White City Cemetery is één van 4 CWGC-sites in de gemeente Bois-Grenier, een paar kilometer ten zuiden van Armentières. Dit Frans-Vlaamse dorpje bleef tijdens het grootste deel van de oorlog in geallieerde handen. Deze kleine begraafplaats, naar een ontwerp van Herbert Baker bevat 92 Britse graven - waarvan 9 niet geïdentificeerde - en 3 Duitse graven. Deze site werd in oktober '14 opgestart door fronteenheden en bleef 14 maanden in gebruik. Het grootste deel van de militairen die hier een laatste rustplaats kregen kwamen om bij aanval van 25 september '15, toen hier een afleidingsaanval plaatsvond ter ondersteuning van de offensieve actie bij Loos. Je vint hier vooral graven terug van mannen die behoorden tot de King's Own Yorkshire Light Infantry, de Royal Berkshires en de Sherwood Foresters. Op deze site bevindt zich ook de laatste rustplaats van de amper 16-jarige Clifford Spink (C.9), private in het 2nd. Bn. Lincolnshire Regiment, die op 3 augustus '15 in deze sector sneuvelde. Zijn oudere broer, de 24-jarige sergeant Alfred Spink, 1/4 Lincolns, sneuvelde twee maanden later en wordt herdacht op het Loos Memorial.
Deze ochtend werd op deze blog de kaap van de 75.000 'hits' overschreden. Binnen iets meer dan een maand 'vieren' ik het eenjarige bestaan van deze blog en kan ik niet anders dan met enige tevredenheid terugblikken op dit -soms turbulente- opstartjaar.Ondertussen hebben bijna 8..000 individuele bezoekers de weg naar 'Vlaanderens Velden' gevonden en blijkt een groot deel van hen dit ook nog eens trouw te doen. Waarvoor onze welgemeende dank ! Intussen maakt zowat de hele redactie zich deze morgen op om deze feestelijke gebeurtenis te vieren met een dagje spelevaren...
Sinds een drietal weken is de kapelanij van Alveringem waar Cyriel Verschaeve (1864-1949) als onderpastoor van 1911 tot 1939 woonde opnieuw geopend. Verschaeve oefende tijdens de Eerste Wereldoorlog een ongewoon sterke invloed uit op heel wat Vlaamsgezinden aan het IJzerfront en zou een belangrijke rol gaan spelen bij het tot stand komen van onder meer Heldenhulde en de Frontbeweging. Zijn woning - die sinds 1984 voor het publiek was opengesteld - heeft nu een - broodnodige - opfrisbeurt en een nieuwe, hedendaagse museale invulling gekregen. Rond en in het gebouw komen kunnen de bezoekers niet alleen meer over de intrigerende figuur van de bekendste bewoner te weten komen maar ook Alveringem, dat tijdens de Grote Oorlog een belangrijke positie innam tussen het eingenlijke front en het hinterland. Het, in opdracht van het gemeentebestuur vernieuwde museum, werd gerealiseerd door Exponanza i.s.m. het Archief en Documentatiecentrum voor het Vlaams- nationalisme (ADVN) en de VZW Kapelaan Verschaeve.
Vandaag overleed precies 100 jaar geleden mijn dorpsgenoot Constant 'Stan' Goetschalckx in Front Lazarett nr. 35. Twee dagen later werd hij begraven op het Duitse militaire ereperk op de gemeentelijke begraafplaats in Ichtegem. Omstreeks1923 werd hij daar ontgraven en overgebracht naar de BMB van Keiem, waar hij tot op de dag van vandaag rust in graf nr. 246. Zijn grafzerk daar vermeldt echter foutief 5 oktober '15 als sterfdatum... Stan Goetschalckx werd op 13 januari 1894 op het Meerse gehucht Werkhoven geboren als zoon van Adriaan Goetschalckx en Maria Snoeys. Bij het uitbreken van de oorlog hielp hij zijn vader die intussen weduwnaar was geworden op de ouderlijke boerderij. Als milicien van de klas van 1914 vervoegde hij op 22 september '14 het leger. Hij kreeg in het 'Centre d'Instruction' in Honfleur een basisopleiding als infanterist en kwam op 22 april '15 aan het IJzerfront terecht als soldaat in de 2e compagnie, 1/2 van het 12e Linieregiment, een eenheid waarin heel wat van zijn streekgenoten dienst deden. De Duitsers lanceerden op 2 oktober 1915, na een zware beschieting, een goed voorbereide aanval op de zgn. Dodengang bij Kaaskerke. De Duitse stoottroepen die tot in dit loopgravenstelsel wisten door te dringen konden slechts met moeite worden teruggedreven door de mannen van het 12e Linie dat die dag 15 gesneuvelden , 44 gewonden en 7 vermisten telde. Twee dagen later vielen ze opnieuw de Dodengang aan. Minstens twee soldaten uit het Hoogstraatse werden er op die dag krijgsgevangen gemaakt: Alfons Snels uit Wortel en de ernstig gewonde Stan Goetschalckx. Louis Comhaire, een onderofficier uit het 12e Linie beschreef hoe de stellling eruit zag die Goetschalckx en Snels hadden verdedigd, nadat ze de aanvallers met handgranaten hadden verdreven: 'Na een laatste inspanning is ook Post 1heroverd. de vijand heeft zich teruggetrokken, doch de loopgracht is gans vernield. Tussen e versplinterde houten balken en de aan stukken gereten zakjes aarde liggen drie lijken: drie Belgen met de bajonet afgemaakt: een luitenant en twee soldaten.' De gesneuvelde officier was Gietschalckx pelotonsofficier, onderluitenant Georges Putzeys en ook de twee gesneuvelde soldaten, korporaal Emile Bigonville en oorlogsvrijwilliger Mathieu Gelders hadden in zijn compagnie dienst gedaan...
