VERDUNWEEKEND - CHANT FUNEBRE POUR LES MORTS DE VERDUN
Zondag Frontpoëziedag staat vandaag in het teken van Verdun. In 1925 verscheen bij de Parijse uitgeverij Grasset 'Chant Funèbre pour les morts de Verdun' , één van de eerste werken van de Franse schrijver, dramaturg en essayist Henry De Montherlant. Vandaag breng ik u een fragment:
'J' ai lavé ton front, tête vide / défait les cuirs sur tes reins étroits / défait le col sur ton sein aride / pauve corps, qu' a-t-on fait de toi !
Tu priait que passât ce calice / je tairai tes yeux tournoyants / frère du choix plus fort que le sang / qu' avais - tu fait pour qu' on te punisse ?
Mais va, descends pas un coeur lourd / on n'a pas besoin de leur justice / emporte au fond du noir séjour / tes medailles protecttrices
Aves ses noms de régulatrices / descendra la guerre à son tour / je reste pour juger un jour / quels bonheurs valaient que tu périsses'
De ochtend van maandag 21 februari 1916 hield de belofte van een mooie dag
in toen een bleke winterzon die over de Maasvlakte bij Verdun was opgegaan met
haar eerste, aarzelende stralen de eeuwenoude muren van deze vestingstad begon te verwarmen. Charles
L. Delvert, kapitein in het 101ième Régiment dInfanterie lag die dag bij
Massiges, op een kleine 30 km. van Verdun en noteerde in zijn dagboek dat na de
winterse buien sinds het begin van de maand: De maandagmorgen van de 21e februari stralend verschijnt met
een lichte droge vorst. Van alle kanten zingen de vogels. Het is lente. Maar
een paar minuten later brak de hel los toen meer dan 1200 Duitse kanonnen het
vuur openden Het handvol Franse piloten dat die ochtend in deze sector in de
lucht was, zagen een doorlopende, boogvormige vlam van Avocourt in het westen
tot Etain in het oosten. Negen uur lang werd het gebied rond Verdun met haar
verouderde en onderbemande forten genadeloos kapot gebeukt door de Duitse keizerlijke
artillerie. Tot het vuren plotseling omstreeks 16.30 u. ophield en een
onwezenlijke stilte intrad. Terwijl de eerste sneeuwvlokken in het vallende
duister de rookwolken verdreven en de overlevenden verdwaasd uit hun
schuilplaatsen kropen, werd de stilte opnieuw verscheurd. Ditmaal door het
rauwe gebrul van tienduizenden Duitse infanteristen, goed voor 62 bataljons, die vanuit de dichte bossen storm liepen tegen
de verbijsterde Franse verdedigers. De slag om Verdun was begonnen
Er zijn weinig veldslagen waarover zoveel is geschreven dan over Verdun. Ik
heb een propvolle boekenkast over wat er
zich in 1916 in de Maasvlakte heeft afgespeeld en dit is slechts een fractie
van wat er ooit over gepubliceerd werd . Het is wellicht niet overdreven om de
slag bij Verdun als de ergste veldslag
uit de geschiedenis voor te stellen. De
door mij erg gerespecteerde auteur Richard Heijster noemde Verdun ooit breuklijn der beschaving en hij had het
ongetwijfeld bij het rechte eind. De industriële schaal waarmee hier dood en
verderf werden gezaaid kende geen voorgaande. Bijna tien maanden lang werd hier
ten koste van een hele generatie dag en nacht strijd geleverd op een nooit
eerder vertoonde schaal. Tot op de dag van vandaag heeft men geen zicht op de
exacte verliescijfers. Men was in die bloedige oorlogsmaanden niet erg
zorgvuldig in het bijhouden van de boekhouding van de Dood De officiële Franse
oorlogsgeschiedenis, die uit 1936 dateert hield het op 377.231 Franse verliezen
waarvan 162.308 gesneuveld of vermist De betrouwbaarste schatting van de
Duitse verliezen beloopt 337.000 man aan doden, gewonden en vermisten ..Wij
kunnen het ons vandaag de dag nauwelijks voorstellen hoe het en eeuw geleden
moet geweest zijn voor die duizenden jongemannen die hun leven lieten of voor
de rest van hun leven verminkt werden door een meestal onzichtbare vijand, door
de dood van bovenaf, de anonieme aangierende granaat die vanuit een loopgracht
niet te bestrijden was in een strijd voor een stad die nauwelijks een
strategische waarde had, maar die door het Duitse opperbevel was geselecteerd
om een demoraliserend symbool te worden in een uitzichtloos conflict. Daarom
zal ik heel dit weekend op deze blog aandacht besteden aan het Verdun van toen
en nu, opdat we nooit zouden vergeten
Vorig jaar werden in
oktober op de rijksgrens tussen Wuustwezel en Zundert 24.000 witte krokussen
geplant. Deze bloemenrij moet dit voorjaar de plaats markeren waar tijdens de
Eerste Wereldoorlog de infame Dodendraad liep.Op zondag 6 maart vindt de eerste
krokustocht plaats: een wandeltocht en een fietstocht langs 24.000 bloeiende
witte krokussen op het traject van de dodendraad in Wuustwezel/Zundert.
