Gisterenavond een beetje hees teruggekeerd van mijn lezing over de gesneuvelden '14-'18 van Meerle. Deze lezing, die was georganiseerd door 'Halte Merlet' bleek in meer dan één opzicht een schot in de roos. Niet alleen trotseerden meer dan 50 belangstellenden de vrieskou om uw dienaar te komen beluisteren, maar bovendien kwamen er bij het nakeuvelen allerlei lang vergeten familieverhalen en memorabilia bovendrijven. Zo bezorgden familieleden van de in Dinard bezweken gereformeerde karabinier Fons Zegers mij een transferdocument dat was gebruikt om hem naar een ander hospitaal te evacueren. Donie Van Tongerloo, de dochter van Bert Van Tongerloo, die als amper 15-jarige in de rangen van het 2e Regiment Grenadiers aan het IJzerfront stond, schonk mij een unieke medaille, die ik eerlijk gezegd nog nooit eerder ben tegengekomen. Het is een vergulde penning met aan de ene zijde een portretbuste van Albert I in bas-relief en aan de andere zijde een tekst waaruit blijkt dat deze penning werd uitgebracht ter gelegenheid van de onthulling van het Meerlese monument van de gesneuvelden én het 35-jarig ambtsjubileum van burgemeester van Nueten in 1926. Misschien wijd ik binnenkort nog een artikeltje aan dit merkwaardige artefact, maar ik geef u nu alvast een foto. Afsluitend kan ik u nog meldden dat de voorstelling van mijn mini-uitgeverijtje 'Hoogstraatse Histories' meteen ook érg succesvol was. Op een paar minuten tijd vlogen bijna 50 brochures de deur uit, net zoals trouwens de meegebrachte exemplaren van mijn reisgids 'In Vlaanderens Velden' als zoete broodjes verkocht werden. Al bij al een erg geslaagd evenement, met dank aan 'Halte Merlet'...
Vandaag opnieuw een pareltje van korporaal Daan Boens. 'Het Slijk' verscheen op vrijdag 4 oktober '18 in 'Vrij België'.
'Het slijk'
Het slijk ligt op de wegen, waar de mannen dolen; / het slijk verzuipt de loopgraaf waar de wachten staan, . het slijk omspoelt de posten en de slapen-holen, / het slijk is rug en beenen en 't gelaat belaën.
Het slijk heeft kleur van dood, en heeft ervan de smake, / de luchten zelf zijn grijs, als in het vette slijk, / de boomen en de puinen met hun halve daken / zijn grauw van klevend slijk, als was elk huis een lijk.
In slijk zijn stappen zwaar als 't wegen van de jaren, / in 't slijk is 't wachten droef als stond men in den dood : met beide voeten, en vergleed om onze haren / de hand der eeuwigheid, vol weemoed en vol nood.
Het slijk stinkt aaklig, als van beendren het branden, / het slijk is d'horizont, waar moe de blikken zien. / het slijk is 't eenig laken, dat met vaste banden, / omheen ons lichaam snoert, wanneer we in dood vervlien.
Het slijk kleeft aan de wroeters en hun harde vuisten, / het slijk plakt als verbrokkeld speeksel in de mond, / het slijk mengt zich met 't eten, - en als dikke puisten, / ht slijk verstijft den rand van open-staande wond
Zoo groeien wij in slijk, als grauwe menschen - spoken, en eten slijk, en vloeken om zijn kille zoen, / tot slijk wij zelf geworden, en verstokt, gebroken, uit onze laatste wonden niets dan slijk wij bloën !'
