Gisteren ook zo verschrikkelijk nat geworden ? Deze foto werd gisteren kort voor 20.00 u. in Meer, in mijn tuin gemaakt. Het voorspel van een urenlang aanhoudend onweer. Precies honderd jaar geleden op 13 augustus 1915 stonden de hemelsluizen ook wagenwijd open. Getuige het volgende fragment uit het oorlogsdagboek van Fons Versmissen, soldaat in het 7e Linieregiment (zie mijn blog van 13.11.2014). 'Stortregen. 28 mm. - In den namiddag veel geregend en allen doornat.' Fons Versmissen werd door de onophoudeloijke regenval zelfs ziek en zou de volgende in Izenberge gehospitaliseerd worden... Of hoe de geschiedenis zich herhaalt... Of toch niet...Want tweehonderd jaar geleden in 1815 werd de toren van de kerk van Meer door de bliksem getroffen en brandde het gebouw grotendeels tot de grond af. En dàt is gisteren - gelukkig maar - niet gebeurd...
Een tijdje geleden op een internationale webveiling een mooie foto van het domein Polderhoek in Geluveld op de kop kunnen tikken. Dit 30 ha. grote landgoed, dat kort na 1850 door de Parijse grootgrondbezitter Ivo de Laveleye werd aangelegd, werd gedomineerd door een fraai landhuis in Italiaanse neo-renaissancestijl. Volgens getuigenissen van tijdgenoten was het één van de mooiste domeinen in het Ieperse. Omstreeks de eeuwwisseling kwam het kasteel met bijhorende gronden in handen van Octaaf Eugène de Landas, bestendig afgevaardigde van de provincie West-Vlaanderen. In 1914, tijdens de Eerste Slag om Ieper, fungeerde het als hoofdkwartier voor de Britse 21e Infanteriebrigade, een onderdeel van de, in deze gevechten, fel gehavende 7e Divisie. Op 1 november '14 viel het domein in handen van de Duitse R.I.R. nr.245 en R.I.R. nr. 248. Tussen 1915 en 1917 werden in het kasteel en de bijhorende schuilplaatsen verschillende bataljons- en regimentshoofdkwartieren gehuisvest en diende deze site als onderkomen voor de artilleriecommandant van de Division Moorsele die de sector tussen Bellewaardevijver en Hill 60 bestreek. Tijdens de Derde Slag om Ieper in de zomer en herfst van '17 werd het ooit zo riante kasteel door de onophoudelijke beschietingen van de aardbodem geveegd en veranderde het domein in een stinkend, met modderige kraters gepokt maanlandschap. Het domein Polderhoek werd na de oorlog niet heropgebouwd en werd landbouwgebied.
Een paar weken geleden werd bij de aanleg van een tuin op een nieuwbouwsite in Geluwe de grafsteen teruggevonden van de Duitse onderofficier Gustav Kelling (° 27.02.1894). Deze militair diende in de 2e Compagnie van het 21e Landwehr Pionier Bataljon, dat was ingedeeld bij het XVIIIe Armee Korps. Hij sneuvelde op 26 augustus 1915 en werd begraven op de Duitse begraafplaats van Terhand (zie foto). Deze site werd in 1955 geruimd en wellicht ging de hardstenen grafzerk van Gustav Kelling hierbij verloren. Bijna dag op dag 100 jaar na zijn sneuvelen werd hij gerecupereerd. Kelling kreeg een laatste rustplaats op de begraafplaats Menenwald in blok O, graf nr. 328. Zijn als bij wonder opnieuw opgedoken grafsteen zal worden ten toon gesteld op de binnenkoer van het Huis Defrancq in Wervik.
