Ik ben Eric De Bruyn
Ik ben een man en woon in Wuustwezel (België) en mijn beroep is pensionado.
Ik ben geboren op 20/10/1955 en ben nu dus 69 jaar jong.
Mijn hobby's zijn: Middelnederlands / laatmiddeleeuwse kunst.
Studies Germaanse Filologie 1973-1977 - Universiteit Antwerpen. In 2000 gepromoveerd aan de KU Brussel
Truffaut baseerde zich op de wetenschappelijke rapporten van de Parijse Dr. Jean Itard uit 1801 en 1806 waarin deze zijn observaties optekende omtrent de pogingen tot opvoeding van een in 1798 in de bossen van Aveyron gevangen twaalfjarig jongetje dat daar in het wild leefde. De knaap was totaal verwilderd en kon niet spreken, maar Dr. Itard (vertolkt door Truffaut zelf) trachtte Victor (zoals de jongen gedoopt werd) enige basisbeschaving bij te brengen. Dit ging met vallen en opstaan, maar uiteindelijk kan Victor toch enkele klanken en woorden uitstoten, blijkt hij een rechtvaardigheidsgevoel te hebben (wanneer Itard hem met opzet ten onrechte straft) en weent hij soms bittere traantjes als hij zijn leermeester weer eens teleurstelt. Nadat hij toch nog een keer is weggelopen (en teruggekeerd), noemt Itard hem een veelbelovende jongeman en dat is het dan.
In Film en Televisie [nr. 162, november 1970, pp. 10-12/14-15] wordt over deze prent opvallend enthousiast en bewonderend gedaan. Enkele jaren geleden (2008 als we ons niet vergissen) kreeg men de dvd-versie trouwens gratis bij een abonnement op datzelfde tijdschrift (al heette het ondertussen Filmmagie). In 1970 valt onder meer het epitheton meesterwerk, weliswaar met een vraagteken erachter. Het ging Truffaut naar verluidt niet om de verfilming van een wetenschappelijk rapport, maar om de uitdrukking van een idee die hem nauw aan het hart ligt: Mijn film is het verhaal van een ontzaglijke inspanning om tot kommunikatie te komen omdat er de grootheid van de dagelijksheid der dingen wordt getoond. Het is een lofzang aan het leven, aan het mirakel van het leven van elke dag. Door deze film heeft Truffaut duidelijk willen wijzen op het belang van de opvoeding in de verwerving van de kultuur, orakelt Jules Segers op pagina 15 ook nog.
Grote woorden allemaal voor wat ons in feite niet veel meer lijkt dan een weliswaar sympathiek, maar ook zeer beperkt en van weinig creativiteit getuigend filmpje. Het verhaal van Victor is zeer eenvoudig in beeld gebracht, in zwartwit (omdat er naar verluidt weinig productiegeld was) en verdeeld in korte sequensen die van elkaar gescheiden worden door het gebruik van de iris (een zwart beeld met een ronde opening, waarover in 1970 net gedaan wordt alsof Truffaut daarmee het warm water terug uitgevonden had). Het geheel verloopt chronologisch en maakt een heldere indruk, maar anderzijds is het ook allemaal wat onderkoeld en weinig bevlogen. De montage is hier en daar wat onhandig, er wordt op een matig niveau geacteerd (vooral ook door Truffaut, die eigenlijk gewoon zichzelf speelt en nooit een spier van zijn gelaat vertrekt) en het einde komt abrupt uit de lucht gevallen. Wij willen niet astrant overkomen, maar we kunnen ons voorstellen dat er met dit gegeven toch heel wat fraaiers had kunnen gedaan worden dan hier gebeurt. We hadden van dit filmpje in elk geval veel meer verwacht.
Debuutalbum van Tom Krell uit Brooklyn die opereert onder de podiumnaam How To Dress Well. De irritatie begint al bij het bekijken van het cd-hoesje: alle tekst is weergegeven in hoogdruk en zwart op zwart en dus voor 98% onleesbaar. Bon. Het plaatje zelf zou in de uitleendiscotheken van de jaren zeventig terechtgekomen zijn in het bakje met zogenaamde experimentele muziek. En terecht. Misschien dat deze verbrokkelde, wazige en vaak opzettelijk vol gekraak en ruis gestoken stukjes geluid met onverstaanbaar gezang nog hun diensten zouden kunnen bewijzen als soundtrack bij een of andere griezel- of sf-film, maar om op zichzelf staand luisterplezier te genereren? Geef onze portie maar aan Fikkie.
