Het leek me vandaag op 11 juli 2016 wel aangewezen om even uit te pakken met een gedicht van de Antwerpse stadsklerk, worstelaar, cocaïnesnuiver, essayist, dichter én activist Paul Van Ostaijen 

GULDEN SPOREN NEGENTIENHONDERD ZESTIEN

11-07-2016 om 08:16 geschreven door janhuijbrechts  

Een interessante, bijzonder goed onderbouwde documentaire over de dichters van de Somme. Zonder hun verschrikkelijke ervaringen in 1916 zou het poëtische en literaire werk van Siegried Sassoon, Wilfred Owen, J.R. Tolkien, Robert Graves of Ernst Jünger wellicht  helemaal anders zijn geweest. 'War of Words - Poets of the Somme' werd in 2014 geproduceerd door de BBC. Vertellers van dienst zijn Michael Sheen en Peter Barton. Kwaliteit verzekerd dus :

https://youtu.be/_84HIOPzr9Q

10-07-2016 om 11:37 geschreven door janhuijbrechts  

Aansluitend op mijn vorige blogbericht een paar sfeerbeelden van het indrukwekkende Canadese monument op Hill 62 bij Sanctuary Woood in Zillebeke. Het is één van drie sites in Vlaanderens velden waar specifiek de offers van de Canadezen worden herdacht. Wanneer je de met Canadese esdoorns beplante Canadalaan doorrijdt kom je uit bij de top van Hill 62 waar de opvallend grootschalige herdenkingssite wordt gedomineerd door een uit vier niveaus bestaand en uit breuksteen en graniet opgebouwd trappenterras dat toegang geeft tot een cirkelvormig terras met het monument: een bijna manshoge witgranieten monoliet die hulde brengt aan de Canadezen die hier tussen april en augustus ’16 werden ingezet. De locatie voor dit monument was natuurlijk geen toevallige keuze want deze hoogtelijn vormde de inzet van verbitterde gevechten in juni ’16. Je kan hier - net als de Duitsers in juni '16 - met eigen ogen vaststellen hoe dichtbij en toch zo ongrijpbaar Ieper ligt...   

De grootschaligheid van dit complex heeft volgens mij alles te maken met het feit dat het ontwerp dat Walter Altwards had gemaakt voor het imposante Canadian National Memorail voor Vimy  oorspronkelijk op deze  plaats zou ingeplant worden…

07-07-2016 om 11:23 geschreven door janhuijbrechts  

De laatste dagen focust iedereen zich – niet meer dan logisch overigens – op het herdenken van de Grote Slachting die de Slag bij de Somme was. Velen vergeten echter dat er in de weken voorafgaand aan de Somme, in Vlaanderens velden een ‘local and small action’ had plaatsgevonden die qua intensiteit met gemak de vergelijking met de Somme kon doorstaan.

Op 2 juni 1916 begon de Duitse artillerie met een felle beschieting van de Canadese lijnen ten westen van Ieper. In een mum van tijd werden de loopgraven aan gort geschoten en vielen er veel slachtoffers. De communicatie met de voorste lijnen viel compleet weg.  Om 13.00 u. brachten de Duitsers een aantal ondergrondse mijnen onder de stellingen van het 4th Canadian Mounted Rifles tot ontploffing en bestormden de mannen van de XXVI^e  en XXVII^e Infanterie Division  de Canadese lijnen die over een lengte van meer dan een kilometer werden doorbroken; De strategisch belangrijke hoogtelijn tussen  ‘Tor Top’ (Hill 62) en Mount Sorrel, ten oosten van Zillebeke, viel in Duitse handen en de Duitse stoottroepen slaagden er in nog ruim een halve kilometer verder op te rukken naar Ieper en Observatory Ridge in te nemen. Op 3 juni voerden de I^e en III^e Canadese Divisies een felle tegenaanval uit maar slaagden er niet in de Duitsers terug te drijven. Alleen bij Sanctuary Wood werd een kleine terreinwinst geboekt. De tegenaanval werd een compleet en vooral bloederig fiasco: Hij werd overhaast gepland, niet coherent  en met onvoldoende artilleriesteun en uiterst gebrekkige communicatie uitgevoerd…. Het was een harde les die de Canadezen niet snel zouden vergeten.

Drie dagen later gooiden Duitse aanvalstroepen de Canadezen uit hun stellingen bij het Hooge aan de Menenseweg. Het met zoveel moeite en zo hoge verliezen door de geallieerden in 1915 behouden terrein ging in een paar uur tijd volledig verloren…

Pas op 13 juni waren de geallieerden sterk genoeg om Tor Top en Mount Sorrel opnieuw in te nemen. Het terrein rond het Hooge bleef echter nog tot augustus ’17 in Duitse handen.  De Canadese verliezen waren enorm: Ze verloren ruim 8.500 man aan gesneuvelden, gewonden en vermisten. Daaronder waren twee generaals en 6 bataljons-commandanten. In deze twee weken bloederige strijd noteerden de Canadezen de helft van de totale verliezen die ze gedurende heel de oorlog in het Ieperse zouden lijden…

De bijgaande unieke foto van ‘Doppelhöhe 60’ (klik voor een vergroting) dateert van 10 juni 1916 en werd wellicht vanuit een laag overvliegend Duits toestel gemaakt bij de holle weg die bij de Britten bekend stond als ‘Observatory Road’. Ze geeft een goed beeld van de enorme schaal van verwoesting die deze sector in juni ’16 had getroffen.