Deze keer geen gesneuvelde militair, maar een burgerslachtoffer. Nu precies honderd jaar geleden de door de Duitsers geïnstalleerde elektrische grensversperring operationeel was geworden, even uw aandacht voor één van de vele honderden slachtoffers van de 'Dodendraad'. Op 9 juli 1917 werd de 38-jarige Jozef Bax in Merksplas aan de draad 'doodgebliksemd'. Zijn lichaam vertoonde geen andere kwetsuren dan een lange, zwarte streep waar hij één van de draden had aangeraakt. Jef Bax was werkman bij de stadsdiensten in Turnhout en samen met zijn broer Jan actief als grensgids en smokkelaar voor de Britse militaire inlichtingendienst G.H.Q. De Turnhoutse kroniekschrijver Eugeen Waterschoot schreef hierover het volgende : 'De genaamde Backx, een treffelijke werkman onze stad, die zich ook bezig hield aan den dienst van geheim brievenverkeer naar Holland, werd Maandag 9 Juli, terwijl hij onder de draadversperring der grenzen wilde doorgeraken, door den electrischen draad doodgebliksemd. De duitsche patrouille vond bij het lijk verscheidene brieven, waar natuurlijk dadelijk in gesnuffeld werd met het gevolg dat verscheidene personen onzer stad op het spioenenbureel ontboden werden om ondervraagd te worden.' Deze vader van vijf minderjarige kinderen werd begraven op de - binnenkort 200 jaar oude - stedelijke begraafplaats van Turnhout aan de Kwakkelstraat waar zijn graf tot op de dag van vandaag terug te vinden is in het ereperk met slachtoffers van het oorlogsgeweld uit beide wereldoorlogen.
Nog een paar mooie foto's, onder meer van een smalspoorlijn en opslagplaats in het Bos van Houthulst, uit de fotoverzameling van een onderofficier van Pionier Bn. nr. 25. (Zie mijn blog van eergisteren)
Honderd jaar geleden verscheen in Bussum de gedichtenbundel 'De zware kroon - Gedichten in oorlogstijd' van René De Clercq (1877-1932). Deze germanist -; die al enige faam als dichter en schrijver had - was in de herfst van 1914 met zijn vrouw en zes kinderen voor het oorlogsgeweld naar het neutraal gebleven Nederland gevlucht. Deze 'romantische dichter in het oog van een wereldstorm' werd er leraar aan de Belgische School in Amsterdam en medewerker aan het bannelingendagblad 'De Vlaamsche Stem' (zie mijn blog van 11 juli ). In 'De zware kroon' keerde De Clercq zich fel tegen de Duitsers en betuigde hij zijn aanhankelijkheid aan België en de koning. Toen hij een jaar later zijn bekende bundel 'De Noodhoorn' uitbracht was van deze warme liefde voor vorst en land niets meer te bespeuren want een teleurgestelde en verbitterde De Clercq was inmiddels omwille van zijn uitgesproken Vlaamsgezinde standpunten gebroodroofd en de weg van het radicale activisme ingeslagen.
Vandaag breng ik u 'De Oogst' uit 'De zware kroon':
Aren rijpen, menschen rijpen / Naast den maaier stapt de dood.
Wee het kroost voor krijg geboren ! / Paarden trappelen door het koren / op den oogst volgt hongersnood.
Aren rijpen, menschen rijpen; / Dood zal halm en man omgrijpen.'
Vandaag een paar prachtige opnames uit het foto-album van een onderofficier van het Nassause Pionier Bataillon nr. 25. Dit was een van de twee Pruisische geniebataljons die tijdens WO I werden samengesteld in Hessen-Nassau. Deze eenheid is interessant omdat ze vooral in 1915 en 1916 op zowat elke plaats aan het front in West-Vlaanderen werd ingezet; van Diksmuide over Ieper tot Ploegsteert.
Bijna verstopt achter het huisnummer. 16 aan de Krieksstraat in Kemmel ligt de CWGC-begraafplaats 'Suffolk Cemetery'. Deze naar omvang kleine site - naar een ontwerp van J.R. Truelove - bevat de stoffelijke resten van 47 gesneuvelden uit het Verenigd Koninkrijk waarvan 8 ongeïdentificeerde. De eerste militair die hier een laatste rustplaats kreeg was Francis Thomas Schroder, een second Lieutenant in het 2e bataljon van het Suffolk Regiment die op 15 maart '15 was gesneuveld. In de maanden maart en april '15 werden hier 18 gesneuvelden van het voornoemde regiment begraven. Met uitzondering van een gesneuvelde die hier in november '17 werd bijgezet bleef deze site ongebruikt tot in oktober '18 toen de 38th Labour Group hier 28 militairen begroef die waren gesneuveld bij de verdediging van Kemmel tijdens het Duitse Lente-offensief in 1918. Deze begraafplaats dankt haar naam aan de eenheid die ze als oorspronkelijke regimentsbegraafplaats gebruikte maar bij de Britten stond ze tijdens de oorlog bekend als 'Cheapside Cemetery' naar de naam die de Kriekstraat had gekregen op de Britse stafkaarten. Voor heel wat TV-kijkers is 'Suffolk Cemetery' vast geen onbekende want ze komt een paar keer voor in de VRT-productie 'Eigen kweek', die voor een groot stuk in deze omgeving werd opgenomen. De Britse deserteur Private William Scotton, 4th Bn. Middlesex Rgt., werd op 3 februari '15 aan de Vierstraat terechtgesteld en vermoedelijk in de onmiddellijke omgeving begraven. Zijn graf is echter verloren gegaan en hij wordt vandaag de dag herdacht op de Menenpoort.