Het vijfde album reeds van de Britse rapper en muzikant Mike Skinner, beter bekend onder de podiumnaam The Streets. Wat een verschrikkelijke zageman is deze kerel! Computers And Blues zal naar verluidt zijn laatste album zijn. Good riddance!
Vandaag een artikeltje in De Standaard met als titel: Sneer van Léonard komt hard aan bij katholieke scholen (p. 9). In zijn recente boek Handelen als christen in leven en wereld beweert de Belgische aartsbisschop André-Joseph Léonard dat de katholieke identiteit van scholen tegenwoordig is vervaagd en uitgevlakt. Naar verluidt vindt Mieke Van Hecke, de grote bazin van het katholieke onderwijs in Vlaanderen, deze uitspraak pijnlijk en is wat de aartsbisschop zegt, niet gefundeerd: katholieke scholen zijn niét vaag of neutraal volgens haar.
Nee? Mijn eigen school, het vroegere Sint-Jan Berchmanscollege, heet nu het Groenendaalcollege. Hoevelen zouden deze naam associëren met het veertiende-eeuwse klooster van Jan van Ruusbroec? Niet vaag of neutraal? Naamsveranderingen zijn meestal veelzeggend, niet alleen bij haperende politieke partijen, sukkelende banken of door een ramp geplaagde rederijen. Naamsveranderingen die wijzen op een toenemende secularisering blijven overigens niet beperkt tot middelbare scholen: ook hogescholen, universiteiten en hospitalen zijn er onderhevig aan. De vroegere Antwerpse Sint-Eligius-hogeschool heet nu Karel de Grote-hogeschool. De Katholieke Universiteit Nijmegen heet sinds 2004 Radboud Universiteit Nijmegen (Radboud, weliswaar een heilige bisschop van rond 900, maar het woordje sint- werd wel weggemoffeld). Zeer onlangs werd aan de K.U. Leuven gebakkeleid over het al dan niet laten wegvallen van de K (ze mocht voorlopig blijven, maar de puntjes hoefden niet meer). En in mijn geboorteplek Merksem heette het hospitaal vroeger Sint-Bartholomeus. Tegenwoordig is het: Jan Palfijn.
Men hoeft zich trouwens niet blind te staren op namen want wanneer het gaat om de ontkerkelijking van Vlaamse katholieke scholen, zijn er nog wel andere tekenen aan de wand. Vraagt men aan zeventienjarige leerlingen waar Jezus was tussen zijn dood (op Goede Vrijdag, om 3 uur s namiddags) en zijn verrijzenis (op Paaszondag), dan weet geen kat dat hij de vrome zielen is gaan verlossen uit het voorgeborchte van de hel (af en toe antwoordt een grapjas: in dancing Carré in Willebroek). Vraagt men diezelfde leerlingen hoe het eerste of het laatste boek van de bijbel heet, dan kijkt men je aan als de koeien die in 1835 de eerste trein van Mechelen naar Brussel zagen rijden, maar heeft men het over de song Pokerface van Lady Gaga dan weten ze wel allemaal binnen de drie seconden te vertellen dat met de frase I am bluffin with my muffin Lady Gagas vagina bedoeld wordt. Er zijn klassen van 21 waarin 18 van die leerlingen moslim zijn. En dan komt mevrouw Van Hecke vertellen dat volgens een recent onderzoek driekwart van de ouders van kinderen op katholieke scholen vraagt dat de katholieke boodschap explicieter zou geformuleerd worden. Hoe heet zoiets? Vechten tegen de bierkaai?
