aanval werd een fiasco: de aanvallers liepen vast in de modder en werden ongenadig neergemaaid door de Duitse machinegeweren. Tot overmaat van ramp was het Britse ondersteunende artillerievuur niet goed gericht en vielen er slachtoffers in eigen rangen. Zonder dat er sprake was van noemenswaardige vorderingen diende de aanval te worden afgebroken. De Britse verliezen waren hoog. Het 1e Bataljon van de Rifle Brigade telde 3 gedode officieren en 66 uitgeschakelde manschappen waaronder de 15-jarige Riffleman Robert Barnett....  

04-10-2016 om 08:40 geschreven door janhuijbrechts  

03-10-2016 om 09:54 geschreven door janhuijbrechts  

Arras, dat ooit als Atrecht één van de mooiste en welvarendste steden van Zuid-Vlaanderen was, werd zwaar getroffen tijdens de Grote Oorlog. De strijd rond deze stad inspireerde de Schotse journalist, auteur en kunstcriticus Neil Munro (1863-1930) tot zijn gedicht 'Pipes in Arras':

In the borough toun of Arras
When gloaming had come on,
Fifty pipers played Retreat
As if they had been one,
And the Grande Place of Arras
Hummed with the Highland drone.

Then to that ravaged borough,
Champed into dust and sand,
Came with the pipers' playing,
Out of their own loved land,
Sea-sounds that moan for sorrow
On a dispeopled strand.

There are in France no voices
To speak of simple things,
And tell how winds will whistle
Through palaces of kings;
Now came the truth to Arras
In the chanter's warblings.

“O build in pride your towers,
But think not they will last;
The tall tower and the shealing
Alike must meet the blast,
And the world is strewn with shingle
From dwellings of the past.”

But to the Grande Place, Arras,
Came, too, the hum of bees,
That suck the sea-pink's sweetness
From isles of the Hebrides,
And in Iona fashion
Homes 'mid old effigies.

“Our cells the monks demolished
To make their mead of yore,
And still though we be ravished
Each Autumn of our store,
While the sun lasts and the flowers,
Tireless we'll gather more.”

Up then and spake with twitt'rings,
Out of the chanter reed,
Birds that each Spring to Appin,
Over the oceans speed,
And in its ruined castles,
Make love again and breed.

“Already see our brothers
Build in the tottering fane!
Though France should be a desert,
While love and Spring remain
Men will come back to Arras,
And build and weave again.”

So played the pipes in Arras
Their Gaelic symphony,
Filled with old wisdom gathered
In isles of the Highland sea,
And eastward towards Cambrai
Roared the artillery.

02-10-2016 om 12:02 geschreven door janhuijbrechts  

Als alles volgens planning verloopt, verschijnt overmorgen 'Onsterfelijk in uw steen - Soldatengraven, heldenhulde en de Groote Oorlog'. Onder eindredactie van Dr. Frank Seberechts van het ADVN heeft een team zich beziggehouden met het reconstrueren van het verhaal van de Vlaamse heldenhuldezerkjes en hoe ze verwikkeld raakten in een ideologische symbolenstrijd. Voor het eerst worden, op basis van nieuw bronnenonderzoek, feiten en fictie gescheiden. Als u wil te weten komen hoeveel Walen onder een zerk met het 'AVV/VVK' motief werden begraven of hoeveel heldenhuldezerken door de Belgische staat werden vernietigd, of gewoon wat meer wil weten over de manier waarop tijdens de Grote Oorlog het Belgische leger omsprong met de gesneuvelden dan is dit boek een absolute aanrader... Bovendien zal binnenkort ook nog een webstek operationeel worden waarop men de biografische gegevens van intussen meer dan 700 militairen kan terugvinden die ooit onder een heldenhuldezerk werden begraven.   Omdat ikzelf een bescheiden bijdrage tot dit werk mocht leveren, beveel ik het van harte aan:

'Onsterfelijk in uw steen - Soldatengraven, heldenhulde en de Groote Oorlog' is een uitgave van 'Vrijdag'. Paperback, kostprijs: 29,95 euro       ISBN: 9789460014895

