Een eeuw geleden in maart 1915 verscheen in het bannelingenblad 'De Vlaamsche Stem' onderstaand gedicht van de in Java geboren, kleurrijke dichter August Heyting (1879-1949). Hij was voor het uitbreken van de Grote Oorlog student aan de Koninklijke Militaire Academie van Breda geweest, maar had omwille van gezondheidsproblemen de militaire dienst verlaten. Hij had zich dan maar, met wisselend succes, op de journalistiek en de literatuur gestort. Alhoewel de gezaghebbende essayist Wim Zaal hem ooit omschreef als '....begiftigd met meer zelfoverschatting dan talent', kan ik zijn 'Dood van Yperen' best smaken:
'De dood van Yperen danst / een harlekienade. / Wat begeleidt zijn klapperbeen ? / De kanonnade.
'De dood van Yperen fluit / valsch om te sterven. / Wie pijpen mee ? Wie gillen schril ? / Kogels en scherven.
De dood van Yperen zuipt / naar dolle wenschen / morsend z'n wijn. Wat is z'n dronk ? / Bloed, bloed van menschen.
De dood van Yperen springt, / met zotte schreeuwen / door gruis en puin. Wat is z'n buit ? / Het schoon van eeuwen !'
Bij sommige van onze meer bijgelovige medeburgers staat vrijdag de dertiende bekend als een ongeluksdag. Of dit ook inderdaad zo is, laat ik in het midden, maar ik kan het toch niet nalaten om precies vandaag op deze blog een verhaal te brengen over een vrijdag de dertiende die alle schijn had van een rampzalige dag. Vrijdag 13 december 1916 staat in Zuid-Tirol bekend als 'Witte Vrijdag'. Wat velen in Vlaanderen niet weten, is dat ver van de IJzervlakte of de heuvelruggetjes rond Ieper, in de Alpen op duizenden meters hoogte een even ongenadige strijd werd uitgevochten in de sneeuw en het eeuwige ijs. Al maandenlang waren er de Italiaanse Alpinieri en de Oostenrijkse Kaiserjäger en Kaiserschützen verwikkeld in moordende gevechten om het bezit van de strategische bergpassen. Toen het op 8 november 1916 verschrikkelijk zwaar begon te sneeuwen, duurde het niet lang voor deze gevechten stagneerden. De extreme weersomstandigheden maakten een - voorlopig - einde aan de strijd. Dit betekende echter niet alle levensgevaar geweken was, want de winter voegde een nieuwe dodelijke factor toe aan het keiharde bestaan op het Alpenfront: de 'Witte Dood' of het lawinegevaar. Vanaf de eerste sneeuwstorm tot 11 november verloor de Oostenrijke Heeresgruppe Erzherzog Eugen 123 doden, 51 vermisten en 194 gewonden door lawines. De Italiaanse verliezen in die periode waren wellicht evenredig. Tussen 17 en 22 november '16 werden aan het Alpenfront nog eens 84 doden en 186 gewonden geregistreerd, terwijl 7 militairen gedood en 8 gewond werden door blikseminslagen.. Maar dit was slechts het begin van de ellende. Tussen 5 en 14 december telden de Oostenrijkse bergtroepen niet minder dan 795 doden, 505 vermisten en 625 gewonden als gevolg van al dan niet uitgelokte lawines... De zwartste dag was zonder enige twijfel vrijdag 13 december toen een gigantische lawine de barakken van reservekamp Gran Poz, ten westen van de Fedaiapas, op de flanken van de Marmolata-hoogte wegvaagde. De gevolgen waren desastreus: 87 dode Kaiserschützen, 140 vermisten - die later, in zover ze konden geborgen worden, allemaal bleken omgekomen te zijn - en 160 gewonden. Slechts een kleine 200 van hun kameraden - die u op de foto bezig ziet bij bergingswerken - overleefden zonder kleurscheuren deze ramp die de hoogste dodentol ooit van een enkele lawine in de Alpen veroorzaakte. Sommige historici gaan ervan uit dat er in de barre en ijzige oorlogswinter van 1916-1917 ongeveer 10.000 militairen zouden zijn omgekomen door 'De Witte Dood'. Een bijna vergeten zwarte bladzijde uit het bloedige boek van de Grote Oorlog....
