Eén van de bekendste gedichten van Hedd Wyn was ongetwijfeld Rhyfel of
De Oorlog. Hier een sublieme versie
gebracht door Côr y Gleision, het
Cardiff Blues Choir in een compositie van de hand van dirigent Richard Vaughan.
Klik op onderstaande link:
Gwae fi fy
myw mewn oes mor ddreng,
A Duw ar drai ar orwel pell;
O'i ôl mae dyn, yn deyrn a gwreng,
Yn codi ei awdurdod hell.
Pan deimlodd fyned ymaith Dduw
Cyfododd gledd i ladd ei frawd;
Mae sŵn yr ymladd ar ein clyw,
A'i gysgod ar fythynnod tlawd.
Mae'r hen delynau genid gynt
Ynghrog ar gangau'r helyg draw,
A gwaedd y bechgyn lond y gwynt,
A'u gwaed yn gymysg efo'r glaw.
WAR
Woe is me that I live in an age so perverse,
And God at ebb on a distant horizon;
After him, man, the lord and commoner,
Raising his ugly authority.
When he felt God going away
He raised a sword to kill his brother;
The sound of fighting is on our ear,
And its shadow on poor cottages.
The old harps that were played before are
Suspended on the branches of yonder willows,
And the cries of the boys filled the wind,
And their blood mixed with the rain.
KIJKTIP - A POET'S REBELLION: LEDWIDGE & 1916 RISING
Het staat buiten kijf dat Francis Ledwidge een overtuigde Ierse nationalist was. Ledwidge, die al voor de oorlog enige bekendheid genoot als dichter, stichtte samen met zijn broer in 1913 in hun geboorteplaats Slaine een afdeling van de nationalistische IrishVolunteers, een para-militaire organisatie die de tegenhanger was van de loyalistische Ulster Volunteers. Deze laatste, pro-Britse militie wou zich desnoods gewapenderhand tegen het invoeren van zelfbestuur voor Ierland verzetten. Bij het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog kwam het tot een open breuk binnen de Irish Volunteers, waarbij de volgelingen van de gematigde Ierse nationalistische politicus John Redmond als vrijwilligers dienst namen in het Britse leger in de hoop het door de Britse regering beloofde zelfbestuur voor Ierland te bekomen, terwijl de radicale vleugel - waartoe Ledwidge behoorde - ervan uitging dat de 'moeilijkheden van Engeland, nieuwe mogelijkheden voor Ierland' boden. Vreemd genoeg zou ook Ledwidge kort daarna een Brits uniform aantrekken en dienstnemen in de rangen van de Royal Inniskillen Fusiliers. Het blijft raden naar zijn motieven voor deze ommezwaai maar de meeste Ledwidge-kenners gaan er nu vanuit dat hij zich wellicht uit liefdesverdriet had geëngageerd om naar het front te trekken...
Ledwidge kreeg zijn vuurdoop in april '15, in de hel van Gallipoli, waar een geallieerde landing op de Turkse kust uitliep op een bloederig fiasco. Daarna werd hij in Servië ingezet. Toen ook hier de geallieerde troepen moesten wijken, werd hij ernstig ziek en aangetast door artritis naar Engeland geëvacueerd. Terwijl hij in Manchester in een hospitaal lag, brak in Dublin de republikeinse Paasopstand uit en vernam hij hoe zijn goede vriend, de dichter Thomas MacDonagh, als één van de prominente IRA-leiders, door de Britten standrechtelijk was terechtgesteld. Ledwidges ontroerende 'Lament for Thomas MacDonaghr' wordt tot op de dag van vandaag als één van zijn beste gedichten beschouwd. De bloederige onderdrukking van de Paasopstand en de daarop volgende golf van blinde repressie sloegen de laatste illusies van Ledwidge aan scherven.
In het volgende filmpje van de UCD School of Histoty en Archives duidt Dr. Lucy Collins op een bevattelijke manier de enorme impact die de Paasopstand had op Ledwidge:
In het raam van de herdenkingen rond Francis Ledwidge die op 31 juli '17 bij Pilkem sneuvelde deze boeiende uiteenzetting door Dr. Lucy Collins van University College Dublin over de betekenis van Ledwidge als oorlogsdichter. Ze plaatst zijn werk niet alleen binnen het bredere raamwerk van de Grote Oorlog en verduidelijkt welke invloed dit conflict op zijn werk had maar maakt ook duidelijk welke grote verschillen er waren tussen zijn werk en bv. de gedichten van Britse collega's als Wilfred Owen of Siegfried Sassoon. Morgen breng ik een tweede interview met Dr. Collins waarin ze de immense invloed van de Ierse republikeinse Paasopstand op Ledwidge verduidelijkt... Beide interviews werden geproduceerd door de UCD School of History and Archives in samenwerking met Century Ireland.
Deze week staat mijn blog, zoals u wellicht wel gemerkt
hebt, grotendeels in het teken van het
sneuvelen van Francis Ledwige en Hedd Wyn. Maar er was nog een andere literaire
grootheid nauw verbonden aan wat er nu precies een eeuw geleden op het slagveld
tussen Boezinge en Langemark gebeurde, namelijk de Duitse schrijver en essayist
Ernst Jünger. Deze jonge officier in het Hannoverse Fusilierregiment nr. 73
kende in de hete zomer van 1917 zijn enige inzet in Vlaanderen tijdens de zgn. Flandernslacht, de Derde Slag om Ieper. De
volgende dagen publiceer ik op mijnblog
een aantal bijdragen om zijn inzet in die periode te duiden Hier volgt alvast
de inleidende tekst.
Koekuit, 1
augustus 1917: Na een week van erg zware afweergevechten tussen de hoogte van
Pilkem en Langemark marcheerden s ochtends, door de gietende regen, de schamele
restanten van twee bataljons van het Hannoverse Fuselierregiment nr. 73 naar
hun verzamelpunt. Op de achtergrond het onophoudelijke gedonder van de artillerie.
Aan weerszijden van de baan, zo noteerde de van kop tot teen bemodderde jonge
officier die hen aanvoerde, lagen ontelbare paarden met verschrikkelijke
wonden, af en toe ook mensen. Naast een paar aan gort geschoten karren telde
de jonge officier niet minder 12 paardenkadavers. Toen de uitgeputte militairen
ergens op een weide voor het appel verzamelden bleek voor het eerst hoe hoog de
verliezen in het regiment de laatste dagen waren opgelopen. De jonge officier
kon niet anders dan de rekening maken: de twee bataljonscommandanten en de
meeste compagniecommandanten waren uitgeschakeld. In feite schoten er nog
slechts 2 of 3 officieren over. En dan werd er nog wijselijk gezwegen over de
verliezen aan mannen...
