Is prof. Kris Van den Branden niet langer meer een principiële tegenstander van intensief NT2-taalonderwijs?  Een damascus' bekering?  Of aast Van den Branden  op centen voor ondersteuning van taalbadonderwijs van minister Weyts? 

Toch onvoorstelbaar dat de ex-directeur van het Steunpunt NT2 Kris Van den Branden dat al sinds 1994 stelt 

*dat intensief NT2-taalonderwijs vanaf de eerste dag van het kleuteronderwijs overbodig en nefast is, *dat NT2=NT1 … , 

*dat de taaloproepen van de opeenvolgende ministers bestreed, 

*en dat mede verantwoordelijk is voor de uitholling van het taalonderwijs 

nu plots zijn kar lijkt te draaien - en nu plots indirect erkent dat zijn anti-NT2-uitspraken niet op wetenschappelijk onderzoek gebaseerd waren. Er bestaat volgens hem zelfs nog geen onderzoek. 

Hij stuurt nu ook aan op onderzoek over de effectiviteit van NT2-taalonderwijs, en dit nadat zijn Leuvens Taalcentrum al 25 jaar beweert dat NT2 niet effectief en zelfs nefast is. 

 In Onderwijskrant pleiten we al 25 jaar tevergeefs voor intensief NT2-onderwijs vanaf de eerste dag van het kleuteronderwijs - b.v. 1u.30 in de namiddag en meer taallessen met de gewone kleuters in de voormiddag plaatsen. 

Van den Branden schrijft vandaag op zijn blog Duurzaam Onderwijs: “Of gaat het om intensieve taalondersteuning gedurende twee uur per dag in kleine groepen, waarna de kleuters het geleerde meteen kunnen toepassen in de context van de reguliere kleuterklas?”. Hij is plots geen principiële tegenstander meer van NT2 en dringt aan op onderzoek. 

 In het taalhandboek 'Taal verwerven op school' (Acco, 2004) besteedt Van den Branden geen woord aan NT2 omdat volgens  hem NT2=NT1. Het Leuvens Steunpunt NT2 ontving in de periode 1990-2010 jaarlijks 25 miljoen BFR voor ondersteuning van het NT2-taalonderwijs en misbruikte die centen voor de bestrijding van de invoering van NT2 en voor de propaganda van de eenzijdige communicatieve en constructivistische taalvisie van het Leuvens taalcentrum. Het Steunpunt NT2 ontpopte zich al na een paar jaar als een Steupunt anti-NT2 (zie ook bijlage). 

Van den Branden stelt ook op zijn blog: "Over één ding zijn alle betrokken onderzoekers het eens: we beschikken momenteel over te weinig onderzoek om te weten welk taalbadmodel in Vlaanderen de beste effecten oplevert." Van den Branden en co ontvingen sinds 1990 grote sommen geld om NT2 te ondersteunen en te onderzoeken.  Ze hebben het altijd bestreden en lonken nu naar extra geld van minister Weyts voor onderzoek. 

Het Steunpunt NT2 van Van den Branden & Jaspaert werd al vlug Steunpunt ANTI-NT2 

 Het Steunpunt NT2  poneerde al vlug dat er volgens hen geen essentiële verschillen zijn tussen NT2- en NT1 -onderwijs en dat extra instructie voor anderstalige leerlingen ook nefast is. Het volstond dat deze gewoon optrokken met gewone leerlingen in de speelhoeken e.d.

Het Steunpunt NT2 manifesteerde zich sinds 1995 als een Steunpunt ’anti’-NT2. Koen Jaspaert was de eerste directeur van het Leuvens Steunpunt NT2 (1991-2010) dat in 1990 graag bereid was het NT2-overheidsproject uit te voeren. Merkwaardig genoeg verkondigde Jaspaert al na een paar jaar dat NT2 volstrekt overbodig was.

 In 1996 formuleerde hij dit standpunt als volgt in Taalunie-voorzet 51: 

 Dat de Nederlandstalige kinderen al bij de start van het kleuteronderwijs vele duizenden woorden/zinnen beluisterd hebben en konden inprenten en ook later per week tien keer en meer de kans krijgen om Nederlands te leren spreken, was Jaspaert blijkbaar ontgaan. Het aantal minuten/uren per week dat een anderstalige leerling effectief Nederlands kan spreken in een gewone klas is overigens vrij beperkt. 

Het Steunpunt NT2 stapte op eigen initiatief af van de specifieke NT2-opdracht: de ondersteuning van de NT2-leerlingen. Het veranderde ook zijn naam in CTO -Centrum Taal & onderwijs - en probeerde voortaan zijn eenzijdige en taakgerichte whole- language-visie op te dringen aan de leerkrachten. 