Deze foto werd in de zomer van afgelopen jaar - mogelijk op zijn sterfdag 100 jaar geleden - bij het graf gezet van Franz Brinkmayer, dragonder in 4e eskadron van het het 2e Grossherzoglich Mecklenburgische Dragoner Regiment nr. 18. Momenteel ligt hij begraven op de enorme Duitse militaire begraafplaats in Lommel in blok 31, graf nr. 382, maar deze cavalerist sneuvelde op 12 augustus 1914 bij de stormloop van zijn eenheid op de Belgische lijnen bij Halen. De 26-jarige Brinkmeyer was op 2 augustus '14 gemobiliseerd en had meteen zijn garnizoen in de kazerne van Parchim in Mecklenburg-Vorpommern vervoegd. Zijn regiment, onder aanvoering van oberst von der Schulenburg, werd organiek ingedeeld in de Meckelburgse 17e Kavallerie-Brigade, die op zijn beurt deel uitmaakte van 4e Kavallerie-Division. Het eskadron van Brinkmayer, was op die bewuste 12e augustus een onderdeel van de voorhoede van de 4e Kavallerie-Division en was kort na 04.00 u. opgebroken en in de richting van Stevoort gegaloppeerd, waar ze kort na 07.00 u. waren aangekomen. Nog geen uur later braken de eerste gevechten uit rond Halen. Omstreeks 10.30 u. trokken de Belgische verdedigers zich systematisch vechtend terug uit Halen in de richting van het plateau van de Yzerbeek op de voet nagezeten door de Dragoner-regimenten nr. 17 en 18. Deze cavaleristen werden echter afgeremd door het behoorlijk accurate Belgische artillerievuur. Kort voor de middag galoppeerden de dragonders van de regimenten nr 17 en 18 in de richting van de Yzerbeek-hoogte, maar ze werden in hun charge afgestopt door de als infanteristen ingezette Belgische lansiers. De charge werd met succes gebroken en het 18e dragonder verloor op die warme zomerdag in de Limburgse korenvelden 6 officieren, 138 ruiters en 163 paarden. Onder de gesneuvelden ook Franz Brinkmeyer... Hij was een van de slachtoffers van de slag die - ondanks de beperkte omvang - in de meeste geschiedenisboeken te boek staat als de 'laatste grote cavaleriecharge met de blanke sabel in West-Europa'...
Ner zoals dit voor de Vlaamse Beweging het geval was, vormde de Eerste Wereldoorlog kende ook voor de Bretoense Beweging een breuk met het verleden. Waar beide bewegingen voor de Grote Oorlog vooral gericht waren op de ontwikkeling en bescherming van hun culturele identiteit, vooral dan van hun taal, zouden ze zich na de oorlog ontwikkelen tot autonomistische bewegingen op zoek naar een breed politiek draagvlak. Een interessant filmpje op YouTube vat dit Bretoense verhaal mooi samen:
U ziet op deze Duitse persfoto uit mijn, toch wel vrij gevarieerde verzameling, Roemeense krijgsgevangenen die in september '17 voor transport worden bijeengedreven in Sofia. Naar schatting werden tijdens de Eerste Wereldoorlog meer dan 80.000 Roemenen krijgsgevangen gemaakt. Zij hadden de hoogste geregistreerde sterftecijfers in Duitse krijgsgevangenkampen. Maar liefst 29 % van hen overleefden hun gevangenschap niet. Op de Antwerpse begraafplaats Schoonselhof herinnert een eenzaam soldatengraf, met een door de tijd en de elementen verbleekte cocarde, aan dit al lang vergeten drama. Desolaat tussen een rij Portugese en Russische omgekomen militairen, ligt het eenzame graf van de Roemeense Stan Dimi Georghe. Hij overleed op 2 februari 1918 aan ziekte - wellicht een gevolg van de ontberingen opgelopen in gevangenschap - in het militair hospitaal in Berchem. Hij was één van de 25.622 Roemenen als krijgsgevangenen die Grote Oorlog niet overleefden.