Deze
militaire begraafplaats met een oppervlakte van 54 are telt 537 graven, waarvan
26 onbekenden en bevindt zich aan de Steenkerkstraat, achter de dorpskerk van
Steenkerke, nu een deelgemeente van Veurne. Hier stonden ooit 52
heldenhuldezerken, waarvan 9 de tand des tijds hebben doorstaan. Hier liggen
overigens ook nog 29 Britten begraven en achteraan links staat de privé
graftombe voor oorlogsvrijwilliger Joseph Naus, die op 4 augustus 18
sneuvelde. Zijn broer Hugues, werd in december 40 bij de Azoren getorpedeerd
en wordt eveneens op dit monumentale grafmonument herdacht.
Steenkerke
lag tijdens de Grote Oorlog ver genoeg van het front verwijderd om er
kantonnementen voor de troepen in te richten. Tijdens de IJzerslag was hier in
de gemeentelijke meisjesschool een triagepost waar gewonden en zieken werden
opgevangen en verder doorgestuurd naar de militaire hospitalen. Vanaf oktober
14 vonden hier ook onvermijdelijk begrafenissen plaats en dit is zo gebleven
voor de duur van de oorlog. Wanneer in 1917 in het nabijgelegen Vinkem bij de
hoeve De Torrelen een mobiel hospitaal als annex van lOcéan in De Panne
operationeel wordt, zullen heel wat van de militairen die in Vinkem overlijden,
in Steenkerke worden begraven.
Oorspronkelijk lag ook Joe English, de ontwerper van de heldenhuldezerk
begraven. De eerste IJzerbedevaart, die als een pelgrimage naar de graven van
bekende Vlaamsgezinde gesneuvelden begon, vond in 1920 in Steenkerke aan het graf van Joe
English plaats. In 1932 werden zijn stoffelijke resten overgebracht naar de crypte van de IJzertoren in Kaaskerke.
Op het kerkhof van Westvleteren, ten oosten van de Sint-Martinuskerk ligt verscholen achter een haag, een klein Frans militair ereperk. Hier liggen 200 Franse gesneuvelden begraven, waarvan 18 onbekenden. Bijna een kwart van hen stierven bij de harde afweergevechten in november '14 tussen Bikschote en Langemark. 53 Anderen kwamen dan weer om het leven in april en mei '15 bij de strijd die de geschiedenisboeken zou ingaan als de 'Tweede Slag bij Ieper'. De meeste gesneuvelden op deze stemmige, met rozen beplante en bijna vergeten begraafplaats dienden in de 38e Division d' Infanterie en de 87e Division d' Infanterie territoriale.
Eergisteren opende de Post haar nieuwe kantoor aan de Eiermarkt in Anwerpen. Hiermee komt een definitief einde aan het imposante historische postkantoor aan de Groenplaats, dat al geruime tijd te koop staat. Het lijkt mij een gepast ogenblik om de vraag te stellen wat er met het oorlogsmonument voor de gesneuvelden van de Postdirectie Antwerpen gaat gebeuren... Het wat ? hoor ik u al vragen... In de doorsteek in de hal van het postgebouw naar de Pandstraat hangt al jarenlang een bronzen herdenkingsplaat uit 1924 die niet alleen de gesneuvelde postmannen uit beide wereldoorlogen herdenkt maar ook, en dat is toch wel bijzonder, de omgekomen agenten die tijdens de Eerste Wereldoorlog actief waren bij het illegaal overbrengen van poststukken naar en van het IJzerfront via Nederland. Het zou jammer zijn indien de nieuwe eigenaars van dit pand dit historische kleinood zouden laten verdwijnen.
