|
(tweede van zeven brieven aan een vriend)
Beste Roger,
Het spijt
mij, beste vriend, dat ik je met mijn reisverhaal weeral opzadel met allerhande
kwel en kommer en slechts hier en daar een sprankeltje vrolijkheid. Al moet het
mij van het hart dat de verhalen die ik je bij deze wens voor te schotelen wel
degelijk in harmonie zijn met mijn sombere gemoedsgesteldheid van de laatste
dagen. Luister maar weer goed
Van onze
pleisterplaats naar de molen in Fontvieille is t hooguit een kwartiertje
rijden. De molen ligt op een met dennen begroeide heuvel.
Op de benedenverdieping is er een museumpje ingericht met hoofdzakelijk dingen die verwijzen naar verhalen uit de Brieven uit mijn Molen. Een romantisch-nostalgisch gevoel grijpt je zachtjes naar de keel en je stelt je even voor dat jezelf de schrijver bent die vanuit de door zon overgoten molen in deze idyllische omgeving je diepste zieleroerselen aan het papier prijsgeeft. Tot een koele kikker je met de neus op de realiteit drukt: deze molen heeft nooit aan Daudet toebehoord, is nooit door hem bewoond geweest en hij heeft hier nooit ook maar één brief geschreven. Moeten we dan besluiten dat het Voorwoord waarmee het boek begint, één grote leugen is? Het is het koopcontract waarbij de heer Gerard Mitiflo, echtgenoot van Vivette Cornille, een windmolen verkoopt aan Alphonse Daudet, ten overstaan van meester Honoré Grapazi, notaris met standplaats te Pampérigouste. Een leugen? In geen geval. Daudet legt ons uit in zijn boek Tartarin de Tarascon dat de mensen van de Provence niet liegen. Het is de zon van de Provence die de grote leugenaar is, de soleil du Midi, die overdrijft, die vervormt
Onze realist gaat nog verder: Daudet heeft zelfs nooit in Fontvieille gewoond. Hooguit is hij er enkele keren te gast geweest bij zijn neef die op een soort kasteel woonde. Dat kasteel, le Château Montauban, bevindt zich op een boogscheut van het dorpscentrum en is te bezichtigen.
En de genadeslag probeert de realist ons te geven met de bewering dat alle Brieven uit mijn Molen geschreven zijn in Parijs, waar Daudet al die tijd gewoond heeft. En dan worden we nog met andere feiten om de oren geslagen. Ten tijde van Daudet stond het hier vol windmolens en het is niet eens zeker of het wel déze molen is waarop de schrijver zijn oog had laten vallen. En als het al deze was, dan is het zeker niet de oorspronkelijke, want deze werd minstens twee keer door brand vernield en weder opgebouwd. Om moedeloos van te worden
Maar moedeloosheid is aan ons niet besteed. Gesteld dat dit niet de authentieke molen zou zijn, dan is het toch zeker de molen van baas Cornille, in acht genomen dat de medeverkoopster van de molen, zoals blijkt uit de akte, Vivette Cornille is. Laat dat nu exact de naam zijn van de kleindochter van de molenaar Cornille. Luister maar hoe het de molenaar vergaan is in het verhaal Het geheim van baas Cornille.
Eens waren de heuvels in de streek bedekt met windmolens en alom zag men ezeltjes beladen met zakken naar de molens trekken en weer de heuvels afdalen. Een gelukkige en vrolijke tijd voor iedereen en voor de molenaars in het bijzonder. Maar op een dag kwamen grote heren uit Parijs een stoommaalderij vestigen aan de grote weg en de mensen brachten hun koren nu naar die meelfabrieken. De windmolens hadden niets meer te doen en ze werden gesloopt
op één na: de molen van baas Cornille. Hij sloot zich op in zijn molen en leefde daar als een kluizenaar, eenzaam met zijn kat en zijn ezeltje, zonder inkomsten, want niemand bracht nog graan naar de molen.