Louis Michielsen werd op 11 februari 1889 in Meerle geboren in het gezin van Jacob Michielen en Dymphne Kepers. In 1909 -1910 vervulde hij zijn dienstplicht in de rangen van het 5e Linieregiment. Toen hij op 1 augustus '14 gemobiliseerd werd vervoegde hij meteen de kazerne van dit regiment in Antwerpen. In augustus en september '14 nam hij deel aan de uitvallen uit het 'Nationale Bolwerk' Antwerpen en overleefde hij zonder kleerscheuren op 12 september '14 de zware gevechten in en rond Rotselaar waar het 5e Linieregiment grote verliezen leed. Tijdens de IJzerslag vocht Louis Michielsen bij Lombardsijde en Ramskapelle. Op 30 januari '15 werd hij op slag gedood bij een artilleriebeschieting van de omgeving van de 'Hazewind'-hoeve in de sector Lo. Louis Michielsen werd ter plekke begraven in graf nr. 6 op een geïmproviseerde begraafplaats ter hoogte van de zgn. 'Spierinck-Molen' bij de Beverdijk. Er zijn geen verdere gegevens bekend over wat er daarna met zijn stoffelijke resten is gebeurd. Wellicht werd hij na de wapenstilstand als 'onbekende' herbegraven op een BMB.
Op zaterdag 7 februari, tijdens mijn lezing over de gesneuvelden van Meerle, zal ik meteen ook twee nieuwe publicaties voorstellen; De brochures 'Jongens van bij ons - Meerle '14 - '18' en 'De Dodelijke Draad - Namenlijst van de slachtoffers die vielen aan de grenzen - Hoogstraten '14- '18'. zijn de twee eerste publicaties van mijn mini- uitgeverijtje 'Hoogstraatse Histories'. De bedoeling van deze privé-uitgaven is om te focussen op minder belichte cultuur-historische aspecten van de rijke geschiedeis van het Land van Hoogstraten. 'Jongens van bij ons' brengt de biografische gegevens van de 23 jongemannen uit Meerle die tijdens of kort na de Eerste Wereldoorlog als militair het leven verloren. Het is alvast de bedoeling om voor elke deelgemeente, dergelijke brochure te publiceren. In 'De Dodelijke Draad' ga ik dieper in op de - ten onrechte bijna vergeten - fatale grensconflicten tijdens de 'Grote Oorlog' en breng ik ook hier de biografische gegevens van niet minder dan 29 slachtoffers die bij grensincidenten in het Hoogstraatse om het leven kwamen. Beide publicaties bevatten 24 pagina's en heel wat nooit eerder gepubliceerd illustratiemateriaal. Ongetwijfeld boeiend leesvoer voor al wie geïnteresseerd is in de geschiedenis van de Noorderkempen en/of Eerste Wereldoorlog.
U kan deze brochures bestellen aan de spotprijs van 4,99 euro per brochure op rekeningnummer BE 17 9791 3524 8721 van Jan Huijbrechts - Rommensstraat 2 - 2321 Meer / Hoogstraten met vermelding van titel en gewenst aantal exemplaren. Verzending is gratis.
Vandaag vestig graag even uw aandacht op een bescheiden monumentje aan de Voormezelestraat in Heuvelland. Op een kleine honderd meter van de 'Bayernwald'-site, aan het begin van het wandelpaadje dat naar 'Croonaert Chapel Cemetery' leidt, staat in het glooiende, weidse landschap een onopvallende hardstenen gedenkzuil. Dit monument herdenkt Luitenant Lasnier, en 11 onderofficieren en 174 manschappen van het Franse 1iére Bataillon Chasseurs à Pied, die in deze omgeving het leven lieten tussen 3 en 15 november 1914. Het bataljon was in die periode betrokken bij erg felle afweergevechten bij de Croonaertbossen. vooral dan bij 'Kapellerie' en het 'Bois Quarante' (dit laatste werd door de Duitsers Bayernwald gedoopt). Luitenant Paul Marie Lasnier was op 2 juli 1882 in Brignoles in het department Var geboren. In het burgerleven was hij onderwijzer. Op 01.08.1914 werd hij gemobiliseerd en vertrok hij naar het garnizoen in Reims. Het 1e bataljon Jagers te Voet werd ingedeeld bij de 86e Brigade van de 43e Infanteriedivisie. Vanaf 11 augustus '14 werd Lasnier met zijn jagers ingezet bij de verdediging van de Vogezen. Door haar houding tijdens de gevechten bij Plaine op 14 augustus '14 werd het vaandel van het bataljon gedecoreerd met de Medaille Militaire en werd de eenheid vermeld op de legerdagorders. De Jagers waren er immers niet alleen in geslaagd om bijna 400 Duitsers krijgsgevangen te maken en een paar stukken veldgeschut te veroveren, maar wisten ook de hand te leggen op het vaandel van het 2e bataljon van Reserve-Infanterie-Regiment nr. 99. Het was het eerste Duitse vaandel dat in de oorlog in handen van een Franse eenheid was gevallen...Van 25 augustus tot 4 september nam het bataljon deel aan de verdediging van de Col de la Chipotte om daarna ingezet te worden tijdens de Marneslag. Lieutenant Lasnier sneuvelde volgens zijn militaire steekkaart in de Service Historiquue de l'Armée de Terre (SHAT) in het kasteel Vincennes, op 3 november '14 bij het nabijgelegen Dikkebus. In de 'Historique du 1e BCP' werd echter de datum van 5 november '14 vooropgesteld en werd 'La Chapellerie' als plaats van overlijden vermeld...