VERDWENEN DUITSE BEGRAAFPLAATSEN - EHRENFRIEDHOF WESTROZEBEKE
Twee foto's van Ehrenfriedhof Westrozebeke die wellicht omstreeks januari - februari 1916 werden gemaakt. Deze kleinere Duitse militaire begraafplaats was één van minstens drie op het grondgebied van deze gemeente. De eerste gesneuvelden - die tot de 51e Reserve-Division behoorden - werden hier wellicht nog voor het einde van 1914 begraven. Meer dan 50 van de gesneuvelden die hier een laatste rustplaats kregen behoorden tot het Rijnlandse Reserve-Infanterie-Regiment nr. 236 dat in de zomer van 1915 een klein monumentje op deze site plaatste. Tijdens de Derde Slag om Ieper liep deze begraafplaats zware schade op door de onophoudelijke beschietingen van het centrum van Westrozebeke.
Een paar weken geleden, op een mistige ochtend ergens eind augustus, in Boezinge door het meer dan manshoge maïs naar Talana Farm Military Cemetery gewandeld. Het was een toch wel speciale ervaring, want door de dichte rijen maïs verdwenen al snel de geluiden van de druk bereden Diksmuidseweg en leek het warempel wel even of je, mede door de laatste nevelslierten, een andere wereld binnenstapte. Deze GWGC-site, naar een ontwerp van Reginald Blomfield, bevat de stoffelijke resten van 529 Britse gesneuvelden, waarvan er 14 niet konden geïdentificeerd worden. Voor 6 gesneuvelden, waarvan wordt aangenomen dat ze hier als naamlozen begraven werden, werden 'special memorials' opgericht. De begraafplaats werd in april '15 opgestart door Franse troepen en twee maanden later overgenomen door de Britten, die zich in deze sector vestigden. Deze site bleef als dusdanig in gebruik tot maart '18.
Bijzonder is wel dat Talana Farm Cemetery een eigen Facebookpagina heeft:
Hij was volgens de gegevens van zijn militair stamboekdossier 1 m. 75 lang en had kastanjebruin haar. Jan August Mertens werd op 14 april 1897 in Herentals geboren in het gezinnetje van Joannes Baptist Mertens en Maria Van Mechelen. Op zijn zestiende ging hij in zijn geboorteplaats aan de slag als stukadoor. Amper een jaar later brak de oorlog uit en werd de Kempen in oktober '14 bezet. Begin januari '15 trok Jan Mertens de rijksgrens over en engageerde zich op 28 januari in Folkestone als oorlogsvrijwilliger. Na een opleiding van 5 maanden in het kamp van Auvours belandde hij aan het IJzerfront in de rangen van de 6e cie., 2e Bn. van het 10e Linieregiment. Op 2 augustus '18 werd hij op slag gedood bij een artilleriebeschieting van de verbindingsloopgrachten in de sector Sint-Jacobs-Kapelle. Een granaatscherf had zijn schedel doorboord. Vier dagen later werd hij begraven op de BMB van Hoogstade in graf nr. 454. Het geld voor zijn heldenhuldezerk werd ingezameld door zijn streekgenoten die zich verenigd hadden in het werk van 'Heldenhulde Herentals'. Deze heldenhuldezerk kon echter pas na de Wapenstilstand geplaatst worden omdat het Eindoffensief de plannen van 'Heldenhulde' had doorkruist. Het was meteen ook een van de laatste zerken die door deze groep werden geplaatst. Op het einde van de maand april 1925 werd deze grafzerk door de Dienst der Militaire Grafsteden van deze site verwijderd, vernietigd en vervangen door een Belgische militaire standaardzerk.