Het project 'Kempense Klaprozen' - zie mijn blog van 8 april - wint de Cultuurprijs van de Provincie Antwerpen. Bij deze onze welgemeende gelukwensen... De jury loofde het project voor zijn brede en diepe invulling. 'Het project stimuleert jongeren om aan wetenschappelijk onderzoek te doen en treedt wat betreft samenwerkingen ver buiten de grenzen van de eigen kern en de eigensector', aldus het juryrapport. Intussen raakte ook bekend dat de Erfgoedcel Noorderkempen meewerkt aan het project waardoor hopelijk tegen het einde van 2015 ook de gesneuvelde soldaten uit de Noorderkempen opnieuw een - virtueel - gezicht krijgen....
Vandaag precies 100 jaar geleden viel, amper een week nadat Lucien Maurits in Wortel-Kolonie was geëlektrocuteerd, opnieuw een dodelijk slachtoffer te betreuren. Vroeg in de ochtend, omstreeks 04.30 u. probeerde de 25-jarige Jules Desreumaux in de Kolonie de grens over te steken. Ook hij werd op slag gedood door elektrocutie. Diezelfde ochtend werd de veldwachter van Wortel opgevorderd om het lijk naar het kerkhof te brengen. Bij een onderzoek van de bezittingen van het slachtoffer kon alleen zijn naam en leeftijd worden vastgesteld. Naar aanleiding van dit tweede overlijden aan de elektrische grensversperring verscheen de volgende dag in 'De Gazet van Hoogstraten' volgend artikel in vetdruk: '
"ELEKTRISCHE HOOGSPANNING
LEVENSGEVAARLIJK! Het is aan de inwoners bekend dat sedert eenige weken
eene electrische hoogspanning is opgericht ter afsluiting van het grenszonegebied.
In weerwil van de herhaaldelijk gemaakte waarschuwingen heeft zich onlangs een
betreurenswaardig ongeluk voorgedaan. Een jongeman is, niettegenstaande de
waarschuwingen te dicht bij de draadheining gekomen, waarschijnlijk met de
bedoeling, deze te overklimmen, wat zijn dood ten gevolge had. In het belang
van iedereen wordt er nog eens op gewezen, dat elke toenadering aan de heining,
die onder electrische hoogspanning staat, levensgevaarlijk is. Elke aanraking,
zelfs die van menschen of dieren, die in de draden zijn blijven hangen, heeft
den dood ten gevolge. Om deze reden kan voor elk overklimmen niet genoeg
gewaarschuwd worden. Zelfs de proefneming eischt offers. Ook nieuwsgierigen
kunnen hiervan notie nemen. in elk geval zal het gebeurde ongeluk aan alle
volwassenen een les wezen maar inzonderheid voor ouders, geestelijken en
onderwijzers aanleiding geven hun kinderen en de jeugd met het groote gevaar
nadrukkelijk bekend te maken."
Op 9 oktober 1929 overleed in Hoogstraten Franciscus Joannes Loostermans. Op het doodsprentje van deze horlogemaker/juwelier en gemeenteraadslid stond het volgende te lezen: 'De gruwelijke oorlog ontnam aan vele ouders hun zoon. Ik verloor gedurende mijn ballingschap én vrouw én kinderen en keerde naar mijn geboorteplaats terug alleen en met ongeneesbaar harteleed.' In oktober 1914 vluchtte Frans Loostermans met zijn echtgenote Virginia Damen (°1868) en dochters Julia en Maria naar het neutraal gebleven Nederland. Het gezin Loostermans kreeg onderdak in het Noord-Brabantse Zevenbergschen Hoek, de geboorteplaats van Virginia Damen. Nog geen twee maanden na hun aankomst overleed op 11 januari 1915 hun 18-jarige dochter Maria. Op 30 maart '15 stierf mevrouw Loostermans - Damen en op 31 juli '15 overleed de 16- jarige dochter Julia Adriana... Op amper een half jaar tijd waren 3 vluchtelingen uit hetzelfde Hoogstraatse gezin overleden... Op 20 november '18 keerde Frans Loostermans terug naar zijn fraaie, maar nu lege woning annex winkel in neo-Vlaamse stijl die hij in 1902 aan de Vrijheid nr. 124-126 had laten bouwen...