Ik kan het niet laten, maar het werk van Daan Boens behoort tot het beste dat aan het IJzerfront werd bijeen gedicht. Daarom breng ik u vandaag graag 'De aarde weent...' uit de bundel 'Van glorie en lijden - Sonetten uit de loopgraven aan de Yser' uit 1917.
' En de aarde weent om al heur doode zonen... / De strijd geleek een wreed en dof gekreun / van kinderen, die zich wilden sterker toonen, / doch in 't gewoel nog smeekten om wat steun.
En 't waren mannen toch: hun blonde kroonen, / zóo fier van heldenmoed - onder 't gedreun / van 't ijzer, - bleven recht en blij en schoone... / hun oogen vlamden nog in 't doods-gekreun.
Men hoorde 't staal doorheen hun harten boren, / men hoorde 't bloed dat gulpte uit ieder wond, / en ieder mond, die nog een klacht liet hooren.
En als de schemer dan die menschen vond, / die menschen-kinderen, door den dood verkoren, / dan strooide hij zijn schoonste bloemen rond.'
De gerenommeerde Britse historicus Prof. Dr. David Reynolds kreeg na de publicatie van zijn intrigerende boek 'The long shadow' (2013) van de BBC de kans om zijn ideeën aan een groot publiek kwijt te raken. Een verfrissende kijk op de 'samenhang aller dingen' en zeker ook over herinneren en herdenken of was het hérdenken...?
Opnieuw een foto uit het album van een onbekende onderofficier van het Duitse R.I.R. nr. 204. Ze werd in januari '15 gemaakt, wellicht een paar dagen voor een barmhartig sneeuwtapijt de desolate ruïnes van dit eens zo pittoreske stadje bedekte. Op algemeen verzoek is het opnieuw een foto van een observatiestelling in de Minoterie, tegenover de plaats waar nu de IJzertoren staat. Toen Diksmuide op 10 november '14, na weken van ongemeen felle gevechten, in Duitse handen was gevallen, werden de ruïnes van dit industriële complex maandenlang door de Duitse genietroepen versterkt en uitgebouwd tot een geduchte, want levensgevaarlijke observatie- en gevechtstelling. Alerte scherpschutters stonden er dag en nacht op de loer naar een prooi, terwijl de loopgraafmortieren van hieruit met grote regelmaat dood en vernieling zaaiden in de Belgische loopgrachten.