07-07-2016 om 10:45 geschreven door janhuijbrechts  

01-07-2016 om 10:21 geschreven door janhuijbrechts  

30-06-2016 om 15:16 geschreven door janhuijbrechts  

Een behoorlijk onthutsende reportage van Pierre Belet en Romain Fleury over het besmettingsgevaar door chemische stoffen en zware metalen van tijdens de Grote Oorlog in Noord- Frankrijk achtergelaten munitie:

https://youtu.be/6BwmPfgchpA

26-06-2016 om 15:40 geschreven door janhuijbrechts  

In deze RTB-reportage uit 1964 vertelt een veteraan van het Franse 276ième Régiment d’Infanterie hoe zijn compagnie op 5 september 1914 bij de stormaanval op Monthyon in een half uur tijd drie van haar vier officieren verloor. Eén van deze gesneuvelden was de Franse schrijver, dichter en essayist Charles Péguy (1873-1914). Péguy die ideologisch een merkwaardige evolutie van anti-klerikale socialist en pacifist tot karholieke nationalist had gemaakt stierf aan het hoofd van zijn pelotin terwijl hij zijn mannen bezwoer geen meter Franse grond af te staan. Dat deze fascinerende figuur - gelukkig maar - nog niet vergeten is, werd gisteren nog in Chartres geïllustreerd. Met de steun van het departementsbestuur van Eure et Loir weer er een wandelpad ‘Charles Péguy’ onthuld en ingewandeld.

https://youtu.be/9ge3Ksd4Dsc

26-06-2016 om 15:08 geschreven door janhuijbrechts  

Bij archeologische opgravingen in de verkaveling Tuinwijk in Diksmuide werden twee weken geleden de stoffelijke resten van vier gesneuvelde militairen gevonden: 3 Belgen en 1 Franse/Bretoense Marinefuselier. Bij de lichaamsresten werden een aantal artefacten gevonden, waaronder de zakrevolver op de foto. Afgaande op de gevonden uniformknopen behoorden de gesneuvelde Belgen tot het 12^e Linieregiment. Een eenheid waarin, tussen haakjes, heel wat mannen uit de Noorderkempen hadden gediend. Het 12^e Linie had zich, mede door de ondersteuning die het kreeg van de Brigade Marinefuseliers van Ronarc’h, onderscheiden bij de verdediging van het bruggenhoofd van Diksmuide tussen 19 oktober en 10 november 1914. Indien hun stoffelijke resten zouden kunnen worden geïdentificeerd worden ze wellicht herbegraven op de BMB Duinenhoek in De Panne en anders worden ze wellicht bijgezet in de pas in gebruik genomen crypte op de BMB van Houthulst.

25-06-2016 om 12:12 geschreven door janhuijbrechts  

Op 17 maart 1918 werd soldaat Jozef Peers dodelijk gewond door een granaatinslag bij het steunpunt ‘De Groene Hoeve’ in Merkem. Hij bezweek ter plaatse aan de opgelopen verwondingen. Peers was op 14 april 1894 in Grobbendonk geboren in het gezin van Joannes Franciscus Peers en Maria Vandenbroeck.. Bij het uitbreken van de oorlog was hij ongehuwd en net als zijn vader landbouwer. Hij behoorde tot de militieklas van 1914 en werd op 21 september 1914 met het stamnummer 109/60422 ingelijfd in het 9^e Linieregiment. Op 19 maart 1918 werd hij begraven op de BMB van Westvleteren waar hij tot op de dag van vandaag rust in graf nr. 374.

Zijn streekgenoten uit het kanton Herentals zamelden onder impuls van brancardier John Leysen het benodigde geld in voor de aankoop van een heldenhuldezerk die in de nazomer van ’18 op zijn graf werd geplaatst. Deze zerk werd in 1925 door de Dienst der Militaire grafsteden van zijn graf verwijderd en wellicht vernietigd.