Vandaag een foto (Klik voor een vergroting) van een kleine begraafplaats, wellicht ergens in een tuin. Volgens het opschrift aan de achterzijde van deze opname werd ze gemaakt in Diksmuide in de winter van 1916. Heeft iemand enig idee van de precieze locatie ?
Op 24 juli 1915 werd de 'Dodendraad', de elektrische grensversperring operationeel op het grondgebied van het kanton Hoogstraten. Twee dagen later viel al een eerste dodelijke slachtoffer te noteren, wellicht het eerste slachtoffer van deze versperring in ons land. Ondanks de waarschuwingen van een buurtbewoner zette de 19-jarige Lucien Maurits, een arbeider uit het Noord-Franse Valenciennes, 'ter streke de Kolonie, op den openbare weg' - zoals het Wortelse overlijdensregister stipuleerde - een zelfgemaakt laddertje van dennenhout tegen de draad.... Hij werd op het kerkhof van Wortel begraven maar zijn graf is daar in de loop der jaren verdwenen. Velen zouden hem in de loop van de oorlog in zijn noodlot volgen...
Gilbert Talbot had alles mee om het te maken in het leven: Als zoon van de Anglicaanse bisschop van Winchester behoorde een groot stuk van de Britse intelligentsia tot zijn kennissenkring. Oud-premier Balfour werd zijn politieke mentor terwijl de latere oorlogspremier David Lloyd George en kroonprins Edward vrienden van hem waren. Hij was één van de oprichters van de Jong-Conservatieven en wellicht was hem een briljante politieke carrière ten deel gevallen, was daar de Grote oorlog niet geweest. Bij het uitbreken van de oorlog was hij net op wereldreis vertrokken met zijn makker Geoffrey Colman. Slechts een paar uur na hun aankomst in Québec is hij al terug op weg naar huis om er dienst te nemen. Hij krijgt meteen na aankomst een aanstelling in de 7e Rifle Brigade waar zijn broer Neville op dat ogenblik dient als aalmoezenier. Op 19 mei '15 is zijn basisopleiding afgemaakt en trekt hij het Kanaal over richting Ieper waar hij een paar dagen later zijn vuurdoop krijgt. Op 30 juli - de ochtend van de infame vlammenwerper-aanval bij het Hoge - bevindt zijn eenheid zich net in rust in Vlamertinge, wanneer ze ingezet wordt bij de tegenaanval. Om 14.45 u. valt hij met zijn mannen, vanuit het nabijgelegen Zouave Wood de Duitsers in Zillebeke frontaal aan.Terwijl hij in het fel beschoten niemandsland probeert het prikkeldraad door te knippen wordt hij in de hals geschoten. Zijn trouwe oppasser, private Nash wordt verschillende keren getroffen terwijl hij de hevig bloedende Talbot probeert te verzorgen. Een paar tellen laten wordt Talbot geveld door een kogel in het hart en is hij op slag dood. In het heetst van de strijd bleek het onmogelijk om zijn lichaam te bergen. Twee dagen later probeert zijn broer het, maar hij bekoopt deze heikele missie bijna met zijn leven... Pas een week later konden de stoffelijke resten van Gilbert Talbot geborgen worden en werd hij begraven in Sanctuary Wood, waar hij vlak bij het Cross of Sacrifice een laatste rustplaats kreeg.
Zijn houten grafkruis dat sinds 1924 op zijn graf stond, werd in de jaren dertig overgebracht naar de zolderverdieping van Talbot House in Poperinge. Deze club waar Britse militairen tijdens de oorlog zonder onderscheid van rang en stand konden uitblazen na de ontberingen van het front, werd in december '15 opgericht door Neville Talbot en 'Philip Tubby' Clayton en werd vernoemd naar Neville's gesneuvelde broer die symbool stond voor de zwaar gedecimeerde 'Golden Generation' van beloftevolle jongemannen die tijdens de 'Great War' het hoogste offer brachten....