VERDWENEN DUITSE BEGRAAFPLAATSEN - EHRENFRIEDHOF 103 & 65
In mijn blogs van respectievelijk 13.12.2014 en 03.01.2015 bracht ik fotomateriaal van de verdwenen Duitse begraafplaatsen nr. 65 (Wervik) en 103 (kruispunt Broodseinde). Iemand die mijn fotoarchieven blijkbaar beter kent dan ikzelf, vestigde vorige week mijn aandacht op het feit dat ik nog over ander fotomateriaal met betrekking tot deze verdwenen Duitse militaire begraafplaatsen beschik. Bij deze is dit dus rechtgezet. De graven van de op 10 september 1915 gesneuvelde ersatz reservist Alwin Schäfer en reservist Otto Schulze, beiden vooraan op de foto van Ehrenfriedhof Broodseinde, kan u vandaag terugvinden op de Duitse militaire begraafplaats van Langemark, Blok B, graf 14549 en graf 14624. Let ook nog op de mooie staaltjes van huisvlijt waarmee de Landser te werk gingen om de graven van hun gesneuvelde kameraden op te smukken, zoals het gebruik van uitgebroken vloertegels en dakpannen...
Opnieuw een aantal mooie opnames, gemaakt in januari '15 door een onbekend gebleven onderofficier van het RIR nr. 204. Let vooral op de laatste foto die een uniek inzicht geeft in de beruchte 'Minoterie', de bloemmolens met de al even beruchte 'Kückstellung'.
Vandaag aandacht voor een totaal vergeten Vlaamse frontdichter, namelijk brancardier Jozef De Clerck. Jef De Clerck, geboren en getogen in Wortel, was bij het uitbreken van de Grote Oorlog net afgestudeerd aan het Klein-Seminarie van Hoogstraten en vast van plan in te treden bij de Scheutisten. Maar daar stak de oorlog een stokje voor. In afwachting van zijn noviciaat verving hij in Wortel de gemobiliseerde dorpsonderwijzer maar in de herfst van '14 vertrok hij met de andere kandidaat- Scheutisten via Nederland naar Engeland om daar met zijn voorbereidende priesteropleiding te beginnen. Na 9 maanden studie werd hij op 30 juli '15 opgeroepen om zijn militaire dienstplicht te vervullen. Na een opleiding tot brancardier in het kamp van Auvours kwam hij in april '16 aan het IJzerfront terecht in de Colonne d'Ambulance van de IVe Legerdivisie. In deze periode verbleef hij veel in Alveringem en het Veurnese en kwam hij onder meer in contact met Cyriel Verschaeve, de kapelaan van Alveringem. Deze stimuleerde hem niet alleen om gedichten te schrijven maar ook om te helpen bij de uitbouw van de studiekringen aan het front. Via de studiekringen en zijn vriendschap met Renaat De Rudder belandde De Clerck - die in maart '17 was gemuteerd naar het 4e Regiment Artillerie - in de rangen van de - illegale - Frontbeweging. Het hoeft dan ook niet te verwonderen dat hij na de Wapenstilstand actief betrokken was bij de uitbouw van de radicaal Vlaamsgezinde oudstrijdersorganisatie VOS in de Noorderkempen. Op 28 september 1920 werd oud-brancardier De Clerck tot priester gewijd. Bijna een jaar later, op 29 augustus 1921 vertrok hij vanuit Marseille naar zijn nieuwe missioneringsgebied in het door oorlog verscheurde China. Via Tientsin kwam hij in het woeste hooggebergte van Mongolië terecht. Aanvankelijk in een missiepost van Scheut in Kaokiangtze, later in zijn definitieve post in Nanhaots'ien. Hier bezweek hij op 11 juni 1929 aan vlektyfus. Over zijn korte maar avontuurlijke leven publiceerde jaren later zijn dorpsgenoot R.F. Schellekens, O. Praem, zijn boek 'Een Vlaams apostel: Pater Jozef De Clerck'. De Clerck kreeg overigens ook een straatnaam in zijn geboortedorp.
