Ik ben Eric De Bruyn
Ik ben een man en woon in Wuustwezel (België) en mijn beroep is pensionado.
Ik ben geboren op 20/10/1955 en ben nu dus 69 jaar jong.
Mijn hobby's zijn: Middelnederlands / laatmiddeleeuwse kunst.
Studies Germaanse Filologie 1973-1977 - Universiteit Antwerpen. In 2000 gepromoveerd aan de KU Brussel
WEMELDINGEN
Tijd is ruimte in beweging
05-04-2012
FILM: Des hommes et des dieux (Xavier Beauvois) (Frankrijk, 2010)
DES HOMMES ET DES DIEUX (Xavier Beauvois) (Frankrijk, 2010)
(122)
1996, een klein dorpje in het Atlasgebergte in Algerije. In de buurt van het dorpje bevindt zich een trappistenklooster met acht monniken (later komt er nog een negende bij). Het eerste halfuur van de film is bedoeld om te laten zien hoe goed de monniken overeenkomen met de plaatselijke moslimbevolking: één van de monniken fungeert als dorpsdokter, de monniken wonen een besnijdenisfeest bij, ze gaan op bezoek bij de dorpsoversten, ze verkopen honing op het marktplein, ze helpen de dorpelingen met het schrijven van brieven. Dan worden dorp en klooster meer en meer geconfronteerd met het geweld van fundamentalistische moslimrebellen. Eerst worden enkele Kroatische gastarbeiders koudweg vermoord, elders wonende familieleden van de dorpelingen worden ook vermoord, en op een avond komen een aantal rebellen in het klooster medische hulp vragen, maar de prior (broeder Christian) slaagt erin, mede door zijn kennis van de Koran, de rebellen een nee te verkopen en hen toch zonder geweld wandelen te sturen. De Algerijnse overheid biedt militaire bescherming aan, maar die wordt door Christian geweigerd, omdat die overheid naar verluidt corrupt is. Een tijdje later verzorgt broeder Luc, de dokter, toch één van de gewonde rebellen.
De rest van de film, waarin we verder het gewone doen en laten van de monniken volgen (hun dagelijkse werk, de vieringen en gezangen in de kapel), wordt beheerst door de twijfel van de monniken omtrent de vraag of zij moeten blijven of niet. Nadat er aanvankelijk enige verdeeldheid heerst, kiezen zij er ten slotte toch unaniem voor om te blijven, omdat zij de plaatselijke bevolking niet in de steek willen laten. Dan wordt de leider van het rebellengroepje waar de monniken al enkele keren contact mee hadden, uitgeschakeld door het Algerijnse leger en weer een tijdje later worden zeven van de negen monniken ontvoerd door een ander rebellengroepje. Dat leidt tot de indrukwekkende laatste sequens van de film: de monniken die, begeleid door gewapende rebellen, op een rij worden weggevoerd naar een bos en traag verdwijnen in de mist. Vlak daarvoor hebben we dan al een zo mogelijk nog indrukwekkender sequens gezien: de monniken die (voor de laatste keer) samen eten, een glas wijn drinken en luisteren naar een cassette met Het Zwanenmeer. Er wordt geen woord gesproken, eerst zitten de monniken naar elkaar te lachen en te glimlachen, vervolgens beginnen ze ernstiger te kijken en te wenen, blijkbaar beseffend dat er hen iets boven het hoofd hangt. Wat filmische intensiteit betreft: ongetwijfeld dé prijssequens van het jaar!