MIDDELNEDERLANDS: Dat Rijcke der Ghelieven (Jan van Ruusbroec) ca. 1330
Dat Rijcke der Ghelieven (Jan van Ruusbroec) circa 1330
[Teksteditie: J.B. Poukens S.J. en L. Reypens S.J. (eds.), Jan van Ruusbroec. Werken, naar het standaardhandschrift van Groenendaal uitgegeven door het Ruusbroec-genootschap te Antwerpen. Deel I, Het Kompas-De Spieghel, Mechelen-Amsterdam, 1932, pp. 1-100 = Dat Rijcke der Ghelieven ed. 1932]
[Teksteditie en hertaling: Lod. Moereels S.J. (ed.), Jan van Ruusbroec. Het Rijk der Godminnenden of Het geestelijk leven in de kracht van de Heilige Geest en zijn zeven gaven. Oorspronkelijke tekst met juxta-hertaling in modern Nederlands. Ruusbroec hertaald deel 6, Lannoo, Tielt-Amsterdam, 1978 = Dat Rijcke der Ghelieven ed. 1978]
Genre
Een geestelijk, meer bepaald mystiek Middelnederlands prozatraktaat met sporadische passages in verzen.
Auteur
De veertiende-eeuwse Brabantse mysticus Jan van Ruusbroec (1293-1381).
Situering / datering
Dat Rijcke der Ghelieven (te vertalen als: Het Rijk der Godminnenden) was Ruusbroecs debuuttekst. Hij werkte eraan ten laatste in de jaren dertig van de veertiende eeuw, toen hij nog als kapittelgeestelijke verbonden was aan de Sint-Goedelekerk in Brussel. De tekst is geheel of gedeeltelijk overgeleverd in vijftien middeleeuwse kopieën. De oudste vermelding dateert van circa 1360 toen de kartuizer Gerard van Saintes in het kartuizerklooster te Herne vijf werken van Ruusbroec, waaronder Dat Rijcke der Ghelieven, kopieerde.
Inhoud / thematiek
Dat Rijcke der Ghelieven is in wezen een mystieke variant op het middeleeuwse encyclopedische genre van de summa. Dit waren verzamelwerken waarin alle kennis over de wereld bijeengebracht werd en waarbij men de goddelijke orde van de schepping wilde laten uitkomen (alles in de wereld was een directe afspiegeling van God en een verbinding naar de hogere waarheid van de onzichtbare dingen).
Ruusbroec structureert zijn tekst aan de hand van een bijbelcitaat: De Heer heeft de gerechte teruggeleid langs rechte wegen en hem het Rijk Gods getoond (Wijsheid 10: 10). Uit dit citaat worden vijf onderdelen afgeleid. In het eerste deel (De Heer) gaat het over Gods almacht en de schepping van de engelen en de mensen. In het tweede deel (heeft teruggeleid) gaat het over de val en de zondigheid van de mens en diens redding dankzij de menswording van Christus en de zeven sacramenten. Het onderwerp van het derde deel (de gerechte) is: de kenmerken van de deugdzame mens. Het zeer uitgebreide vierde deel (langs rechte wegen) beschrijft de gaven van God die er via drie wegen (de zinnelijke, de natuurlijke en de bovennatuurlijke weg) toe leiden dat de mens de deugden beoefent. Vooral de bovennatuurlijke weg, waarbij uiteengezet wordt hoe de zeven gaven van de H. Geest (de vreze Gods, goedertierenheid, kennis, sterkte, raad, verstand en wijsheid) de mens steeds dichter bij God brengen, krijgt uitzonderlijk veel aandacht. In het vijfde en laatste deel ten slotte (en Hij toonde hem het Rijk Gods) gaat het over het aanschouwen van God en het eeuwig genieten van Zijn heerlijkheid.
Receptie
Dat Rijcke der Ghelieven was hoogstwaarschijnlijk oorspronkelijk bedoeld om te circuleren in het Brusselse milieu van clerici en geestelijken waarin Ruusbroec zelf vertoefde. Van daaruit werd het werk verder verspreid.
Profaan / religieus?
Manifest religieus.
Persoonlijke aantekeningen
Dat Rijcke der Ghelieven is een onleesbare en volgens ons ook totaal oninteressante tekst. De eerste drie delen zijn nog een beetje te volgen, maar het vierde deel en dan vooral het onderdeel over de zeven gaven van de H. Geest is met de beste wil van de wereld niet te doen. Om aan te tonen dat wij niet overdrijven, laten wij u even een klein fragmentje horen (in modern-Nederlandse hertaling dan nog). Het gaat over de raad, de vijfde gave van de H. Geest: Wanneer de ziel bij het aanroeren, dat oorsprong is van deze gave, door de macht van de Vader gedreven wordt tot alle deugden, en door de klaarheid van de Zoon verlicht wordt met verlichte rede om God op schepsellijke wijze in steeds hogere klaarheid te kennen, en wanneer de ziel vanuit dit aanroeren en de verlichte rede door de Heilige Geest een ongedurigheid van minne gegeven wordt, die haar God doet smaken met onbegrijpelijke vreugde, - bekomt zij aldus een gelijkenis met de hoge Drievuldigheid en de vruchtbare Eenheid [ed. 1978: 187].