Net zoals vorige zondag een gedicht van P. Van Moerlande. Op deze rustige, zonovergoten middag, past niets beter dan zijn 'Kalme Middag':
'Een knaap die neuriet een liefdeslied / een paar moede makkers die slapen. / Een vogel die even wiedewiet, / zonneglimmer op rustend wapen. /
Een jongen die door de borstweer tuurt / een groepje fluitend en vijlend aan ringen . / Een hemel die boven rein glazuurt /En middag vrede over alle dingen...'
Ik geef het eerlijk toe: ik hem méér dan een boontje voor Ernst Jünger. Ik ontdekte hem toen ik als 16-, 17-jarige knaap 'In Stahlgewittern' las en alhoewel mijn Duits toen echt niet je dat was, had ik wel meteen door dat Jünger een meer dan gewone schrijver was... In de loop der jaren ben ik mij gaan verdiepen in zijn leven en werk en groeide ook mijn intussen niet onaardige collectie van en over Jünger aan in mijn werkbibliotheek. Sterker nog, de laatste drie jaar heb ik heel wat tijd gestoken in het schrijven van een boek - dat hopelijk nog voor deze zomer eindelijk afgerond raakt - dat minutieus de paar weken in 1917 reconstrueert waarin Ernst en zijn broer Georg in Vlaanderen vertoefden. Amper een paar weken, maar die een onuitwisbare indruk bij beiden en ook hun sporen in hun werk hebben nagelaten.... Ik was dan ook verheugd toen bleek dat de Arbeiderspers vorig jaar in de reeks 'Oorlogsdomein' niet alleen de klassiekers 'Geslacht ' van Frederic Manning en 'Het Vuur' van Henri Barbusse maar ook 'Oorlogsroes' - de vertaling van 'In Stahlgewittern' opnieuw op de markt bracht. Het was uiteindelijk al van 2001 geleden dat er nog een Nederlandstalige editie van de persen was gerold... Weinig veteranen hebben indringender de Grote Oorlog en hun persoonlijke ervaringen in de strijd beschreven dan Ernst Jünger. Zijn literaire erfenis blijft weliswaar tot op de dag van vandaag omstreden maar ook uitzonderlijk. En dat heeft niet alleen met zijn unieke persoonlijkheid of schrijfstijl te maken. Er zijn immers maar weinig schrijvers - Jünger werd net geen 103 - wiens leven en werk een eeuw overspannen. Vanaf 1920 vloeide, bijna met de cadans van het hem zo vertrouwde trommelvuur, het ene na het andere boek uit zijn pen. Zijn opgemerkte literaire debuut, het autobiografische 'In Stahlgewittern - Aus dem Tagebuch eines Stosstruppführers', zou met het negen jaar later verschenen 'Im Westen nichts Neues' van Erich Remarque het meest bekende Duitstalige oorlogsboek worden. Jünger was zonder twijfel de tegenpool van Remarque, wiens militante anti-militarisme haaks stond op Jüngers verheerlijking, of beter esthetisering van de moderne, totale oorlog. Zoals ook nu weer uit elke pagina van 'Oorlogsroes' blijkt was de oorlog voor Jünger extase. Niet geheel ten onrechte omschreef zijn collega Klaus Mann hem ooit als een 'hysterische romanticus'. Zin of onzin van de oorlog gingen aan Jünger voorbij. Het doel was de oorlog zélf. En deze gedachte overheerst het grootste deel van zijn literaire werk. In het essay 'DerKampf als inneres erlebnis ' (1922) theoretiseerde Jünger voor het eerst over zijn oorlogsbelevenissen. In 1923 verscheen het eveneens sterk autobiografische 'Stürm' als vervolgverhaal in de 'Hannoverschen Kurier'.De volgende jaren, tot 1932, bleef hij zijn ervaringen, rauw en authentiek, van zich afschrijven. Als basis voor de meest van deze werken dienden Jüngers dagboeken die, gelukkig voor ons, een paar jaar geleden integraal werden uitgegeven door