De jonge officier die de onthutsende balans van één week
strijd in Vlaanderen had gemaakt was de 22-jarige Leutnant Ernst Jünger. Weinig
veteranen hebben indringender de Grote Oorlog en hun persoonlijke ervaringen in
de strijd beschreven dan hij. Zijn literaire erfenis blijft weliswaar tot op de
dag van vandaag omstreden, maar ook uitzonderlijk. En dat heeft niet alleen met
zijn unieke persoonlijkheid of schrijfstijl te maken. Er zijn immers maar
weinig schrijvers wier leven en werk een eeuw overspannen.
In de jaren tussen 1920 en 1932 vloeide - bijna met de cadans
van het hem ooit zo vertrouwde dodelijke trommelvuur - het ene boek na het
andere uit de pen van Jünger. Zijn opgemerkte literaire debuut, het
autobiografisch In Stahlgewittern: Aus
dem Tagebuch eines Stosstruppführers (1920) zou met Remarques Im Westen nichts Neues (1929) het meest
bekende Duitstalige oorlogsboek worden. Ernst Jünger was zonder twijfel de
tegenpool van Erich Remarque, wiens militante anti-militairisme haaks stond op
Jüngers verheerlijking of beter esthetisering van de moderne, totale oorlog.
Oorlog was voor Jünger extase. Zin of onzin ervan gingen aan hem voorbij. Het
doel was de oorlog zélf.
In het essay Der
Kampf als inneres erlebnis (1922) theoretiseerde Jünger voor het eerst
over zijn oorlogsbelevenissen. In 1923 verscheen Stürm,
als vervolgverhaal in de Hannoverschen
Kurier. Twee jaar later verschenen Das
Wäldchen 125: Eine Chronik aus den Grabenkämpfen 1918 en Feuer und Blut, gevolgd door Die Unvergessenen (1928). In 1930
rolden Feuer und Bewegung, Das Antlitz des Weltkrieges: Fronterlebnisse
deutscher Soldaten en Krieg und
Kriegervan de persen. De basis voor de meeste van deze
werken lag in Jüngers oorlogsdagboeken. Hierin beschreef hij zijn leven in de
loopgrachten. Zakelijk en bijna zonder emotie. Het alledaagse, banale leven,
gekleurd door de regen, luizen of dodelijke verveling van de frontsoldaat was
het raamwerk waaraan deze geschriften, vaak niet meer dan notas, werden
opgehangen. Zelfs het doden werd uiteindelijk banaal. En toch zien we hoe
Jünger twee jaar na de wapenstilstand er zichtbaar mee worstelde om het rauwe
sterven op het slagveld en de talloze gesneuvelden zin te geven. Een verloren
oorlog was al ondraaglijk genoeg - een verloren lotsbestemming en een verloren
leven was voor Jünger gewoonweg ondenkbaar Het resultaat van deze worsteling met
zichzelf was In Stahlgewittern te
lezen en zelfs voor buitenstaanders voelbaar. Vanaf dat ogenblik zou het zin-geven
de constante in zijn werk worden
Jünger was een kind van zijn tijd en niet voor niets was
Friedrich Nietzsche een van zijn lievelingsfilosofen en diens Geburt der Tragödie (1871) een van zijn
lievelingsboeken. Ervaringen - hoe gruwelijk ze ook mochten zijn - primeerden
op een rationele wereldbeschouwing. In Jüngers wereldbeeld moest men, om te
kunnen leven, gevaarlijk leven. Deze idee liep als een rode draad door zijn
essay Das abenteuerliche Herz
(1929). Wie sterk wil zijn moest, volgens Jünger, risicos durven nemen en
offers durven brengen. De actie, roes en glorie van de oorlog leidden naar de
Weg van de Krijger; de verheffing van het individu boven zichzelf. Dit was de
reden waarom Jünger zonder enig voorbehoud de oorlog omarmde. Maar tegelijkertijd
observeerde hij de dood op het slagveld met dezelfde afstandelijkheid waarmee
hij zijn collectie opgezette kevers bekeek. Contradictorisch en controversieel
zijn dan ook de sleutelwoorden waarmee volgens mij zijn werk en leven kunnen
samengevat worden.
De oorlog, een eindeloze spiraal van dood en geweld
waarin de krijger levens nam opdat het zijne niet genomen zou worden, zette
Jünger aan het denken over de kern, het wezen van het menselijke bestaan. Hij
kwam tot de overtuiging dat de oorlog de mens een kans bood zich opnieuw de
wereld toe te eigenen. Een wereld waarvan men door de industriële revolutie op
het einde van de negentiende eeuw vervreemd was geraakt: Er was geen Natuur meer, geen Kunst, geen Grote Lijnen, zelfs geen Stijl
meer; alles wat men zo benoemde was verkrampt en zelfbedrog. Sinds de komst van
de machines was alles door de zwiepende vliegwielen vlak geslepen. Als een
razende koorts had de mechanisering de Europese mensen in een dorre woestenij
verandert. Het leven bood zich - voor wie het grijpen wou - door de
uitzonderlijke oorlogsomstandigheden in zijn meest extreme vormen aan. Contradictioneler
kan bijna niet: Jünger vierde het leven op de dansvloer van de dood die het
slagveld was
De oorlog had bovendien schoon schip gemaakt en onverbiddelijk
de negentiende eeuw met zijn kleinburgerlijke moraal en illusies aan flarden
geschoten. Iets waar de jonge, rebelse Jünger zeker niet rouwig om was. De
brute aanblik van het demonische oorlogsgeweld ontdeed volgens de jonge
frontofficier het menselijk denken van de leugens en waandenkbeelden en veroorzaakte
zo een schok, een reinigende catharsis die de mens niet alleen tot nieuwe
inzichten maar ook tot een nieuw evenwicht kon brengen.
De inzichten die Jünger uit zijn oorlogservaringen heeft
gepuurd, maar ook zijn onnavolgbare schrijfstijl deden hem een bijzondere
plaats bekleden in de wereldliteratuur. Plaats die, in tegenstelling tot wij
hijzelf poneerde, niet als een verloren voorpost kan worden beschouwd. Jünger
wist immers een unieke maar ook bijzonder controversiële stempel op zijn tijd
te drukken. Verachting en verering zijn hem ten deel gevallen. Hij verwierf
niet alleen als een van de jongste officieren ooit het Pour le Mérite, Duitslands hoogste militaire onderscheiding, maar
ook de Goethe- en Schillerprijzen voor literatuur wat niet belette dat het
politiek correcte gedeelte van de literaire wereld hem uitspuwde. Hij was een
officier van de bezettingsmacht in het Frankrijk van 1940 tot 1944 maar kreeg
wel na de oorlog het ereburgerschap van Montpellier en straatnamen in
Guillemont en Cambrai. Op de Franco-Duitse verzoeningsplechtigheid in Verdun in
september 1984 werd hij als gastspreker uitgenodigd door de Franse president.