Langs het voormalige traject van de dodendraad, een elektrische
grensafscheiding uit de Eerste Wereldoorlog, bloeien dit voorjaar 24.000 witte
krokussen, over een lengte van 11,5 kilometer. Dit landkunstwerk van stichting
Verhalis is tot stand gekomen met medewerking van de gemeente Wuustwezel en de
gemeente Zundert, KWB, geocachers en scholieren.
De wandelroute loopt onder andere langs de uitkijktoren de Klot en de
reconstructie van de Dodendraad. Hier vertelt een gids over de geschiedenis van
Den Draad. De fietsroute loopt zowat evenwijdig met het historische traject
van deze beruchte grensversperring. De wandeltocht van 5 km. ( laarzen aanbevolen) vertrekt ieder half uur
vanaf 12.00 u. aan de kantine van de visclub De Maatjes in Nieuwmoer. De
fietstocht van ongeveer 30 km vertrekt aan het Oud Klooster op de Werhoutseweg
in Wernhout. s van deze
grensversperring uit de Groote Oorlog. De wandeling voert u ook door
natuurgebied de Maatjes. Het is een nat gebied, dus u wordt aangeraden om
laarzen mee te nemen. In de kantine van de Visclub is koffie en thee
verkrijgbaar. Er is daar ook parkeergelegenheid.
De fietsroute loopt vrijwel langs het hele landkunstwerk van 24.000 witte
krokussen. Soms echter steekt de sliert met witte krokussen het weiland of de
akker in en komt u hem even later weer tegen in de berm van de weg. De tocht
loopt voor een gedeelte over Nederlands grondgebied en komt ook langs
uitkijktoren de Klot en de reconstructie van de dodendraad. Halverwege de
route is er verse koffie en thee te koop in de kantine van visclub de
Maatjes.
Let op: de wandeltocht en de fietstocht vertrekken ieder vanaf een ander punt!
De wandeltocht vertrekt ieder half uur, onder leiding van een gids, vanaf 12.00
uur. Vertrekken vanaf de kantine van visclub de Maatjes, adres: Hanneke
Wiewau, Nieuwmoer. Vertrekken mogelijk tot 14.00 uur. Het is een wandelroute
van 5 kilometer.
Fietsers kunnen vertrekken vanaf 12 uur vanaf pannenkoekenhuis Jaislings
Specials (voorheen het klooster), Wernhoutseweg 181-183, Wernhout (op de
Belgisch-Nederlandse grens) De fietsroute is ongeveer 30 kilometer.
Organisatie: Stichting Verhalis i.s.m. Toerisme Wuustwezel, VVV Zundert, KWB
Wuustwezels van deze grensversperring uit de Groote
Oorlog. De wandeling voert u ook door natuurgebied de Maatjes. Het is een nat
gebied, dus u wordt aangeraden om laarzen mee te nemen. In de kantine van de
Visclub is koffie en thee verkrijgbaar. Er is daar ook parkeergelegenheid.
De fietsroute loopt vrijwel langs het hele landkunstwerk van 24.000 witte
krokussen. Soms echter steekt de sliert met witte krokussen het weiland of de
akker in en komt u hem even later weer tegen in de berm van de weg. De tocht
loopt voor een gedeelte over Nederlands grondgebied en komt ook langs
uitkijktoren de Klot en de reconstructie van de dodendraad. Halverwege de
route is er verse koffie en thee te koop in de kantine van visclub de Maatjes.