zijn uitgeverij Klett-Cotta in Stuttgart. Hierin beschreef hij zijn leven in de loopgrachten. Zakelijk en bijna zonder emotie. Het alledaagse, bijna banale leven, gekleurd door de regen, luizen of dodelijke verveling van de frontsoldaat was het raamwerk waaraan deze geschriften, vaak niet meer dan nota's werden opgehangen. Voor de jonge, hoog onderscheiden officier die vele keren gewond raakte en de dood vele malen in de ogen had gekeken werd uiteindelijk zelfs het doden bijna banaal. En toch zien we hoe deze door de oorlog getekende veteraan, twee jaar na de wapentilstand er zichtbaar mee worstelde om het rauwe sterven op het slagveld en de door van de talloze gesneuvelden en zeker van zijn kameraden, zin te geven. De idee van een verloren oorlog was al ondraaglijk genoeg - een verloren lotsbestemming en een verloren leven - was voor Jünger gewoonweg ondenkbaar... Het resultaat van deze worsteling met zichzelf kunnen we in 'Oorlogsroes' terugvinden en is zelfs voor buitenstaanders, honderd jaar na dato, nog voelbaar. 'Oorlogsroes' geeft zonder twijfel een beter inzicht in het leven en werk van een man die véél meer was dan een met dynamiet spelende landsknecht en is daarom alleen al het (her)lezen meer dan waard....
ANDERHALF MILJOEN EURO : DAT MOET JE VERDIENEN, DAG NA DAG
Vandaag blokletterde mijn kwaliteitskrant over een hele pagina 'IN FLANDERS FIELDS BREEKT ALLE RECORDS - MUSEUM IN IEPER MAAKT 1,5 MILJOEN EURO WINST'. Het In Flanders Fields Museum sloot het vorige boekingsjaar af met een wel érg forse winstmarge. Op een omzet van een kleine zes miljoen euro werd anderhalf miljoen euro winst gemaakt. 'Zelfs na aftrek van de subsidies blijft er nog een miljoen euro winst over', dixit voorzitter Jef Verschoore. Dit is ongetwijfeld een welverdiende pluim op de hoed van zakelijk beheerder Peter Slosse. Op zich is het een mooie zaak dat een publieke instelling in ons land met winst draait, want dit gebeurt niet al te vaak. Anderzijds roept dit toch wel vragen op want het is in mijn ogen - als houder van een postgraduaat diploma cultuurmanagement, dus ik wordt geacht te weten waarover ik spreek - gevaarlijk om de commerciële meerwaarde als graadmeter te gebruiken voor het succes van een museale instelling. Hoe verleidelijk ook, commercieel succes kan en mag nooit tot de 'core business' van een museum behoren. Een museum dient op de eerste plaats aan een verantwoord en gedragen collectiebeheer te doen. Een museum is als een schatkamer die door middel van haar collectie het collectieve geheugen koestert en ontsluit. Een goed geleid museum verbindt haar collecties met de bezoekers en biedt een ontmoetingsplek waar verleden, heden en toekomst elkaar ontmoeten. En, vooral niet te vergeten: Een museum heeft een educatieve meerwaarde en biedt niet alleen een open, maar ook een hoogwaardige leeromgeving. Het bestudeert, bewaart, ontwikkelt en ontsluit haar collecties. Dat zijn de kerntaken van een museum. Als het ontplooien van deze activiteiten gepaard kan gaan met het genereren van winst is dat vanzelfsprekend geen slechte zaak, maar het zou - in mijn ogen alleszins - fout zijn zich blind te staren op het economische succes van de instelling. In het geval van het In Flanders Fields Museum zal de hausse rond de herdenking van 100 Jaar Grote Oorlog zeker niet vreemd zijn aan de uitstekende cijfers die kunnen worden voorgelegd, maar wat als deze hoogconjunctuur stagneert of terugloopt...?