01-10-2016 om 14:19 geschreven door janhuijbrechts  

28-09-2016 om 14:26 geschreven door janhuijbrechts  

Ik werk momenteel aan een boek over de inzet van de 16e (Ierse) Divisie in 1917 in Vlaanderens velden. Vorige week heb ik vier dagen lang in het Ieperse rondgestruind op zoek naar materiaal voor deze publicatie. Bij toeval stootte ik op Dikkebus New Military Cemetery op het graf van een voor mij onbekende dichter. Robert William Sterling  Hij werd in 1893 in Glasgow geboren en was in 1914 tweedejaars beursstudent aan Pembroke College in de prestigieuze universiteit van Oxford. Een paar weken voor het uitbreken van de oorlog had hij er de Newdigate Prize gekregen voor zijn gedicht 'The Burial of Sophocles'. Hij meldde zich meteen als oorlogsvrijwilliger en kreeg een commissie als luitenant in het 1e bataljon Royal Scots Fusiliers. In februari 1915 belandde hij aan het front waar hij een paar erg korte 'Lines from the Trenches' schreef. Dit is er een van :

'Au ! Hate like this would freeze our human tears, and stab  the morning star; not it, not it command s and mourns and bearst the storm and bitter glory of red war...' Tijdens de Tweede Slag om Iepet, werd hij in vooravond van 23 april '15 dodelijk getroffen in de eerste lijn. Hij kreeg een laatste rustplaats in Dikkebus waar op zijn grafzerk ook zijn jongere broer John Lockhart Sterling wordt herdacht, die als Second Lieutenant van de Royal Scots Fusiliers op 28 september 1915 bij Loos het leven liet... 

25-09-2016 om 10:08 geschreven door janhuijbrechts  

Op 16 september 1922 werd in Newport Borough, de hoofdplaats op het eiland Wight een monument onthuld voor de inwoners die tijdens de Grote Oorlog waren gesneuveld. Eén van hen was de 31-jarige beroepsvrijwilliger Frederick Oakley die bij het uitbreken van de oorlog met zijn vrouw Alice in Victoria Street woonde. Deze serjeant in het 2 Bataljon van het Suffolk Regiment sneuvelde op 11 mei ‘’15 in de eindfase van de ‘Tweede Slag om Ieper’ waar zijn bataljon een kleine 400 man had verloren. Hij werd begraven in graf IV A 3 op Wytschaete Military Cemetery en zijn zerk in witte Portlandsteen - van het ‘buur’eiland  naast Wight  -  bevat op verzoek van zijn weduwe het volgende epitaaf : At rest  with the poppy of Flanders his duty done for all’….

24-09-2016 om 09:42 geschreven door janhuijbrechts  

Ik weet niet wat het is maar ik word altijd een beetje vrolijk bij het aankondigen van een nieuw boek van Jan Vancoillie. Op 14 oktober wordt zijn nieuwste boek ‘Bissegem 1914-1918: Tussen Flugplatz en Munitionslager’ voorgesteld. (klik op foto voor vergroting kaft)

Bissegem was in 1914 een gemeente in volle expansie door de bloeiende vlasindustrie. In oktober 1914 bezetten de Duitsers de gemeente, die gedurende de hele bezetting in het Operationsgebiet lag. Dit betekent dat de burgers telkens toelating moesten vragen om de gemeente te mogen verlaten. Zonder gegronde reden werd die toelating niet gegeven. Tezelfdertijd werden Duitse eenheden ingekwartierd. Voor de vlasindustrie was de Duitse bezetting een drama. Heel wat gezinnen vielen zonder inkomen en ook de voedselbevoorrading was problematisch. Het plaatselijk Hulp- en Voedingscomité probeerde de grootste nood te lenigen. De Duitsers eisten eind 1915 burgers op om voor hen te werken. De werkweigering leidde ertoe dat heel wat burgers dagenlang opgesloten werden zonder voedsel of drank. Werken voor de bezetter bleef als enige optie over om te overleven, eerst om vlaken (matten met gevlochten twijgen) te maken, later om het munitiedepot aan te leggen en uiteindelijk om op het munitiedepot te werken of aan het front bunkers te bouwen.
Vanaf januari 1917 werd ook een vliegveld in gebruik genomen tussen het dorpscentrum en Wevelgem. Aan de oostelijke kant van de gemeente lag het munitiedepot. Het was dan ook geen verrassing als op 20 oktober 1916 Bissegem voor het eerst gebombardeerd werd met twee doden tot gevolg. De ligging tussen het vliegveld en het munitiedepot leidde tot tientallen burgerslachtoffers door luchtbombardementen. Het meest tragische bombardement gebeurde op 24 maart 1918 wanneer de drie zonen van brouwer Vandoorne en een buurmeisje omkwamen door Britse bommen. Ook het werk op het munitiedepot eiste heel wat slachtoffers.
Het vliegveld groeide intussen en bood onderdak aan belangrijke verkenningseenheden, maar ook jachteenheden. Zelfs Manfred Freiherr von Richthofen, de “Rode Baron”, kwam naar Bissegem om er de jachtpiloten te feliciteren met hun pas verkregen medailles.

