Vandaag, 15 juli 2015, is het exact vijftig jaar geleden dat bovenstaande foto werd genomen, in de aula van de Gentse universiteit, ter gelegenheid van de plechtige uitreiking van het diploma van doctor in de genees-, heel- en verloskunde aan één vrouwelijke en drieënvijftig afgestudeerden (alleen Api, zaliger, ontbreekt op de foto). Op de voorste twee rijen staan een aantal professoren ze staan er bijlange niet allemaal die hun best hebben gedaan, de ene al wat meer dan de andere, om hun pupillen de kennis van de edele geneeskunst bij te brengen. De foto, met de namen van de professoren, prijkt op pagina 163 van het boek O jerum jerum jerum
(mijn memoires) waarnaar ik in de loop van dit verhaal meermaals zal verwijzen (*).
Heden ten dage zijn twee van de drie afgestudeerden in de geneeskunde van het vrouwelijk geslacht. In 1965 was dat dus één op de vierenvijftig
Die ene, Claudine, lijkt mij vrij gelukkig te zijn met haar diploma. Ikzelf sta er minder vrolijk op (ik sta aan de linker hand van Claudine, d.i. rechts van haar op de foto). De laatste jaren had ik mij steeds vaker afgevraagd of ik wel de juiste studierichting had gekozen. Op pag. 133: Ik was nog lang niet afgestudeerd maar ik wist toen al dat ik de verkeerde studiekeuze had gemaakt. En op pag. 45: Dat ik
heb nagelaten beschouw ik als een van de twee grootste fouten die ik in mijn leven heb begaan. De tweede zou weldra volgen: ik ging geneeskunde studeren
. De geneeskunde studies hadden we maar weinig kunnen boeien, ik had volop van het studentenleven genoten en maar weinig tijd had ik doorgebracht in de auditoria en met de studie, wat niet wegneemt dat ik telkenjare geslaagd was in de eerste zittijd, zij het vaak op het nippertje. Hoe gaarne had ik dit diploma verwisseld voor dat van licentiaat in de wiskunde, een vak waarin ik op de middelbare school zo sterk had uitgeblonken. Ik zou leraar wiskunde geworden zijn. Met mijn doktersdiploma kon ik een huisartsenpraktijk beginnen, maar het werd mij al snel duidelijk dat ik voor dat beroep niet in de wieg gelegd was. In Nederland vond ik een goedbetaalde baan als assistent in een groot universitair ziekenhuis alwaar ik mij kon bekwamen in de keel-, neus- en oorheelkunde (cf. pag. 169-173). Na vier jaar behaalde ik daar het getuigschrift van specialist. Het zijn de enige echt gelukkige jaren geweest in mijn doktersloopbaan. Ik had toch weer zin gekregen in het medisch beroep en mijn leermeesters waren dermate tevreden over mij dat mij aangeboden werd deel uit te maken van de medische staf van de universiteit en dus zelf te mogen instaan voor de opleiding van jonge keel-neus-oorartsen. Ik heb toen helaas nogmaals een verkeerde keuze gemaakt, gedreven als ik was door het heimwee naar mijn geboortestreek. Een paar passages uit mijn memoires mogen duidelijk maken hoe het mij verder vergaan is:
(pag. 174-175)
Ik begon mijn "keel-neus-oren praktijk" in Kortrijk in samenwerking met ene dokter Vanzwam. Van de twee mensen die ik in mijn leven een kwaad hart heb toegedragen, was hij er één van, al hebben we, voor zover ik weet, nooit echt ruzie gehad. Ik was senior seniorum geweest, reserve-officier in 't Belgisch leger en veelbelovend assistent in een van de grootste keel-neus-oorklinieken van West-Europa, maar op gebied van "zaken doen" was ik nog een kind. Vandamme legde mij een contract voor waarbij ik in 't begin een klein deeltje kreeg van ons beider gezamenlijk inkomen. Na enkele jaren zou ik dan de helft krijgen
tot Vanzwam met pensioen ging. Kon ik weten dat hij, die toen achtenvijftig was, tot zijn vierenzeventigste de helft van het ereloon, dat de laatste jaren nog uitsluitend door mij werd ingebracht, zou binnenrijven? In het contract stond verder dat ik moest instaan voor ál de wachtdiensten tijdens het week-end. Als ik met vakantie was mopperde Vanzwam omdat hij wachtdienst moest doen. Nam ik al eens te lang vakantie naar zijn zin, dan zei hij: " Als ge maar niet denkt dat ík voor u zal werken!" Ik zat met handen en voeten aan Vanzwam vast. Hij was daarenboven voorzitter van de Medische Raad van het ziekenhuis en dat is hij gebleven tot bij zijn afscheid op vierenzeventigjarige leeftijd. Ik wist maar al te goed dat protesteren en aandringen op een herziening van het contract geen enkele zin had: ik zou met mijn hoofd tegen de muur gelopen zijn. In ons democratisch land geldt immers het recht van de sterkste. En sterk was ik allesbehalve, ik was zwak en onmondig, vooral zwak, uitermate zwak. Waarom ik mij zó liet doen? Om dezelfde reden denk ik als waarom ik Marc Voet in mijn mond liet spuwen toen ik naar de nonnekensschool liep in Grijsloke. Om diezelfde reden zal het ook geweest zijn dat ik in de kostschool van Oostende mijn eten liet afpakken. Tegen Vanzwam had ik maar één enkel verweer: als híj niet voor mij wilde werken, dan ík ook niet voor hém! Ik hoefde dus enkel maar te vermijden dat ik véél patiënten zou krijgen
Daartoe heb ik gedurende mijn hele carrière de methode van de "creatieve irrelevante incompetentie" toegepast, zoals ik geleerd had in het boek van Laurence J. Peter, over Peters principe, en waarover ik later zelf zou schrijven in mijn tweede boek over Grijsloke, "De mens
een loopdier".