Let op: de wandeltocht en de fietstocht vertrekken ieder vanaf een ander punt!
De wandeltocht vertrekt ieder half uur, onder leiding van een gids, vanaf 12.00
uur. Vertrekken vanaf de kantine van visclub de Maatjes, adres: Hanneke
Wiewau, Nieuwmoer. Vertrekken mogelijk tot 14.00 uur. Het is een wandelroute
van 5 kilometer.
Fietsers kunnen vertrekken vanaf 12 uur vanaf pannenkoekenhuis Jaislings
Specials (voorheen het klooster), Wernhoutseweg 181-183, Wernhout (op de
Belgisch-Nederlandse grens) De fietsroute is ongeveer 30 kilometer.
In de schaduw van het Bos
van Ploegsteert zijn behoorlijk wat CWGC-begraafplaatsen terug te vinden. Het
wellicht minst bezochte is Underhill Farm dat aan de Kleine Brugstraat bij
het Bois de la Hutte ligt. Deze
kleine begraafplaats naar een ontwerp van G.H. Goldsmith stond aanvankelijk bekend
als the military cemetery at the foot of
the Nightingale Hill (op de
stafkaarten beter bekend als Hill 63) maar kreeg haar definitieve benaming als
een verwijzing naar een nabijgelegen hoevecomplex dat door de geallieerden als
verbandpost werd gebruikt. De eerste doden werden hier in juni 1917 bijgezet.
De begraafplaats bleef in gebruik tot januari 1918. Tijdens het Duitse
Lenteoffensief viel deze site in handen van de Duitsers, maar ze kon in september
heroverd worden. Ze werd meteen terug, zij het slechts voor een paar weken, in gebruik genomen. De graven van
de twee jongste gesneuvelden die op deze site terug te vinden zijn, de 18 jarige
Private R.J. Davies, 11e Bn. Lancashire Regiment uit Liverpool (+
28.09.1918) en de eveneens 18-jarige Private J. Windross, 15e Bn.
West Yorkshire Regiment, die een dag na Davies sneuvelde, dateren uit deze
laatste periode.
In totaal vonden hier 190
gesneuvelden uit het Britse Gemenebest een laatste rustplaats. 39 Graven zijn
van Nieuw-Zeelanders waaronder heel wat Maoris. Na de Mijnenslag bij Mesen,
was het grotendeels uit Maoris samengestelde New Zealand Pioneer Battalion in
de zomer van 17 aangewezen voor het aanleggen van verbindingsloopgraven in
deze sector. Dit ging ten koste van hoge verliescijfers: meer dan 150 van deze
manschappen werden uitgeschakeld, waaronder 17 gesneuvelden.
Twee interessante graven
zijn deze van PrivateR.L. Stevenson,
Royal Scots Fusiliers die werd onderscheiden met de Military Medal en het graf
van Corporal Francis H. Vercoe, Royal Garrisn Artillery. Deze laatste ontving
in januari 15 de Distinguished Conduct Medal voor moedig gedrag bij Ieper. Een
paar maanden later kreeg hij een baar bij zijn DMC omdat hij ondanks zijn eigen
verwondingen, een ernstig gewonde officier onder vijandelijk vuur in veiligheid
bracht. De 26-jarige Vercoe werd op 4 juni 17 op slag gedood door een
artillerievoltreffer.
Ik werk momenteel aan een publicatie rond 'Blok 31', het vak op de immense Duitse militaire begraafplaats in Lommel waar 542 Duitse militairen die in de Eerste Wereldoorlog omkwamen een laatste rustplaats kregen. Alhoewel ik in de loop der jaren al behoorlijk wat informatie kon verzamelen blijven er heel wat lacunes bestaan vooral omdat er met betrekking tot deze specifieke militairen bitter weinig archiefmateriaal bewaard is gebleven. Daarom een oproep aan al wie mogelijk over biografische gegevens over deze gesneuvelden beschikt. Alle informatie is welkom....