22-06-2016 om 13:22 geschreven door janhuijbrechts  

Duizenden jongemannen - volgens sommige bronnen in augustus 1914 alleen al 20.000 - meldden zich als vrijwil­li­gers voor het leger bij het uitbreken van de vijandelijkheden. Naar schat­ting en afgaande op officiële bronnen zouden meer dan 200 mannen uit het kanton Hoogstraten vrijwillig dienst hebben genomen in de loop van de 4 jaren oorlog. Sommige van hen waren bij de jongste oorlogsvrijwilligers van het land. Hoogstratenaar Jan Van Ginniken was 15 jaar en 1 maand oud toen hij het leger vervoegde. Hubert Van Tongerloo uit Meerle 15 jaar en 10 maanden. Beiden logen in het aanwervingsbureau over hun echte leeftijd om toch maar in dienst te kunnen. Alhoewel voor heel wat van deze piepjonge rekruten een oogje werd dichtgeknepen, glipten ze toch niet allemaal door de mazen van het net. Jef ‘Pots’ Mariën, wiens familie in oktober '14 uit Hoogstraten naar Nederland was gevlucht, meldde zich tevergeefs als prille 15-jarige op het Belgische consulaat in Breda. Na een gesprek met Charles Van Pelt, de Belgische zaakgelastigde, werd hij - tot zijn grote frustratie - precies wegens zijn jonge leeftijd terugge­stuurd.

Hoogstraten leverde overigens niet alleen een paar van de de jongste maar ook één van de oudste oorlogsvrijwilligers. E.H. Eugène Charles Faes, een 73-jarige priester, die bij het uitbreken van de oorlog aal­moezenier was van Merksplas-Kolonie en op het kas­teel van Hoogstraten, meldde zich op 28 augustus ‘14 vrijwillig als militair aalmoe­ze­nier in het fort van Oude-God/Mort­sel. Twee dagen later werd hij echter, op eigen aan­vraag, wegens zijn hoge ouderdom eervol uit de dienst ontsla­gen.

Een wel heel aparte groep van ‘vrijwilligers’ uit het Hoog­straatse, waren de voormalige kostgangers uit de landlo­persko­lonie/gevangenis op het Gelmelslot en deze uit Wortel- en Merksplas-Kolo­nie. Een gedeelte van hen kreeg de vrijheid in ruil voor het ‘vrij­wil­lig’ aantrekken van een soldatenpak, terwijl de meer­derheid onder hen de ver­warring die in de augustdagen van '14 heers­te, had aange­grepen om het hazenpad te kiezen. Logischer­wijze werd de ‘blijde intrede’ van deze Hoogstraatse vrijwil­ligers niet overal op gejuich onthaald. Een citaat uit het werkje ‘Berchem en de oorlog '14-'18‘: "... Die staat van zaken kon een ge­vaar­lijke wending nemen, daar de Antwerpsche agglomeratie als overstroomd was door ontvluchte kostgasten uit de coloniën van Hoogstraeten en Merxplas. In Berchem werden niet minder dan 112 dier wegloop­ers aangehouden en in de celgevangenis van Antwerpen onder dak gebracht."

Was het aantal vertrekken­de vrijwilligers tot aan de Duitse bezetting van onze regio niet echt groot te noemen, dan veran­derde dit drastisch nadat de bezettingstroepen zich defini­tief hadden geï­nstalleerd. Uit verzet tegen allerlei Duitse dwang­maatregelen, en uit schrik voor een eventuele opeising door de bezetter voor verplichte tewerkstelling, besloten heel wat jongemannen, de gevaarlijke sprong over de grens te wagen. Alhoewel ook soms héél persoonlijke motieven bepaal­den of men vrijwil­lig dienst nam. Zo gaf op een morgen in februari '15 kopersla­ger Jules Huy­brechts, zijn voorschoot aan zijn patron Karel Verstraelen, met de woorden: "Charel, 'k kom niet meer wer­ken. We hebben bericht gekregen dat onze Louis gesneu­veld is, en ik ga de grens over, zijn plaats inpakken." Jules was daad­werkelijk drie dagen later in Hoog­straten ver­dwenen.

In april 1918 zou een anoniem gebleven soldaat/vrijwil­li­ger uit de Noorderkempen in het frontblaadje ‘Het Heide­bloem­ken’ het verhaal vertellen van zijn vlucht over de Nederland­se grens. Omdat het exemplarisch is voor tientallen van derge­lijke passages, hieronder het verhaal van ‘Marckzoon’: "Het uur van 't vertrekken was geslagen, ouders, broers en zusters een laatste zoen gedrukt, het kruiske door vaders hand op 't voor­hoofd ontvangen en... "vaarwel" , "niet vaarwel maar tot weerziens, tot welhaast " riepen de stemmen me toe. 'k Durf niet meer omzien, hun bedroefde wezens en hun tranen zouden mijn stalen hart hebben doen breken. Met opgehe­ven hoofd en vasten tred volgde ik de kleine wegelkens door onze vroegere zoo schoone heide. Die heide waarin ik meermalen dwaalde en met open longen haar aangenamen geur inademde, waar ik met mijn trouwen hond zoo dikwijls jacht maakte op haas of konijn, of luisterde naar het gegons der naarstige bieën of 't morgen­gezang van den leeuwerik. En ik doorliep dit alles als een banneling, met een hart vol weemoed en de sombere gedach­ten of ik dit ooit nog zou wederzien.