Deze foto werd vermoedelijk op zondag 1 augustus 1915 gemaakt bij de onthulling van het monument voor de Duitse gevallenen die waren begraven op het Duitse militaire ereperk van de stedelijke begraafplaats van Roeselare. De namenlijst die we links zien werd bekroond door een grote obelisk in arduin. Centraal op de foto staat generaal Otto freiherr von Hügel. Deze Württemberger was op dat ogenblik bevelhebber van het XXVIe Reservekorps en een van de belangrijkste vragende partijen om in Roeselare een Duitse militaire begraafplaats in te richten. De begraafplaats werd door de Duitsers 'Ehrenfriedhof nr. 29 bis - Roeselaere' genoemd en bleef in functie tot het einde van de oorlog. Kort na de Wapenstilstand werden de 38 Fransen en 88 Britten die door de Duitsers tussen hun eigen doden waren begraven, opgegraven en elders in een eigen perk op dezelfde begraafplaats opnieuw ter aarde besteld. De bij naam gekende Duitse gesneuvelden werden in de jaren 50 van de vorige eeuw overgebracht naar Menen en de niet-geïdentificeerde Duitsers werden herbegraven in het zgn. 'Kameradengrab' in Langemark. Een paar jaar later werd ook het monument afgebroken.
Deze foto werd welllicht op het einde van november 1914 gemaakt. We zien hier Belgische infanteristen bij hun geïmproviseerde schuilplaatsen in de buurt van de molen van Ramskapelle. In deze omgeving - die duidelijk de sporen draagt van de afgelopen gevechten - sneuvelde een paar weken eerder, op 29 oktober om precies te zijn, Frans Govaerts uit Wortel. Hij had in 1911-1912 zijn militaire dienstplicht vervuld en was op 1 augustus '14 gemobiliseerd als soldaat in het 5e Linieregiment. Hij overleefde in de zomer van '14 de uitvallen uit Antwerpen, waarbij het 5e Linieregiment gevoelige verliezen had geleden, maar betaalde de hoogste prijs bij de zware afweergevechten rond Ramskapelle. Frans Govaerts werd begraven op de plek waar hij sneuvelde in een geïmproviseerd veldgraf en mogelijk na de oorlog herbegraven als onbekende op de Belgische militaire begraafplaats van Ramskapelle. Officieel heeft hij in ieder geval geen gekende laatste rustplaats.... .
De meeste lezers van deze blog weten wellicht wel dat op de immense Antwerpse begraafplaats Schoonselhof een behoorlijk grote concentratie aan graven van militaire en burgerlijke oorlogsslachtoffers terug te vinden is. Aan de rand van dit multinationale complex dat bekend staat als de 'Krijgsbegraafplaats', is geprangd tussen twee sites van de Commonwealth War Graves Commission (CWGC) het piepkleine BIBO-ereperkje terug te vinden. Hier staan een tiental arduinen Belgische militaire standaardzerken van in Duitse krijgsgevangenkampen of in Nederlandse internering omgekomen Belgische militairen met Antwerpse 'roots'. U raadde het al: BIBO staat voor 'Belgen in ballingschap overleden'. In de periode 1925-1926 had de Belgische regering een overeenkomst bereikt met de Duitsers over het repatriëren van de lichamen van de Belgische militairen die in krijgsgevangenschap waren omgekomen. De meeste van deze stoffelijke overschotten werden tussen 1926 en 1928, grotendeels op Duitse kosten, naar ons land teruggebracht en herbegraven op een militaire begraafplaats aan de koning Leopold II- laan in Leopoldsburg. Uitzonderlijk is dat een aantal van hen elders een laatste rustplaats kregen en met name hier, in Antwerpen werden bijgezet. Ik vind dit in ieder geval een intrigerende site en ik ben van plan om binnenkort eens in het Felixarchief binnen te wippen op zoek naar het grote waarom... Want ik begrijp echt niet waarom er indertijd een onderscheid werd gemaakt tussen de Belgische gesneuvelden, en waarom deze mannen apart van de andere Belgische militairen die tijdens WO I de dood vonden moesten begraven worden....