Tijdens zijn verblijf aan het front schreef hij een kleine 200 gedichten, waarvan er enkele in frontblaadjes terechtkwamen en sommige zelfs de pagina's van 'Ons Vaderland' of 'Vrij België' haalden. Het waren lang niet allemaal poëtische hoogvliegers, mar sommige van zijn gedichten blijven zelfs tot op de dag van vandaag best te genieten. Vandaag breng ik u, naar mijn persoonlijk aanvoelen, een van zijn beste:
Een paar weken geleden ben ik er nog gaan wandelen, in het weidse polderlandschap tussen Stuivekenskerke en de IJzerbocht van Tervate. In het voetspoor van de troepen die in de vroege ochtend van 22 oktober '14 precies hetzelfde traject hadden afgelegd in een heroïsche maar nutteloze poging om de Duitsers die bij Tervate de IJzer waren overgestoken een halt toe te roepen. Zonder een degelijke voorbereidende artilleriebeschieting, laat staan beschuttingsvuur en bovendien zonder noemenswaardige kennis van het gevechtsterrein gingen ze met de moed van de wanhoop in de aanval in het door diepe sloten doorsneden landschap. Een landschap, dat bovendien zo vlak was als het gladste biljartlaken, zonder enige dekking. Het duurde dan ook niet lang voor de goedgetrainde Duitse machinegeweerschutters dood en vernieling zaaiden in de rangen van de aanvallers die ze al van zo ver hadden zien opdagen... Onder de gesneuvelden was ook mijn stadsgenoot Jan Bruurs, die u hier op de foto links aan het werk ziet als klompenmaker, toen nog een veelbeoefend ambacht in het Hoogstraatse. Hij was een zoon van Cornelis Bruurs en Joanna Bax - die op het ogenblik van zijn geboorte beiden nog de Nederlandse nationaliteit bezaten - en woonde tot begin 1914 in de ouderlijke woonst annex winkel aan de Vrijheid. In februari 1914 vertrok hij echter naar het Waalse garnizoenstadje Mariembourg omdat hij als beroepsvrijwilliger in het leger was gegaan. Op het ogenblik dat de Grote Oorlog uitbrak volgde hij als korporaal de cursussen aan de school voor onderofficieren van het 8e Linieregiment. Jan Bruurs nam in de rangen van de 11e cie , 3/3 van dit regiment deel aan de verdediging van Namen en de afweergevechten rond het 'Nationale Bolwerk' Antwerpen. Na de stormaanval bij Tervate werd Jan Bruurs in de stamboeken van het regiment als 'vermist in de omgeving van de hoeve Vasseur 'geregistreerd. Vermoedelijk werd hij na de wapenstilstand als onbekende begraven op de BMB van Keiem.
Niets is meer passend in deze kille winterdagen, dan winterse sfeerbeelden. Deze foto's zijn afkomstig uit het album van een gewezen onderofficier van het Duitse Reserve Infanterie Regiment nr. 204. Deze eenheid had bij de gevechten rond Diksmuide tussen 21 oktober '14 en 3 november '14 zware verliezen geleden. In januari '15, toen RIR nr. 204 in stelling lag voor Lombardsijde, keerde hij terug naar Diksmuide om er een hele reeks interessante opnames te maken. In deze eerste reeks breng ik u foto's uit he stadscentrum dat in die periode vrijwel dagelijks onder het artillerievuur van de geallieerde troepen lag. U ziet onder meer de kapotgeschoten St. Nikolaaskerk en de Handzamevaart.
De IJzerslag anno 1914: Door het Koninklijk Belgisch Filmarchief gerestaureerde authentieke filmopnames. Mooi origineel materiaal uit o.a. Veurne, De Panne, Nieuwpoort en Pervijze. De ietwat gezwollen, patriottische retoriek van de tussenteksten moeten we er als tijdsdocument maar bijnemen. Al bij al een mooi initiatief van CINEMATEK :
Honderd jaar geleden stonden de Bretoense marine-fuseliers van admiraal Ronarc'h kniediep in het ijzige water van de loopgrachten bij het aan flarden geschoten Sint Joris aan de IJzer. Eerder hadden ze bij Melle (9-11 oktober '14) en vooral bij Diksmuide (14 oktober tot 16 november) bewezen dat de 'démoiselles au pompon rouges' wat meer in hun mars hadden dan de Parijzenaars dachten. Alleen al bij hun hardnekkige verdediging van het bruggenhoofd Diksmuide verloor de Brigade Ronarc'h 75 % van haar officieren en de helft van haar effectieven, trouw aan het 'Dalc'homp, Bretoned, dalc'homp mat ! Arsav na truez ! Gwad oc'h gwad !' Jean Christophe Rouxel bracht een mooie hulde aan de velen die een stukje Vlaams poldergrond voor eeuwig Bretoens maakten...