IN MEMORIAM - THOMAS KEITH HEDLEY RAE (1889 - 1915)
Voor de muur van Sanctury Wood Military Cemetery, staat uiterst links van de ingang een eenzaam Keltisch geïnspireerd grafmonument. Dit buitengewoon fraai uit hardsteen gekapte monument houdt de herinnering levend aan second lieutenant Keith Rae, C-Company, 8th. Rifle Brigade. Deze sociaal bewogen oud-student van Balliol College in Oxford was in 1913 aangesteld als leraar aan het Marlborough College in Wiltshire. Amper een jaar na zijn aanstelling brak de Eerste Wereldoorlog uit en zoamls veekl van zijn generatiegenoten meldde hij zich vrijwel meteen als vrijwilliger en kreeg een aanstelling als tweede luitenant in de 8th Rifle Brigade, een bataljon dat op dat ogenblik geformeerd werd in Aldershot Barracks. Midden mei '15 was zijn eenheid gereed om naar het front te worden gestuurd en vertrok hij naar de omgeving van het Frans-Vlaamse Kassel. Vanuit Kassel vertrok Rae met zijn mannen naar Ieper waar ze belast werden met de verdediging van de sector tussen Railway Wood en de noordzijde van de Meenseweg bij Hooge, op dat ogenblik één van de meest omstreden plaatsen aan het Westelijke front. Op 30 juli vielen de Duitsers, ondersteund door een speciaal hiervoor opgeleide vlammenwerpers-eenheid, uitgerekend de posities van de 8th Rifle Brigade aan (zie mijn vorige blog). De meeste mannen van C-company verdwenen in de kolkende vuurstroom. Keith Rae werd voor het laatst gezien op de borstwering van een loopgraaf bij de mijnkrater van Hooge; overdekt met brandwonden en fel bloedend, vuurde hij samen met zijn pelotons-sergeant op de aanstormende Duitsers. Hij werd niet meer teruggezien en zijn lichaam werd nooit teruggevonden.
Het monumentje - dat ook hulde brengt aan Rae's wapenbroeders die op die verschrikkelijke ochtend van 30 juli '15 het leven lieten - werd door de familie Rae op 15 mei 1921 ingehuldigd op de plaats waar hij voor het laatst was gezien. In 1966 liet baron de Vinck, de toenmalige eigenaar van het kasteeldomein het Hooge het grafkruis verplaatsen naar Sanctuary Wood waar het nu wordt verzorgd door de CWGC.
De erg door mij gewaardeerde Britse historica Lyn MacDonald gaf niet voor niets haar beklijvende boek '1915' de ondertitel 'The dead of innocence' - het verlies van de onschuld - mee... Nauwelijks was het effect van het inzetten van gifgas als oorlogswapen weggedeemsterd of opnieuw beleefde men in Vlaanderens velden een gruwelijke wereldprimeur. Op 19 juli '15 hadden de Britten bij het aan gort geschoten kasteel van Hooge een ondergrondse mijnlading laten exploderen onder de Duitse stellingen. De 36 meter brede en 6 meter diepe krater werd meteen bezet door de Britten. In de vroege ochtend van 30 juli kwam het Duitse antwoord. De Engelse luitenant Carey, 1st company van het 7th Bn. King's Royal Rifle Corps beschreef wat er gebeurde: 'Plotseling was er een sissend geluid en een heldere roze gloed boven de krater verlichtte het terrein. Toen ik opkeek zag ik 3 of 4 afzonderlijke vurige stralen, zoals een aantal krachtige brandweerslangen water, maar dan nu van vuur, over mijn eerste loopgraaf spuiten. hoe lang dit duurde is onmogelijk te zeggen, waarschijnlijk niet langer dan een minuut, maar het effect was zo angstaanjagend dar ik voor enige tijd niet in staat was behoorlijk te denken. Ongeveer 12 men van het 2e peloton was alles wat ik aan manschappen kon vinden. zij die oog in oog kwamen te staan met de aanvallers werden nooit meer gezien...' De Britse verdedigers van de krater bij het Hooge hadden geen schijn van kans gehad tegen de nieuwe Duitse vlammenwerpers. Op 26 februari man '15 had de Flammenwerfer-Abteilung Reddemann al bij het Franse plaatsje Malancourt geëxperimenteerd met vlammenwerpers, maar deze bleken moeilijk te hanteren en te primitief. Op een paar maanden tijd wisten ze niet alleen het wapen maar ook hun aanvalstechniek te perfectioneren met verwoestende gevolgen bij het Hooge. Het aanvallende Würtembergische Infanterie Regiment nr. 126 werd voorafgegaan door de speciaal opgeleide pioniers van de 9e cie. van het IIIe Garde-Pionier-Bataillon. Gewapend met 9 Grof en 11 Kleif-vlammenwerpers veroverden ze in een mum van tijd de stallingen van het Hooge. Terwijl de Duitse artillerie een erg accuraat trommelvuur legde op de verbindingsloopgraven tussen het Hooge en Zouave- en Santcuary Wood, werden de 8th Rifle Brigade en het 7th King's Royal Rifle Corps uit hun stellingen geveegd door het moordende vuur. Het 8th Rifle Brigade dat die rampzalige ochtend met 24 officieren en 745 onderofficieren en soldaten in de lijn was gebracht, verloor 19 officieren en 469 manschappen aan doden, gewonden en vermisten... De vlammenwerpers van de 9e cie van het IIIe Garde-Pionier-Bataillon kwamen ongedeerd uit de aanval... De spiraal van geweld die de Grote Oorlog was, was verder geëscaleerd...