Vandaag het gedicht 'Graven' door Pieter Van Moerlande, 'nom de plume' van Pieter A. Meersseman (° 1889 Lendelede + 1986 Roeselare). Pieter Meersseman was in 1903 ingetreden bij de Congregatie van Broeders-Maristen en was vanaf 1909 onderwijzer. In 1914 werd hij gemobiliseerd en hij bracht de volgende 4 jaar aan het front door als brancardier. In die periode schreef hij een groot aantal gedichten, waarvan een aantal gepubliceerd werden, onder meer in het door Floris Prims geredigeerde bannelingenweekblad 'De Stem uit België'. In juni '17 kreeg Pieter Meersseman problemen met zijn commandant, die hem verdacht van Vlaamsgezinde agitatie en hem vier maanden lang een verbod oplegde om het frontblaadje 'De Lendeledenaar' uit te geven. Zijn korpscommandant zag de zaak anders en vanaf november '17 mocht het blaadje verder verschijnen. Dat hij verdacht werd was niet geheel ten onrechte want Pieter Meersseman was onder meer bevriend met E.H. Cyriel Verschaeve en met kopstuken van de Frontbeweging. Men heeft hem echter nooit kunnen betrappen op illegale activiteiten.
'Hier liggen ze samen, - zachtjes getreden - ! / Hier nevens de brugjes, zie, kruis na kruis, / hier slapen ze als broeders samen in vrede. / Stil ! Hoort ge die klacht van elzengeruisch ?
Hier neevlen hun schimmen in blanke rijen. / Als 't leger rust in maanwitte nacht./En de wachten hooren ze om wrake schreien.. / Hier liggen ze vriend.... Kom, treden we zacht...'
Eén van de weinige bewaarde Kempische heldenhuldezerken kunnen we terugvinden op de BMB van Westvleteren. Deze zerk bevindt zich op graf nr. 168 waar Joachim Lodewijk Lenaerts (° 1895) uit Mol zijn laatste rustplaats kreeg. Zijn heldenhuldezerk is één van de 14 die nog op deze begraafplaats te vinden zijn maar ooit stonden er hier meer dan 100... Joachim Lenaerts was bij het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog novice in het klooster van de H. Geest in Lier. Samen met andere ordegenoten vluchtte hij in de late herfst van '14 naar Engeland waar zijn opleiding werd verdergezet. In januari '16 werd hij opgeroepen voor legerdienst en werd hij als geestelijke ingedeeld bij de brancardiers. Na zijn basisopleiding in Normandië kwam hij in mei '16 aan het front terecht in de rangen van het 2e Linieregiment. Volgens de gegevens van zijn militaire stamboek overleed hij op 24 mei '17 door verdrinking 'se noya accidentellement à Stavele'....
In het - overigens fraai uitgebouwde - provinciedomein De Palingbeek liggen niet minder dan drie Britse CWGC - begraafplaatsen in het groen verscholen. Vandaag graag even uw aandacht voor Hedge Row Trench Cemetery dat niet ver van de al lang in onbruik geraakte kanaalbedding Ieper -Komen, in het noordwestelijke deel van het domein te situeren is. Deze site, die naar een ontwerp van John Reginald Truelove werd aangelegd, verschilt in heel wat details van de 'doorsnee'-CWGC-sites. Zo zijn alle zerken, zonder ook maar één uitzondering, 'special memorials'. Dit heeft alles te maken met het feit dat de exacte locatie van de oorspronkelijke graven niet meer kon achterhaald worden omdat het terrein onherkenbaar aan gort was geschoten. Daarom werden de 96 zerken van Britse en de 2 van Canadese gesneuvelden, waarvan men weet dat ze ergens op deze plaats werden begraven, in een cirkel opgesteld. Deze weinig voorkomende cirkelvorm vinden we ook nog terug in de, op de begraafplaats, aangeplante zilverberken. De cirkelvorm moet ons herinneren aan de kraters van de oorlogsvoering met ondergrondse mijnen die in deze sector bijzonder fel heeft gewoed. Ga gerust een paar honderd meter verder bij 'The Bluff / Kleines Bastion' kijken naar de tastbare restanten van deze onverbiddelijke strijd.