Vandaag, dag op dag precies 100 jaar geleden, werd Emiel Van Roey dodelijk gewond door granaatscherven. Deze 28-jarige Rijkevorselse oorlogsvrijwilliger was als hulpgeneesheer toegevoegd aan de Troupes Auxilliaires du Servive d'Instructuin (TASI) en ingedeeld bij de Volonne d'Ambulance van de Ie Legerdivise. Op het ogenblik dat de Grote Oorlog losbarstte was Miel Van Roey net afgestudeerd als arts aan de universiteit van Leuven en volgde hij een werkstage bij zijn oom die geneesheer was in buurdorp Sint Lenaarts. Tegen de zin van zijn familie was hij, net voor de Duitse bezetting van de Noorderkempen, ergens in de derde week van oktober '14, de rijksgrens overgestoken. Via Breda, Vlissingen en Folkestone belandde hij nog geen maand later in Dieppe waar hij zich als vrijwilliger met het stamnummer 197/20818 aanmeldde. Kort daarop moet hij in Veurne eerste minister de Broqueville tegen het lijf zijn gelopen. Nadat hij zich had voorgesteld als een zoon van de Rijkevorselse eerste schepen Jan Van Roey, vroeg hij om een aanstelling aan het front. Lang zou hij daar echter niet vertoeven want een paar weken later lag hij al dood en begraven in massagraf nr. F op de stedelijke begraafplaats van Veurne... Over zijn sneuvelen verscheen later in
HetHeidebloemken, soldatenblad van de Noorderkempen volgend
relaas:'Wie heeft hem beter gekend dan ik ? Van kindsbeen af ben ik met hem in betrekking geweest: we waren echte boezemvrienden. samen gingen we naar de school, zaten in dezelfde klas en dag in dag uit speelden we met elkander. Zalige tijd van onbekommerd leven ! Gelukkige jeugd! Wat al zoete herinneringen brengt ge ons te
binnen. De
tijd kwam dat we op onze toekomst moesten denken. Emiel zou zijne studiën
voortzetten. Spijts deze scheiding bleven we stevige vrienden en wisten we
elkander op tijd en stond weer te vinden. Den
15 december '14 deden we samen de reis van Holland naar Engeland en Frankrijk.
Ik ging mijn leger vervoegen, want ik was soldaat; mijn kompagnie was in
Holland geïnterneerd en ik had mij bij middel van een burgerkostuum kunnen
redden. Mijn vriend Emiel had de dwingelandij van den vijand niet meer kunnen
verkroppen. Hij ook ging zijn lieve Kempen verdedigen, en had vaarwel gezegd
aan familie en geboortedorp om zich ten dienste te stellen van het vaderland. Zoo
waren we weer bij elkander. 't Was een innig gesprek; 't geheele schoolleven
werd nog eens bovengehaald; 't rolle-bollen van den Molenberg, Muskensvijver,
jacht en vischvangst, ja soldaatje spelen ook, edoch nu waren we wezenlijk
soldaat, het gold de verdediging van den vadergrond. Den
20 januari '15, om 7u. 's morgens onderstond Veurne weer een hevig
bombardement. Onze vriend Emielwas officier geneesheer bij de
1e L.A. Hij had een schuilplaats gevonden in eenen kelder en stond met den
laatsten gekwetste zijner ambulantie op den keldertrap, toen beiden eensklaps
doodelijk getroffen werden door een obusscherf. Helaas! Onze vriend Emiel was
niet meer. Edel was zijn daad en schoon zijn dood. Hij werd te Veurne begraven.
Den 18 juni '15 kreeg ik toelating om zijn lijk in een zinken kist over te
brengen. Rust
zacht, vriend Emiel; wij vereeren u als een held en gedenken u in onze
gebeden.L.D."
