In mijn blogberichten van de laatste weken ben ik geregeld teruggekomen op de Dodendraad en de slachtoffers die er een eeuw geleden vielen. Toeval of niet maar een paar dagen geleden kon ik deze mooie fotokaart op de kop tikken op een bekende internationale veilingsite. Deze foto dateert uit mei 1918 en werd gemaakt aan de rijksgrens in Minderhout, nu een deelgemeente van Hoogstraten. Naar alle waarschijnlijkheid is dit een wachtpeloton dat ergens in de beemden van de Mark poseert met de zugführer. Uiterst links kan je, als je goed kijkt, (KLIK OP DE FOTO) naast de enige jonge snaak uit het gezelschap nog een stukje van het patrouillepad en één mast van de hoogspanningslijn zien.

Opvallend aan deze opname is dat de meeste van de poserende Landstürmmannen er allesbehalve kwiek uitzien. Het Duitse keizerrijk gebruikte in de lente van ’18 haar laatste reserves voor de grootschalige voorjaarsoffensieven in het Westen, waardoor oude knarren uit de Lanwehr naar de grenzen werden gestuurd om er bewakingsopdrachten te vervullen. Uit de gegevens die in het Hoogstraatse stadsarchief bewaard bleven m.b.t. deze troepen blijkt dat een aantal van de in het laatste oorlogsjaar in onze regio ingezette militairen, vijftigplussers waren…

01-06-2016 om 14:36 geschreven door janhuijbrechts  

Gisteren heb ik met stijgende verbazing en later zelfs met plaatsvervangende schaamte naar de groots opgezette Franse herdenking van 100 Jaar Slag bij Verdun  gekeken.. De sowieso al weinig geloofwaardige Duitse bondskanselier Angela Merkel en de nog veel minder geloofwaardige Franse president François Hollande waren er de slecht gecoreografeerde hoofdrolspelers in een bijzonder steriel en, weinig zeggend schouwspel dat zich voltrok binnen het indrukwekkende kader van de militaire begraafplaats en knekelhuis van Douaumont. Wat had kunnen uitgroeien tot een mooie verzoeningsplechtigheid verwaterde tot een  vis noch vlees-spektakel dat vooral politiek correct diende te zijn...    
De lezers van mijn blog weten dat ik een boontje heb voor Ernst Junger. Hoe anders was het toen deze vergrijsde schrijver en hoog onderscheiden veteraan in september 1984, in aanwezigheid van François Mitterand en Helmut Kohl in Verdun de doden kwam eren.  Het gebeuren groeide uit tot een historische Franco-Duitse verzoening. Jünger was trouwens niet aan zijn proefstuk toe want op 24 juni 1979 had hij op uitnodiging van René Vigneron, de toenmalige burgemeester van Verdun  en Henrim Amblard, de voorzitter van de ‘Société des Aveugles de Guerre Français’ voor ‘Ceux de Verdun’ een opgemerkte lezing gehouden. Gewoon om het contrast te illustreren tussen het niveau van de officiële toespraken van gisteren en Jüngers lezing, breng ik de integrale tekst van Jünger uit ’79 in een Franse vertaling door François Poncet.

Je m’incline devant ceux qui sont tombés.  