 Ontkenning specifieke taal- en leerproblemen bij heel wat allochtone leerlingen

 Van den Branden en Van Avermaet beweerden in 2000 dat de taalproblemen van anderstalige leerlingen grotendeels veroorzaakt waren door de school zelf: "Taalproblemen worden grotendeels gecreëerd door de school zelf die een taal hanteert die voor allochtone en autochtone leerlingen van lagere afkomst een ware struikelblok vormt." 

Van Avermaet, ex-medewerker van Steunpunt NT2 en momenteel directeur Steunpunt Diversiteit en Leren poneerde in zijn verzet tegen de taalplannen van minister Vandenbroucke, dat hij het absoluut NIET eens was met volgende stellingen: 

*dat men zonder Nederlands onmogelijk goed kan functioneren; dat kennis van het Nederlands maatschappelijk allerhande mogelijkheden opent die er anders niet zouden zijn.” (Taal, Onderwijs en de samenleving, EPO, 2008). 

 Van Avermaet sprak zich ook heel kritisch uit over O-KAN-klassen: “Ook het doel van het opvangonderwijs (OKAN) is enkel de kinderen te mainstreamen en ze nadien in de ‘gewone’ klassen te kunnen opnemen. De meertaligheid van die anderstalige nieuwkomers heeft ook geen enkele waarde als taalbagage” (in: ‘Wiens Nederlands? Over taalnaïviteit in het beleid’, in: Sampol, 31 maart 2006.) 

Orhan Agirdag en 21 ondertekenaars poneerden in hun petitie tegen taaloproep minister Smet op 30.10. 2009 in De Morgen: “Door de taalachterstandsthese worden de anderstalige leerlingen gestigmatiseerd als gebrekkige leerlingen; dit is ‘blaming the victim’. De claim is immers dat anderstalige leerlingen de leerachterstanden vooral aan zichzelf te danken hebben. De taalachterstandsthese wijst zo hard op de gebreken van anderstalige leerlingen, dat men voorbij gaat aan de culturele en talige bagage die deze leerlingen wél hebben: hun thuistaal. Het taalbadmodel is dus in conflict met een elementair pedagogisch principe dat stelt dat de leefwerelden van de leerlingen aanwezig moeten zijn binnen de schoolmuren.” 

Koen Jaspaert ontkende op 4 september 2013 eens te meer dat veel anderstalige leerlingen al te weinig Nederlands kenden en dat dit ook een belangrijke oorzaak was van het minder presteren. Hij stelde dat het taalprobleem een ‘aangepraat probleem‘ was, aangepraat door ministers e.d. Jaspaert: ‘Het probleem van het Nederlands spreken wordt gewoon aangepraat als een probleem. Taalvaardigheid is ook niet zozeer de motor van integratie, het is er vooral de barometer van”. Hij ontkende ook dat er nood was aan intensief NT2-onderwijs en beweerde: “Als je je in een groep opgenomen weet, dan leer je bijna vanzelf de taal die je binnen die groep nodig hebt.”

 Ook Machteld Verhelst, pedagogisch coördinator katholiek onderwijs en ex-medewerker van het Steunpunt NT2, onderschreef op 4 september 2013 op twitter volmondig de anti-NT2-visie van Jaspaert en de ontkenning van het specifiek taalprobleem. 

Orhan Agirdag poneerde: “Met de pleidooien voor het aanleren van het Nederlands is het voorlopige hoogtepunt van ‘taalracisme’ bereikt: de ongegronde overtuiging dat het gebruik en kennis van ‘witte’ talen superieur zijn aan het gebruik en kennis van ‘zwarte’ talen. In tijden waar het biologisch racisme alle politieke geloofwaardigheid heeft verloren, bedient de uitsluitingspolitiek zich uitvoerig van het taalracisme“, Taalbadmodel van Bart De Wever is diefstal, De Wereld Morgen, 25.06.13)

Volgens Jaspaert, Van den Branden, Verhelst, Agirdag, Van Avermaet .. is het taalprobleem van anderstalige leerlingen een ‘aangepraat’ probleem‘. En als allochtone leerlingen zwakker scoren voor Nederlands e.d., dan is dit volgens hen vooral het gevolg van sociale discriminatie.

 In een publicatie van het GOK-Steunpunt van 2004 poneerde Van den Branden: “Het leerpotentieel en de bereidheid leerinspanningen te leveren zijn gelijk verdeeld over de verschillende volkeren en bevolkingslagen. Als kinderen van een andere etnische afkomst slechter presteren (b.v. minder goed Nederlands kennen), dan is er dus sprake van systematische kansenongelijkheid en discriminatie” (Steunpunt GOK, ‘Beter, breder en met meer kleur, 2004). Het was dan ook niet verwonderlijk dat de drie Steunpunten Zorgverbreding/GOK geen effectief voorrangs- en achterstandsonderwijs uitwerkten en de invoering van NT2 tegenwerkten.