Mitterand en de Duitse bondskanselier Kohl bezocht hem thuis ter gelegenheid
van zijn honderdste verjaardag. Zij
traden daarbij in de voetsporen van gerenommeerde schrijvers als Alberto
Moravia en Jorge Louis Borges, maar Jean Paul Sartre haatte Jünger
Met deze kleine studie die ik in de loop van de volgende
dagen in stukken publiceer wil ik Jünger noch verheerlijken noch zwartmaken.
Hij heeft geen behoefte aan het eerste noch verdient hij het tweede. Ik heb
alleen geprobeerd Jünger in zijn historisch kader te zetten in de hoop zo tot
een beter inzicht te komen in leven en werk van een man die véél meer was dan
een met dynamiet spelende landsknecht. Ik heb mij daarbij bewust beperkt tot
die paar weken waarin Jünger aan het front in Vlaanderen is geweest. Niet
alleen omdat hieromtrent relatief weinig werd gepubliceerd maar ook omdat deze
periode hoe kort ze ook is geweest onuitwisbare sporen in het werk en leven
van Ernst Jünger heeft nagelaten .
In mijn vorige blog heb ik uitgebreid stilgestaan bij het gegeven dat 100 jaar geleden de Welshe dichter Hedd Wyn bij Pilkem sneuvelde. Hierbij maakte ik melding van het feit dat de zetel die hem in 1917 postuum werd toegekend als eerste prijs voor de dichtwedstrijd op de nationale Eisteddfod was vervaardigd door de Vlaming Eugeen Vanfleteren. Deze getalenteerde beeldsnijder had voor het uitbreken van de Grote Oorlog een klein meubelatelier in de buurt van de Nekkerspoel in Mechelen. Bij de beschieting van de Dijlestad op 27 september 1914 koos hij het zekere voor het onzekere en vluchtte hij naar Engeland. Na een kort oponthoud in de buurt van Londen en later Liverpool vestigde hij zich in de zomer van 1915 in Birkenhead aan de Mersey waar hij kort na zijn aankomst opnieuw aan de slag kon als meubelmaker. Wellicht verwierf hij daar al vrij snel een goede reputatie als vakkundige ambachtsman want in november -december 1916 kreeg hij van de welgestelde aannemer David Evans de eervolle opdracht om de Gadair, de traditionele zetel voor de winnaar van de Eisteddfod te vervaardigen. Het resultaat was een buitengewoon fraai vormgegeven zetel waarin onder meer een Keltisch kruis, ingewikkelde Keltische knoopmotieven én de drakenhoofden van Y Ddraich Goch - de heraldische Rode Draak van Wales werden verwerkt.
De zetel die door het sneuvelen van de dichter al snel Y Gadair Ddu - de Zwarte Zetel werd genoemd, is zonder enige twijfel één van de belangrijkste historische Welshe meubelstukken. Dit werd bevestigd door Carwyn Jones, de Eerste Minister van Wales toen hij op 13 januari 2015 een replica die met de modernste 3D-technieken was gerealiseerd, voorstelde. Een technisch huzarenstukje van de gespecialiseerde firma Europac die aan de hand van niet minder dan 7.000 opnames een perfecte kopie van het origineel afleverde. Carwyn Jones zei over de Zwarte Zetel: ' As we commemorate one hundred years since the outbreak of the First World War, the Gadair Ddu has become a symbol of the devastating impact the Great War had on communities and families across Wales, many of who lost fathers, brothers, uncles and sons to the conflict.'
Eerder had Hugh Haley, die een gespecialiseerd bedrijf voor het restaureren van antiek meubilair leidt, al :meer dan een jaar gewerkt aan de restauratie van dit kostbare meubel. Om deze historische band tussen Wales en Vlaanderen nog meer te accentueren sloegen de Welsh National Memorial & Hedd Wyn Society, de Vlaamse overheid en de afdeling meubeldesign van de Mechelse Thomas More Hogeschool de handen in elkaar voor een uniek herdenkingsproject. Als een eerbetoon aan de honderd jaar geleden gesneuvelde dichter, symbool voor de meer dan 40.000 gesneuvelde Welshmen, maar ook als een getuigenis van de historisch erg rijke Mechelse meubeltraditie werd uit oude spoorwegbielzen die op het gewezen slagveld waren gevonden, een nieuwe Gaidar gemaakt die vanaf 24 mei 2017, samen met de 3D-kopie in de zuilenzaal van het Vlaams Parlement werd tentoongesteld. Deze nieuwe Gadair zal naar aanleiding van de herdenking aan de bevolking en regering van Wales worden geschonken.
Op de eerste foto ziet u de originele, gerestaureerde Gadair in Yr Ysgwrn, de ouderlijke woning van Hedd Wyn met Gerald Williams, de neef van de dichter die decennialang Yr Ysgwrn bewoonde. Op de tweede foto ziet u het nieuwe, Mechelse ontwerp. Mae tyst y cyswllt rhwng Fflandrys a Chymry...
De Ier Francis Ledwidge (zie mijn vorige blog) was niet de enige dichter met Keltische 'roots' die op 31 juli 1917 in Vlaanderens velden sneuvelde. Bij Hagebos viel Ellis Humphrey Evans, die in Wales onder zijn 'nom de plume' Hedd Wyn nationale bekendheid als dichter had verworven. Ellis H. Evans werd op 13 januari 1887 als oudste zoon - in een gezin dat elf kinderen zou gaan tellen - geboren in Trawsfynydd, een schilderachtig dorpje in Noord-Wales. Meirionnydd, Evans' geboortestreek was op het einde van de 19e eeuw weliswaar dunbevolkt maar het hartland van de Welssprekenden. Uit het ter beschikking zijnde cijfermateriaal blijkt dat in 1901 niet minder dan 94 % van de ongeveer 50.000 inwoners van de regio nog Welsh sprak. de achteruitgang van het Welsh als dagdagelijkse omgangstaal ging er niet zo snel als in de rest van Wales en deze tendens heeft zich trouwens tot op de dag van vandaag doorgezet want ongeveer 65 % van de huidige bevolking bedient zich nog van deze oude Keltische taal.