Een van de meest poëtische grafschriften die ik ooit op een militaire begraafplaats aantrof is het epitaaf op het graf van korporaal Robert C. Green op 'Pheasant Wood Military Cemetery' in Fromelles. Op zijn zerk staat op verzoek van de familie 'Hushed by a broad-winged breeze' gebeiteld. Green, die afkomstig was uit het West-Australische Wyening, behoorde tot het 32nd. Bn. Australian Infantry, een eenheid die was ingedeeld bij de 8th. Brigade en die in augustus '15 geformeerd werd. Wellicht werd deze foto van een zelfverzekerd voor zich uitkijkende Green in zijn veldtenue - terug te vinden op de erg interessante webstek 'Australian War Memorial' - genomen in de periode kort voor de eenheid op 18 november '15 Australië verliet. Na een oponthoud in Egypte belandde het bataljon in juni '16 in Noord-Frankrijk. Op 19 juli '20 kreeg de eenheid haar vuurdoop bij Fromelles, één van de meest desastreuze acties van de hele oorlog. Het 32nd. Bn. Australian Infantry verloor er 718 man aan gesneuvelden, gewonden en vermisten. De eenheid had op minder dan 24 uur inzet, ruim 75 % van haar effectieven verloren, waaronder de 30-jarige korporaal Green.... Hij was decennialang één van de honderden Australische vermisten van deze verschrikkelijke veldslag. Tot in 2009 na grondig historisch- en veldonderzoek een aantal massagraven werden ontdekt en 250 gesneuvelde Australiërs en Britten een definitieve laatste rustplaats kregen op het speciaal voor deze gelegenheid aangelegde 'Pheasant Wood Cemetery'.
Sinds de VZW Kempens Landschap het beheer over het fort van Duffel heeft overgenomen komt er terug schot in dit bijna vergeten - maar ooit zo belangrijke - relict van de Grote Oorlog. Vanaf zaterdag 19 t.e.m. zondag 27 september loopt er van 11.00 tot 18.00 u. (met uitzondering van maandag - sluitingsdag) een tentoonstelling 'De gamel van de soldaat '14-'18'. Samensteller Jean - Philippe Préaux is als adjudant op rust een ervaringsdeskundige op het vlak van de culinaire geneugten die de ABL haar militairen voorschotelde en zal hierover op 18 september in het spoorwegfortje een - weliswaar Franstalige- lezing komen geven. Inschrijvingen zijn gratis, maar gelet op het beperkte aantal plaatsen is het kwestie van snel te reserveren: reservatie@gidsenfortduffel.be
De late zomer van 1915 werd in het kanton Hoogstraten gekenmerkt door een reeks van bloederige grensincidenten. Op 9 augustus '15 werd aan de grens tussen Strijbeek en Meerle de 32-jarige smokkelaar Adriaan Valentijn doodgeschoten door Nederlandse grenstroepen. Hij had deel uitgemaakt van een groep van 15 smokkelaars die in de beboste heide tussen de Goudberg en de rijksgrens met hun waar werden betrapt. Ze werden gesommeerd halt te houden, maar sloegen op de vlucht waarop het vuur werd geopend en hij dodelijk werd getroffen. De in Rucphen geboren Valentijn woonde in 1915 in Etten-Leur en was een zoon van Johannes Valentijn en Adriana Jaspers. Hij was gehuwd met Maria Heeren, wiens broer Johannes in 1916 ook in Srijbeek zou worden doodgeschoten door een Nederlandse grenspatrouille.
Dat het zelfs ver van de grens, maar nog binnen het Sperr-gebiet niet altijd pluis was werd een paar dagen later in Rijkevorsel bewezen. Op 21 augustus '15 werd in het volle dorpscentrum van Rijkevorsel een fietser doodgeschoten door een Landstürmer. Het relaas uit 'De Gazet van Hoogstraten': 'Zaterdagavond, rond half zeven kwam het tot een dodelijk treffen te Rijkevorsel. Een fietser, een zekere Gabriëls uit Schilde, werd aan 'den Drijhoek' door een Duitsche patrouille tegengehouden. Bij controle bleek dat Gabriëls valsche identiteitspapieren op zak had. Na deze ontdekking, sloeg hij een van de twee Duitsche soldaten tegen de grond en koos het hazenpad. De andere Duitscher achtervolgde de vluchteling en loschte drie schoten, welke doel troffen. Aan een beek gekomen, welke hij over wilde, stuikte hij er hals overkop in en bleef dood liggen. Bij lijfonderzoek werd een geladen revolver in zijne zakken gevonden '. De 30-jarige Jozef Leopold Gabriëls was een inlichtingenagent van de Belgische Militaire Veiligheidsdienst en belast met het coördineren van de activiteiten van een aantal vluchtlijnen langs de grens en het observeren van troepenverplaatsingen in het Antwerpse. Op het ogenblik van zijn overlijden zat hij al geruime tijd ondergedoken bij Jozef Hellings op het Rijkevorselse gehucht Koekhoven, van waaruit hij een aantal verzetsacties coördineerde.