We wisten al in 1995 dat het Steunpunt zich niet langer zou inlaten met de specifieke opdracht: het uitwerken van een methodiek voor het aanleren van het ABC van het Nederlands aan allochtone leerlingen. Het Steunpunt NT2 besloot op eigen houtje over te stappen op de verspreiding van zijn eenzijdige taakgerichte whole-language-taalvisie

Met Onderwijskrant pleiten we al 25 jaar voor de invoering van intensief NT2-onderwijs vanaf de eerste dag van het kleuteronderwijs en voor wat extra bijscholing voor de leerkrachten die dit NT2-pakket verzorgen. Van den Branden poneerde in 2004 in een handboek 'Taal verwerven op school' dat beide overbodig waren: "Wat de leerlingen aan taalvaardigheid in de Nederlandse standaardtaal en schooltaal moeten verwerven, is wezenlijk gelijk voor alle leerlingen, of hun moedertaal nu een variëteit van het Nederlands is of een andere taal. Daarom gaan we er in de verschillende hoofdstukken van dit taalhandboek van uit dat we in het taalonderwijs geen onderscheid moeten maken tussen NT1 en NT2” (Taal verwerven op school, Acco, 2004). 

In dit handboek – waaraan het Steunpunt meewerkte – wordt niet de minste aandacht besteed aan specifieke aanpakken voor NT2-leerlingen die nog vaak het ABC van het Nederlands moeten leren als ze starten in de kleuterschool. 

 Eind augustus 2009 werd in Vlaanderen de grote taalachterstand van veel allochtone en zelfs autochtone leerlingen actueler dan ooit. Mieke Van Hecke, chef katholiek onderwijs, trok aan de alarmbel en gewaagde van niets minder dan een taaltijdbom. Ook minister Pascal Smet onderschreef de ernst van de situatie. Het taalalarm van Mieke Van Hecke en Pascal Smet en hun oproep voor intensief NT2-onderwijs, hield indirect een kritiek in op de falende en verzuimde NT2-aanpak door het Steunpunt GOK. Kris Van den Branden kon dan ook moeilijk anders dan reageren op de oproep en impliciete kritiek. Hij probeerde met een opiniestuk op 1 september in ‘De Morgen’ te weerleggen dat er nood was aan een intensieve NT2-aanpak en aan speciale taalactiviteiten voor anderstalige leerlingen in het kleuter en in het lager onderwijs. Hij wou daarmee ook voorkomen dat het onder vuur liggende Steunpunt werd opgedoekt

In zijn reactie op het taalalarm repliceerde Van den Branden in ‘Taal, taal en nog eens taal’ (DM, 1.09.09) dat volgens hem niet met NT2-onderwijs gewerkt moet worden, maar wel meertalig, vanuit de moedertaal van de anderstalige leerlingen: “De tijd is rijp om in Vlaanderen de meertaligheid van leerlingen sterker aan te boren, en positief in te schakelen in het verwerven van het Nederlands.” En verder luidde het: “Zelfs als alle anderstalige ouders thuis Nederlands zouden spreken met hun kinderen, dan zou het ‘schooltaal’probleem niet opgelost zijn. De taal die op school wordt gebruikt, is immers van een heel andere aard dan de taal die thuis wordt gebruikt. Leerlingen moeten op school het soort Nederlands verwerven dat hen helpt om op school tot leren te komen.” Van den Branden vergat dat de gewone moedertaal en woordenschat de basis vormen voor het leren van schoolse woordenschat en de geschreven taal en voor het schoolse leren. Anderstalige kinderen moeten die basis - die alledaagse AN-taal en woordenschat - nog leren en hier gaat het om. 

In de reacties op de stelling van Van den Branden lazen we op de DM-website als: “Natuurlijk is het zo dat er niets is dat alles oplost. Maar Van den Branden zou toch de klemtoon moeten leggen op het eenvoudige feit dat men voldoende Nederlands moet kennen om goed les te kunnen volgen. ... Hou op met dat academisch gewauwel en pleit voor een oplossing met effect. De professor vergeet ook dat anderstalige leerlingen op school kliekjes vormen met taalgenoten. Door het gewoon samen optrekken in de speelhoeken e.d. leren anderstalige kineren al te weinig Nederlands.” 

Op 29 januari 2014 hekelde ook Geert Vanistendael op Radio 1 een vurig pleidooi het taalrelativisme van Van den Branden en Co: “Veel academische ‘weldenkenden’ blijven de nood aan doorgedreven NT2 ontkennen en bestrijden. Ze vinden zelfs dat de school de anderstalige leerlingen niet langer mag aansporen om Nederlands te spreken en te oefenen buiten de lesuren. Jammer.” 