In K. zou ik mijn leidsman opzoeken en mij van 't noodige voorzien om de gevaarlijke reis aan te steken. Geen levend wezen had ik ontmoet, en als ik mijn hoofd tegen den zandigen grond legde, hoorde ik niets dan 't geroep van een koekoek, of 't geblaf van een schepershond in de verte. Geen Duitsche schildwacht noch veiligheidspatrouille was te vreezen, de jonge moffen waren afgelost op 't dorp en omliggende en door oudere moffen vervangen, die 't donzig burgersbed en 't fleschje snik verkozen liever dan te patrouilleren in de verlaten heide.

't Was 8 uur als ik bij mijn leidsman aanklopte, alles was tot nog toe als een spinnewiel afgeloopen: hij was van mijne komst verwittigd; na vrouw en kind vaarwel te hebben gezegd en den mispelen gaanstok van uit 't hoeksken tusschen klokkas en witgekalkten muur te hebben gehaald, was hij reis­vaardig. Welke verwondering en welk vertrouwen tevens bezoemde mij die man in, nooit zag ik hem zoo heldhaftig: Een echte Kempenzoon van middelbaren leeftijd, sterkgespierd, zwart van oogen en knevels, den zwarten vilten hoed op 't hoofd. Dat alles deed mij eerder op een wildstrooper en moordenaar denken dan op een man die ongeweten, ongekend een grooten plicht en nog grooter dienst bewijst aan 't vaderland.

De laatste Belgische haardstee van onze schoone Kempen was ik uitgetreden en met kloppend harte maar vol moed, volgde ik mijn gids en wee den lafaard die ons den weg zou versper­ren, duur zou het den onvoorzichtigen kosten. En voort stapten we als twee zwarte schimmen in 't holle van den nacht; alles was doodsch, de natuur scheen in een eeuwigen slaap gedompeld: voor ons donkerde het groote dennenbosch: daar was de verza­melplaats der helden van dezen nacht.

Rondom hielden mannen de wacht die het sein zouden geven als er verraad mocht opdagen. Men wachtte reeds op onze komst. Het waren al jongelingen die het juk van hun schouders wilden werpen en naar vrijheidslucht snakten, liever hun bloed gaven voor hun land, dan als slaven te worden ontvoerd en behandeld. Hier onder de flauwe schemering der maan werd het verbond gesloten; niemand mocht afdwalen, niemand mocht terugtrekken als het van noode was zich te verdedigen, onbeweeglijk moest men staan als een vijandelijk zoeklicht de heide zou verlich­ten.

We waren een twintigtal als we het groote dennenbosch verlieten, een echte karavaan in de wildernis: voorop stapten de leidsmannen gewapend met den groven goedendag en deden ons telkens teeken als er iets schuilde in de duisternis, we voelden ons thans sterk onder den indruk der woorden die ons bij het vertrek waren toegestuurd, we waanden ons de helden van 183O die Consience zoo schoon afschilderde in zijn "Boe­renkrijg".

Voort stapten we met kloppend harte en schuchteren blik, het was of 't heidezand onder onze voeten wegschoof, het akelig verschijnsel van een mastenboom, afgezonderd op de groote heide als een onbeweeglijke waker op 't wijde veld trof onze aandacht. Welhaast zouden wij de kleine rivier bereiken die we moesten overtrekken. Voor ons rees het kleine dennen­bosch dat ons een schuilplaats zou verleenen, nog eenige oogenblikken en... we zouden ons in 's vijands handen, ofwel op een gastvrijen bodem bevinden.

Door de kleine wegelkens half ineen gebogen, voorzichtig gleden we door twee boschperkskens heen: aan den zoom bleven we onbeweeglijk liggen en gluurden met schuchteren blik in 't ronde... honderden meters rechts van ons aan den hoek van 't sparrenbosch stond het strooien wachthuisje, en we ontwaarden in 't sparrenbosch den in 't wit gedoffelden pinhelm die met zijn zwaren tred heen en weer zijn tegenwoordigheid kenbaar maakte, een vijftigtal meters verder stond zijn makker en scheen meer acht te geven op zijn omgeving, want hij en ver­roerde zich niet... Met kloppend harte volgden wij elk hunner bewegingen, en we wachten met ongeduld tot ze zouden afgelost worden.

Een kleine mistregen begon te vallen en zwarte wolken bedekten de lucht, een akelige donkerte omringde ons, 't was of de hemel onze vlucht wilde vergemakkelijken. Angstig was het wachten, mijne gedachten keerden nogmaals tot hen die ik kwam te verlaten, naar al wat me duurbaar was, en die ik mischien nooit meer zou wederzien.

Mijn oor werd getroffen door haastige voetstappen, de wachten werden afgelost en door anderen vervangen, 't oogen­blik was daar... voor ons verborgen in 't hooge riet, lag de kleine voetbrug waaronder 't kabbelende beekje zijn waters voortduwde. De eerste gidsen waren er reeds over gekropen, om te zien of er aan den overkant geen verraad schuilde, onge­merkt had ik ze reeds opgevolgd, 't was te benauwd in mijn schuilplaats en zonder gerucht had ik ze reeds vervoegd... de laatsten waren over, nog een vijfhonderd meters en al het uitgestane leed was vergeten, eens rond gezien of geen vijan­delijke stappen ons volgden en voorwaarts, over 't opene heideveld.