Een paar dagen later betaalde opnieuw een inwoner van de Noorderkempen de hoogste prijs. Ditmaal was het de 20-jarige schoenmaker Jan Baptist De Koninck , die op 1 september '15 'aan de draadbleef hangen ' op het Meerse gehucht Gestel. Wellicht was hij vergezeld door zijn buurman Jef 'Snep' Wegner en Edmond 'Fluut' Bogaerts, twee notoire brievensmokkelaars. Dit wordt althans bevestigd door de Hoogstraatse postmeester Peeters toen hij medio de jaren 60 aan de redactie van het Hoogstraatse Milac-blad 'De Gelmelwacht' verhaalde over '14-'18: ' ...Ik was in de geheime dienst gesukkeld. Mijn werk bestond erin mannen zoals de klene Koninckx, Mon Fluut en de Wegner die de brieven moesten overbrengen, in te lichten. De Duitse officier die mij ingekwartierd lag zette namelijk elke dag de wachten aan de draad uit. Die dacht natuurlijk niet dat het brave schurftige schaap van een postmeester in z'n papieren zou komen snuffelen waar deze wachten juist opgesteld werden. Zo kwam het dan ook dat mijn mannen gewoonlijk vroeger op de hoogte waren dan de Duitsers zèlf... Eén keer hebben ze ons echter verrast. De Wegner kwam alleen terug en wist niet wat er met de kleine Koninckx gebeurd was. Enkele dagen later hebben ze hem teruggevonden... Hij was dood en zijn hand was verbrand. Hij zal waarschijnlijk verschoten zijn en moet daardoor de draad hebben aangeraakt. ' Volgens de overlevering was het de eerste keer dat De Koninck - die tot dan toe enkel postpaketten tot aan de grens had gebracht - door de draad zou trekken en werd hij inderdaad door Bogaerts en Wegner begeleid. Toen De Koninck al door de buitenste prikkeldraadversperring was gekropen en net wou testen of er ook effectief stroom op de 'Dodendraad' stond, werd het trio opgeschrikt door een naderende Duitse patrouille. De twee ervaren gidsen kozen het hazenpad en wisten te ontsnappen, maar De Koninck moet waarschijnlijk in paniek de draad hebben aangeraakt. Toen de Duitsers zijn vader sommeerden om het lijk te komen herkennen, toonden ze hem een blauw-verbrande hand...
Diezelfde dag viel ook in Zondereigen een slachtoffer te betreuren. Op de Heikant werd landbouwer Jaak Verstraelen in de rug geschoten door een Duitse grenswachter. Het gezin Verstraelen had toestemming gekregen om hun gronden aan de Nederlanse zijde van de grens te bewerken. Dit bood hen dan ook de kans om wat te smokkelen. Het verhaal gaat dat men Jaak verwittigd had dat er in Baarle-Hertog een brief was aangekomen van zoon Jan, die als karabinier aan de IJzer stond. Zoon Karel moest in die periode op Nederlands grondgebied gaan hooien en ze hadden een afspraak gemaakt dat Karel de brief zou gaan ophalen en over de draad gooien naar zijn vader. Er werd een deal gesloten met een bereidwillige Duitser die op het gepaste ogenblik wel in ruil voor een paar Marken een oogje zou toeknijpen. Jaak Verstraelen had zich echter, door het gebruik van de Belgische tijdsaanduiding van uur vergist en de 'goede' Duitsers was intussen al afgelost. Onwetend van dit feit negeerde Verstraelen dan ook diens bevelen om halt te houden. Hij werd prompt neergeschoten en overleed 3 dagen later aan zijn verwonding. De soldaat die het fatale schot had gelost was blijkbaar zwaar aangeslagen door het feit dat hij uitgerekend Jaak Verstraelen had doodgeschoten want hij sliep al drie maanden in het bakhuis van Verstraelens hoeve aan de Heikant....