In de zomer van 1918 was het vliegveld één van de grootste Duitse frontvliegvelden.
Vanaf 30 september 1918 werden de burgers gedwongen de gemeente te verlaten. Midden oktober 1918 namen Britse troepen Bissegem in en ze sloegen tijdelijke bruggen over de Leie om hun opmars verder te zetten. De inwoners keerden daarop terug en herstelden de schade na vier jaar bezetting en de bombardementen en beschietingen. Naast een uitgebreid historisch overzicht van de gebeurtenissen in de gemeente, bevat het boek ook lijsten met alle oorlogsslachtoffers, daarbij ook heel wat namen die niet op het Bissegemse oorlogsgedenkteken vermeld worden. Daarnaast worden de Britse oorlogsdoden te Bissegem vermeld en tenslotte is er een uitgebreide lijst met door de Duitsers tewerkgestelde arbeiders.

Het boek telt 360 bladzijden en is rijk geïllustreerd met hoofdzakelijk niet eerder gepubliceerde afbeeldingen. Het wordt uitgegeven door Jan Vancoillie. De verkoopprijs bedraagt 34,95 euro. Bestellen kan via aok4@telenet.be. Het boek kan bij de auteur/uitgever in Wevelgem afgehaald worden na afspraak. Verzending binnen België kost 5,50 euro.

20-09-2016 om 15:42 geschreven door janhuijbrechts  

De Engelse essayist en novelleschrijver Edward Thomas (1878-1917) was 37 jaar oud toen hij in juli 1915 vrijwillig dienst nam in het regiment Artists Rifles. Door zijn leeftijd, het feit dat hij gehuwd en vader van drie kinderen was, kwam hij helemaal niet in aanmerking voor legerdienst maar hij voelde zich wellicht moreel verplicht nadat één van zijn vrienden, de Amerikaanse dichter Robert Frost in zijn gedicht ‘The Road Not Taken’ in weinig verhullende termen de draak had gestoken met Thomas’ besluitloosheid… Aanvankelijk bleef hij in een opleidingskamp in Engeland waar hij al snel korporaal werd. In november 1916 kreeg hij een aanstelling tot second lieutenant in de Royal Garrison Artillery en een paar maanden later werd hij naar het front gestuurd. Kort na zijn aankomst in Frankrijk sneuvelde hij. Op 9 april ’17, tweede Paasdag, werd hij dodelijk getroffen bij Arras. Hij werd begraven op de CWGC-site in Agny waar hij tot op de dag van vandaag rust in graf  C – 43. Hoewel hij heel wat minder bekend is als Owen of Sassoon, blijft zijn werk nog steeds overeind staan en behoort hij zonder enige twijfel tot de sterkste dichters van zijn generatie.

This is No Case of Petty Right or Wrong

This is no case of petty right or wrong
That politicians or philosophers
Can judge. I hate not Germans, nor grow hot
With love of Englishmen, to please newspapers.
Beside my hate for one fat patriot
My hatred of the Kaiser is love true:--
A kind of god he is, banging a gong.
But I have not to choose between the two,
Or between justice and injustice. Dinned
With war and argument I read no more
Than in the storm smoking along the wind
Athwart the wood. Two witches' cauldrons roar.
From one the weather shall rise clear and gay;
Out of the other an England beautiful
And like her mother that died yesterday.
Little I know or care if, being dull,
I shall miss something that historians
Can rake out of the ashes when perchance
The phoenix broods serene above their ken.
But with the best and meanest Englishmen
I am one in crying, God save England, lest
We lose what never slaves and cattle blessed.
The ages made her that made us from dust:
She is all we know and live by, and we trust
She is good and must endure, loving her so:
And as we love ourselves we hate her foe.