De waarheid over zijn sneuvelen was
echter iets minder heroïsch, maar even tragisch. In werkelijkheid werd Emiel
Van Roeij het slachtoffer van zijn hoffelijkheid. Naarmate het bombardement van
die ochtend op Veurne intensiever werd, besloot hij om samen met een bij hem
ingekwartierde legerarts dekking te zoeken in de kelder van hun logementshuis aan de Zuidstraat.
Uit beleefdheid liet hij zijn collega op de trap voorgaan, en amper een paar
seconden later werd hij in het portaal geraakt door granaatscherven en
bedolven onder het neerstortende puin van de traphal... Van Roey's naam werd na de oorlog zowel
vermeld op de herdenkingsplaat in de parochiekerk van Rijkevorsel als in deze
van Sint-Lenaarts. Helemaal uitzonderlijk is het feit dat op 21.09.1930 zijn naam verereeuwigd werd in een straatnaam in zijn
geboorteplaats. Hij was de enige van de 32 gesneuvelden van Rijkevorsel voor wie deze eer was weggelegd...
Bruggeling Patrick Lagrou, die we kennen van het vlotlezende jeugdboek 'Milans Groote Oorlog', publiceerde vorig jaar bij 'De Lantaarn' het boek 'Het IJzerfront 1914-1918: Van Diksmuide tot Nieuwpoort, vroeger en nu'. In feite doet hij dunnetjes over wat John Giles in 1970 al deed met zijn magistrale 'Flanders Then and Now (After the battle)' Lagrou beschrijft dertien locaties langs het gewezen IJzerfront en situeert ze in het raam van wat er zich afspeelde in de cruciale oktober - en novembermaanden van 1914 en de daarop volgende - bijna uitzichtloze - stellingenoorlog. Een ruim 40 km. lang traject voert ons via de Dodengang over de Vicogne en Schoorbakke, met de fiets of de wagen, van Diksmuide naar Nieuwpoort. Aan de hand van originele foto's en postkaarten wordt door middel van eigentijds fotomateriaal een brug geslagen tussen heden en verleden. De duiding via summiere teksten en de handige plattegronden stellen de lezer in staat om voor zichzelf een behoorlijk accuraat beeld te schetsen van 'hoe het moet zijn geweest'. Veel van de liitekens die de Groote Oorlog een eeuw geleden in het polderlandschap van de IJzer sloeg, zijn intussen voorgoed verdwenen en hiermee dreigt ook de herinnering verloren te gaan. Een boek als dit kan niet alleen bijdragen tot een beter inzicht, maar houdt ook de herinnering levendig en dat kunnen we alleen maar toejuichen. Persoonlijk hoop ik trouwens dat er nog een tweede deel zal komen, met aandacht voor de rest van het IJzerfront van Diksmuide tot Steenstrate/Boezinge. Alhoewel hier minder tastbare relicten zijn overgebleven is er naar mijn bescheiden mening nog materiaal genoeg te vinden om een vervolg aan dit boek te breien... Lagrou's 'IJzerfront' raad ik u alvast van harte aan. Toch wil ik met een paar puntjes van - opbouwende - kritiek eindigen: Het grote formaat van het boek maakt het niet echt tot wat ik een 'handige' gids zou noemen. Kon men nu écht geen kleiner, gebruiksvriendelijker formaat op de markt brengen ? Want het is en blijft toch op de eerste plaats een reisgids en geen salontafelboek... En dan nog wat details: op de postkaart onderaan op pagina 9 zijn niet Belgische troepen te zien die zich ingegraven hebben aan de IJzer, maar wel mannen van het 7e Linieregiment die begin oktober '14 stelling namen aan de Nete bij Lier. En verder heb ik ook mijn twijfels of de snorrenmans die op pag. 34 wordt afgebeeld majoor Henri d'Oultremont de 'Held' van Tervate is...
'Het IJzerfront 1914-1918: Van Diksmuide tot Nieuwpoort, vroeger en nu' is een uitgave van 'De Lantaarn', Ede