Als jonge knaap was Evans allesbehalve een briljante scholier, maar hij had wel aanleg als dichter. Op zich is niet echt verwonderlijk want de poëzie zit de Welshmen in het bloed. Dit heeft natuurlijk veel te maken met de uit de Keltische tijden stammende eeuwenoude mondelinge literaire traditie, waarbij de cyfarwydd, de sagenverteller of bard een prominente plaats innam. Een van de belangrijkste Welshe cultuuruitingen zijn tot op de dag van vandaag de poëziewedstrijden, de Eisteddfodau, waarvan de wortels in de middeleeuwen liggen. Vele steden en regio's hebben er een eigen Eistedfodd. Het jaarlijkse culturele hoogtepunt vormt de nationale 'Eistedfodd', die inmiddels is uitgegroeid tot een ware hoogmis van de Welshe cultuur en identiteit, die tienduizenden bezoekers lokt. Centraal op deze Eistedfodd staat de traditionele poëzie die gebonden is aan specifieke, traditionele rijmschema's. De laureaat wint een Cadair, een zetel in fraai houtsnijwerk, die symbool staat voor de traditionele ereplaats die de hofdichters naast de middeleeuwse Welshe vorsten bekleedden.
Voor zover bekend, schreef Evans zijn eerste gedichten op elfjarige leeftijd. Toen hij veertien werd, verliet hij de school om schaapherder te worden op 'Yr Ysgwrn', de familieboerderij. Wel bezocht hij nog de zondagsschool in het dorp, waar hij door John Dyfnallt Owen gestimuleerd werd om verder te gaan op het pad van de poëzie. Deze dominee zou na de Eerste Wereldoorlog een van de kopstukken van de Welshe nationalistische partij Plaid Cymru worden en veel bijdragen tot het heropleven van het Welshe identiteisbesef. Vanaf zijn negentiende vond Evans de tijd en zijn talent rijp genoeg om deel te nemen aan de Eisteddfodau. Hij won zijn eerste Cadair' in 1907 in Y Balà met een ode aan 'Y dyffryn', 'De Vallei'. Het daarop volgende jaar zei hij het herdersleven vaarwel om in een steenkoolmijn in Zuid-Wales te gaan werken. Het barre mijnwerkersleven was echter niet zijn meug en na een paar maanden van hard labeur keerde hij terug naar de boerderij en de groene heuvels van Trawsfynydd. Tijdens een bijeenkomst van dichters in 1910 kreeg hij de naam Hedd Wyn of 'Witte Vrede'. Een poëtische naam die verwees naar de zondoordrongen nevelbanken in de valleien van Meironnyd. Hedd Wyn's talent kreeg de volgende jaren van langsom meer erkenning? In 1913 won hij de zetel in de 4eistedfoddau' van Pwlheli en Llanuwchllyn. Twee jaar later, in 1915, was hij de winnaar in Pontardawe en opnieuw in Llanuwchllyn. In datzelfde jaar nam hij ook voor het eerst deel aan de nationale Eisteddfod, die dat jaar in Bangor werd gehouden. Opnieuw bleek zijn talent want in 1916 werd hij tweede in de nationale Eisteddfod te Aberystwyth met een ode aan Ystrad Fflur, de ruïne van een middeleeuwse abdij Strata Florida in Midden-Wales.
Hij nam zich voor om in 1917 opnieuw een gooi te doen naar de zetel van de nationale Eisteddfod, die in de late zomer van 1917 in Birkenhead zou worden georganiseerd. Vanaf november 1916 werkte hij aan een lang gedicht over het opgelegde thema 'Yr Arwr', 'De Held'. Dat er voor deze Eisteddfod een 'heroïsch'thema werd opgelegd was natuurlijk niet verwonderlijk want inmiddels woedde de Grote Oorlog al drie jaar. Een oorlog die, wat Wales betrof, al érg grote offers had gevergd. In februari 1917 was Evans opgeroepen voor het leger en meteen nadat hij zijn basisopleiding had gekregen met de versterkingen van het 15e Bataljon Royal Welsh Fusiliers naar Vlaanderen gestuurd. Op 31 juli '17, kort voor 04.00 u. rukte zijn eenheid op naar de hoogtelijn bij Pilkem, die ze, ondanks het zware Duitse mitrailleur- en artillerievuur wisten te veroveren. De Welshmen rukten vervolgens op naar Hagebos waar Hedd Wyn omstreeks 11.00 u. zwaar gewond werd door granaatscherven in de rug. Hij werd in de ruïne van een woning bij het kruispunt - waar een geïmproviseerde verbandpost was geïnstalleerd - binnengedragen en bezweek er kort nadien aan zijn verwondingen. Hij was één van de 14 mannen van het 15e Bataljon RWF die op die dag het leven lieten bij de aanval op Pilkem. Uit de officiële verliescijfers blijkt dat de Welshe 38e Divisie - waarin Hedd Wyn diende - en de samen met hen opererende Welsh Guards op 31 juli '17 bij Pilkem 327 gesneuvelden en meer dan 1000 gewonden telden...
Hedd Wyn won postuum de nationale Eisteddfod en werd een nationale legende. Het is wellicht een merkwaardige speling van het lot dat de zetel die voor Hedd Wyn bestemd was, door een Vlaming was gemaakt. Eugeen Vanfleteren was een Mechelse meubelmaker die in 1914 naar Engeland was gevlucht en die zich in Birkenhead had gevestigd. Na afloop van de Eisteddfod werd deze zetel op een in het zwart gehulde kar, getrokken door zwarte paarden, naar de familieboerderij 'Yr Ysgwrn' overgebracht. De hoeve is sindsdien uitgegroeid tot een Welsh nationaal bedevaartsoord. Verschillende dichters wijdden werk aan de bard en zijn tragische lot, er verschenen boeken over zijn leven en werk en in 1932 werd in Trawsfynudd een monument voor hem onthuld. Sinds een paar jaar wordt overigens op Hagebos, iedere eerste maandag van de maand op 19.00 u. op initiatief van een aantal buurtbewoners een 'Last Post' geblazen bij de gedenkplaat voor Hedd Wyn.
In 1992 werd een film aan hem gewijd. Regisseur van dienst was Paul Turner en het scenario was van de hand van de bekende Welshe dichter Alan Llwyd. Het was de eerste Welshtalige speelfilm ooit die werd genomineerd voor een Oscar. Als u op onderstaande lik klikt kan u de volledige film mét Engelse ondertiteling bekijken:
IK heb op deze blog al herhaaldelijk gewezen op de grote poëtische zeggingskracht waarvan het werk van de Ierse dichter Francis Ledwidge (1887-1917) getuigt. Binnen acht dagen zal het precies 100 jaar geleden zijn dat hij in Boezinge aan flarden werd gereten door een Duitse artilleriegranaat. Vandaag breng ik u zijn gedicht 'Home'. Hij schreef dit weemoedige gedicht vol heimwee naar de glooiende heuvels van het Groene Eiland in het Ieperse in juli 1917 en het was naar alle waarschijnlijkheid het laatste gedicht dat hij ooit schreef. Her verscheen voor het eerst in de bundel 'The Complete Poems of Francis Ledwidge' die in 1919 door toedoen van Ledwidges mentor Lord Dunsany in Londen verscheen.