William Drury; Private in het Duke of Wellington's (West Riding Regiment), was de eerste gesneuvelde die op de top van dit heuveltje, een laatste rustplaats kreeg. Hij werd hier op 24 maart '15 ter aarde besteld. De laatste bijzetting, van Fred Whitehead,n Gunner in de Royal Garrison Artillery, gebeurde op 18 september '17. De naam 'Hedge Row Trench Cemetery' verwijst naar een loopgraaf aan een nabijgelegen hoeve die 'Hagereke', schoon Westvlaams voor een haagrij werd genoemd. Alhoewel op heel wat oude frontkaarten deze plaats ook als 'Ravine Wood Cemetery' aan staat gegeven, omdat het aanpalende Molenbos bij de Britten bekend stond als 'Ravine Wood'...
Zondagochtend 22 februari 2015, omstreeks 10.30 u. Maple Copse Cemetery, Zillebeke: Daar is de lente, daar is de zon.... (Klik op de foto voor een vergroting)
Vorig weekend op het kasteelhof 't Hooge aan de Meenseweg in Zillebeke verbleven. Honderd jaar geleden vormden de rokende puinhopen van het kasteel van baron de Vinck het tragische decor voor één van de meest omstreden vlekken aan het Westelijke front. Hier werd op 19 juli 1915 de tot dan toe grootste ondergrondse mijnlanding uit de moderne geschiedenis tot ontploffing gebracht door de Britten, toen ze 2.200 kg. aan explosieven de lucht injoegen. Het was ook hier dat dezelfde Britten een paar dagen later voor het eerst geconfronteerd werden met de sissende, vurige tongen van de gemoderniseerde Duitse vlammenwerpers. Op een killige februariochtend anno 2015 was daar weinig van te merken. Enkel de grasprieten en takken kraakten door het dunne ijslaagje onder onze voeten. ook geen feestgedruis van het nabijgelegen Bellewaarde, alleen een occasioneel voorbijkomende wagen op de Meenseweg, verstoorde de rust. Rust die 100 jaar gelden vér, maar dan ook héél ver te zoeken was....Op de foto's een paar impressies van de kraters die op 6 juni '16 door de Duitsers werden geslagen bij een poging tot herovering van 't Hooge, Sanctuary Wood en Hill 62....
AND NOW FOR SOMETHING COMPLETELY DIFFERENT...'DE VLAAMSCHE POST'
Zoals ik gisteren meldde, was het toen precies 100 jaar geleden dat, met forse steun van de bezettende overheid ' 'De Vlaamsche Post' in Gent voor het eerst van de persen rolde. Het was het persorgaan van de radicaal anti- Belgische groep Jong Vlaanderen, die vooral in en rond Gent actief was. Spilfiguur in het verhaal van dit 'Algemeen Dagblad voor Vlaanderen' was Leo Picard. Deze jonge historicus en oud student van Henri Pirenne zou binnen de geschiedenis van het activisme in het algemeen en van de Gentse variant(en) in het bijzonder een belangrijke plaats innemen. Niet alleen omdat Picard erin slaagde een - in vergelijking met veel andere activistische publicaties - kwalitatief hoogstaande krant te maken, maar ook omdat hij een, in de ogen van velen, merkwaardige 'omgekeerde' politieke evolutie zou doormaken. In de beginfase van zijn activistische engagement stond hij ongetwijfeld voor de volle 100 % achter het virulente anti-Belgicisme dat werd gepredikt door dominee Domela Nieuwenhuis Nyegaard, de onbetwistbare voorman van Jong Vlaanderen. Gaandeweg echter evolueerde hij van vurig anti-Belgicist naar een veel meer genuanceerd standpunt waarin hij zich voorstander verklaarde van de idee van een vrij en hersteld Vlaanderen binnen een hersteld en verbeterd België. Het duurde dan ook niet lang voor hij, met een handvol medestanders, in aanvaring kwam met de onverzoenlijke anti-Belgicisten rond Domela. Vooral Picards polemiserende artikel 'De Natie, de Staat en het Volk' zette kwaad bloed en het leidde tot een krachtmeting tussen Domela die zich gesteund wist door de pangermanisten en het leger en Picard die kon rekenen op de steun van een aantal gematigde