DE SOLIPSIST – Een onderzoek van de werkelijkheid (Hendrix = Wilfried Hendrickx) 2016

[Roman, Houtekiet, Antwerpen-Utrecht, 2016, 358 blz.]

Zestien jaar na De Babyboomers, eindelijk nog eens een nieuwe roman van Wilfried Hendrickx. Een fraaie, door Jeroom ontworpen cover met daarop een collage van blote en halve blote vrouwen en een pseudo-stickertje met een quote van Guy Mortier: Swingt als een tiet en rockt ls The King op coke. Nog een Humo-cadeautje: in Humo nr. 3964 (23 augustus 2016, pp. 148-150) een drie bladzijden lang interview met Hendrickx, afgenomen door Noud Jansen. Weliswaar binnen de reeks ‘Tussen Hemel en Hel’ (trouwens ooit bedacht door Hendrickx zelf), maar onmiskenbaar bedoeld als welwillend reclamespotje. In de inleiding lezen we dat De solipsist ‘een filosofisch-erotische, in sloten seks, drugs en rock-‘n’-roll gemarineerde thriller (is) met een vaart als een op zijn staart getrapte Porsche Panamera, waarin “de 873ste rijkste mens ter wereld”, “de Heilige Kerk van het Vliegend Spaghettimonster’ en een stevig robbertje groepsseks een belangrijke rol spelen’. Aandacht van de brave goegemeente gegarandeerd.

Hendrickx heeft zich in deze roman blijkbaar eens goed laten gaan en is uit ‘zijn politiek correcte ketens gebroken’, zoals de achterflap monkelend stelt. De roman brengt het verhaal van de geflipte leraar Nederlands Egon Egoyan die dankzij een toevallige ontmoeting met de steenrijke Zuid-Afrikaan Robbert Barrydale de kans krijgt om zijn saaie leventje achter zich te laten, te gaan spelen op de beurs en zelf steenrijk te worden, met als gevolg inderdaad: karrenvrachten seks en drugs en rock-‘n-roll, waaraan op een bepaald moment zelfs Bob Dylan, of toch diens entourage meedoet. Hendrickx in het interview: ‘Bitter weinig van wat ik in “De solipsist” beschrijf is (…) autobiografisch. Ja, ik heb een tijdje in Zuid-Afrika gewoond, en ik heb ook weleens een gokje op de beurs gewaagd. Maar ik heb heus nooit een wulpse verpleegster met joekels van tieten tegen de wand van een lift geschoven, zoals de held van het verhaal, noch heb ik ooit een pijpbeurt gekregen van een stewardess in eerste klasse’.

Hendrickx, die we in zijn romans tot nu toe herkenden als een trouwe adept van W.F. Hermans en diens ‘er mag geen mus van het dak vallen of het moet ergens in het verhaal een functie hebben’-visie, heeft zich inderdaad goed laten gaan, want ofschoon het boek effectief leest als een trein, hangt de plot toch maar aan elkaar van de toevalligheden en dei ex machina. Vooral naar het einde toe, nadat we ook nog eens getrakteerd geweest zijn op een dosis grand guignol, begint het aardig de spuigaten uit te lopen en ten slotte blijft de lezer wat verbouwereerd en toch ook wat onbevredigd achter. De thematiek van de roman moeten we afleiden uit de titel (het solipsisme is een minder bekende filosofische denkrichting volgens dewelke alle mensen en heel de wereld niet bestaan maar slechts creaties zijn van jouw eigen geest): nu ja, het leven is zinloos, daar komt het in vertaling op neer (en daar komt Hermans toch weer even om de hoek kijken). Op bladzijde 167 van de roman wordt Robbert Barrydale geciteerd: ‘Ik zeg je: het menselijk lijden is het resultaat van vergeefse pogingen door individuen om reden of betekenis aan hun absurde leven te geven’. En Hendrickx glosseert (in het interview): ‘”Leer te leven zonder zingeving en sla elkaar niet langer de hersens in”, dat is wat ik met “De solipsist” echt wil zeggen’. Tussen haakjes: Hermans komt ook op enkele andere momenten nog eventjes piepen, althans voor de goede verstaander: op bladzijde 236 draagt iemand een T-shirt met daarop de tekst ‘Hundertwasser sucks’ en Wittgenstein duikt een aantal malen op, bijvoorbeeld op pagina 328: ‘Bob Dylan had gelijk: Wittgenstein rules!’ Haha!