A burst of sudden wings at dawn, Faint voices in a dreamy noon, Evenings of mist and murmurings, And nights with rainbows of the moon.
And through these things a wood-way dim, And waters dim, and slow sheep seen On uphill paths that wind away Through summer sounds and harvest green.
This is a song a robin sang This morning on a broken tree, It was about the little fields That call across the world to me.
' Historical military analysis of the First World War has developed a passing similarity to the theatrical and intellectual reassessement of the works of Shakespeare. Just as his timeless Elizabethan verse is frequently reinterpreted according to the fashion or convictions holding sway amongst the latest school of producers and actors, so the battles that raged on the Western Front have become the testing ground for the theories of military historians. Individuals, events and themes are given prominence according to the latest historical trend or socially accepted political orthodoxy. With the increasing pace and commercial motivations of modern life, the struggle has been hard and occasionally bitter. But the terrible battles of the First World War are not plays to be performed on stage with no risk to life and limb other than some mishap with falling scenery. The Third Battle of Ypres, beter known now as 'Passchendaele', was a life and death struggle involving millions of armed men trained to kill or maim their enemies. Each soldier was a painfully vulnerable individual who suffered in awful conditions while waiting with heavy foreboding to discover his fate. Hundreds of thousands of men lost their lives, their limbs or their sanity in this vortex of despair. It was an expiernce most survivors never forgot until death or the confusions of extreme old age brought down the curtain on their minds...'
Uit het voorwoord van het extreem boeiende 'Passchendaele - The sacrificial ground' van Nigel Steel en Peter Hart
ZONDAG FRONTPOÃZIEDAG - DE KOLLEBLOEMEN VAN VLAANDEREN
In 1919 publiceerde de verder nobel onbekend gebleven onderwijzeres Rachel Schaballie haar gedicht 'De kollebloemen van Vlaanderen' . Het was wellicht de eerste bewerking in het Nederlands van John McCtrae's 'In Flanders Fields'
Vlaanderens hart bloedt in zijn kollebloemen open, tussen de kruisjes door, die, rij naast rij geplant, het simpel teeken zijn, waaronder wij steeds hoopen, dat onze milde dood de vree werd voor dit land. Bij rooden dageraad volgden wij in het blauwe den zoeten leeuwerik, wiens jubel werd gestoord door schroot en vloek en klacht. Tot men ons kwam houwen en op dit Vlaamsche veld ons streven werd gesmoord. Gij, die nu na ons leeft, wij reiken u de toortsen, verheft ze naar het licht, elk roepe een nieuwen held: verbreekt gij onze trouw, dan wordt in wreedste koortsen ons t heilig verbod te slapen in dit veld: in elken kollebloem zouden wij blijvend bloeden!
KIJKTIP: TURNING POINTS OF HISTORY - PASSCHENDAELE
Zoals beloofd ga ik in aanloop naar de herdenkingen van wat nu in de geschiedenisboeken bekend staat als 'Third Ypres' of de 'Derde Slag om Ieper' geregeld op deze blog dieper in op deze enorme - en in meerdere opzichten nutteloze - slachtpartij. Vandaag een link naar een erg interessante Canadese documentaire die in 2004 werd gemaakt voor History Television door Jeff Vandewal: 'Turning Points of History - Passchendaele'. Ik wens u veel kijkplezier:
Vandaag
precies een eeuw geleden publiceerde de Frontbeweging haar eerste Open Brief aan de koning. Ik geef u
daarom bij wijze van voorpublicatie een stukje uit mijn nieuwste boek Vlaanderens Dageraad aan de IJzer: Een
kroniek van de Frontbeweging 1914-1918 dat binnenkort bij Egmont van de
persen rolt:
Op
11 juli 1917 trad de Frontbeweging naar buiten met een spectaculaire stunt: een
massaal aan en achter het front verspreide Open
brief aan de koning. De tekst, elf paginas lang, was van de hand van
Adiel Debeuckelaere en was eind juni 17 in de villa Les Bleuets in de Bortierlaan in De Panne bijgewerkt door een
paar vrienden waaronder Karel de Schaepdrijver, Joris Van Severen en Paul
Impe.Met deze brief wilde de leiding
van de Frontbeweging publiek de koning op de hoogte brengen van de grieven over
de militaire leiding, de Vlaamsvijandige pers en de regering: Sire, vol vertrouwen in U, die bij het
ingaan van den wereldoorlog, de Vlamingen aan het Guldensporenfeest herinnerde,
komen wij tot U, wij, de Vlaamsche soldaten, het Vlaamsche leger, het leger dus
van den IJzer, om U te zeggen wat wij lijden, waarom wij lijden, om U te zeggen
dat we ons bloed voor ons land veil hebben, doch dat het niet dienen mag om de
boeien van ons volk nauwer toe te halen, maar om het vrij te laten ademen, vrij
te laten leven. Wij hebben geen vertrouwen in onze oversten, die ons meer dan
ooit tegengaan. De pers, die ons gedurig bekampt, wordt gesteund. We wantrouwen
de regeering, die, door ons gestemd, misbruik makend van haar gezag, ons 85
jaar lang heeft bedrogen. In bijzonder klare taal werd het eisenpakket van
de Frontbeweging uiteengezet: We willen
een Vlaamsch leger naast een Waalsch: wij willen een Vlaamsch bestuur in
Vlaanderen omdat voor ons daarin het eenige redmiddel ligt. Vrank en vrij
richtten de auteurs zich rechtstreeks tot de vorst: Wij willen geen gunst: onze beweging leeft van recht, maar dat recht
moeten we hebben. Wij willen de uitdrukkelijke, geschrevene, plechtige belofte
dat ons volle gelijkheid, volle recht wordt gegeven onmiddellijk na den oorlog:
wij willen dat de vervolgingen dadelijk ophouden, dat we onze meening vrij
mogen uitspreken, dat we niet meer op haat en tegenkanting, maar op steun van
de regeering, pers en overheid kunnen rekenen. De inzet van den strijd is onzer
vrijheid en die willen we geëerbiedigd zien. De brief getuigde ook van het
zelfbewuste karakter van de Frontbeweging. De
Vlaamse soldaten, zo stond het in de brief te lezen, wisten dat ze na de oorlog het meest in s
lands belangen zouden mogen meespreken omdat ze er het meeste voor offerden. Ze
wisten dat ze niet langer op hun gematigde voormannen als Frans Van Cauwelaert
konden rekenen en zelf naar een politieke oplossing moesten zoeken. Na de door
de bolsjevisten geïnstigeerde februarirevolte in het Russische leger en de
muiterijen die in de lente het Franse leger bijna hadden verlamd, voelden de
leidende figuren van de Frontbeweging zich sterk genoeg om ermee te dreigen dat
het Vlaamsche leger enkel op hun
signaal wachtte om ook in beweging te komen.