elementen binnen de Politische Abteilung van het bezettingsbestuur. Picard trok uiteindelijk aan het kortste eind en verhuisde naar Nederland, waar hij door de steun van een aantal geestverwanten, vrij snel terug de journalistieke draad kon oppakken. De zaadjes van ideologische verdeeldheid die Picard gezaaid had, zouden echter nog vruchten dragen. Binnen de redactie van 'De Vlaamsche Post' werd - gemanipuleerd door onder meer de Politische Abteilung' - de volgende maanden verder een machtsstrijd uitgevochten tussen de 'Alldeutsch ' getinte, voor een aparte staat Vlaanderen geporteerde partij die onder meer gedragen werd door de leidende figuren binnen het Marine-commando in Brugge en de gematigde, op een compromisvrede en een - onder bepaalde voorwaarden - op het herstel van België bedachte 'burgerlijke ' partij, die mocht rekenen op de steun van de Politische Abteilung. Deze maal trok Domela aan het kortste eind, maar hij wist gefrustreerd door deze aantasting van zijn positie, toch nog bij de Duitse Etappeninspektor General Wolfgang von Unger te bekomen dat de naam 'De Vlaamsche Post' verdween. Het laatste nummer van dit dagblad - waar de interne strijd voor de zoveelste keer bewees dat 'broedertwist en schande' binnen de Vlaamse beweging van alle tijden was en is - verscheen op 5 mei 1916....
ZONDAG FRONTPOÃZIEDAG - ON PASSING THE NEW MENIN GATE
Gisteren een groep jongelui rondgeleid in de Ieperse binnenstad en op de stadswallen op zoek naar de sporen van de 'Grote Oorlog'. Bij de Menenpoort kon ik het niet natuurlijk niet nalaten om even 'On passing the New Menin Gate' van 'oorlogsheld' en pacifist Siegfried Sassoon te reciteren:
Who will remember, passing through this Gate, the unheroic dead who fed the guns? Who shall absolve the foulness of their fate,- Those doomed, conscripted, unvictorious ones?
Crudely renewed, the Salient holds its own. Paid are its dim defenders by this pomp; Paid, with a pile of peace-complacent stone, The armies who endured that sullen swamp.
Here was the world's worst wound. And here with pride 'Their name liveth for ever', the Gateway claims. Was ever an immolation so belied as these intolerably nameless names? Well might the Dead who struggled in the slime Rise and deride this sepulchre of crime.
Dag op dag vandaag precies 100 jaar geleden rolde in Gent het activistische dagblad 'De Vlaamsche Post' van de persen. Omdat ik heel dit weekend in het Ieperse zit, kan ik daar niet verder over berichtten, maar ik beloof u voor morgenavond een uitgebreide bijdrage over deze, in meer dan één opzicht, merkwaardige krant.
KEMPISCHE HELDENHULDE - JAN BAPTIST HOREMANS (1892-1918)
Op de Belgische militaire begraafplaats van Westvleteren rust Arendonkenaar Jan Batist Horemans (° 23.07.1892). Hij woonde bij het uitbreken van de oorlog in Saint Nicolas bij Luik. Kort na de val van Luik was hij naar Nederland gevlucht en had zich op 9 november 1914 in het Engelse Folkestone als vrijwilliger 'voor de duur van den oorlog' gemeld bij het Belgisch leger. Hij kreeg een basisopleiding in Frankrijk en belandde in het begin van maart '15 aan het IJzerfront als soldaat in de 5e compagnie genietroepen van de Ie Legerdivisie. Op 26 september '18, twee dagen voor het geallieerde Eindoffensief losbrak, werd hij om 00.30 u. dodelijk getroffen in de sector Bikschote, waar zijn eenheid bezig was met het aanleggen van infrastructuur voor een artilleriebatterij ter ondersteuning van het offensief. Kort na de wapenstilstand werd door de makkers van zijn compagnie een heldenhuldezerk geplaatst op zijn graf in Westvleteren, maar deze werd in 1925 van deze site verwijderd door de 'Dienst der Militaire Grafsteden' en vervangen door een Belgische militaire standaardzerk.