Merkwaardig is dat de auteur van het boek niet Wilfried Hendrickx maar ‘Hendrix’ heet. Deze Hendrix treedt op de meest onverwachte momenten ook op in het boek, als een soort alwetende verteller, maar telkens maar heel eventjes. ‘Hendrix rekte zich uit en geeuwde’, staat er dan bijvoorbeeld op pagina 133, of ‘Hendrix kwam naast hem staan’ (p. 218), of ‘Hendrix grijnsde tevreden’ (p. 296). Op het einde schiet Egon Egoyan zich een kogel door het hoofd, maar zijn gedachten lijken dan nog twee bladzijden verder te drijven en de laatste zinnen luiden: ‘Hij was niet langer een speldenprik in een vol heelal. Nee, hij wàs het heelal. Hij was dé Solipsist. De enige. De ware. Hendrix applaudisseerde, wandelde weg en loste op in zichzelf’ (p. 358). Dus die (pseudo-)auteur Hendrix is de solipsist die alles in de roman verzonnen heeft (wat natuurlijk ook zo is, want Hendrix = Wilfried Hendrickx en die heeft de roman inderdaad verzonnen)? Het komt een beetje flauw en niet erg overtuigend over allemaal en in feite lijkt het meer te gaan om een verontschuldigend doekje voor het bloeden. Het bloed is in dit geval een knotsgekke (ofschoon vlot geschreven, make no mistake) plot vol immorele patserijen en epaterende scènes. Hendrickx in het interview over zijn schrijfproces: ‘Ik werd een ander mens, een losgeslagen wildebeest dat, niet geremd door enige politieke correctheid of morele overwegingen, àlles op papier gooide dat in z’n hoofd kwam. Daarom heb ik het boek ook niet onder de naam Wilfried Hendrickx gepubliceerd, maar onder mijn nom de plume Hendrix. En dat is niet alleen een leuke gimmick; ik ben er echt van overtuigd dat een schrijver – een góeie schrijver – weinig te maken heeft met wie hij in het publieke leven is’.

In het interview met Noud Jansen zegt Hendrickx nog iets interessants: ‘Ik vind: de stijl en het taalgebruik van een boek moeten uiteraard perfect zijn, maar ze mogen niet alle aandacht naar zich toe zuigen – ze moeten ten dienste staan van het verhaal. In de Vlaamse literatuur is dat helaas zelden het geval: de meeste auteurs vluchten weg in pure taligheid. Die obsessie met de vorm camoufleert doorgaans een enorme leegte: de schrijver heeft simpelweg niets nieuws meer mee te delen, en verschuilt zich dan maar achter een eindeloze reeks “mooie zinnen”. Geen wonder dat literatuur hier nauwelijks nog verkoopt – de lezer verveelt zich te pletter’. Met De solipsist schaart Hendrickx zich moeiteloos bij het rijtje auteurs waartoe bijvoorbeeld ook Herman Brusselmans en Marnix Peeters behoren. Wat zij schrijven, verveelt nauwelijks of nooit, waarschijnlijk verkoopt het ook wel een tijdje, maar of het nu allemaal grote literatuur is: daar mag toch aan getwijfeld worden. Deze romans hebben in elk geval één ding gemeen: je leest ze met plezier, maar om ze daarna nu nog eens ooit te gaan herlezen… Hmm.

Quotering: *** [explicit 7 juni 2017]

08-06-2017 om 02:10 geschreven door Eric De Bruyn  

Flierefluiters Oponthoud (A.M. de Jong) 1926

[in: A.M. de Jong, Merijntje Gijzens Jeugd en Jonge Jaren. Nederlandse Boekenclub, Den Haag-Antwerpen, z.j., pp. 143-268]

Eén jaar na Het verraad was A.M. de Jong daar al met een sequel. Hij zat blijkbaar in een inspiratieflow en ongetwijfeld had de eerste Merijntje Gijzen-roman het nodige succes gehad. In Flierefluiters Oponthoud speelt weer de interactie tussen het jongetje Merijntje en een volwassene een centrale rol. Deze keer is het Flierefluiter: ‘De schrijver creëert met deze zwerver zijn best geslaagde figuur, artistiek begaafd, muzikant en liedjeszanger, een soort amuseur, kwakzalver, wanneer het pas geeft, veelbereisd libertijn, moreel hoogstaand op zijn manier (want zeer sociaal voelend) en pantheïst van religie’, aldus W. de Geest [in Boekengids, jg. 43, nr. 4 (mei 1965), p. 186].

Deze sequel is even vermakelijk en sympathiek geschreven als de eersteling. Goddelijk zijn de ‘theologische’ discussies tussen Merijntje en Flierefluiter, die op een dag in het dorp komt aanwaaien en zich door de oude pastoor laat ompraten tot tijdelijke koster (de vorige koster is namelijk net in ongenade gevallen omdat hij geld uit de offerblok stal). Kostelijk zijn de eerste confrontaties van Merijntje met het andere geslacht in de persoon van het meisje Nelleke (door Merijntje Blozekriekske genoemd). Terwijl Flierefluiter zich ‘bezighoudt’ met de moeder (een jonge weduwe), spelen Merijntje en Blozekriekske vadertje en moedertje in de schuur waar Nelleke een ‘huis’ heeft met als schatten allerlei kapotte dingen. Wanneer Blozekriekske van Merijntje eist dat hij thuis één van de mooie koffiekopjes laat stukvallen om het haar te brengen, staat de naïef-gelovige knaap voor een zware tweestrijd. Als hij uiteindelijk toch op haar eis ingaat, blijkt zij ondertussen aangepapt te hebben met een neefje en uit pure woede schopt Merijntje heel haar ‘huisje’ kort en klein. Zalig! Wanneer het oude pastoorke uitgedoofd sterft, verlaat Flierefluiter het dorp weer en Merijntje blijft vereenzaamd achter.

Heerlijk ouderwets-oubollige heimatliteratuur is dit en nogmaals heb ik een flink aantal nachtelijke uren leesplezier beleefd aan deze hernieuwde kennismaking met het West-Noord-Brabantse wereldje van Merijntjes.

Quotering: **** [explicit 7 juni 2017]

08-06-2017 om 02:00 geschreven door Eric De Bruyn