En zo gaat dat dus bladzijden lang door: een wazige woordenbrij en halfverstaanbare mumbo jumbo over het menselijke streven naar de eenwording met God, dat in feite niets wezenlijks te vertellen heeft. En dan dient men ook nog eens te bedenken dat die God waarover Ruusbroec het heel de tijd heeft, niet eens bestaat! Dus wat heeft het voor nut om daar honderden zinnen lang over door te zeuren?
Roger Marijnissen vertelt wel eens met enige verontwaardiging de anekdote over de prof-kunsthistoricus (ik weet nog altijd niet wie het nu precies was) die ooit poneerde dat de Vlaamse Primitieven wel geweldig zijn, maar dat het toch spijtig is dat zij hun talenten voor negentig procent vergooiden aan religieuze onderwerpen. Onder ons gezegd en gezwegen: helemààl onzinnig vinden wij die uitspraak toch niet en wij vinden bovendien dat ze vast en zeker opgaat voor teksten als Ruusbroecs Dat Rijcke der Ghelieven. Om het nu eens een keer heel grof en heel direct te zeggen: er is (onder meer) in de middeleeuwen toch zo nogal wat bijeengeleuterd over godsdienst en aanverwante zaken, en dat bovendien door niet de minsten van de denkhoofden die toen beschikbaar waren. Je moet eens nagaan: indien al die intellectuele krachten en talenten nu eens niet vergooid waren aan religieuze scherpslijperij, maar besteed waren aan andere dingen, wat zou er dan wellicht uit de bus gekomen zijn? Misschien niet veel, dat zou natuurlijk best kunnen, maar in ieder geval lijkt ons zon tekst als Dat Rijcke der Ghelieven, gevuld met wolligheden over het streven naar een denkbeeldige God die niet eens bestaat, je reinste tijdverlies. Wat wij ons overigens soms wel eens afvragen: zouden er in de middeleeuwen geen intellectuelen geweest zijn die hetzelfde dachten als wat wij hier nu net gezegd hebben? Toch eens proberen te weten te komen. Wellicht zijn ze te vinden onder de ketters, maar dat waren natuurlijk voor het overgrote deel ook verkwisters van verstand: ze waren het weliswaar niet eens met de Kerk, maar ze verzonnen dan weer andere enormiteiten over God & Co, die even weinig relevant waren
Als het gaat over mystieke teksten, is wat hierboven gesteld werd, ook nog eens waar in het kwadraat. Het trucje dat wij (en wij weten zeker: wij niet alleen) toepassen om ons toch door zulke teksten te worstelen, is in dat (toegegeven: soms wel poëtisch) gedaas over de eenwording van de menselijke ziel met God, ziel en God vervangen door vrouw en man. Je krijgt dan af en toe bijzonder geslaagde erotische teksten (de middeleeuwse mystiek, vooral wanneer bedreven door vrouwen à la Hadewijch, bezat trouwens een sterk erotische component, wat tot nadenken stemt maar daar hebben we het elders al over gehad). Op dat gebied valt er in Dat Rijcke der Ghelieven nochtans bitter weinig te sprokkelen. Alleen wanneer Ruusbroec zich ergens in het vierde deel verliest in een litanie-achtige lofzang op de eigenschappen die men God kan toedichten, lukt het [ed. 1978: 214-216]. Vervangt men God daar door de vrouw, dan krijgt men plots erg aantrekkelijk, erotisch getint poëtisch proza.