Welke vreugde! Daar rees voor ons uit den dorren grond de driekleurige paal... gelukkige stond, met den eenen arm om­klemden we den verlossingspaal en met den anderen wierpen we een laatste vaarwel tot hen die daar bleven en tot...onze schoone Kempen."

Vrijwel onmiddellijk nadat midden oktober ’14 de Duitse bezetting van Hoog­straten een feit was, vertrokken er uit Hoogstraten alleen niet minder dan 16 vrij­willigers op amper drie weken tijd. Hun belangrijkste motief, om nét nu de grens over te steken, was het feit dat de Duit­sers begonnen met wekelijkse controles van de eventueel voor dienstplicht in aanmerking komende jongemannen. In de eerste week van januari '15 alleen al waagden 5 jonge Hoog­strate­naren de sprong. Onder hen Arnold Laurijssen. Met zijn vier kameraden sloop hij in de nacht van 5 op 6 januari, de Duitse schild­wachten verschalkend, door de bossen in Meer­le over de grens naar Strijbeek. In één stuk marcheerden ze van hieruit naar Baarle-Nassau, waar ze een trein konden nemen naar Vlissin­gen. Vanuit Vlissingen belandden ze uiteindelijk in Rotterdam, waar ze moesten wachtten tot er zich 5000 vrij­willigers hadden gemeld, om een troepentransport, richting Engeland te kunnen samenstellen. Na tien dagen oponthoud was het zover en een dag later kwamen ze in Folkestone aan. Na te zijn goedgekeurd voor militaire dienst werd hij vervolgens naar Cherbourg verscheept waar hij een basisopleiding als infanterist zou krijgen. Eind september '15 kwam Arnold Lau­rijssen aan het front in de sector Nieuwpoort.

Omstreeks dezelfde tijd als Arnold Laurijssen vertrok ook Frans Pae­pen. Hij beleefde echter nog een hachelijk avon­tuur voor hij dienst kon nemen. Frans, die nog bij zijn ouders in Beerse woonde, be­sloot vrijwel onmiddellijk na de Duitse bezetting, de benen te nemen. Via Zondereigen zou hij de sprong wagen. Hij be­reik­te echter niet het Nederlandse grond­gebied, maar een cel in de Turnhoutse gevan­genis, waar hij vier dagen lang mocht naden­ken hoe hij bij een volgende po­ging het beste uit de handen van de Duitse grenswachten kon blij­ven. Het waren, cynisch genoeg, de Duit­sers zélf die hem een kans op ontsnap­pen boden. Medio decem­ber '14, waren ze immers volop bezig met het aanleggen van de eerste prikkel­draadver­sperringen aan de grens. Ze deden hier­voor een beroep op Belgi­sche vrijwillige werklui. Frans bood zich aan, en bij de eerste de beste gelegenheid, vluchtte hij bij Castelré de grens over. Dit zou zijn familie zuur opbre­ken, want gedurende weken werd zijn ouderlijke woning geregeld overhoop gehaald door een Duitse arrestatie­ploeg, die hem zocht. Op 6 februari ’15 meldde Frans zich in Calais, waar hij bij het 13e linieregi­ment werd ingelijfd. Na een basisoplei­ding in Auvours kreeg hij eind juni ’15 zijn vuurdoop in Ramskapel­le.

Hoogstratenaar Frans Schrijvers behoorde tot de militie­klas van 1914, maar om één of andere reden was hij niet opge­roe­pen. Begin 1915 trok ook hij de grens over om dienst te nemen. In Breda verwees men hem door naar Vlissingen, om uiteindelijk in Londen te beland­den. De eerste weken verbleef hij er bij zijn broer Louis, die al een paar jaar in de Engel­se hoofdstad woonde. Nadat hij zich had aangemeld voor de dienst moest hij zich in een Lon­dens hospitaal aanbieden voor een medische controle. Tot zijn grote verbazing was de hem onderzoekende militaire geneesheer, zijn oud-dorpsgenoot Dr. Hendrik Versmissen. Deze was blijkbaar meer geï­nteresseerd in de laatste nieuwtjes uit Hoogstraten, dan in de fysieke condi­tie van de rekruut… Nadat hij voor de dienst was goedgekeurd belandde Frans via Calais in Honfleur voor zijn basisoplei­ding. Omstreeks september '15 kwam hij in de loopgraven voor Diksmuide terecht.

Indien u nog over verhalen, foto’s of andere documenten m.b.t. Hoogstraatse oorlogsvrijwilligers  beschikt wil ik dit graag van u horen. Aarzel niet om mij te contacteren…

20-06-2016 om 11:58 geschreven door janhuijbrechts  

De Turnhoutse oorlogsvrijwilliger Ward Hermans (1897-1992), soldaat in het 6^e Linieregiment, schreef in de soldatenkrant ‘Ons Vaderland’ en was nauw betrokken bij de Frontbeweging. In juli 1918 werd hij aangehouden door de Sûreté Militaire en zonder enige vorm van proces naar een strafpeloton houthakkers in het Orne-departement gestuurd waar hij tot midden maart ’19 dwangarbeid moest verrichten.   In zijn in 1922 verschenen dichtbundel ‘Gedichten van liefde en strijd’  stond onderstaand gedicht dat hij schreef naar aanleiding van het schenden van tientallen heldenhuldezerken door ‘onbekenden’ op de BMB van Oeren in de nacht van 9 op 10 februari ’18.