Dit verhaal is dus in mei 1996 echt gebeurd: zeven Franse monniken werden ontvoerd door de Algerijnse terreurgroep Groupe Islamiste Armé (GIA) en enkele weken later onthoofd teruggevonden. In een interview met Erik Stockman [Humo, nr. 3653, 7 september 2010, pp. 44-45] deelt Lambert Wilson (die broeder Christian, de prior, speelt) echter mee dat in 2009 een gepensioneerde Algerijnse generaal onthulde dat de monniken per ongeluk zouden gedood zijn door het Algerijnse leger tijdens een aanval op de GIA. Naar verluidt werd het scenario daarom op de valreep aangepast en blijft het einde, met de in de mist verdwijnende monniken, een beetje mysterieus. Klopt de versie van die oude generaal, dan blijft het natuurlijk toch nog onduidelijk waarom de monniken onthoofd werden.
Des hommes et des dieux is een zeer ingetogen en fijngevoelig postuum huldebetoon aan die Franse monniken, getuige het psalmcitaat dat als motto voor de film fungeert en waarin de menselijke monniken met goden vergeleken worden. Vakkundig verfilmd ook, maar zonder opvallende technische hoogstandjes, of het moest het enkele malen terugkerende montageprocédé zijn waarbij rustige passages plots afgebroken worden door luidruchtige sequensen die de kijker doen opschrikken. Wel is het zo dat de regisseur en zijn coscenarist Etienne Comar zeer zuinig omspringen met verwijzingen naar de realiteit van 1996, zodat men zichzelf op de hoogte moet stellen van wat er toen gebeurd is om alle finesses van het getoonde te snappen. Duidelijk is wel dat in de thematiek de liefde en de zelfopoffering van de monniken centraal staat, al zou men natuurlijk ook kunnen stellen dat enig naïef idealisme hen niet vreemd was. Dat de monniken bijvoorbeeld wantrouwig staan tegenover de Algerijnse overheid omwille van haar corruptheid is goed te begrijpen (en wordt in de film bij monde van de prior ook al is het maar heel even aangegeven), maar dat zij categorisch elke bescherming van het klooster weigeren, is dat al veel minder.
Interessant overigens om Des hommes et des dieux en Hadewijch van Bruno Dumont zo kort na elkaar te bekijken. Het zijn twee Franse films die draaien rond het thema (goddelijke) liefde en de confrontatie van het christendom met de islam exploreren. Maar terwijl pseudofilosoof Dumont van geen hout pijlen weet te maken en de kijker met een kluitje in het riet stuurt, gaat Beauvois veel subtieler en aangrijpender te werk en bezorgt hij de kijker (zelfs al is die ongelovig) een beklijvende filmervaring.
Hadewijch is de vijfde film van de Franse regisseur en filosoof Bruno Dumont. Céline is onder de naam Hadewijch novice in een Frans klooster, maar omdat zij zich te buiten gaat aan vasten en zelftuchtiging wordt zij door de abdis en priorin terug de wereld in gestuurd. Daar blijkt zij de dochter te zijn van een minister en te wonen in een prachtige kast van een huis in Parijs. Vader en moeder zijn twee liefdeloze figuren. Céline, die plots theologie blijkt te studeren, komt erg vlotjes in contact met drie moslims (Palestijnen, vermoeden we) en met één van hen, Yassine, papt zij aan. Lichamelijk contact heeft Céline niet met deze Yassine, want zij maakt hem duidelijk dat zij verliefd is op Christus en heel haar leven maagd wil blijven. Christus is haar naar verluidt ettelijke malen verschenen en nu mist zij hem. Yassine zegt dat zij getikt is, maar brengt haar toch in contact met zijn broer Nassir, die islamcursussen geeft. Nassir overtuigt Céline ervan dat God pas zichtbaar wordt als men handelt, en brengt haar in Palestina in contact met moslimterroristen (bij haar aankomst is er overigens net een luchtaanval geweest). Céline vertelt de terroristen dat zij door God gestuurd werd en bereid is om in actie te komen, met gevaar voor haar eigen leven. Terug in Parijs zien we Céline en Nassir in de metro stappen, waarna een ontploffing volgt. Vervolgens is Céline terug in het klooster als Hadewijch, waar zij ondervraagd wordt door de politie. Zij loopt dan wenend weg, eerst naar het beeld van Christus dat zij al een paar maal bezocht heeft in het begin van de film. Zij vertelt Christus in tranen dat zij het allemaal niet meer aankan, dat het mens-zijn haar te zwaar valt. Vervolgens loopt zij naar een poeltje, waarin zij onderduikt. Zij wordt weer bovengehaald door een werkman, die in het begin ook al rondliep in dat klooster, daarna voor drie maanden in de gevangenis terechtkwam en vervolgens weer in dat klooster werkte. Doorweekt werpt zij zich in de armen van die werkman. We krijgen nog een close-up van diens gelaat en dan is het gedaan.