Chers amis de toutes nations, chers camarades et anciens combattants : L’invitation de l’ancienne et célèbre ville de Verdun à présider, en compagnie du cher Henri Amblard, les cérémonies du souvenir de la Grande Bataille livrée en ces lieux m’a profondément ému. Je vous remercie de l’honneur que vous m’avez fait par ce geste, à moi et à mes compatriotes. Je compte cette invitation au nombre des présages favorables, car Monsieur le Maire l’a accompagnée de ces mots : « Il faut que l’anniversaire de la bataille de Verdun cesse d’être une manifestation à caractère seulement nationaliste pour evenir un appel à la paix entre les nations. »
    À ce genre d’appel, on se plaît à répondre. Et je suis convaincu qu’il ne s’agit pas seulement d’un geste de bonne volonté mutuelle, mais que s’annonce par là un tournant historique – une embellie de toute l’atmosphère. Monsieur le Maire nourrit le vœu que Verdun devienne la Capitale de la Paix. Le lieu me semble y avoir vocation, d’autant qu’il a inauguré, en 843, avec le traité de partition de l’empire franc, la séparation de nos deux peuples.
    Nous ne voyons plus aujourd’hui la bataille de Verdun du même œil qu’en 1916, et il se peut que dans une centaine d’années, on porte encore un autre jugement. Les idées changent avec les générations ; lorsqu’on regarde en arrière, les faits acquièrent un aspect nouveau, qui bien souvent stupéfie. Dès cette époque, à l’évidence, l’âge des guerres nationales tirait à sa fin. Ce qui explique l’acharnement des combats, leur durée quasiment sans fin, leur lente extinction sans résultat stratégique. Douaumont est plutôt un symbole de souffrance, plutôt un Chemin de Croix que le lieu d’un événement décisif, comme le sont Austerlitz ou Sedan.
    Rétrospectivement, les fronts se confondent : les adversaires semblent cernés par des périls qui leur sont communs, plus forts que la volonté des grands chefs et le courage des individus : le matériel acquiert une puissance écrasante, la terre une énergie volcanique, et le feu ne menace plus d’anéantir l’un ou l’autre, mais les deux camps sans distinction. À l’époque, entassés dans les entonnoirs, on s’imaginait encore que l’homme était plus fort que le matériel. Nous étions dans l’erreur, on le voit bien aujourd’hui.
L’homme est la mesure des choses, et non l’inverse
Au quotidien, le progrès se fait lentement, par érosion pour ainsi dire. Et puis il y a des effondrements, comme si une voûte s’écroulait. Nous sommes perdus, à moins que nous ne changions de système. Je me souviens surtout de deux attentats de ce genre contre mon équilibre intérieur. Le premier effroi m’a frappé comme une multitude de gens : il s’empara de moi lorsque j’appris, en été 1945, la nouvelle d’Hiroshima ; je l’ai perçue tout d’abord comme une rumeur montée des enfers.
    Ce signe de feu titanesque marqua la fin d’une ère ancienne, le début d’une ère nouvelle. L’histoire semblait perdre son sens : dans l’anéantissement de cette ville lointaine se reflétait également la fin des guerres classiques et de leur gloire, d’Achille à Alexandre, de César au Grand Frédéric et à Napoléon.    Même terreur sourde lorsque j’appris voici peu que des cervelles techniciennes étaient parvenues à élaborer des automates pour jeu d’échecs devant qui, à brève échéance, le plus fort des joueurs ne pourra plus que s’incliner.
    Chaque jour ou peu s’en faut, nous apprenons un progrès dans le chiffrage du monde : un trait de plus dans le tableau d’une agression qui menace de nous mettre tous échecs et mat. Il s’agit là du royaume des jeux et de la liberté spirituelle, au premier chef celle de l’artiste et sa force de création.    Le problème nous fut posé, sans que nous nous en rendions compte, dès cette époque-là, devant Verdun et sur la Somme, et en termes matériels. Entre-temps nous en avons pris conscience, il nous incombe à présent de le résoudre en son fond, en remettant en honneur cette vérité que l’homme est la mesure des choses, et non l’inverse.
    La puissance croissante des automates et de l’automatisme intellectuel, le chiffrage de la vie qui menace tout individu, le rend manipulable, nous ont dès cette époque fait sentir que nous sommes sur une voie où l’enjeu, si haut qu’il puisse être, se consume lui-même.
    C’est une vaste question. Plutôt que de m’y plonger et m’y perdre, je préférerais aborder les souvenirs qui me lient personnellement à la ville de Verdun ; ils sont au nombre de trois.
    La première fois que j’ai mis les pieds à la citadelle de Verdun, c’était en 1913, lorsqu’après m’être sauvé de l’école je me suis engagé pour servir dans la Légion étrangère. Bien que mon père m’ait promptement fait revenir de Sidi Bel Abbès, je puis dire que j’ai porté aussi l’uniforme français, même si ce ne fut que pour peu de temps.