Je hebt er maandenlang naar uitgekeken en eindelijk daar is ie dan.... de gedigitaliseerde oorlogspers. Vloekend heb ik maandenlang in de door mij gefrequenteerde bibliotheken en archieven tevergeefs publicaties aangevraagd, die telkens opnieuw bleken uitgeleend te zijn in functie van dit enorme digitaliseringsproces. Aan deze frustratie is nu eindelijk een einde gekomen want sinds 3 september is www.nieuwsvandegrooteoorlog.be online. Dit unieke samenwerkingsproject van diverse bibliotheken en instellingen, onder wetenschappelijke en redactionele coördinatie van het Cegesoma, ontstond ruim twee jaar geleden uit een samenwerking tussen het Vlaams Instituut voor Archivering (VIAA), de Vlaamse Erfgoedbibliotheek, FARO en PACKED. Door het online brengen van 360.000 pagina's persmateriaal - gaande van kranten over weekbladen en frontblaadjes tot pamfletten - is een van de grootste databanken in zijn soort in de wereld gecreëerd. Er werd hiervoor geput uit de collecties van de Erfgoedbibliotheek Hendrik Conscience, de universiteitsbibliotheken van Gent en Leuven, de provinciale bibliotheek Limburg, de archiefinstellingen ADVN, KADOC, AMSAB & Liberaal Archief en het Memorial Museum Passchendaele 1917. Voortaan is het afgelopen met het doorbladeren van stoffige en vooral kwetsbare papieren dragers en kan je op ontdekkingstocht in de geschriften van de Grote Oorlog vanuit je luie zetel.... Een welgemeend DANKUWEL namens deze Blog...!
Vandaag een gedicht van Frans Braspenning - zie mijn blog van gisteren - dat hij op 6 augustus 1915 in de loopgrachten voor Ramskapelle schreef en enkele weken later in het door Floris Prims in Engeland uitgegeven bannelingenblad 'De Stem uit België' verscheen.
Vlaanderen
O Vlaanderland ! Uw rijke velden / Zijn als 'n barre woestenij / Daar heuvelt thans 'n puinenrij / Waar vroeger welvaartsbronnen welden /
Uw zonen vielen : reine helden / Want nimmer duldt ge slavernij / Hun dood bewaarde u, Vlaanderen, vrij ! / Geen ketens ooit uw lenden knelden /
Wees fier dan, Vlaanderen. Treur niet langer ! / Uw toekomst is van glorie zwanger : / Eens zijt ge weer 't zaligste oord /
Dan zal mijn oog verrukt aanschouwen / Uw dorpen, steden, uw landouwen / Uw kinderen : 't is al met glans omboord.'
Historisch gezien houden Vlaanderens velden niet op aan de grens met Frankrijk. Over de schreve liggen grote gedeelten van wat ooit de Zuidelijkste Nederlanden waren, maar door de veroveringsdrang van Zonne- en ander Franse koningen, tegen heug en meug ingelijfd werden bij onze zuiderbuur. Omdat deze gebieden in het departemen Nord / Pas de Calais, Artesië en zelfs Picardië een belangrijke rol tijdens de Eerste Wereldoorlog toebedeeld kregen, zal ik vanaf nu geregeld op deze blog op de strijd in deze historische Vlaamse velden terugkomen. Vandaag begin ik met een CWGC-site - een van de meer dan 100 - in dit gebied, nl. Bois-Grenier Communal Cemetery. Verspreid over deze gemeentelijke begraafplaats liggen 121 Britse gesneuvelden begraven, waarvan 113 konden geïdentificeerd worden. Deze site, waar ook vier onbekende Franse militairen een laatste rustplaats kregen, werd opgestart in oktober '14 en bleef in gebruik tot april '18 toen de Duitse stoottroepen tijdens het Lente-offensief Bois-Grenier innamen.
Wandelend tussen deze graven vond ik een link met Vlaanderen. In graf A2 ligt de 27-jarige Second Lieutenant Walter George Fletcher - 'twice mentioned in dispatches' - van de Royal Welch Fusiliers begraven die in deze omgeving sneuvelde op 20 maart '15. Op zijn zerk wordt ook zijn broer, de 22-jarige Second Lieutenant Reginald 'Regie' Fletcher herdacht die op 31 oktober '14 als officier in de 118e batterij van de 26e Brigade Royal Field Artillery bij de hardnekkige verdediging van Geluveld sneuvelde. Regie Fletcher's stoffelijke resten werden na de strijd nooit teruggevonden en daarom wordt hij vandaag de dag herdacht op de Ieperse Menenpoort, Paneel 5 & 9. .
Tijdens de IJzerwake vorige zondag in Steenstrate, werd tijdens de traditionele Bloemenhulde de Meerlese brancardier Frans Braspening (zie mijn blog van 20.11.2014) herdacht. Hier volgt de tekst uit het programmaboekje:
'Niet zozeer omwille van de traditie, maar omdat we rotsvast geloven dat een volk alleen maar kan overleven als het zijn dierbare doden blijft eren, brengen wij hier jaarlijks van uit heel Vlaanderen ruikers en kransen aan. Het zijn enerzijds de bloemen van ons oudste verdriet voor onze Vlaamse Fronters en voor alle anderen die hier gevallen zijn. Maar anderzijds en evenzeer de bloemen van ons jongste verdriet, voor allen die op hun manier hebben bijgedragen aan de ontvoogding van ons volk en ons recent ontvallen zijn. In de namen die we hier plechtig noemen, eren en gedenken we ook alle 'naamlozen' aan wie we evenzeer dankbaarheid en erkentelijkheid verschuldigd zijn.