Ik heb nooit verdoezeld dat ik Wilfred Owen als één van de grootste dichters van zijn generatie beschouw. Vandaag geen gedicht maar de erg degelijke en bekijkenswaardige BBC-documentaire uit 2015 'War Poet Wilfred Owen - A Remembrance Tale'
Opnieuw een opname uit mijn rijke verzameling met foto's van inmiddels al lang verdwenen Duitse militaire begraafplaatsen in Vlaanderens velden. Deze foto ( klik voor een vergroting) dateert uit het voorjaar van 1916 maar dat is dan ook het enige wat ik weet want naar de exacte locatie heb ik het raden. Iemand enig idee waar deze opname werd gemaakt ?
Een week geleden vestigde ik uw aandacht op 'Es ist an der Zeit' een Duitse bewerking van Eric Bogle's 'No man's Land'. Deze in Schotland geboren artiest en songwriter schreef een paar van de bekendste WO I - balades zoals 'And the Band played Waltzing Mathilda' en het eerder vermelde 'No Man's Land dat als 'The Green Fields of France' de wereld rond ging'. Vandaag een minder bekende maar erg beklijvende song over de lotgevallen van een pakpaard dat werd opgeofferd tijdens de bloedige en vooral nutteloze ANZAC-campagne bij Gallipoli....
OVER DE SCHREVE - JOHN KIPLING EINDELIJK TERECHT...
De Britse schrijver, dichter en Nobelprijswinnaar
Rudyard Kipling bracht het grootste deel van zijn laatste levensjaren door met
het zoeken naar de omstandigheden waarin zijn enige zoon John My boy Jack op
27 september 1915 bij Chalk Pit Wood in Loos vermist raakte. De eerder voor
de dienst ongeschikt verklaarde want bijziende John Kipling had na stevig
aandringen van zijn vader in juni 15 kort na zijn 17e verjaardag
- een aanstelling gekregen als luitenant in het 2e Bataljon van de
Irish Guards. Met deze eenheid belandde hij midden augustus 15 aan het front
in Frans-Vlaanderen. Nog geen twee maanden later sneuvelde hij bij Loos waar
hij, wegens het niet terugvinden van zijn lichaam, officieel als vermist werd geregistreerd. In
1992 werd door de CWGC bekendgemaakt dat zijn stoffelijke resten waren
geïdentificeerd in het tot dan als het van een onbekende officier van de Irish
Guards bekend staand graf op de militaire begraafplaats van St. Marys ADS Cemetery
in Haisnes. Het omwille van hun slagveldgidsen bekend staande schrijversduo
Majoor Tonie en Valmai Holt suggereerde echter in 2002 dat de CWGC fout zat en
dat het lichaam in dit bewuste graf wellicht dat van luitenant Arthur Jacob van
de London Rifles was. Deze officier raakte twee dagen voor John Kipling in dezelfde
sector vermist. Vorige maand maakte de BBC echter bekend dat na een uitgebreid
en bijzonder diepgaand onderzoek door de historici Graham Parker en Joanna
Legg, bevestigd werd dat het hier wel degelijk over het graf van John Kipling
gaat Meer dan een eeuw nadat John Kipling vermist raakte en 80 jaar na het
overlijden van Rudyard Kipling lijkt er een definitief einde aan zijn queeste
te zijn gekomen
In 1975 componeerde de Schotse artiest Eric Bogle zijn 'No Man's Land'. Een beklijvend anti-oorlogslied dat als 'The Green Fields of France' in de versie van Davey Arthur & The Fureys een wereldwijd succes kende. Vandaag breng ik u een eigenzinnige hertaling van de vooral als linkse protestzanger bekend geworden Hannes Wader:
NIEUWE BLOG - ZIJ DIENDEN ONDER DE FRANSE VAANDELS
Een paar dagen geleden heb ik 'Onze jongens onder de Franse vaandels', een nieuwe historisch-militaire blog opgestart. Deze blog is gewijd aan de duizenden jongemannen uit onze gewesten die tussen 1798 en 1814 in militaire dienst gedwongen werden om de belangen van de Franse republiek en later het keizerrijk te dienen. Aan de hand van vooral persoonlijke verhalen zal ik proberen hen opnieuw een gezicht en stem te geven....