Wat
de Open Brief echter helemaal
revolutionair - en in de ogen van de Sûretè
Militaire extreem staatsgevaarlijk - maakte, was wel het feit dat de
Vlaamse frontsoldaten een opening maakten naar het activisme in het bezette
landsgedeelte. De activisten, die de Vlaamse Hogeschool te Gent van de Duitsers
hadden aanvaard, hadden in de ogen van de opstellers van de Open brief overschot van gelijk: Door de schuld van onze regeering hebben de
Duitschers de Vlaamsche Hoogeschool te Gent kunnen inrichten. De Vlamingen
hebben aangenomen: zij hebben wèl gedaan. We hoeven ons niet te bekommeren om
de inzichten van de vijand, we weten dat het een levensrecht is ( ) Dat men die
mannen eerbiedige, en bezit men politieke scherpzinnigheid, dat men voor hun
daad huivere ! in de pathetische stijl die nu eenmaal typisch was voor die
tijd besloot de Open brief
dramatisch: ons bloed hebben we veil,
maar eerbied eischen we voor ons Vlaamsch bloed, recht voor ons Vlaanderen,
vrijheid voor ons zelf en onze kinderen.
Met
de verspreiding van de Open brief
was de Frontbeweging voor het eerst naar buiten getreden. De stunt getuigde van
het organisatievermogen van de Frontbeweging, die het amateurisme van de eerste
maanden definitief achter zich had gelaten. Het papier kon in het grootste
geheim door Adiel Debeuckelaere, dankzij de bemiddeling van de eerder wegens
Vlaamsgezindheid van het front verwijderde aalmoezenier Jan Bernaerts, worden
aangekocht in Le Havre. Uit verlof terugkerende soldaten haalden de
klaargemaakte pakketjes op in de lokalen van het Belgische ministerie van
Landbouw in de Rue d' Amsterdam in Parijs. De rest werd met een auto van dit
ministerie door Gustaaf Sap, de kabinetschef van minister Helleputte, rechtstreeks
bezorgd bij Debeuckelaere. De drukmachine, een cyclostyle was in Engeland door dokter Gravez aangekocht en
gedemonteerd inacht pakketten naar het
IJzerfront gestuurd, wellicht dankzij de in Londen verblijvende Joris Impe, de
broer van brancardier Paul Impe. De stencils werden met de hand geschreven door
brancardier Jozef Haché, de verantwoordelijke van de Frontbeweging in de Ie
Legerdivisie.De
brief werd in de woning van meester Selschotter in Alveringem, onder de neus
van de in deze woning ingekwartierde rijkswachters, in een oplage van 1.000
exemplaren gedrukt door brancardiers van de Ie Legerdivisie onder
leiding van Haché. Toen de Ie Legerdivisie werd afgelost, haalde Debeuckelaere
het resterende papier en de drukmachine weg uit Alveringem en vervoerde alles
verstopt in broodzakken met een militaire vrachtwagen naar Bulskamp waar op de
zolder van de hoofdonderwijzer / gemeentesecretaris nog eens 1.000 pamfletten
werden gedrukt door een ploegje onder leiding van brancardier Paul Impe.
Het
verschijnen van de Open brief
veroorzaakte behoorlijk wat onrust bij de legertop en regering en leidde in
zowat alle eenheden waar hij was opgedoken tot diepgaande onderzoeken naar de
daders én naar hun modus operandi. Het bezitten, voorlezen en verspreiden van
de brief werd beschouwd als een revolutionaire daad en werd dan ook als
dusdanig bestraft. De weinig doordachte repressie tegen van Vlaamsgezinde
agitatie verdachte militairen hiermee een systematisch karakter en speel
eongetwijfel in de kaart van de Frontbeweging die snel aan populariteit won in
de loopgrachten.
10 JULI 1917 - OPERATION STRANDFEST - DISASTER IN THE DUNES
Deze foto werd precies honderd jaar geleden, in de late namiddag van 10 juli 1917 ergens langs de Brugsevaart tussen Rattevalle en Leffinge genomen. Honderden Britten marcheren af in de richting van Oostende nadat ze eerder die dag bij Nieuwpoort krijgsgevangen waren gemaakt door de Duitsers. Deze Britse infanteristen hadden een paar weken eerder de Belgische voorposten in de duinen op de rechteroever van de IJzer overgenomen omdat ze van hieruit 'Operation Hush' dienden te ondersteunen. 'Operation Hush' was de codenaam voor een groots opgezette amfibische operatie met bijna 15.000 man op de Vlaamse kust die de intro moest vormen voor het door veldmaarschalk Haig geplande grootschalige zomeroffensief dat de malaise in de Ieperse Salient definitief moest doorbreken. De belangrijkste doelwitten van 'Operation Hush' waren de strategisch buitengewoon belangrijke Duitse duikbootbasissen van Oostende en Zeebrugge maar alles draaide uit op een fiasco met een grote F. De Duitsers hadden immers lucht gekregen van de Britse plannen en reageerden prompt met 'Unternnehmen Strandfest'. Het werd echter, in tegenstelling tot wat de naam doet vermoeden, geen 'Beach Party' voor de Britten. Vanaf 6 juli '17 begon de Duitse artillerie drie dagen en drie nachten lang de in hun stellingen opeengepakte troepen te beschieten. Op 10 juli, vandaag dus een eeuw geleden, werden de inspanningen van de Duitse artillerie opgedreven door een urenlang uiterst intensief trommelvuur door de zwaarste kalibers op de Britten aan beide zijden van de IJzermonding. Het 1e Bataljon Northamptonshires en het 2e Bataljon King's Royal Rifles, die op de rechteroever lagen, werden enorm zwaar op de proef gesteld door de moordende beschietingen - waarbij voor het eerst in de geschiedenis het infame mosterdgas werd gebruikt - en de daarop volgende aanvallen door de mannen van het Marinekorps Flandern. De twee Britse bataljons verloren in een paar uur 50 officieren en 1.253 manschappen. Slechts 4 officieren en 64 mannen bereikten levend de overzijde van de IJzer. Bijna 1.300 Britten werden krijgsgevangen gemaakt. Ook rechts van deze sector tussen de Geleidebeek en Sint Joris-aan-de-IJzer leed de Britse 97e Infanterie-Brigade ernstige verliezen door het onverwachte Duitse tegenoffensief. Een belangrijke veldslag, die jammer genoeg, een beetje tussen de plooien van de grotere geschiedenis is verdwaald en - ten onrechte - naar mijn aanvoelen, vandaag de dag een beetje vergeten is geraakt...