Wij zijn overigens niet de enigen die nogal negatief doen over Dat Rijcke der Ghelieven. Door de Ruusbroec-kenners wordt dit eerste werk van de Brabantse mysticus als bijzonder onrijp, verward en zwak beschouwd. Paul Verdeyen S.J. drukt het nog heel voorzichtig uit als hij stelt: Later zal hij (= Ruusbroec) zijn belevingen beter schematiseren en ordenen, maar in zijn recent verschenen Ruusbroec-biografie neemt Geert Warnar geen blad voor de mond. Hij stelt: Als poging in één keer de wereld van de mystiek in kaart te brengen was het Rijcke, alleen al door gebrek aan ervaring, gedoemd te mislukken. Warnar heeft het verder over beknoptheid van de gedachtegang en de schematische uitwerking en is van mening dat de presentatie van zijn (= Ruusbroecs) ideeën te wensen overlaat. Uit de sporadische verspassages die Ruusbroecs eersteling bevat, concludeert hij bovendien dat de Brusselaar een niet zeer begaafd dichter was.
En wat helemaal de deur dicht doet: Ruusbroec zelf vond het óók geen goede tekst! De kartuizerbroeder Gerard van Saintes, die zoals hierboven reeds gezegd rond 1360 vijf werken van Ruusbroec kopieerde, vertelt in de proloog van dat verzamelhandschrift dat hij Ruusbroec ontmoet heeft toen die op een dag naar Herne kwam om uitleg te geven over zijn ideeën, en Ruusbroec was ontstemd omdat Dat Rijcke der Ghelieven in het kartuizerklooster aldaar bekend was. Broeder Gerard bood aan om zijn exemplaar van Dat Rijcke aan Ruusbroec terug te geven, maar deze sloeg het aanbod af (waarschijnlijk beseffende dat er toch nog andere kopieën circuleerden) en beloofde toen de in Dat Rijcke behandelde stof in een ander traktaat beter uit te werken en nader te verklaren. Dat nieuwe traktaat werd Dat Boecsken der Verclaringhe. Ruusbroec was dus blijkbaar zelf hoegenaamd niet tevreden met zijn eersteling. Dat Rijcke was bij de kartuizers in Herne trouwens ter sprake gekomen, omdat de kloosterlingen vragen hadden bij bepaalde onderdelen van de tekst Net als wij begrepen ze er waarschijnlijk weinig van.
Of onze strenge kritiek op dit eerste Ruusbroec-traktaat ook mag gelden voor zijn andere werken, zal in de toekomst moeten blijken, als wij die andere werken op hun beurt nog eens herlezen.
Geraadpleegde lectuur
- Paul Verdeyen, Jan van Ruusbroec. Mystiek licht uit de Middeleeuwen. Davidsfonds, Leuven, 1996 (2), p. 23.
- Geert Warnar, Ruusbroec. Literatuur en mystiek in de veertiende eeuw. Athenaeum-Polak & Van Gennep, Amsterdam, 2003, pp. 54-66.
THE DAMNED (Luchino Visconti) (Italië/West-Duitsland, 1969)
(150)
Een oude steekkaart vertelt over deze film het volgende. Met The Damned heeft Visconti willen aantonen dat een zekere decadente aristocratie van industriëlen (hier de Von Essenbecks, duidelijk geïnspireerd op de familie Krupp) mede verantwoordelijk is geweest voor het aan de macht komen van Hitler. Dat wordt nog het best geïllustreerd in de figuur van Martin (Helmut Berger) die oorspronkelijk aangediend wordt als een perverse, pedofiele, venijnige maar ietwat domme en politiek onbewuste travestiet, maar die uiteindelijk als hij na heel wat eliminaties aan het hoofd van de fabriek staat, ook rondloopt in SS-pak en zich dus uit eigenbelang (SS-Hauptsturmführer Aschenbach een neef van de familie had hem immers mee aan de macht geholpen) al helemaal ingeburgerd heeft in de Nieuwe Orde. Martin verschijnt dan ook als een duivelse figuur die misschien wel wil verwijzen naar Hitler zelf en naar het hele nazisme, en die, zoals het een duivel past, regelrecht de weg naar de hel inslaat (zie de vlammend-rosse beelden van de staalfabriek met het gesmolten staal = de hel natuurlijk).
The Damned is dus het verhaal van een aristocratische familie waarin een meedogenloze strijd om de macht ontstaat. Het thema is machtswellust en waartoe dat allemaal leiden kan. Het geeft Visconti de kans om nog eens af te geven op het aristocratische milieu waarin hij zelf grootgebracht werd, maar tevens is het een historische referentie aan én een allegorische weergave van Hitlers machtwellust die uiteindelijk ook tot verval leidde.
