Het overlijdensbericht van Rosa Mores in de krant van 't weekend heeft mij getroffen. Ik heb haar in mijn kindertijd goed gekend. Wij zijn allebei geboren in hetzelfde dorp, we woonden in dezelfde wijk. Zij was weliswaar tien jaar ouder, komende maand zou zij éénennegentig geworden zijn. Onze wegen zijn al vroeg uit elkaar gegaan. In juli 1964 heb ik haar voor 't laatst gezien. Sinds die dag sta ik bij haar in het krijt. Lees maar wat ik daarover schrijf in mijn boek 'O jerum jerum jerum..." dat zich bevindt in de bib van de UGent.

______________________________________________________________________________________________________________________________________

Professor Debusscher, de neuro-psychiater, klein van gestalte, vrijgezel met buikje en snor, gaf les op een theatrale manier, een beetje in de stijl van Fautrez, maar met meer "show", niet zo natuurlijk en niet zo briljant als Fautrez. Hij liep over van woordspelingen die ik vaak niet snapte en die ik, als ik ze al snapte, meestal niet kon appreciëren. Maar eigenlijk heb ik het recht niet daarover te zeuren: ik heb hoop en al vier of vijf lessen van Debusscher bijgewoond.

Rosa Mores was overigens niet de enige van wie ik hulp heb gekregen in dat examenjaar. Luister maar… 

________________________________________________________________________________________________________________________

De professor dermatologie, of huidziekten, heette Piérard. Hij leek goed op de eerste minister Gaston Eyskens: hetzelfde voorkomen, dezelfde korte gestalte, dezelfde gestrengheid, dezelfde geldingsdrang. Hij was militair geweest, zei men, en pas getrouwd op latere leeftijd. Ik hield wel van het vak dermatologie. Toch vond ik een dermatologische diagnose stellen verre van gemakkelijk. Gelukkig dat Firmin er was, op 't examen!

Firmin was de bediende. Een nette man van vooraan in de zestig met keurig gekamde grijze haren, die wat voorovergebogen liep en altijd in witte doktersjas. Op de afdeling huidziekten bij professor Piérard knapte hij karweitjes op die men doorgaans aan een ongeschoolde arbeider toevertrouwt. Een van zijn taken was het opstellen en het bedienen van de apparatuur voor de projectie van de dia's die de professor in de les gebruikte. Patiënten halen of wegbrengen per brancard was eveneens werk voor Firmin. Zo herinner ik mij een patiënt die door Firmin naar de kliniek diende gebracht te worden. Hij had uitslag over een groot deel van zijn lichaam. De prof en zijn assistenten hadden het geval bestudeerd en waren na ruim een uur overleggen tot de conclusie gekomen dat de man leed aan psoriasis en dat de beste behandeling er in bestond hem in te smeren met cortisone-zalf onder een luchtafsluitend verband. De patiënt moest daarom gehospitaliseerd worden en dus werd Firmin erbij geroepen. Hij wierp één enkele blik op de patiënt en zei toen: "cortisone-zalf onder afsluitend verband zeker?" Diagnose stellen én therapeutisch beslissen, daar had Firmin amper een paar seconden voor nodig.

De professor zelf was de enige die nooit naar de mening van Firmin vroeg. Al de andere doktoren van de afdeling deden het wel, overtuigd als ze waren dat niemand beter een diagnose kon stellen dan hij, ook professor Piérard niet. En Firmin zelf, al liep hij zeker niet over van pretentie, was daar evenzeer van overtuigd. Hij vond dat trouwens niet meer dan de logica zelve, niets om hoog mee op te lopen. Was hij immers niet al meer dan veertig jaar op de afdeling, heel wat langer dus dan de prof, en wat al moeilijke gevallen had hij in die vele jaren al niet gezien? Achterlijk zou hij moeten zijn om het niet beter te kennen dan al die jonge huidspecialisten die nog maar een paar jaar in 't vak zaten.

Niet in het minst de studenten wisten de klinische blik van Firmin naar waarde te schatten. Op 't examen was hij onze grote toeverlaat. We kregen een patiënt met een huidziekte voorgeschoteld. Professor Piérard verlangde van ons dat we minutieus de symptomen beschreven en een aantal mogelijke diagnoses vooropstelden. Of we uiteindelijk tot de juiste conclusie kwamen deed er blijkbaar minder toe, als we maar een vlotte redenatie brachten. Het was evenwel zeer handig als je de precieze diagnose van tevoren kende. Wie zijn cursus geleerd had wist dan welke symptomen hij hóórde te zien en met welke andere ziekten een "differentiële diagnose" diende gesteld te worden. Alzo kwamen we dan "vlot redenerend" in de buurt van de uiteindelijke diagnose. Het was vaak beter de diagnose zélf niet uit te spreken - en dan zeker niet te vroeg! - want dat zou argwaan gewekt hebben. Een goede beschrijving van de aandoening en een behoorlijk ingeklede dermatologische differentiële diagnose volstonden ruimschoots.

De diagnose vooraf kennen was evenwel van goudwaarde. Met Firmin in de buurt was dat zó gepiept. We staken hem een briefje van twintig frank toe en Firmin benoemde de ziekte feilloos. Hij was voor ons een ijzersterk houvast. Ik herinner me dat ik een geval van "erythema exsudativum multiforme" voorgeschoteld kreeg. Zonder Firmin was ik er waarschijnlijk nooit opgekomen.

Het verhaal deed de ronde dat Firmin zich in die veertig jaar ooit één keer vergist zou hebben en dat hij die vergissing nooit heeft willen toegeven, maar niettemin de twintig frank toch heeft terugbetaald... Achteraf bekeken heb ik een sterk vermoeden dat professor Piérard op de hoogte was van de rol die zijn bediende speelde tijdens de examens en dat hij hem zijn bijverdienste van harte gunde.