St. Lawrence Institute for the Advancement of Learnin :WAS DEWEY A MARXIST?
Dewey & Marx
Om een vluchtige analyse te beginnen van het denken van John Dewey en zijn relatie tot het marxisme, zou ik willen terugkeren naar een beschouwing van zijn twee vroege werken over onderwijs, The Child and the Curriculum en The School and the Society. De eerste ging in 1950 door vijfentwintig afzonderlijke oplages, en zoals Leonard Carmichael opmerkte in zijn inleiding tot de gecombineerde editie van 1956: Deze twee verhandelingen waren niet voorbereid om te worden gelezen in stille, gesloten studies door geleerde artsen. Ze waren gecomponeerd om gehoord te worden. Ze zijn geschreven om naar te handelen. Ze waren niet alleen bedoeld om te informeren, maar ook om te overtuigen.
Net als Marx was Dewey nooit alleen maar een academicus. Hij wilde invloed uitoefenen op de gebeurtenissen en praktijken van zijn tijd, en hij was het gelukkigst als hij zag dat zijn ideeën in daden werden omgezet. Hoe kunnen we beter begrijpen wat John Dewey beschouwde als de leidende uitgangspunten van zijn eigen leven en werk? Hoe gaan we om met het begrijpen van deze auteur zoals hij zichzelf begreep? We leren waarschijnlijk het meest over een groot schrijver door zorgvuldig te lezen wat hij schreef in de context van de tijd waarin het werd geschreven. Dewey zelf wees erop dat hij de traditionele politieke filosofie verwierp. Hij zei dat het leidde tot een lege "beschouwing van de logische relatie van verschillende ideeën tot elkaar" en weg van wat hij beschouwde als "de feiten van menselijke activiteit". Dewey was van plan een filosofie te ontwikkelen die het brede terrein van menselijke activiteit waarmee hij zich bezighield, zou omvatten. Vanaf het begin was zijn filosofie 'politiek programmatisch'. Hij richtte zich op de sociale vooruitgang, die hij beschouwde als het enige ware doel van de filosofie.
Zoals ik al heb opgemerkt, speelden de ideeën van Karl Marx een centrale rol in de visies op sociale vooruitgang die intellectuelen in Dewey's tijd nastreefden, en Dewey's eigen visie lijkt geen uitzondering te zijn geweest. Dewey begreep zeker de essentie van de Hegeliaanse tegenstelling op dezelfde manier als Marx dat deed. Dewey's taal lijkt onlosmakelijk verbonden te zijn met deze specifieke premisse van het marxistische denken. Het kind en het leerplan begint met de ontdekking van een inherente tegenstrijdigheid in het onderwijsproces en de verwoording ervan in dialectische termen. Dewey verklaarde dat: Diepgaande verschillen in theorie zijn nooit gratuit of verzonnen. Ze komen voort uit tegenstrijdige elementen in een echt probleem - een probleem dat reëel is alleen omdat de elementen, zoals ze zijn, tegenstrijdig zijn. Elk significant probleem heeft te maken met omstandigheden die elkaar op dit moment tegenspreken.
In het hele werk van Dewey is het belangrijke conflict in het onderwijsproces tussen het kind en het curriculum; tussen onschuldig potentieel en de geaccumuleerde cultuur van een gebrekkig volwassen werk; tussen de energie en het talent van de leerlingen en de structuren van een archaïsch schoolsysteem; tussen de 'productiekrachten' die ons vooruit kunnen helpen en de 'productieverhoudingen' die ons tegenhouden. Voor John Dewey zaten het kind en het curriculum gevangen in een ongeschikt huwelijk dat ontbinding zou vereisen en vervolgens een oplossing door middel van 'wederopbouw' en 'groei'. Het traditionele curriculum - beladen met formele vakken, religie en morele lessen - was ontworpen om te onderwijzen en te inspireren, maar de fundamentele irrelevantie ervan voor de onmiddellijke, actieve ervaring van het kind, maakte de inhoud ervan ongeïnspireerd en onleerbaar. Het idee van een kind dat zich niet alleen verveelt door ontoereikend onderwijs, maar systematisch van zijn studie wordt gescheiden door een inherente tegenstrijdigheid in het leerproces, is waarschijnlijk afgeleid van de marxistische dialectische analyse. Het dialectische perspectief bracht Dewey ertoe het traditionele onderwijsproces te beschrijven als "tegenstrijdig" omdat hij vond dat het zich ontvouwde op een manier die zowel noodzakelijk als destructief was voor het proces zelf. Het conflict tussen het kind en Dewey's karikatuur van het traditionele curriculum is een dramatische saga van spanning en vervreemding. Dewey's kinderen zijn vervreemd van schoolwerk door een tegenstrijdigheid die bestaat tussen hun werkelijke belangen en die van de school. Net als het proletariaat van Marx zijn ze gevangen in een wereld die geconditioneerd is door de interactie van tegengestelde krachten. De fundamentele tegengestelde factoren in het proces waren een onvolwassen onontwikkeld wezen en bepaalde sociale doelen, betekenissen, waarden geïncarneerd in de volwassen ervaring van de volwassene. Gespecialiseerde studies verdeelden en braken de wereld van het kind. Feiten werden geabstraheerd en geanalyseerd vanuit verschillende gezichtspunten of herschikt om te passen bij principes die buiten het begrip van het kind lagen. De banden van genegenheid en "de verbindende banden van activiteit" werden vernietigd.