Om deze film correct naar waarde te kunnen schatten, moet men in elk geval eens het interview met de regisseur bekijken dat als extra bij de dvd zit. Ook in de afleveringen 603 en 612 van Filmmagie [maart 2010, pp. 17-19 & februari 2011, p. 48] wordt Dumont uitgebreid geciteerd. Die interviews met Dumont staan stijf van de blaaskakerij en eigendunk. Wij bedoelen: als het op het einde van de film begint te regenen en Dumont brengt dan die regen in verband met de teksten van Thomas van Aquino, dan weet je het wel, zeker? In het dvd-interview heeft Dumont het ook over de visioenen van de Antwerpse mystica Hadewijch (haddewisj, luidt het telkens), waaruit hij afleidt dat bij de mystici liefde en geweld vaak samengaan. Dumont heeft ongetwijfeld een slechte vertaling gelezen van Hadewijch, of anders zijn wij zelf mal.
Na kennisname van deze interviews met Dumont verwondert men er zich niet over dat de (door Dumont zelf geschreven) plot van deze film staat als een tang op een varken en dat het totaal onduidelijk is waar hij met zijn verhaal (dat met haken en ogen aan elkaar hangt) naartoe wil. Dumont beweert zelf ongelovig en atheïst te zijn. Men zou dan kunnen vermoeden dat hij zijn hoofdpersonage, dat compleet apathisch doorheen de film loopt, zich vreemd gedraagt en krankzinnige dingen uitkraamt, belachelijk wil maken om zo haar religieuze fanatisme aan te klagen. Zeker is dat echter niet, want het verhaal bevat een aantal ellipsen waar het inlevingsvermogen van elke kijker op crasht en in de film zijn meerdere rare sequensen aan te wijzen waar men geen hoogte van krijgt: Céline die naakt gaat slapen met haar hondje, Céline die in een kerk naar een concert luistert en wazige glimlachjes zit uit te wisselen met één van de violistes, Yassine die zomaar een moto steelt en daar blijft mee rondrijden, Céline die wegloopt van die islamcursus omdat er iemand naar haar zit te kijken en zij wil niet bekeken worden. Zeer onduidelijk is ook dat geval met die ontploffing: we zien eerst Céline en Nassir in de metro en dan, boven op straat, een explosie. Wie, wat, waar, hoe? Dat wordt allemaal niet getoond, maar even later komt er wel politie in het klooster om Céline te ondervragen (een ondervraging die overigens al evenmin getoond wordt). En wie is die werkman die we af en toe te zien krijgen en die uiteindelijk Célines zelfmoordpoging verhindert? Christus? De duivel? Guust van de cirk?
De film heeft over het algemeen een bijzonder traag ritme (ondanks die brutale ellipsen), wat nog niet zo erg is, maar af en toe zijn er sequensen die véél te lang duren: onder meer dat popconcert langs de Seine waar Céline en Yassine naartoe gaan en dat concert in die kerk. Dat de hoofdactrice, Julie Sokolowski, de uitstraling van een pladijs en het acteertalent van een offerblok heeft, doet aan dit alles ook geen goed natuurlijk. In elk geval: een rare kerel die Dumont, een vreemd en te hermetisch scenario en een slechte film.