Niet ver van de IJzertoren en de Dodengang, in Oud-Stuivekenskerke ligt de site Onze-Lieve-Vrouwehoekje. Deze plaats van herinnering wordt gedomineerd door de ruïne van de westtoren van de gotische Sint-Pieterskerk. Omstreeks 1866 gaf de toenmalige burgemeester van Stuivekenskerke aan dat de restauratie van dit godshuis te duur zou zijn om nog langer te kunnen worden verantwoord. In 1870 werd de kerk afgebroken en werd twee kilometer noordelijk van deze site een nieuwe parochiekerk opgericht. Alleen de westtoren bleef behouden en werd tussen 1898 en 1901 gerestaureerd. Tijdens de IJzerslag in oktober '14 vormde Oud-Stuivekenskerke de inzet van zware gevechten maar na de stabilisatie van de frontlijn lag het als een vooruitgeschoven stelling, de zgn. 'Grote Wacht Zuid' in de onder water gezette IJzerpolders. De ruïne van de door de Belgische genietroepen in brand gestoken kerktoren werd vooral bekend door de franciscaner monnik en oorlogsvrijwilliger Edouard Lekeux (1884-1962) die in de bijzonder nuttige ruïne een observatiepost bemande. Deze legendarische artilleriewaarnemer was bij het uitbreken van de oorlog novice bij de Minderbroeders en werd meteen na zijn melding als oorlogsvrijwilliger artillerieofficier. Daar waren zijn vroegere studies aan de Militaire School wellicht niet vreemd aan. Lekeux bleef vanaf december '14 meer dan 16 maanden in Oud- Stuivekens. Toen de trappen niet langer bruikbaar waren door de veelvuldige beschietingen kon hij toch nog door een zelf bedachte ladderconstructie zijn werk voortzetten. Tegen de herfst van '15 was deze post echter bijna onbemanbaar geworden door het accurate Duitse artillerievuur. Het geniebataljon van de Ie Legerdivisie construeerde daarom een stevige betonnen mitrailleurbunker tussen de muren van de torenruïne, die tot aan het Eindoffensief in september '18 permanent bemand bleef. In 1922 werd deze site officieel een 'Site de Guerre'. Drie jaar later werd in de onmiddellijke omgeving van de observatiepost op initiatief van pater Lekeux de kapel van Onze Lieve Vrouwe der Zege gebouwd. Bij deze kapel vinden we niet alleen één van de demarcatiepalen van de Touring Club, twee bunkers en de gedenkzuilen voor het 5e Regiment Lansiers en het 1e en 2e Bataljon Karabiniers-wielrijders terug maar ook 41 gedenkpalen die werden opgericht voor alle Belgische eenheden die betrokken waren bij de IJzerslag. In de kapel vinden we tal van persoonlijke memento's en herdenkingsplaatjes terug voor militairen die in deze omgeving sneuvelden. Deze ietwat vergeten oorlogssite in het met brede sloten doorkerfde polderlandschap is zeker een bezoekje waard, alleen jammer dat ze ontsierd wordt door een spuuglelijk houten observatieplatform dat boven op deze historische ruïne werd geconstrueerd...