De Schotse dichter Charles Hamilton Sorley was amper 20 jaar oud toen hij 13 oktober 1915 in de zuidelijkste van Vlaanderens Velden, bij Loos op slag werd gedood door een Duitse sluipschutter. Ondanks de beperkte omvang van zijn poëtische nalatenschap geldt hij vandaag de dag als één van de belangrijkste 'War Poets'. In zijn ransel vond men het beklijvende gedicht: ' When Yousee Millions of the Mouthless Dead':
When you see millions of the mouthless dead
Across your dreams in pale battalions go,
Say not soft things as other men have said,
That you'll remember. For you need not so.
Give them not praise. For, deaf, how should they know
It is not curses heaped on each gashed head?
Nor tears. Their blind eyes see not your tears flow.
Nor honour. It is easy to be dead.
Say only this, They are dead. Then add thereto,
Yet many a better one has died before.
Then, scanning all the o'ercrowded mass, should you
Op de foto het Belgische militaire ereperk bij de stedelijke begraafplaats van het Frans-Vlaamse Duinkerken. Hier werd op 8 februari 1916 Leon Peenen begraven. Deze oorlogsvrijwilliger uit Rijkevorsel was soldaat in het 2e Regiment Karabiniers. Hij bezweek vandaag precies een eeuw geleden aan cerebro spinale menginitis en menginokokken in hospitaal nr. 32 in Rosendael bij Duinkerken. Hij was een ongehuwde zoon van Lodewijk Peenen en Maria Van Nevel en woonde op het ogenblik dat hij in dienst ging bij zijn ouders op Vrouwkensblok. Op 19 september 1922 werden zijn stoffelijke resten vanuit Duinkerke overgebracht naar Rijkevorsel waar ze werden bijgezet aan het oorlogsmonument aan de zuidzijde van de kerk.
Een foto van een Duitse militaire begraafplaats, pal bij een begraafplaats van de CWGC... Deze foto werd wellicht tijdens het interbellum of in WO II gemaakt door een Duitse toerist of militair in het Ieperse. Iemand enig idee waar ? Klik op de foto voor een vergroting...
In Vlaanderens
velden besteedt geregeld aandacht aan de militairen van de Grote Oorlog uit het kanton Hoogstraten.
Vandaag wil ik even stilstaan bijde op
17 oktober 1915 gesneuvelde Jozef De
Paus uit Rijkevorsel. Hij was sergeant - beroepsvrijwilliger BV in de 2e
compagnie Hotchkiss mitrailleurs van het 1e Regiment Grenadiers. Hij werd in
de eerste lijn bij Kaaskerke dodelijk getroffen door een kogel in de borst. Hij
werd oorspronkelijk begraven op de militaire begraafplaats die langs de baan
Oudekapelle Diksmuide lag (graf 304). Momenteel rust hij op de BMB De Panne,
blok O, graf nr. 121
Tijdens de IJzerslag toonde deze onderofficier een
bijzonder staaltje van moed. In de namiddag van 31 december 14 kwam een
voorpost van de grenadiers aan de Brug van Steenstrate ongenadig onder het vuur
te liggen van een sterke Duitse patrouille. Vooral de bunker van de
mitrailleurs op de brug zelf werd geviseerd door de Duitsers die de stelling
bestookten met tientallen handgranaten. Op een bepaald ogenblik geraakten de
twee soldaten-mitrailleurs, de Meyer en Havet in de problemen omdat hun bunker
gedeeltelijk was ingestort door de kracht van de explosies. De in het puin
gekneld zittende piotten riepen om hulp naar hun sectiechef, sergeant De Paus.
Deze oproep viel niet in dovenmansoren, want De Paus en korporaal Dethier
haasten zich door de onder vuur liggende verbindingsloopgraven om de
ongelukkigen te bevrijden en de bunker te herstellen. Ondanks het feitdat de Duitsers de brug bleven bestoken,
slaagden de Paus en Dethier erin om na één uur de bunker te herstellen en de
manschappen af te lossen. Dit fraaie staaltje van persoonlijke moed viel blijkbaar op,
want op het originele gevechtsrapport van deze actie, dat zich in het
persoonlijke dossier van De Paus bevindtstaat volgende handgeschreven nota te lezen: le sergent De Paus et
le corporal Dethier recevront la médaille St. Georges 4ieme classe , een
nota die persoonlijk was aangebracht en ondertekend door koning Albert Sergeant
De Paus kreeg postuum het Ridderkruis in de Orde van Leopold I, het kruis in de
Orde van Leopold II en het Oorlogskruis. Hij werd in de loop van de oorlog wegens dapperheid driemaal op de dagorders van
het regiment vermeld. De in Antwerpen
geboren en getogen Jozef De Paus was bij het uitbreken van de oorlog douanier
in de Brigade Rijkevorsel en woonde bij de familie Scheyltjens Luyckx op de
Hoek. Hij was een ongehuwde zoon van Jacobus De Paus en Philomena Keurvels.