Op 19 december 1915 sneuvelde Frans Braspenning, de vrome kloosterling, leraar en oorlogsvrijwilliger-brancardier van het eerste uur. Die van meet af aan meewerkte aan het bannelingenblad 'De Stem uit België' en aan 'De Belgische Standaard'. En die zich, net als zijn vriend en ordebroeder Lode Beets, bezield wist door het hetzelfde, heilige Vlaamse vuur !'
Ik vertoef de laatste jaren gemiddeld zo'n tien keer per jaar voor een paar dagen in de Westhoek. Dat heeft alles met mijn belangstelling voor de Grote Oorlog te maken wat niet wegneemt dat ik deze verblijven niet alleen zo interessant, maar ook zo aangenaam mogelijk voor mijn reisgezel(len) en mezelf probeer te maken. Sinds het opstartten van deze blog nu bijna een jaar geleden, heb ik mij voorgenomen om die verblijfplaatsen die in mijn ogen ver boven de middelmaat uitsteken, op mijn blog in het zonnetje te zetten. Onder mijn lezers zitten bijzonder veel 'fronttoeristen' (wat hààt ik dat woord) en een goede tip voor een comfortabel verblijf is altijd meegenomen. Vorig weekeinde verbleef ik met mijn eega en mijn schoonzuster in de B&B 'De Pastorie van Merkem' en ik moet toegeven dat dit - in al de jaren dat ik hotels en B&B's frequenteer - een van de aangenaamste ervaringen ooit was. Het warme onthaal, de comfortabele kamers, de grootse tuin en het lekkere en royale ontbijt, samengesteld uit lokale producten waren absolute pluspunten. Voeg daarbij de stilte en het historische kader en het plaatje is perfect. Ik wil overigens wel even stilstaan bij dit historische kader want deze B & B is, zoals de naam doet vermoeden, ondergebracht in de oude pastorij van Merkem en ligt op een - voor frontkenners - historische locatie. De ruime woning van de toenmalige pastor De Jonckheere, geprangd tussen de imponerende St. Bavokerk en het park van het kasteel van de familie De Coninck de Merckem lag vier jaar midden in het frontgebied. In de winter van '14 - '15 was er een tijdlang een Duits bataljonshoofdkwartier gevestigd en vanaf eind '15 maakte het huis met bijhorende tuin deel uit van de Park Stellung Nord, een onderdeel van de zgn. Poesele - Stellung. Historische frontsectoren zoals Drie Grachten, Luigem en De Kippe liggen als het ware op wandelafstand. En natuurlijk kan ik niet anders dan vermeldden dat op enkele tientallen meters van deze site de zgn. Steen van Merkem lag. De restanten van een kapotgeschoten arduinen sierpomp waarop in een gure voorjaarsnacht in 1918 een paar gefrustreerde Vlaamse frontsoldaten met bloedrode verf 'Hier ons bloed... Wanneer ons recht ?!' hadden geschilderd. De eigenaars zijn zich meer dan bewust van de historische connotaties van hun woning. Niet alleen kan u hier een arrangement 'Het oorlogskistje van Merken - De 'Groote Oorlog' naar het dagboek van koster Karel Balduck' boeken, in het originele gastenkroegje op de eerste verdieping vindt u niet alleen een mooi uitgebouwde bibliotheek waar de Eerste Wereldoorlog omni-present aanwezig is, maar ook een vitrine met interessante bodemvondsten - inclusief een schildpadgranaat en Duitse stahlhelm M 16- uit de onmiddellijke omgeving.