Van den Branden schaarde zich op 2 februari 2014 in zijn blogbijdrage ‘Over superdiversiteit, onderwijs en erbij horen” wel enthousiast achter de nieuwe superdiversiteitsideologie. Hij kantte zich hierbij ook tegen het streven naar ‘integratie’ van ministerpresident Geert Bourgeois & vele anderen: ”De verdere kwaliteitsverhoging van het Vlaamse onderwijs hangt minder af van didactische spitsvondigheden (als extra taal Nederlands) dan van ons vermogen om elke leerder het gevoel te geven dat hij/zij erbij hoort?”  Van den Branden reageerde ook enthousiast op het Gents pleidooi voor het meer gebruiken van de thuistaal van de Gentse schepen Elke Decruynaere en op het experiment waarin men Gentse leerlingen eerst leerde lezen en rekenen in het Turks:  in ‘Welke taal op de speelplaats’ (Blog Duurzaam Onderwijs & Klasse 14.04.2014). Prof. Wim Van den Broeck gaf zijn repliek op de website van Klasse. Hij stelde: “Van den Branden is tegenstander van NT2 maar merkwaardig genoeg niet van aparte lessen thuistaal. In zijn reactie sluit hij zich aan bij de Gentse verordening en hij zwaait hierbij kwistig met het argument hét wetenschappelijk onderzoek wijst uit."

 Caroline Frijns, een medewerkster van de onlangs overleden prof. Koen Jaspaert, pakte op 19 december 2017 nog eens uit met het standpunt van het Leuvens Taalcentrum in de bijdrage: ”Thuistaal op school? Ja, maar ..’ in De Wereld Morgen. Frijns beweerde: “We (de leerkrachten) hebben een (verkeerd?) beeld van taal en een beeld van onderwijs, dat vervolgens beïnvloedt hoe we ons taalonderwijs vormgeven. Kinderen uit de lagere sociale klasse, die vaak anderstalig zijn, hebben steevast minder kans op schoolsucces, precies omdat ze uit de lagere sociale klasse komen en gediscrimineerd worden.” Frijns praatte Jaspaert & Co na en ontkende dat er nood was aan extra NT2-onderwijs. Zij fantaseerde er op los: “Je leert toch ook niet fietsen aan de hand van een werkblaadje over de onderdelen van een fiets , maar wel door op de fiets te kruipen omgeven door een volwassene die geborgenheid biedt. Taal leert een kind niet met woordenlijsten ingestudeerd aan de keukentafel. Taal leren en leren fietsen, het zijn beide vaardigheden die we al doende in een emotioneel veilige omgeving verwerven.”

Het lerarentekort neemt ook in Vlaanderen toe en dreigt dramatisch te worden. Nu al kunnen leerkrachten die ziek vallen veelal niet vervangen worden. 

Het aantal mannelijke leerkrachten in het lager onderwijs neemt nog elk jaar af en we tellen tegelijk steeds meer vrouwelijke leerkrachten die steeds minder fulltime werken, en er is ook steeds meer ziekteverzuim en uitval. 

Dit alles leidt tot steeds groter lerarentekort en dreigt de komende jaren dramatische vormen aan te nemen. 

Indien we de toegenomen stress en werkdruk die het Vlaams onderwijs veroorzaakt kunnen verminderen, dan zal vermoedelijk ook het aantal fulltime leerkrachten toenemen en zal er ook minder ziekteverzuim en uitval zijn. Dit lijkt me een van de belangrijkste ingrepen voor de aanpak van het lerarentekort. 

De komende jaren gaan ook veel mannelijke leerkrachten op pensioen en dat zijn mensen die meestal nog fulltime-werken. Ook hierdoor zal het lerarentekort toenemen. We moeten dus ook het lerarenambt opnieuw aantrekkelijker maken voor mannelijke leerkrachten. 

Jammer genoeg namen de voorbije jaren de werkdruk, stress, ziekteverzuim en uitval nog toe als gevolg van M-decreet, hervorming eerste graad s.o. , ...

Denk ook  maar aan de gecompliceerde ZILL-aanpak. 1 voorbeeld:   minder duidelijke leerlijnen voor wiskunde in ZILL-leerplan.  In vorige leerplan wiskunde was duidelijk wat de leerstofpunten per leerjaar waren, nu moeten leerkrachten met het ZILL-leerplan overleg plegen over wat in welk leerjaar gegeven wordt. 

Enzovoort.  

'Keep it simple' zou het motto moeten zijn, maar men maakt alles gecompliceerder - ook voor directies.