                                       A

                                 VVK

                                   V        

Zoon van ’t volk, voor ’t Recht gestorven,

Aaklig wreed bebloed, doorkorven,

Rust gij, onbekende held,

Op ’t gemeenzaam doodenveld.

Alles hebt gij ’t land gegeven:

Vrijheid, wilskracht, bloed en leven.

Alles wat uw name droeg !

Alles waar het land naar vroeg !

Doch hier werd u niets geschonken,

Dan die letters die fier blonken

Op den zerksteen van uw graf !

Maar, daar ’t zinnebeelden waren,

Van die Vlaandrens vrijheid baren,

Moest ook dit van ’t kruisken af !

19-06-2016 om 06:10 geschreven door janhuijbrechts  

Binnen twee weken zal het precies 100 jaar geleden zijn dat de Slag om de Somme begon. 1 Juli 1916 Staat sindsdien in de militair-historische standaardwerken geboekstaafd als de 'donkerste dag in de geschiedenis van het Britse leger'. Ik kom de volgende weken zeker nog een paar terug op deze gevechten die zich afspeelden op de uiterste zuidgrens van de aloude Nederlanden. Ter voorbereiding geef ik alvast deze bijzonder goede NDR-BBC-documentaire van Detlef Siebert uit 2006:  'The Somme from defeat tot victory'.

https://youtu.be/6cK5xL6QBM0

17-06-2016 om 14:14 geschreven door janhuijbrechts  

Ik heb op deze blogstek al geregeld stilgestaan bij de inzet van de, overwegend uit Bretoenen bestaande, Brigade Marine-fuseliers o.l.v. admiraal Ronarc’h. Hun eerste gevecht op Vlaamse bodem vond plaats op 9 en 10 oktober 1914 bij Kwatrecht en Melle, waar ze door het gevoelig  vertragen van de Duitse opmars kostbare uren wonnen voor de troepen die vanuit Antwerpen op Gent terugtrokken. Vooral de Franse machinegeweren bij de spoorwegovergang in Kwatrecht zouden dood en vernieling zaaien onder de Duitse troepen die vanuit Aalst waren opgetrokken met de bedoeling Gent in te nemen. De marine-fuseliers telden na de strijd 9 doden en 36 gesneuvelden. De Duitsers hadden een veelvoud aan slachtoffers: Iets minder dan  200 gesneuvelden en een honderdtal gewonden, waarvan er een aantal later nog bezweken aan hun verwondingen. De veldgraven van de gesneuvelde Duitsers werden nog voor het einde van november ’14 geruimd en de stoffelijke resten werden vlakbij het felomstreden talud van de spoorweg herbegraven op het Ehrenfriedhof Melle nr. 233  aan de Brusselse Steenweg ter hoogte van kilometerpaal 44 in Kwatrecht – Melle. Toen deze site op 22 december 1914 in aanwezigheid van von Bissing werd ingehuldigd lagen volgens een getuigenis van het aanwezige Reichstaglid Friedrich Hubrich hier 90 gesneuvelden begraven. In twee massagraven – voorzien van individuele kruizen – lagen respectievelijk 41 doden van Ersatz Regiment nr, 1 en 43 doden van Ersatz Regiment nr. 2. Eén leutnant, 4 Feldwebel-Leutnants en 1 feldwebel lagen in individuele graven. Centraal op de begraafplaats stond een zandstenen afgetopte monoliet met lauwerkransen in bas-reliëf en de  volgende tekst:

Zum Gedächtnis ihrer Toten im Weltkriege 1914.

Die 1. Res. Inf. Brigade Errichtet auf dem Boden Ihres ersten Gefechtes von Kwatrecht-Melle. Am 9 und 10. Oktober 1914