Dewey zag de scholen van zijn tijd als intellectuele slagvelden tussen de krachten van reactie en verlichting. De eersten richtten hun aandacht uitsluitend op "het belang van de leerstof van het leerplan". Ze negeerden de inhoud van de eigen ervaring van het kind. Hun studies pretendeerden een "groot wijd universum" te onthullen met "volheid en complexiteit". Maar het "onderwijzen van uiterlijke en algemene waarheden" werd slechts een opium voor de opvoeder en een obstakel voor de werkelijke groei en ontwikkeling van het kind. Net zoals Marx het eindproduct van het kapitalistische systeem, de waar zelf, had gekozen om zijn analyse van het kapitalisme te beginnen, koos Dewey het kind, het eindproduct van de school, als uitgangspunt voor zijn analyse van het onderwijs. Van hieruit lanceerde hij een revolutionaire aanval op niet-progressieve leraren. Zijn legioenen schreven op hun banieren: Het kind is het beginpunt, het middelpunt en het einde. Zijn ontwikkeling, zijn groei, is het ideaal. Enkel dit verschaft de standaard. Aan de groei van het kind zijn alle studies op school ondergeschikt; Het zijn instrumenten die gewaardeerd worden omdat ze de behoeften van groei dienen. Persoonlijkheid, karakter, is meer dan onderwerp. Niet kennis of informatie, maar zelfrealisatie, is het doel. De kinderen hadden niets anders te verliezen dan de ketenen van het leerplan. Zelfverwerkelijking was een wereldse transcendentie die het kind zou herscheppen tot een volmaakt model van de nieuwe socialistische mens.
Dewey's andere vroege essay over onderwijs, The School and Society, gaat in dezelfde geest verder. De meeste hoofdstukken zijn ontworpen om op zichzelf te staan als lezingen in het onderwijs, dus ze hebben de neiging om bekende thema's in Dewey's werk te herhalen en uit te werken. In een hoofdstuk over De school en sociale vooruitgang worden lezers eraan herinnerd dat de school veel meer is dan een verzameling individuen. Studenten moeten niet alleen binnenkomen om kennis op te doen, zoals een zakenman de markt betreedt om winst te maken. De vooruitgang van een individu kan alleen worden gezien in relatie tot de behoeften van de gemeenschap.
Dewey beweerde dat in de school individualisme en socialisme één zijn en dat het vooral noodzakelijk was om de bredere kijk te nemen op de enge en hebzuchtige koers. Net als Marx informeerde Dewey zijn lezers dat er onvermijdelijke veranderingen op komst waren in de vormen van industrie en handel en, opnieuw zoals Marx, was Dewey ervan overtuigd dat zijn voorspellingen gebaseerd waren op wetenschappelijke wetten die werden gegenereerd door de methoden van het dialectisch materialisme. Inderdaad, in een van zijn latere werken was Dewey heel openhartig in het verklaren dat we in zijn voor een soort socialisme, noem het hoe we maar willen, en het maakt niet uit hoe het zal heten wanneer het wordt gerealiseerd, economisch determinisme is nu een feit en geen theorie. In het licht van zijn overtuigingen probeerde Dewey een nieuwe onderwijsfilosofie te bedenken. Dewey's school zou nauw verbonden zijn met de ontvouwing van de materialistische geschiedenis of, zoals Dewey het uitdrukte, een essentieel onderdeel van de hele sociale evolutie.
