Een hedendaags onderwijs voor de toekomst zal er anders moeten uitzien dan het onderwijs van de voorbije eeuw. Het oude, kennisreproducerende frontale onderwijs loopt onherroepelijk tegen zijn grenzen aan. Het klassikale onderwijs waarbij veelal frontaal en klassikaal kennis wordt doorgegeven en van de leerling wordt gevraagd deze te reproduceren , en waarbij allerlei algoritmes worden ingeoefend, in contextloze oefeningen, is nog in veel klassen aanwezig. Het Vlaams onderwijs is zwak in het opbouwen van hedendaagse competenties.

Terwijl Europa en Vlaanderen zelf uitschreeuwen dat onze toekomst afhankelijk is van de mate waarin we innoverend willen zijn, vormen de momenten waarop de leerlingen op school echt moeten leren (innoveren), nog steeds een minderheid binnen de onderwijstijd. Er wordt ook niet geëvalueerd hoe leerlingen in complexe , (semi-)authentieke situaties functioneren.

Wereldwijd is het bewustzijn gegroeid dat het onderwijs van de 21ste eeuw primair moet toewerken naar de ontwikkeling van sleutelcompetenties; de leerlingen in staat stellen om in uiteenlopende, levensechte situaties complexe problemen op te lossen. … Deze tendensen zijn ook duidelijk in het huidige werk van de overheid rond de Vlaamse overheid rond de Vlaamse kwalificatiestructuur.

Er moet dus in het onderwijs voldoende tijd en ruimte zijn om leerlingen te laten leren uit betekenisvolle, levensechte situaties, probleemgestuurde casussen, waarbij (zoals in het echte leven) de schotten tussen vakken en groepen opgeheven worden en waarbij expliciete focus op deelaspecten wort ingebed in handelen, holistisch leren. (bv. geen systematisch onderwijs meer voor woordenschat, spelling, grammatica).

Binnen het (toekomstig) kerncurriculum moeten sleutelcompetenties worden opgenomen zoals geletterdheid, gecijferdheid en taalvaardigheid, omgaan met moderne technologieën en multimedia, creatief en flexibel handelen in allerlei situaties, samenwerken met anderen, ,positief omgaan met diversiteit en et ontwikkelen van actieve burgerzin. … Er is ook nood aan open leerplannen die de leerkracht meer ruimte bieden om allerlei differentiatievormen toe te passen, al nargelang de noden van de leerlingen. …

Een lange (gemeenschappelijke) en sterke basisvorming voor alle leerlingen tot 14-15 jaar bevordert zowel de effectiviteit als de sociale gelijkheid van het onderwijssysteem. … Differentiatie is hierbij cruciaal: dit houdt in dat als bepaalde onderwijsmethoden slecht werken voor bepaalde leerlingen, er naar variatie gezocht moet worden.

Vooraleer de scheur tussen het huidige onderwijs en de voortsputtterende samenleving helemaal openbarst moeten alle betrokken partijen samen nadenken over de meest opportune maatregelen om de duurzaamheid van het onderwijs op te krikken. (Lees: om de duurzaamheid van de klassieke onderwijsgrammatica op te doeken.)

Van den Branden ontving met zijn Leuvens GOK-steunpunt in de periode 1991-2010 een 500.000 euro. Hij stelde in 2011: Wat hebben twintig jaar investeringen in het bevorderen van gelijke onderwijskansen uiteindelijk opgeleverd? ... Anderstalige leerlingen hebben hun achterstand bij instroom in het eerste leerjaar niet kunnen goedmaken... Ook zijn er aanduidingen dat een aantal jongeren in het s.o. schoolmoe geraakt, afhaakt. Commentaar: precies Van den brandens Leuvens Steunpunt NT2 heeft zich steeds verzet tegen de invoering van een aantal extra NT2-lesuren vaanf de eerste dag van het kleuteronderwijs!

In de afgelopen jaren werden heel wat schoolteams, onder impuls van het overheidsbeleid gesensibiliseerd over onder meer taalonderwijs en taalbeleid .Het Vlaamse onderwijsveld heeft de voorbije twintig jaar dus voldoende beweging gekend, maar de bovenvermelde cijfers lijkten te suggereren dat die beweging (o.a. enorme investering in de drie universitaire GOK-Steunpunten) niet altijd heeft geresulteerd in een krachtdadige vooruitgang op leerlingenniveau.

(Aangezien de universitaire GOK-Steunpunten het constructivisme, de uitholling van het taalonderwijs, het ontplooiingmodel hebben gepropageerd was het effect eerder nefast, contraproductief.)

Van den Branden: Krijtlijnen voor duurzaam onderwijs, Impuls, september 2011.