16-06-2016 om 16:22 geschreven door janhuijbrechts  

Op deze zeldzame foto uit 1916  (Klik voor een vergroting ) ziet u voor een legerbarak een aantal kransen die klaarliggen voor een rouwhulde. Zonder uitzondering dragen ze allemaal het ééntalig Franse opschrift ‘Le 7^e Rgt. de Ligne à nos braves tombés glorieusement pour la Patrie’. In het midden van 1916 gingen er onder de Vlaamsgezinden aan het IJzerfront meer en meer stemmen op tegen de officiële Belgische en dus verfranste militaire begrafeniscultuur. Op 31 augustus 1915 had het oorlogskabinet een omstreden besluit uitgevaardigd: In een streven naar meer eenvormigheid en natuurlijk ook om de identificatie van de graven te bevorderen werd bepaald hoe voortaan de graven van gesneuvelde Belgische militairen moesten gemarkeerd worden. Op alle graven diende een kruis geplaatst te worden. Het hiervoor benodigde hout werd aangeleverd door de Genie. De militaire werklieden zorgden voor het schilderwerk. Ieder zwart geverfd kruis moest in witte letters de volgende, enkel in het Frans vermelde  gegevens  bevatten :’ Nom et prénoms, .é régiment de ., l'armée belge, Né à . le ., Décéde (of, al naargelang het geval) Mort pour la Patrie, à. le….’ Het uitsluitend in het Frans markeren van de graven van gesneuvelde Belgische militairen was niet alleen flagrant in strijd met de geest van de wet op het gebruik van de talen in het leger van 1913  maar stootte vooral de Vlaamsgezinden die in de loopgrachten stonden fel tegen de borst. Heel wat van hen waren bij het uitbreken van de oorlog vrijwillig onder de wapens gegaan. Uit loyauteit aan België hadden ze de Franstalige bevelvoering, het onbegrip, de arrogantie en de vernederingen geslikt. Maar de Franse opschriften op hun graven was een brug te ver… In hun ogen bleef het tot in de dood ‘pour les flamins la même chose’… Oud-strijder Hendrik Demoen omschreef in zijn toespraak tijdens de IJzerbedevaart van 26 augustus 1923 in Alveringem - Oeren hoe zij het ‘Mort pour la patrie’ indertijd hadden ervaren: ‘Twee jaar reeds stonden wij, Vlaamsche IJzerjongens in de slijk- en bloedgrachten van Veurne-Ambacht; twee jaar reeds lagen de lijken van onze gesneuvelde broeders in de verlaten velden van ’t front en op onze stille kerkhoven te rusten. Noch de legeroverheid, noch het officiële België had er om gedacht op de graven onzer makkers iets te plaatsen dat aan Vlaanderen denken deed; wél stonden er de duizenden eentonig - zwarte kruisen met fransch opschrift en akelig rammelende blikken platen met de lelijk - schreeuwende driekleur’.

Velen van hen voelden zich machteloos bij zoveel onbegrip. De Limburgse legeraalmoezenier Paul Vandermeulen was de eerste die de kat de bel aanbond door in het voorjaar van 1916 in het door hem uitgegeven ‘Limburgsch Studentenblaadje voor Oorlogstijd’ een oproep te lanceren om tot een eigen, Vlaamse hulde aan de gesneuvelden te komen. Hij stond niet alleen. Zijn colle­ga aalmoezenier Flor Fierens  schreef  in zijn testament veiligheidshalve dat men op zijn graf een Nederlandstalige zerk moest plaatsen omdat hij niet wilde meewerken aan: ‘…de akelige verfransing van onze dodenakkers. Moest ik met een Frans uithangbord bij Sint Pieter aankomen dan vloog ik zeker als verrader van mijn volk aan de deur…’. Oorlogsvrijwilliger Renaat De Rudder  schreef op 29 september ‘16 aan zijn vriend Henri Van Laere  het volgende: ‘ Het is droevig te zien en te hooren het schreeuwend onrecht dat ons wordt aangedaan. Tot op ons zwart soldatenkruis, belijdenis van ons offer, staat alles in ’t Frans. En mijn hart bloedt bij het horen van de ergerende woorden, die onze oversten uitspreken als hun verachting in onbewaakte ogenblikken naar boven welt: ‘Sales Flamands!’ Vandermeulens oproep viel dus niet in dovenmansoren. Uitgerekend in deze periode zochten en kregen meer en meer Vlaamsgezinde intellectuelen aan het front - onder meer in de Studiekringen en het Secretariaat der Katholieke Vlaamsche Hoogstudenten (S.K.V.H.) - contact met elkaar. Uit hun gesprekken zou in de zomer van 1916 Heldenhulde geboren worden dat een duurzame en passende grafzerk op de graven van Vlaamse gesneuvelden zou gaan plaatsen… 

15-06-2016 om 11:19 geschreven door janhuijbrechts  

11-06-2016 om 13:50 geschreven door janhuijbrechts  

Een korte biografie van admiraal Pierre Alexis Ronarc’h (°Kemper, 22.11.1865  + Paris, 01.04.1940). De Bretoense keikop en energieke officier die met zijn brigade marinefuseliers een sleutelrol speelde bij de verdediging van het bruggenhoofd Diksmuide tijdens de IJzerslag in 1914.