Vandaag een gedicht van de hand van Antoon Van Wilderode, pseudoniem van de Wase priester-dichter Cyriel Coupé (1918-1998). Zijn gedicht 'Across the Channel' dat hij voor een van de IJzerbedevaarten schreef verwijst naar Roland Aubrey Leighton (1895-1915) en zijn gedicht 'Violets of Plugstreet Wood'.
'Hij werd niet ouder in het vaderland / dan negentien. Toen stond zijn eigen dood / hem op te wachten in scharlakenrood / across the Channel, aan de overkant
Achter de bomen van een helder bos / dat hij herkende op het eerste zicht / onder hetzelfde oud namiddaglicht / brak het orkest der mitrailleuses los
Alleen zijn dood keel toe. Kwam dichterbij / en sprak zijn naam uit in zijn open oor. / Hij wilde nog een antwoord geven voor / hij neerviel op het mauve gras van mei
Maar ieder woord bleef stokken in zijn mond. / En voor de rest werd het een stille dag / waarbinst hij langzaam kouder wordend lag / across the Channel op een vreemde grond.'
Op de foto (met dank aan IWM) de 25-jarige Charles Stewart Hedderwick, een tweede luitenant in het 2e Bataljon van the Royal Scots (Lothian Regiment). Hedderwick was op 29.11.1889 in Glasgow geboren en was een zoon van de directeur van de krant 'Glasgow Citizen'. Hij had in oktober '14 dienst genomen als een motorestafette bij het XIV Army Corps. Een maand later kreeg hij een aanstelling als infanterie-officier bij het 2e Bataljon Royal Scots. Op 28 februari '15 zou zijn compagnie afgelost worden in de loopgrachten bij Kemmel. Het was een heldere maanverlichte nacht en toen zijn mannen omstreeks 23.15 u. begonnen met de aflossing ging dit niet onopgemerkt voorbij. De Duitsers, die amper honderd meter verder lagen, beschoten intensief de sector waarbij verschillende slachtoffers in de rangen van de Royal Scots vielen. Hedderwick liet zijn mannen evacueren maar bleef zelf ter plaatse om een aantal gewonden in veiligheid te brengen. Dit werd hem fataal. Hij werd de volgende dag begraven op een kleine begraafplaats bij de Godezonne-boerderij in Kemmel, die vooral door zijn eenheid als frontbegraafplaats gebruikt werd. U vindt zijn graf terug met volgende referentie I A 5. De eerste gesneuvelde die hier een laatste rustplaats kreeg was F.S. Peoples, een korporaal in het 1e Bataljon van het Welsh Regiment die op 16 februari '15 in dezelfde sector was gevallen. ( graf II A 13).
Het kleine Godezonne Farm Cemetery bevatte tegen het einde van de oorlog slechts 20 graven. Na de Wapenstilstand werden hier nog 59 gesneuvelden toegevoegd die her en der in de omgeving begraven lagen. Van de 79 gesneuvelden die hier herdacht worden, blijft meer dan de helft, 41 om precies te zijn; ongeïdentificeerd. Voor het ontwerp van deze site tekende William Cowlishaw. Op deze site vindt u ook het graf van een kind-soldaat. A.J. Payne, een gunner bij B Battery van de 177e Brigade Royal Field Artillery was amper 17 jaar oud toen hij op 18 januari '16 sneuvelde. Zijn graf heeft als referentie I B 9.
Dit jaar is het precies honderd jaar geleden dat oorlogsvrijwilliger Renaat De Rudder in nooit echt opgehelderde omstandigheden sneuvelde. Op de vooravond van onze nationale feestdag, op zondag 9 juli om precies te zijn, wordt hij herdacht in De Klaproos in Landegem. Hieronder vindt u het programma van deze warm aanbevolen herdenking:
10.00 u. Ontvangst in de Foyer van De Klaproos
10.30 u. Academische zitting met als gastsprekers Guido Moons (verantwoordelijke Kenniscentrum Vlaamse Volksbeweging) en Bart De Valck (voorzitter VVB)
11.30 u. Optocht naar het monument van Renaat de Rudder gevolgd door een aantal toespraken en bloemenhulde.
Organisatie: het Renaat De Ruddercomité, de Vrienden van Renaat De Rudder, VLAG (Vlaams genootschap Nevele) en V.O.S.
Misschien nog een ideetje voor diegenen die 'Iepereat' toch zo'n originele, leuke en goedbekkende naam vinden (zie mijn vorige blog)/ Breng eens een bezoekje aan de CWGC-site 'Ramscapelle Road Military Cemetery' aan de Brugse Steenweg in Sint Joris aan de IJzer. Hier worden 843 doden uit het Britse Gemenebest herdacht. Minstens 136 van hen sneuvelen tijdens de bloederige julimaand van 1917. Minstens 44 van hen op die beruchte 10e juli toen de Duitsers voor het eerst mosterdgas of Ypriet op hun stellingen afvuurden. Probeer u maar eens in te beelden hoe ze naar adem snakkend, gek van de pijn, met handen waarop enorme blaren openbarsten, naar hun keel grepen. Half verblind, hun longen ophoestend voor hun leven vochten.... Nog benieuwd of 'Iepereat' na zo'n bezoek nog als een briljant idee zal worden beschouwd.... Maar ja, intussen hebben de naamgevers van deze Ieperse eettent nog voor de opening al heel véél gratis media-aandacht gekregen of was dat de bedoeling misschien..?