Aansluitend op mijn bericht m.b.t. Onze-Lieve-Vrouwe-hoekje twee foto's uit de oude doos. Op de eerste opname zien we de torenruïne van Oud - Stuivekens. Een foto die wellicht in de nazomer van '15 werd gemaakt en waarop duidelijk de behoorlijk halsbrekende ladderconstructie zichtbaar is die door Lekeux werd gebruikt voor zijn artilleriewaarnemingen. De twee foto met de schildwacht, werd een paar honderd meter verder gemaakt bij 't Smiske en dateert wellicht uit de kille oorlogswinter van '16-'17.
IN MEMORIAM ADRIAAN (1895-1915) & CORNEEL (1886-1915) VAN GILS
Op minder dan een maand sneuvelden twee Meerlenaren, die toevallig nog dezelfde familienaam gemeen hadden. Op 21 mei '15 werd Adriaan Van Gils, korporaal in het 2e Linieregiment, bij een beschieting van Lizerne, zwaar gewond door granaatscherven. Hij werd meteen naar het hospitaal 'Cabour' in Adinkerke geëvacueerd waar men een forse granaatscherf uit zijn rechterlong verwijderde. Alhoewel de operatie slaagde, bezweek korporaal Van Gils op 5 juni '15 aan zijn verwondingen. Deze beroepsvrijwilliger, die kort voor het uitbreken van de oorlog in dienst was gegaan, werd aanvankelijk begraven op de BMB Adinkerke in graf nr. 668. Na de oorlog werden zijn stoffelijke resten gerepatrieerd naar Meerle waar ze werden bijgezet op het kerkhof bij het oorlogsmonument. Hij was een zoon van Frans Van Gils en Cornelia Maria Verschueren en een jongere broer van Albert Van Gils, die op 24 november '18 aan een hartaanval zou bezwijken in het krijgsgevangenenkamp Theessen.
Een maand eerder was hun dorpsgenoot Corneel Jozef Van Gils, soldaat in het 3e Linieregiment, gesneuveld in Reninge. C.J. Van Gils was op 1 augustus '14 gemobiliseerd en kreeg op 18 augustus zijn vuurdoop bij Grimde waar zijn regiment urenlang wist te weerstaan aan de aanstormende Duitsers. Na dit zware afweergevecht telde het 3e Linie nog slechts twee bataljons. Tijdens de verdediging van Antwerpen en vooral de IJzerslag werd deze eenheid verder gedecimeerd. De officiële regimentsgeschiedenis meldde hierover sec het volgende: ' De IJzerslag stelde het regiment op een zware proef: vreselijk gedund door de verliezen, de ziektes, het gebrek aan het noodzakelijke, boden de eenheden, dikwijls aangevoerd door onderofficieren, een bovenmenselijke inspanning...' Van Gils overleefde ook zonde kleerscheuren de extreem zware afweergevechten bij de brug van Steenstrate, na de Duitse doorbraak op 22 april '15, toen de Duitsers voor het eerst op grote schaal chloorgas hadden ingezet. Op 6 mei '15 sloeg een Duitse artilleriegranaat in op de schuur van de hoeve Vermeersch of Vandermeersch waar een paar pelotons van het 3e Linie in rust lagen na de inzet bij Steenstrate. Verschillende soldaten, waaronder Van Gils, werden op slag gedood door de shrapnelkogels. Hij werd oorspronkelijk bij de hoeve begraven maar na de oorlog herbegraven op de BMB van Westvleteren. Neel Van Gils was de enige zoon van Corneel van Gils en Dorothea Grauwmans.
Op 14 juni 1915 sneuvelde tijdens een gevechtspatrouille ter hoogte van Oud-Stuivekenskerke Joannes Baptist Ams, soldaat in de 9e compagnie, 3/1 van het 11e Linieregiment. Hij was op 8 november 1895 in Boom geboren als zoon van Joannes Baptist Ams en Maria Eugenia Peeters. Dit gezin verhuisde later naar Schelle, maar na het overlijden van de moeder vestigde de vader zich omstreeks 1912 met zijn kinderen in Merksplas-Kolonie. Hier meldde Joannes Ams zich in 1914 als oorlogsvrijwilliger. Na zijn basisopleiding was hij begin 1915 aan het IJzerfront beland. Hij kreeg een veldgraf tussen 'Ferme nr. 1' en de voorposten bij Oud-Stuivekenskerke. Na de oorlog kon zijn graf niet worden teruggevonden en staat deze gesneuvelde officieel als 'vermist' geregistreerd... Vreemd genoeg komt zijn naam ook niet voor op het monument voor de gesneuvelden van de Grote Oorlog in Merksplas...