https://youtu.be/dp8BUN2oOiQ

11-06-2016 om 12:16 geschreven door janhuijbrechts  

Deze militaire begraafplaats aan de St. Maartensstraat ontstond kort na de IJzerslag toen Franse troepen in Westvleteren hun gesneuvelden uit de sector Bikschote / Langemark net achter het front begonnen te groeperen. Op het kerkhof, achter de kerk van Westvleteren bevindt zich trouwens nog steeds een Frans militair ereperk dat aan deze periode herinnert. In het begin van 1915 richtte de Belgische militaire geneeskundige diensten in de meisjesschool van Westvleteren een medische post in die instond voor de opvang van gewonden uit de sector Fort  Knokke / Driegrachten. De meeste Belgische militairen die tussen 1915 en 1918 in deze sector sneuvelden kregen een laatste rustplaats op deze site. Een groot aantal van de gesneuvelden die hier werden begraven behoorden tot de V^e en VI^e  Legerdivisies. Maar ook heel wat militairen van de III ^e  Legerdivisie die in april ’18 bij de zware afweergevechten in en rond Merkem sneuvelden kan men op deze site terugvinden. In 1923 werd het terrein officieel aangekocht door de Belgische staat. Vandaag liggen hier 1.208 gesneuvelden begraven, waaronder 33 onbekenden. Hier stonden ooit minstens 127 heldenhuldezerken. Nu resteren er nog 14… Net zoals in Adinkerke werden in het voorjaar van 1925 voor het verharden van de toegangsweg naar de BMB in Westvleteren, van deze site verwijderde heldenhuldezerken verbrijzeld en vermengd  met steenpuin. 

Het calvariekruis dat links op deze site staat is afkomstig van de gewezen BMB te Reninge. Toen deze begraafplaats werd gesloten, werd de helft van de gesneuvelden die daar lagen herbegraven op de BMB van Westvleteren en ook het kruis naar hier overgebracht.Oorspronkelijk lagen op deze site de later als 'IJzersymbolen' bekend geworden gebroeders Frans en Edward Van Raemdonck en de samen met hen gesneuvelde Amé Fiévez begraven. Ook oorlogsvrijwilliger Renaat De Rudder lag hier begraven voor zijn stoffelijke resten in 1932 naar de crypte van de IJzertoren werden overgebracht. Op 27 augustus 1922 vond aan zijn graf in Westvleteren de III^e IJzerbedevaart plaats. 

10-06-2016 om 10:03 geschreven door janhuijbrechts  

Het ‘Hoogstraatse’ enigma - zie mijn vorige blogbericht  - rond het herbegraven van de gesneuvelde Jan Frans Peeters op het kerkhof van Wortel is inmiddels dankzij de, zoals steeds, vakkundige hulp van Annemie Polé van het Hoogstraatse stadsarchief opgelost. Het gezin Peeters- Zegers is in april 1921 vanuit St. Pieters Woluwe naar Wortel verhuisd en vestigde zich op het Poeleinde. Daarom werden de stoffelijke resten van hun zoon en broer door de Dienst der Militaire Grafsteden naar Wortel overgebracht. Het is echter vreemd dat er in het lokale weekblad ‘De Gazet van Hoogstraten’ geen verslag van deze herbegraving is terug te vinden, want in de regel gebeurde dit voor elke gesneuvelde die werd teruggebracht. Of was dit omdat Peeters geen geboren en getogen zoon van de Noorderkempen was..? Zijn naam komt ook niet voor op het monument van de Wortelse gesneuvelden en zijn graf is inmiddels ook verdwenen…

Vader Petrus Peeters overleed op 25 oktober 1929 in Wortel. Omstreeks 1932 verhuisde zijn weduwe naar Turnhout en ook zijn twee broers en twee zusters waren inmiddels verhuisd. Ik ben inmiddels op zoek naar een foto van zijn grafkruis en naar de oorspronkelijke militaire begraafplaats waar hij eerst was begraven want dit is niet meer te achterhalen op zijn bewaard gebleven fiche van de Dienst Oorlogsgraven… Iemand enig idee ?   

08-06-2016 om 10:13 geschreven door janhuijbrechts  

Deze jongeman is Jan Frans Peeters. Hij werd op 3 oktober 1894 in Grimbergen geboren in het gezin van Petrus Peeters en Maria Louisa Zegers. Jan Frans Peeters groeide op in Grimbergen en Zaventem en was in 1914, bij het uitbreken van de Grote Oorlog in St. Pieters Woluwe gedomicilieerd. Op 18 januari 1915 meldde hij zich aan als oorlogsvrijwilliger. Na een basisopleiding als infanterist belandde hij met het stamnummer 118/230 aan het IJzerfront in rangen van de 1^e cie, 1^e Bn. van het 18^e Linieregiment. Hij werd tijdens het Eindoffensief, op 17 oktober ’18 in Torhout dodelijk in zijn hoofd getroffen door granaatscherven en kreeg een veldgraf in de buurt van kilometerpaal 1 langs de baan Torhout-Roeselare. Is er iemand die meer gegevens heeft over deze gesneuvelde militair en vooral waarom zijn stoffelijke resten uiteindelijk na de oorlog werden begraven op het kerkhof van Wortel, nu een deelgemeente van Hoogstraten ? Waarom werd deze soldaat uit Vlaams-Brabant helemaal in het uiterste noorden van de Kempen begraven ? Had hij er soms familie ? En wanneer gebeurde deze herbegraving ?   

03-06-2016 om 16:11 geschreven door janhuijbrechts