Een puntje van kritiek kan eventueel zijn: de beperktheid van Visconti bij zijn behandeling van het nazisme. Hij kiest één familie uit en gaat die dan grondig ontleden terwijl andere aspecten (zoals de jodenhaat) nauwelijks aan bod komen. Een andere kritiek is de overdrijving: bijvoorbeeld in de opeenstapeling van perversiteiten in de jongste erfgenaam (travestie, homoseksualiteit, pedofilie, incest ) die daardoor wat té duivels en wat té ongeloofwaardig overkomt. Maar Visconti wou een boodschap brengen en daarvoor was de overdrijving misschien wel gerechtvaardigd. Memorabel hoogtepunt van de film is de uitbarsting van gebras en bloed en geweld tijdens de Nacht der Lange Messen, de Röhmputsch, waarbij de SS de SA uitmoordde.
The Damned is in elk geval een esthetisch erg verzorgde (zie de kleuren, de koele, afstandelijke, zelfs walgende benadering van de hoofdpersonen) maar ook ethisch interessante film. Zeker het bekijken meer dan waard. Quotering: 4 (ergens in de jaren zeventig).
Wel wel, een forse bespreking was dat indertijd, maar of daarbij alles uit onze eigen koker kwam, durven wij nu ten zeerste betwijfelen. Met onze ogen van nu bekeken, moeten wij toegeven dat de mise-en-scène, de thematiek en de acteerprestaties in deze film nog steeds indrukwekkend zijn, al kwamen bij deze hernieuwde visie ook enkele minpuntjes bovendrijven. Zo viel het ons op dat de camerabewegingen soms wat houterig en onhandig zijn en dat sommige scènes nodeloos lang gerokken worden (de braspartij van de SA voorafgaand aan de Röhmputsch bijvoorbeeld, of nog naar het einde toe Martin die naar bed gaat met zijn moeder). Niet te verwonderen dat de speelduur tweeëneenhalf uur is. De film komt ook erg traag op gang en lijdt af en toe aan een zekere theatraliteit. Over het feit dat Visconti een beetje te graag en te lang een jonge, halfnaakte SA-adonis verkleed in vrouwenlingerie in beeld brengt, zullen we maar zwijgen, zeker? Het blijft in elk geval waar dat Visconti hier een interessante thematiek aansnijdt, maar omdat hij zich niet altijd heeft weten te beperken bij de uitwerking ervan, mag de quotering toch met een halfje naar beneden.
LANGE DAGEN (Pia de Jong) 2008
[Roman, Prometheus, Amsterdam, 2008. Voor deze bespreking maakten wij gebruik van de editie in de Boektoppers-reeks: Van In, Wommelgem, 2011, 226 blz.]
Lange dagen is het romandebuut van de Amsterdamse psychologe Pia de Jong waarmee zij in 2009 de Gouden Uil-publieksprijs won. Het gaat hier nochtans om een jeugdroman (de jeugdpublieksprijs ging naar Els Beerten), zoals te merken is aan de behandelde thematiek, de vlotte rechtlijnige verhaalstructuur en het eenvoudige taalgebruik. Lange dagen is een zogenaamde coming of age-roman. Hoofdpersoon is de veertienjarige Eva die, samen met haar wat kleurloze moeder, haar serieus puberende oudere broer Steven en nog een andere jongen, door haar zich volop in een midlife-crisis bevindende vader tijdens een zomervakantie op sleeptouw genomen wordt naar Lapland. De aanloop naar en de voorbereidingen tot die tocht en ook de tocht zelf worden uitgebreid beschreven, maar uiteindelijk gebeurt er weinig sensationeels. Wel wordt de familie op een keer bijna omvergelopen door een kudde rendieren, Eva wordt bijna verkracht door een of andere Duitse toerist, Eva ontdekt na een tijdje dat die andere jongen (Alex, een sportieve kerel voor wie de vader meer sympathie blijkt te hebben dan voor Steven) verliefd op haar is, en naar het einde toe (surprise!, surprise!) loopt het groepje verloren in het onherbergzame Lapland, maar dat komt al snel weer in orde. Als ze aankomen bij hun einddoel, trekt Alex alleen verder (wat er met hem verder gebeurt, wordt niet verteld) en voor Eva begint enkele dagen later het nieuwe schooljaar.