(en pag. 178)
Ik had de meest verfijnde technieken van de esthetische neuschirurgie onder de knie en de microscopische oorchirurgie kende zo goed als geen geheimen voor mij. Toch had ik de eerste jaren in Kortrijk nauwelijks patiënten. Na een jaar of drie lag mijn hele technische bagage in duigen. In dertig jaar praktijk als keel-neus-oorarts heb ik minder esthetische neusoperaties en functionele ooroperaties verricht dan in mijn laatste jaar als assistent aan het universitair ziekenhuis in Rotterdam..
Hoe vaak heb ik uit de mond van mijn huisgenoten en familie niet moeten horen dat ik zo goed als niets uit mijn diplomas gehaald heb! Dat ik net als in mijn studentenjaren het grootste deel van mijn tijd aan hobbys besteed heb. Dat ik al mijn verworven kennis niet benut heb en verloren heb laten gaan. Ach, misschien is het wel beter zo. Gaat niet ieders kennis verloren met het verstrijken der jaren en met de dood? Waar is de kennis van al die professoren naartoe, van die hooggeleerde heren op de foto waar ik zo naar opkeek? Prof. Sebruyns (pag. 56-57), prof. Thierry en prof. Vandekerckhove (pag. 133-134), prof. Devleeschouwer (pag. 150-151), prof. Deschaepdrijver (pag. 151), prof. Emiel Derom (pag. 151-152), prof. Regniers en prof. Remouchamps (pag. 153-156), prof. Defoort (pag. 156-157), prof. Piérard (pag. 157-159), prof. François (pag. 159-160), prof. Debusschere (pag. 161), en verder in één adem de professoren Bouckaert, Leusen, Vanvaerenbergh, Vandevelde, Eeman, Hooft (pag. 162). Alleen Thierry is, voor zover mij bekend, nog in leven. Hij moet rond de negentig zijn. Van de anderen zal hooguit hun gebeente nog over zijn
En die vierenvijftig doktoren van de lichting 65? Er zaten heel wat bollebozen tussen: een stuk of tien hebben het gebracht tot professor, één zelfs tot professor aan één van de meest gerenommeerde universiteiten van Amerika. Een aantal onder hen zijn ook al vertrokken naar de eeuwige jachtvelden. Het heengaan van mijn goede vriend Raymond Creus, vorig jaar (cf. www.bloggen.be/pierpont/archief.php?ID=2562082), heb ik nog steeds niet helemaal verwerkt: het is zo plots en ze onverwacht gegaan, we hebben samen zoveel lief en leed gedeeld (pag. 130-131), méér dan vijftig jaar geleden, en we waren vrienden gebleven (cf. www. bloggen.be/kris/archief.php?ID164).
En het felbegeerde diploma waar het, exact vijftig jaar geleden om te doen was? Ik heb het opgediept uit de oude kast waar het al die tijd opgeborgen heeft gezeten. Perkament! Met zachtheid te behandelen. Er zijn reeds een paar scheuren in. 't Is eigenlijk niets meer waard. Net zo min als dat brein van mij waar ooit zoveel wetenschap werd ingepompt. Net zo min als mijn hele ik: niets meer waard, ballast voor de maatschappij... Toch zou 't een troost zijn als ik nog even verder zou mogen leven in de overtuiging dat het stuk perkament door mijn nageslacht nog een tijdje in ere wordt gehouden en dat er ooit nog iemand moge wezen - het weze de geringste onder de zon - die bij 't aanschouwen ervan beseft: hiervoor heeft hij dit gedaan, hieraan heeft hij zeven jaar van zijn jeugdig leven geofferd: de zeven gelukkigste jaren...