De nieuwe school zou een instrument van ontvreemding worden. Dewey herhaalde de marxistische bewering dat de innige band tussen mensen en hun beroepen, die in pre-industriële samenlevingen had bestaan, verloren was gegaan in en door de kapitalistische productiewijze. Hij waarschuwde zijn lezers voor de concentratie van de industrie en de arbeidsverdeling die de huishoudelijke en buurtberoepen praktisch had geëlimineerd". De nieuwe missie van de school was om een oefenterrein te worden voor coöperatieve arbeid, in plaats van een aparte plek om lessen te leren. Het louter absorberen van feiten, waarschuwde Dewey, was een egoïstische daad waarin hij geen verlossende waarde kon zien: Er is geen duidelijk sociaal motief voor het verwerven van louter leren; Er is geen duidelijke maatschappelijke winst te behalen in het succes daarvan.
Dewey was ervan overtuigd dat de invoering van handenarbeid en de activiteitsmethode een krachtige beroepsgeest in het onderwijsproces zouden creëren. De school zou zich verbinden met het leven van het kind en de gemeenschap. Het zou een embryonale socialistische gemeenschap worden. De nieuwe schoolgemeenschappen zouden broedplaatsen worden voor een vreedzame sociale revolutie. Dewey zag de nieuwe school als een uniek en onweerstaanbaar alternatief voor de kapitalistische samenleving, omdat het doel ervan niet de economische waarde van het product was, maar de ontwikkeling van sociale macht en inzicht. De school, bevrijd van de godsdienstige invloeden, die hij evenals Marx als middeleeuws bijgeloof beschouwde, zou aan allen aantonen, dat noch God noch de Voorzienigheid, maar de aarde en de arbeid van de mens verantwoordelijk waren voor alle vooruitgang.
Training in sociale richtingen zou het bewustzijn van het kind verhogen en hem in staat stellen de bron van ons economisch kwaad te lokaliseren. Het kwaad was verborgen in de structuren van het late kapitalisme, en net als Marx zag Dewey een herschrijving van de geschiedenis als het belangrijkste instrument van de exorcist. Voor Dewey waren er geen redenen om klassieke geschiedenis in het curriculum op te nemen, maar: niet zo wanneer de geschiedenis wordt beschouwd als een verslag van de krachten en vormen van het sociale leven ... Wat de geschiedenis ook moge zijn voor de wetenschapshistoricus, voor de opvoeder, het moet een indirecte sociologie zijn een studie van de maatschappij die haar wordingsproces en haar organisatiewijzen blootlegt.
Dewey's hele hoofdstuk over De doelstellingen van de geschiedenis in het basisonderwijs beveelt niets minder dan een marxistische geschiedenis aan voor het nieuwe curriculum. Als de geschiedenis dynamisch en bewegend moest worden, moest de nadruk worden gelegd op de economische en industriële aspecten ervan. Dit alleen al zou de neiging kunnen voorkomen om de geschiedenis te overspoelen met mythen, sprookjes en louter literaire weergaven van de burgerlijke cultuur die hij probeerde in te luiden.
Toch ontkende John Dewey wel zijn aantrekkingskracht op de ideeën van Karl Marx en maakte hij veel van wat hij verklaarde dat Marx' fundamentele fout was: het geloof dat een gewelddadige klassenstrijd een middel was tot sociale vooruitgang. Achteraf gezien moet men zich afvragen of Dewey's toewijding aan vreedzame evolutie, de methode van intelligentie en het concept van groei echt veel ideologische afstand heeft genomen tussen hemzelf en het marxisme. Dewey was geen Lenin. Hij werkte niet met een bruut randje, aangescherpt door de herinnering aan een gemartelde broeder. Maar Marx ook niet. In Sidney Hook's evaluatie van Marx' bijdragen (Marx & the Marxists) herinnert hij ons eraan dat, hoewel Marx sceptisch was over de waarschijnlijkheid dat heersende sociale groepen vreedzaam de teugels van de macht zouden overgeve", hij ook ruimte zag voor progressieve ontwikkelingen in bepaalde staten. Marx gaf specifiek aan dat, gezien het bestaan van democratische tradities in landen als Groot-Brittannië en de Verenigde Staten, de overgang naar het socialisme met vreedzame en legale middelen zou kunnen worden bewerkstelligd.