Ofschoon het boek erg vlot leest (we hadden het op een paar avonden uit), is de uiteindelijke indruk die de lezer overhoudt er toch één van matheid en oppervlakkigheid. In een interview met de Vpro vertelde De Jong dat ze met opzet gekozen heeft voor een sobere, weinig bloemrijke taal, zonder mooie zinnen, omdat het verhaal daarom vraagt. Kan zijn, maar is het tegelijk niet een beetje een zwaktebod en geldt die uitspraak eigenlijk niet voor zowat alle jeugdliteratuur? In het geval van Lange dagen zou je kunnen zeggen dat de vlakke, onopgesmukte stijl past bij het veertienjarige meisje vanuit wiens perspectief alles verteld wordt, maar als datzelfde meisje bijna verkracht wordt en daar vervolgens even apathisch en emotieloos mee omgaat als werd ze door een mug gestoken, dan klopt er volgens ons toch iets niet.
Bovendien is het lang geleden dat we nog een roman hebben gelezen die zó vol losse draden steekt. Dat begint al op de eerste pagina waar vooruitgewezen wordt naar die genadeloze zomer. Genadeloos? Dat wekt bij de lezer de verwachting dat we moord en doodslag gaan meemaken, of erger nog. Maar niet dus. In de eerste hoofdstukken wordt nogal wat aandacht besteed aan Evas relatie met een visie op haar vader. Ofschoon ze niet blind is voor de mindere punten van die vader, blijkt Eva nogal positief te staan tegenover hem. Ook dat wekt weer verwachtingen bij de lezer, maar opnieuw wordt er verder in het boek niets mee gedaan. Een opvallend motief is ook Evas contacten met haar vriendinnetje en leeftijdsgenootje Madeleine, die zelf met hààr pa naar de azurenkust is getrokken en met wie Eva ooit een keer gezoend heeft. Twijfelt Eva aan haar seksuele geaardheid en reageert zij daarom zo koel op die Alex?, denkt de lezer. Maar nogmaals wordt met deze draad niets opvallends gedaan. Eva heeft ook nog een vriendje, ene Peter wiens vader gestorven is. Op pagina 122 vraagt Eva zich af: Zou ik van Peter kunnen houden ( )? Genoeg om een leven lang bij hem te blijven? Maar wat was een leven lang waard als vaders zomaar op doordeweekse dagen doodgingen? Op zich al voldoende stof voor een mooie verhaaldraad, maar helaas, het komt er niet van. Hetzelfde geldt voor Evas relatie met haar broer: een paar keer is er heel voorzichtig een suggestie van incest, maar daar blijft het bij. Klap op de vuurpijl is dat de verdwaalde familie de weg terugvindt doordat de (hallucinerende?) vader in het midden van de wildernis een Canadese soldaat ontmoet die de goede richting aanwijst. Waar plots die Canadese soldaat vandaan komt (hij mag dan al inbeelding van de vader zijn), mag Joost weten.
In de begeleidende didactische gids bij de Boektoppers wordt georakeld dat de hele tocht een queeste is en op die manier een metafoor voor de zoektocht naar wijsheid. ( ) Eva maakt dingen mee die haar zullen vormen. Ze heeft tijdens de tocht zichzelf en de anderen leren kennen en op het einde zijn er duidelijke aanwijzingen voor een nieuw en ander leven dat ze wil beginnen. Kan zijn dat dat inderdaad was waar de schrijfster op mikte, maar dat komt er dan toch niét uit. En als je vervolgens in interviews verkondigt dat je je hebt laten inspireren door de roman Nooit meer slapen van W.F. Hermans (er zitten in Lange dagen inderdaad enkele parallellen met en verwijzingen naar Hermans meesterwerk), dan is met alle respect gezegd een meewarig glimlachje toch wel op zijn plaats. En wat te denken van volwassenen die een jeugdromannetje (en dan nog een bijzonder middelmatig jeugdromannetje) een Gouden Uil-prijs toekennen?
Geraadpleegde lectuur
- Marc Adriaensen e.a., Didactische gids Boektoppers 2011-2012, Van In, Wommelgem, 2011, pp. 75-81.
Quotering: **½ (4 januari 2012, gelezen in november 2011)