Merkwaardig genoeg draaiden de wieken van zijn molen nog als voorheen en iedere avond zag men de oude molenaar op de wegen, met zijn ezeltje dat volgeladen was met grote zakken meel. Hoe baas Cornille het klaarspeelde was een raadsel voor iedereen, want de deur van de molen bleef voor iedereen gesloten, ook voor zijn kleindochter Vivette, wiens ouders overleden waren en die zich overal verhuurde op de mas voor de oogst of de olijvenpluk. Op een dag echter waren Vivette en haar vriendje erin geslaagd via een ladder de molen binnen te dringen. Wat zij daar zagen waren geen zakken koren of meel, enkel een viertal zakken met zand, steengruis en kalk. Daarmee trok baas Cornille dus s avonds langs de wegen om te doen alsof er nog meel gemalen werd en om de eer van de molen te redden. De kinderen waren ontroerd en evenzeer de vader van Vivettes vriendje toen dit hem ter ore kwam. Deze vertelde het aan al zijn buren en hij maande hen aan voortaan weer hun graan naar Cornilles molen te brengen. De oude baas, die gemerkt had dat zijn geheim ontdekt was, zat te wenen op een zak kalk, vóór de deur van zijn onteerde molen, toen hij ze van alle kanten zag komen, ezeltjes volbeladen met zakken graan, écht graan. Hij stortte nu tranen van geluk. Tot aan zijn dood zijn de mensen koren blijven brengen naar zijn molen. Met baas Cornille viel toen de laatste windmolen in de streek stil. Voor altijd.
De dorpskern van Fontvieille is ongeveer twee kilometer van de molen verwijderd. Daar staat een borstbeeld van Alphonse Daudet.
Langs de weg van de molen naar het dorp zag ik een onbeduidende stille mas, die mij ongetwijfeld niet eens was opgevallen indien ik de nacht tevoren het verhaal van Het meisje uit Arles niet had gelezen. Het verhaal begint als volgt (de vertaling is van Adema van Scheltema) : Als je vanuit mijn molen afdaalt naar het dorp, kom je langs een mas die vlak bij een weg gebouwd is
Waarom trof dat huis me? Waarom beklemde die gesloten poort me zo? Ik zou het niet hebben kunnen zeggen en toch kreeg ik de rillingen van dat huis. Er hing een te diepe stilte omheen
.
Op een dag vernam de auteur van één van de knechten dat er zich rond deze mas een drama had afgespeeld. Een diep treurig verhaal. Hier woonde een knappe jonge boerenzoon, Jan. Hij was smoorverliefd geworden op een meisje dat hij ontmoet had in Arles. Hij wilde te allen prijze met haar trouwen. Zijn ouders en het meisje zelf stemden in met een huwelijk. Tot bekend raakte dat de Arlésienne in feite een meisje van lichte zeden was en dus geen partij voor Jan. Van die dag af voelde hij minachting voor haar, hij trok zich terug, was zwijgzaam, hij sprak niet meer over het meisje uit Arles, en toch
hij hield nog van haar! Zijn ouders zagen zijn verdriet en het verontrustte hen zeer. En Jan zag hoe zijn ouders bekommerd waren. Ten einde hen gerust te stellen deed hij zich geweld aan om op het feest van Sint-Eloïsius een vrolijke indruk te maken. Hij vroeg zelfs menigeen ten dans en dat maakte zijn moeder dolgelukkig omdat ze dacht dat haar zoon genezen was. Niets was minder waar
De volgende dag, zeer vroeg in de morgen, begaf de jongen zich naar de zolder ik hou te veel van haar, zei hij hij opende het raam en stortte zich te pletter op de tegels van het hof. Waaruit de schrijver besluit dat de minachting de liefde niet kan vernietigen. En sinds die dag is er droefheid en stilte op deze mas.
|