Professor Haak wees er ook op dat Marx zich slechts kort bezighield met de strategie van de mars naar het socialisme. Hij geloofde dat de arbeidersklasse in verschillende landen op verschillende manieren aan de macht zou komen en zijn eigen revolutionaire rol was in de eerste plaats katalyserend. Samengevat beweerde Hook: .. Marx zag zijn partij niet als een samenzweerderig georganiseerd ondergronds leger, noch als een groep die erop uit was de dictatuur over het proletariaat op te leggen, en zelfs niet als een speciale politieke partij. De functie ervan was in de eerste plaats het uitoefenen van onderwijskundig leiderschap.Dewey's eigen toewijding aan het socialisme door middel van onderwijs was even enthousiast en behoorlijk boven boord.
Dewey en het socialisme Ondanks zijn uitgesproken afschuw van revolutionair geweld, liet Dewey zich er niet van weerhouden om ook nog eens in de zomer van 1928 de kans te aanvaarden om de Sovjet-Unie van Stalin te bezoeken. Hij ging als lid van een onofficiële delegatie van vijfentwintig Amerikaanse onderwijzers onder de sponsoring van de American Society for Cultural Relations with Russia. Zijn filosofische invloed op socialistische opvoeders in Rusland is terug te voeren tot de revolutie van 1905, maar aangezien zijn meest prominente volgelingen daarna in tsaristische gevangenissen verbleven, werden zijn ideeën pas na 1917 nieuw leven ingeblazen. Niettemin zeiden zijn vroege Sovjet-discipelen dat ze veel waarde hechtten aan het werk van John Dewey. Een prominente Sovjet-pedagoog, Albert P. Pinkervich, vergeleek Dewey met hedendaagse Duitse opvoeders en zei: Dewey komt oneindig veel dichter bij Marx en de Russische communisten. Er zijn weinig aanwijzingen dat Dewey dit soort vergelijkingen extreem of oncomplimenteus vond.
Dewey publiceerde tussen 1920 en 1928 een reeks lovende impressies van Sovjet-Rusland in The New Republic, waarvan de meeste een minder dan voorzichtig thema nieuwe wereld in wording voor Sovjet-Rusland ontwikkelden. Gedurende de jaren 1930 nam Dewey's verliefdheid op de Sovjetstaat echter af in directe verhouding tot de eigen teleurstelling van het Centraal Comité van de Communistische Partij over de slopende effecten van progressief onderwijs op Russische afgestudeerden. Blijkbaar vonde men de producten van Dewey's projectmethode steeds slechter toegerust om Stalins vijfjarenplannen te vervullen. In het licht van de ietwat gênante suggestie dat misschien alleen kapitalistische samenlevingen de veerkracht hadden om Dewey's progressieve onderwijshervormingen te overleven, heeft hij misschien gereageerd met de toorn van de geminachten. In 1937 aanvaardde hij de leiding van het Trotski-onderzoek dat Stalins doodsvijand vrijpleitte van alle beschuldigingen van de Sovjetstaat. Zijn betrokkenheid bij de onderzoeks-commissie naar de aanklachten tegen Leon Trotski resulteerde in een communistische campagne van persoonlijke laster die Dewey bestempelde als een verdediger van het kapitalisme en de imperialistische reactie.
Dewey's (late) ruzie met Stalin en de Communistische Partij heeft vermoedelijk veel gedaan om zijn reputatie als een crackerbarrel Vermont-pragmaticus te behouden en generaties westerse opvoeders af te leiden van het stellen van serieuzere vragen over de bronnen van zijn denken. In de Encyclopedia Americana schildert William Brickland John Dewey af als de meest invloedrijke Amerikaanse denker van zijn tijd die "nooit ophield met zijn strijd om het lot van de mensheid in alle delen van de wereld te verbeteren
Maar Dewey's filosofie wordt enigszins vaag beschreven als "het idealisme van Hegel gevolgd" en geleidelijk afgedreven "in de richting van het pragmatisme van William James". Er wordt gesuggereerd dat zijn onderwijstheorie gebaseerd was op een persoonlijke filosofie die "instrumentalisme" of "experimentalisme" werd genoemd en dat de "progressieve onderwijsbeweging" (ook ongedefinieerd) de ideeën van Dewey eenvoudigweg overnam en vaak vervormde.
Een verslag van Dewey's betrokkenheid bij socialistische organisaties - zoals de People's Lobby in Washington en de League for Industrial Democracy - wordt verstrekt, maar niet als zodanig beschreven. Toch lijkt de auteur zijn uiterste best te doen om te suggereren dat Dewey in de jaren 1930 brak met de Teacher's Union "vanwege wat hij voelde als linkse tendensen".
|