Terwijl men met het aantal boeken dat de laatste jaren over de geallieerde troepen in de Ieperse Salient verscheen, een respectabel aantal boekenkasten kan vullen, kan men het aantal recente publicaties over het Duitse keizerlijke leger in de Ypernbogen bij wijze van spreken op de vingers van één hand tellen. Ik blijf deze lacune in het hedendaagse historisch onderzoek betreuren en was daarom aangenaam verrast toen begin 2015 bij de erg respectabele Britse militaire uitgeverij 'Pen &Sword Military' het boek 'Fighting the Kaiser's War - The Saxons in Flanders 1914:1918' van de persen rolde. Dit boek van Andrew Lucas en Jürgen Schmieschek geeft een gedetailleerd chronologisch overzicht van alle Saksische eenheden die tijdens de Grote Oorlog in Vlaanderens velden actief zijn geweest. Van de 25 Legerkorpsen die het Duitse keizerrijk in 1914 opstelde waren en 2 Saksisch. De Saksische troepen hadden bij hun Britse tegenstanders de reputatie de 'most decent of the bunch' te zijn, een reputatie die werd bevestigd tijdens de Kerstbestanden van 1914. Maar tegelijkertijd lieten de Saksische eenheden, stammend uit een lange en rijke militaire traditie, zich gelden als dappere en vasthoudende troepen die vier jaar lang hun gevechtswaarde bewezen. Ik moet eerlijk gezegd toegeven dat ik meer dan 240 pagina's genoten heb van dit fraai uitgegeven boek. Niet alleen omwille van de vele kaarten en bijna 300 unieke, meestal nooit eerder gepubliceerde foto's en postkaarten. Ik bezit zelf een niet onaardige verzameling Duitse frontfoto's maar wat de auteurs in de loop der jaren verzameld hebben is écht indrukwekkend, niet alleen kwantitatief maar vooral kwalitatief. Belangrijk is ook dat het geen gortdroge opsomming van eenheden en veldslagen is geworden, maar dat het boek tal van individuele, en vooral levendige verhalen bevat, van de simpele Landser die kniediep door het slijk waadde tot de Brigade-commandant, die - natuurlijk - vanuit een heel ander perspectief de strijd bekeek. Hun getuigenissen werden gebruikt om het grotere verhaal te illustreren van de duizenden Saksen die vochten en stierven in Vlaanderen voor koning en vaderland, de keizer en het Rijk. Het boek is voorzien van een uitgebreide index op persoonsnamen, plaatsnamen en eenheden, een uitgebreide bibliografie én wat zeker voor de leek interessant is: een verklarende woordenlijst.
Hopelijk vinden andere auteurs inspiratie om aan gelijkaardige publicaties over bv. de Beierse, Würtembergse of - waarom ook niet ? - de Pruisische troepen in Vlaanderen te beginnen... Want het blijft naar mijn aanvoelen belangrijk dat de Grote Oorlog, zoals ze door de Duitse ogen werd gezien, ook de hedendaagse lezer bereikt. U raadt het al: 'Fighting the Kaiser's War' is niet alleen een schoolvoorbeeld van hoe het zou moeten zijn, maar een absolute aanrader. U kan het boek in Vlaanderen bestellen bij historicus en uitgever Jan Vancoillie. Het kost 35 euro (+ verzendkosten). Alle info op volgend adres: aok4@telenet.be
VERDWENEN DUITSE BEGRAAFPLAATSEN - ICH HATT' EINEN KAMERADEN - POELKAPELLE
Poelkapelle kende tijdens de Grote Oorlog een van de grootste concentraties aan Duitse militaire begraafplaatsen in ons land. Vandaag vestig ik graag even uw aandacht op 'Ich hatt' einen Kameraden'. Deze kleine dodenakker lag aan de Houthulstseweg, dichtbij de spoorlijn tussen Treurniet en het oude station van Poelkapelle. Het is niet meteen duidelijk welke eenheid op deze plaats begon met het begraven van haar doden, maar het staat wel vast dat de eerste gesneuvelden hier in 1915 werden bijgezet. Deze site werd gedomineerd door een calvarieberg - gemaakt van granaathulzen - met bijhorend kerkhofkruis. Officieel telde deze site 45 graven maar bij de ontgraving in 1924 werden slechts 38 lichamen teruggevonden. Ze werden herbegraven op Ehrenfriedhof Nr. 113 - Poelkapelle IV. Van deze begraafplaats werden in de jaren 50, 424 gesneuvelden naar de begraafplaats Menenwald gebracht, terwijl 188 niet-geïdentificeerde gesneuvelden een definitieve laatste rustplaats in het Kameradengraf in Langemark kregen.
De naam 'Ich hatt' einen Kameraden' verwijst naar een in 1809 door Ludwig Uhland geschreven gedicht dat ook bekend staat als 'Der gute Kamerad'. In 1825 componeerde Friedrich Silcher de muziek bij deze tekst. Het lied speelt sinds de Franco-Pruisische oorlog van 1870 een belangrijke rol bij Duitse militaire begrafenissen en herdenkingen zoals de Duitse nationale Volkstrauertag.