18-09-2016 om 09:02 geschreven door janhuijbrechts  

15 September 1916 zorgde voor een nieuwe dodelijke primeur in de Eerste Wereldoorlog: Voor het eerst in de militaire geschiedenis werden tanks ingezet. De plaats van handeling was Flers-Courcelette waar de Britten een doorbraak probeerden te forceren voor hun vastgelopen Somme-offensief. Al in januari ’16 had het Britse opperbevel groen licht gekregen om  de eerste 100 van  hun prototype  Mark I - tanks in productie te nemen. Toch waren ze pas in september ’16 inzetbaar.

De opmars naar de aanvalsposities in de nacht van 13 op 14 september ‘16 werd op diverse plaatsen een chaos. Het zicht vanuit de tanks was bij nacht zeer slecht en door gebrek aan tijd en ervaring was slechts in een enkel geval gezorgd voor een verkenning van de te rijden route. Ook het lawaai van de volop aan gang zijnde beschietingen en de toestand van de vaak kapot geschoten ‘wegen’ die naar het front leidden, waren de commandanten en tankbestuurders volkomen vreemd. In sommige gevallen moesten de commandanten vanwege het slechte zicht en de slechte oriëntatie uitstappen om hun tank hoogst persoonlijk met behulp van een afgeschermde zaklantaarn naar hun startpositie te dirigeren.
Het was daarom geen wonder dat 17 van de 49 tanks die vanuit Bray-sur-Somme waren vertrokken, hun startpositie niet wisten te bereiken als gevolg van mechanische mankementen, ongelukken onderweg en, in één geval, door de hardnekkige weigering van een tankbestuurder om over een weg te rijden die bezaaid lag met lijken…

Bij het begin van de aanval in de vroege ochtenduren van 15 september ’16 bleken veel Duitsers compleet overdonderd door dit nieuwe ‘wonderwapen’ dat schijnbaar niet tegen te houden bleek. Maar dit verassingseffect ging gedeeltelijk verloren door de mechanische problemen die veel tanks parten speelden. De tanks die toch inzetbaar bleken hadden moeite de infanterie bij te houden, die oprukte vlak achter de artilleriebarrage. De drie aanvallende divisies namen, ondanks de gebrekkige ondersteuning door de tanks, de loopgraven en versterkte punten van de tussenliggende Duitse stellingen de een na de ander in bezit. Tussen de vijandelijke verdedigingswerken slaagden de tanks er uiteindelijk in de infanterie in te halen. In de buurt van Flers werd de Britse infanterie die zware verliezen had geleden, hevig onder vuur genomen, waardoor de aanval stagneerde. Vanuit de achterhoede kwam toen tank D17 al ratelend en schietend naar voren en rolde de hoofdstraat van het verwoeste Flers binnen, waar vaart werd geminderd en ze 'vuur spuwde uit zijn kanonnen'. Drie andere tanks, de D6, de D9 en de D16, waren evenwijdig hieraan aan de oostzijde de ruïnes van Flers binnengedrongen en bestookten de Duitse stellingen in de flank. Door deze gedurfde opmars van de tanks realiseerden de Britten zich plotseling wat de tanks hadden klaargespeeld waarop de manschappen juichend tevoorschijn kwamen uit hun dekking om achter de Dl7 aan, het opruimingswerk te voltooien. De Britten hadden een succes geboekt maar wisten dit niet te verzilveren omdat men had nagelaten cavalerie in te zetten die door de door de tanks veroorzaakte bres in de Duitse lijnen had kunnen infiltreren. Uit het oogpunt van technische ontwikkeling was deze tankaanval veel te vroeg gelanceerd en uit tactisch oogpunt verkeerd ingeschat. De Britse bevelhebber Haig verspeelde daarmee voor eens en voor altijd de kans op een totale verrassing en op de mogelijkheid op een beslissende doorbraak van het Duitse front.

15-09-2016 om 15:30 geschreven door janhuijbrechts