Die goeie ouwe William Shakespeare vroeg het zich al af toen hij aan zijn 'Romeo & Julia' aan het werken was en ik vroeg het mij deze ochtend af bij het openslaan van m'n kwaliteitskrant. In het Ieperse is er enige commotie ontstaan over de naamgeving van een eettent in de buurt van het In Flanders Fields Museum. De naam 'Iepereat' is bij sommigen in het verkeerde keelgat geschoten want wel bijzonder sterk gelijkend op 'Yperiet', de koosnaam voor het infame, blatrentrekkende en longoedeem veroorzakende mosterdgas. Gas dat nota bene precies honderd jaar geleden voor het eerst haar dodelijke intrede op het slagveld deed. Niet, zoals de meeste journalisten vandaag melden, in Ieper maar in Nieuwpoort waar de Duitsers op 10 juli '17 in het raam van operatie 'Strandfest' voor het eerst met mosterdgas gevulde granaten afvuurden... Het 1e Bataljon Northhamptonshires en het 2e Bataljon King's Royal Rifles werden in de duinen op de rechteroever van de IJzer, mede door het ingezette gifgas gedecimeerd. Ze verloren in een paar uur tijd 50 officieren en 1.253 manschappen. Slecht 4 officieren en 64 manschappen bereikten leven de overkant van de IJzer. De volgende weken en maande kostte het inzetten van Yperiet het leven aan duizenden. Een veelvoud van hen overleefde het maar werd voor de rest van hun leven getekend 'gepakt door de gas' door longziekten en/of blindheid..... Uit alles blijkt dat achter de naamgeving van dit nieuwe Ieperse eethuis een uitgekiende campagne zit, inclusief de 'smaakbommetjes' in het logo. Wellicht zal een of andere trendy designer of copy-writer in een hip marketingbureau dit een erg geslaagde en wellicht zelfs grappige 'gimmick' vinden, maar ik heb toch wel mijn bedenkingen bij dit concept. Ik wil niet echt de 'dramaqueen' uithangen maar er zijn grenzen aan de goede smaak (zeker voor een eettent ...) en dit is er, naar mijn aanvoelen, nét ietsje over en ik denk dat ik niet alleen sta met deze mening...
Voor diegenen die mij kennen verklap ik geen geheim wanneer ik stel dat ik een boontje heb voor Azië. Mijn eega is van Zuid-Oost Aziatische origine en binnenkort verhuizen we definitief naar het Verre Oosten. Tijdens heel wat van m'n reizen heb ik kennis kunnen maken met de fascinerende Aziatische culturen, zeden en gewoonten. Het doet me dan ook veel plezier dat er vanaf vandaag in Poperinge aandacht wordt besteedt aan een, in mijn ogen, al te lang verwaarloosde pagina uit de geschiedenis van de Grote Oorlog. Vanaf de zomer van 1917 arriveerden de eerste Chinese 'vrijwillige' frontarbeiders in Vlaanderen. Al in augustus 1916 waren er een kleine 40.000 in Frankrijk aangekomen om als arbeider in het Franse leger te dienen maar het had nog heel wat voeten in aarde voor ook de eerste contingenten in ons land aankwamen. Een kleine 100.000 Chinezen gingen in Vlaanderen en Noord-Frankrijk aan de slag in het door de Britten met harde hand geleide 'Chinese Labour Corps'. Ze werden ingezet voor de meest diverse taken gaande van het laden en lossen in de havendokken in Engeland en Frankrijk over wegenwerken achter en aan het front tot het verstouwen van munitievoorraden. Het was hard en ondankbaar werk en bovendien niet ongevaarlijk. Want alhoewel de Britten zich geëngageerd hadden dat ze niet bij de gevechtshandelingen zouden betrokken worden, gebeurde het maar al te vaak dat Chinese werkploegen onder vuur kwamen te liggen... De historicus Xu Guoqi becijferde dat een kleine 3.000 leden van het 'Chinese Labour Corps' tijdens de Grote Oorlog het leven lieten, hetzij op weg naar Europa, hetzij door ziekte of door het niemand ontziende oorlogsgeweld. In ons land kregen 85 Chinezen een laatste rustplaats, 1.864 in Frankrijk en 20 in het Verenigd Koninkrijk. Na de oorlog bleven ze nog geruime tijd hier en werden ze ingezet bij het munitie - en lijkenvrij maken van de voormalige slagvelden. Tegen 1921 waren de meesten terug naar huis gekeerd. Een kleine 3.000 van hen bleven echter in Frankrijk en zij zouden de 'Founding Fathers' worden van Chinatown in Parijs. U kan heel de zomer, tot 17 september hun fascinerende verhaal ontdekken in de Gasthuiskapel (vlakbij de Grote Markt) in Poperinge. De thematentoonstelling wordt gecombineerd met het werk van de fotografen Stephan Vanfleteren en Sanne de Wilde die in het huidige China op zoek gingen naar de wortels van de arbeiders die een eeuw geleden in de Westhoek waren beland. Warm aanbevolen !
Binnen één maand, op 31 juli om precies te zijn, barstte de Derde Slag bij Ieper in alle hevigheid los. De volgende dagen, weken en maanden zal ik geregeld in mijn blogberichten op deze enorme slachtpartij terugkomen. Vandaag een "teaser ' om te beginnen . Ik vestig graag even uw aandacht op deze érg interessante Canadese film uit de 'For King & Empire'-reeks. Ik vertel geen geheim wanneer ik stel dat de Canadese troepen een extreem belangrijke rol speelden in de eindfase van de meedogenloze gevechten rond Passendale, waar ze in oktober - november '17 ruim 16.000 man verloren... Leer meer in deze beklijvende en goed onderbouwde 'History Televesion'-productie. https://youtu.be/hsKY-ouVmb8
Deze maand was het precies 50 jaar geleden dat het baanbrekende Beatles-album 'Sgt. Pepper's Lonely Hearts Club Band' uitkwam. Een paar jaar geleden raakte bekend dat het graf van Beatle George Harrison's grootvader Henry was gelokaliseerd op 'St.Mary's Advanced Dressing Station Cemetery' in het Frans-Vlaamse Haisnes, langs de weg van Vermelles naar Hulluch. Ik stootte eerder toevallig op zijn graf toen ik vorig najaar in en rond Hulluch opzoekingen deed voor mijn boek rond de 16e (Ierse) Divisie die hier in het voorjaar van 1916 haar vuurdoop beleefde.
Henry Harrison was op 21 januari 1882 als jongste in een gezin van vier kinderen geboren in West Derby. Hij huwde met Jane Tompson en woonde bij het uitbreken van de oorlog met zijn vrouw en zeven kinderen in Abyssinia Street 24 in Wavertree aan de Mersyside in Liverpool. Deze bouwvakker meldde zich in november 1914 als oorlogsvrijwilliger en belandde in het voorjaar van 1915 na een summiere opleiding, als soldaat in het 1e Bataljon van het Loyal North Lancashire Regiment aan het front. Private Henry Harrison sneuvelde op 25 september 1915, de eerste dag van de beruchte Slag bij Loos. Hij ligt samen met 1.809 lotgenoten begraven op 'St. Mary's ADS Cemetery'. U kan zijn laatste rustplaats terugvinden met volgende referentie: Plot 5, Row F, grave 10.
 "Wink"){kind=icon}