Een paar weken voor hij met zijn vriendin Emmy Hennings in Zürich het Cabaret Voltaire opende publiceerde de Duitse dienstweigeraar en Dadaïstische kunstenaar Hugo Ball in januari 1916 zijn gedicht 'Totentanz 1916'
So sterben wir, so sterben wir.
Wir sterben alle Tage,
Weil es so gemütlich sich sterben läßt.
Morgens noch in Schlaf und Traum
Mittags schon dahin.
Abends scho zuunterst im Grabe drin.
Die Schlacht ist unser Freudenhaus. Von
Blut ist unsere Sonne.
Tod ist unser Zeichen und Losungswort.
Weib und Kind verlassen wir -
Was gehen sie uns an?
Wenn man sich auf uns nur
Verlassen kann.
So morden
wir, so morden wir. Wir morden alle Tage
Unsre Kameraden im Totentanz.
Bruder, reck dich auf vor mir,
Bruder, deine Brust
Bruder, der du fallen und sterben mußt.
Wir murren nicht, wir knurren nicht,
Wir schweigen alle Tage,
Bis sich vom Gelenke das Hüftbein dreht.
Hart ist unsere Lagerstatt
Trocken unser Brot.
Blutig und besudelt der liebe Gott.
Wir danken dir, wir danken dir,
Herr Kaiser, für die Gnade,
Daß du uns zum Sterben erkoren hast.
Schlafe nur, schlaf sanft und still,
Bis dich auferweckt,
Unser armer Leib, den der Rasen deckt.
Dit jaar zal het precies 100 jaar
geleden zijn dat de charismatische Vlaamse studentenleider Firmin Deprez bij
Noordschote sneuvelde. Geschied- en Heemkundige Kring Het Houtland van Torhout
organiseert op maandag 15 februari de lezing Wapenbroeders:Firmin en
Cyriel Deprez door Jan Van der Fraenen. Gelet op de bijzondere aandacht
die deze weblog heeft voor alle mogelijke aspecten van de Vlaamse beweging aan
het IJzerfront wil ik deze activiteit van harte aanbevelen. Jan Van der Fraenenis wetenschappelijk medewerker van het
Legermuseum in Brussel. Hij werkte aan meerdere boeken en artikels betreffende
de Eerste Wereldoorlog en de Koude Oorlog. (zie mijn blog van 17.11.2014). Door
de familiebanden van zijn echtgenote heeft hij een bijzondere relatie met de
familie Deprez.
Waar: Cultureel Centrum de
Brouckere, zaal Club de B
Honderd jaar geleden sneuvelde in deze wintermaand mijn jonge stadsgenoot Lambert Lodewijk Hendrik Janssen. Lambert Janssen was in het voorjaar van 15 de rijksgrens
overgestoken en meldde zich op 19.03.1915 in het Engelse Folkestone als
oorlogsvrijwilliger. Op 23.03.1915 tekende hij een contract voor de duur van
de oorlog in het Belgische rekruteringsbureau in Dieppe. Na een opleiding in
het Centre dInstruction in Valognes kwam hij op 24.09.1915 aan het front
terecht bij de 2e compagnie van het Geniebataljon van de IIIe
Legerdivisie. Lambert Janssen werd op 23 januari 16 om 13.40 u., bij
onderhoudswerk in de eerste lijn, dodelijk getroffen door obusscherven in de
borst en buikstreek. Hij overleed in een verbandpost van de Colonne dAmbulance
van de IVe Legerdivisie. Zijn stoffelijke resten werden begraven op de BMB van
Adinkerke (graf nr. 234).Lambert
Janssen was een zoon van Augustijn Janssen en Jozefien Jorissen. Hij was in het
burgerleven vrachtvoerder en woonde bij zijn ouders op het Moleneinde 75 in
Hoogstraten.
