Inleiding 

In een dik verslagboek over de conferenties voor leerkrachten onder leiding van de kantonnale inspecteur lazen we o.a. het verslag van een les begrijpend lezen uit 1946.   De vragen bij de   leestekt  illustreren een aanpak die destijds vaak toegepast werd voor begrijpend lezen in de hogere klassen van de lagere school. 

Voorliggende leesles sluit aan bij de les geschiedenis, maar bevat tegelijk een portie nieuwe kennis. De les is zo doordacht en geconcipieerd dat leerlingen gestimuleerd worden om door te denken en verbanden te leggen, om nieuwe woorden te leren vanuit de context, … 

De leerlingen moeten o.i.  niet per se vooraf over alle/de meeste inhoudelijke kennis beschikken; soms ging het ook over goed gestructureerde en doordachte  teksten over wereldoriënterende onderwerpen die totaal nieuw waren (cf. ook in klassieke methodiek van Langeveld). 

De leerlingen moeten ook niet vooraf alle termen/begrippen kennen. Ze leren nieuwe termen/begrippen ook vanuit de context. 

 Een les begrijpend lezen van  76 jaar geleden in een 6de leerjaar in een dorpsschool met allesbehalve zgn. 'authentieke teksten die aansluiten bij de leefwereld van de leerlingen.' Maar men  leerde destijds behoorlijk begrijpend lezen. 

De Leuvense taalprofessor Kris Van den Branden  recentelijk nog over  begrijpend lezen: Leerlingen moeten in de basisschool veelvuldig de kans krijgen om betekenisvolle en uitdagende begrijpend-leesopdrachten uit te voeren, waarbij ze lezen om een concreet doel te bereiken dat aansluit bij hun interesses. Elders luidt het dat vooral gewerkt moet worden met authentieke teksten die aansluiten bij de leefwereld van de leerlingen, en dat die teksten niet te moeilijk mogen zijn. De voorbije decennia werden onze leerlingen o.i.  al te  vaak met dunne en luchtige teksten geconfronteerd die al te weinig verwerking en denkactiviteit vereisten. Ik waarschuwde hiervoor al in 1985 in Onderwijskrant.

76 jaar geleden kregen leerlingen veelal langere en  andere teksten te lezen en te ontsleutelen - en ook wij in de jaren 1950. We illustreren dit even met een  les begrijpend lezen in een Brugse school in 1947 (In: verslagboek van inspectieconferenties kanton Brugge schooljaar 1947-1948. Onderwijzer: Rudolf Van den Berghe, les gegeven in een gewone dorpsschool. Nespreking achteraf onder de leiding van inspecteur: H. Delobel) 

Titel leestekst: Brugge onder het Frans bewind 

Voorbeelden uit de lange lijst met denkvragen. Hou er rekening mee dat de leerlingen zesde leerjaar lager onderwijs in die tijd nog uitgebreid en systematisch geschiedenisonderwijs kregen. 

*Waarom wonnen de Fransen in 1792 te Jemappes den slag op de Oostenrijkers en niet op de Pruisen? *Waarom werd de rust te Brugge sedert den 7den october 1795 minder verstoord? 

*Waarom verliet de Franse bezetting reeds den 2den februari 1814 Brugge? 

*Welke landen behoorden zeker tot den groep der verbonden mogendheden tegen Napoleon *Waarom werden niet alle niet-beëdigde priesters jonger dan 60 jaar naar Cayenne in Zuid-Amerika verbannen?

 *Waarom zouden de Fransen de beelden van het stadhuis vernield hebben? 

*Werd het standbeeld op de van Jan Breydeel en Pieter de Coninck op de Mark vernield? Verklaar je antwoord. 

 *Waarom moesten de Pruisische jagers te paard Brugge verlaten bij de aanval van 400 Fransen?

 *Waarom zou Napoleon een concordaat met den paus Pius VII gesloten hebben? 

*Hoe leg je uit dat Pruisen en Oostenrijk den oorlog aan Frankrijk verklaren, en Napoleon België binnenvalt? *Hadden de Fransen meer godsdienstzin dan de Oostenrijkers? 

*Geef aan de hand van de leestekst een chronologische samenvatting van de opeenvolgende gebeurtenissen die onder de Franse beheersing plaats grepen. 

 Ook een reeks lexicologische vragen als : 

*Een staat waar het oppergezag niet berust bij een erfelijk vorst, doch bij een of meer gekozen hoofden is een … 

*Landen die een akkoord sluiten om een gemeenschappelijke vijand te verslaan zijn …