Nous marchions pleins de courage Et je n’aurai garde d’omettre de faire mention de l’honnête sergent de ville que je priai de m’indiquer le bureau de recrutement. Le brave homme me regarda atterré, avant de me dire : « Jeune homme, mon pauvre ami, faites n’importe quoi, mais pas ça. »    Je le remercie encore, après tout ce temps. Dans la paix, dans la guerre, j’ai souvent rencontré des amis inconnus qui voulaient me venir en aide, sans les savoir toujours écoutés.
    La deuxième fois, j’ai marché sur la ville sans parvenir jusqu’à elle – c’était au printemps 1915, aux Éparges. À l’époque, on appelait cela le « baptême du feu » ; nous marchions pleins de courage, l’enthousiasme était grand. Tout était encore comme nous l’avions entendu de la bouche de nos grands-pères, puis à l’école. Dès le début je fus touché et me retrouvai à l’hôpital. Certes, contrairement à mon très honoré coprésident, blessé devant Verdun à pareille époque, je me rétablis très vite. Mais mon régiment, les fusiliers hanovriens à l’insigne de Gibraltar, ne fut plus jamais engagé dans cette grande bataille, et combattit sur la Somme.
    C’est aujourd’hui la troisième fois que j’entre en contact avec votre ville, et c’est la plus réjouissante : la forteresse ouvre ses portes à un ami.    Permettez-moi de faire un bilan : l’époque de l’inimitié entre nos deux peuples, d’une inimitié à quoi l’on nous formait dès le plus jeune âge, est révolue. Je ne l’ai jamais acceptée. Assurément l’individu ne saurait se soustraire aux grands conflits, il va de soi qu’il les dispute avec les siens, auprès des siens. Entretenir la sympathie, comme le firent Frédéric et Voltaire, est toujours possible, même si c’est moins aisé aujourd’hui qu’à l’âge baroque. Adversaire, lorsque les circonstances le réclament, mais non ennemi. Agon, et non polemos.    L’homme n’apprend pas grand-chose de l’histoire : sinon, la Seconde Guerre mondiale nous eût été épargnée, comme bien d’autres désagréments. Toutefois, dans notre cas précis, il semble que nous soyons parvenus à donner l’exemple.     Lorsque nous songeons aux conflits qui aujourd’hui nous affligent, une question se pose : ne devrions-nous pas, à l’échelle planétaire qui est la nôtre, commencer tout de suite au point même où tant de détours, tant de sacrifices nous ont conduits ?

30-05-2016 om 12:32 geschreven door janhuijbrechts  

In 2014 zond de NTR-VPRO het bijzonder interessante docudrama '14-18: Dagboeken uit de Eerste Wereldoorlog' uit. Aan de hand van een aantal originele dagboekfragmenten, reconstructies en authentiek beeldmateriaal werd de dramatische Grote Oorlog vanuit  deze persoonlijke getuigenissen gereconstrueerd. Voor het scenario tekenden Yuri Winterberg en Jan Peter.

https://youtu.be/F9l1in9Uzsw?t=12

26-05-2016 om 10:47 geschreven door janhuijbrechts  

Een dag nadat twee ontsnapte Russische krijgsgevangenen waren geëlektrocuteerd in Weelde - Statie eiste de Dodendraad er al een nieuw slachtoffer. Landsturmman Peter Offer werd vandaag, precies een eeuw geleden, dood gevonden achter de woning van de familie Van den  Eynde in Weelde - Statie. Volgens een bericht in 'De Tilburgsche Courant' van 31 mei '16 was hij op het patrouillepad langs de Dodendraad een brief van het thuisfront aan het lezen tot een windvlaag de brief uit zijn handen rukte en deze tussen de draden van de onder hoogspanning staande grensafsluiting dwarrelde. Offer probeerde de brief met een stuk prikkeldraad naar zich toe te trekken, maar raakte per ongeluk een van de hoogspanningskabels en werd doodgebliksemd. Volgens hetzelfde krantenbericht was hij normaal gezien 's anderendaags met verlof naar huis kunnen keren... Peter Josef Offer was op 5 juli 1877 in Grevenbroich / Kreis Bergheim geboren in het gezin van Christian Offer en Margarita Wacher. Hij was in 1905 gehuwd met Barbara Maaser. Op het ogenblik dat hij verongelukte diende hij als soldaat in de 1e compagnie van het Mobiles Infanterie-Landsturm-Bataillon Neuss. Hij werd oorspronkelijk begraven op de begraafplaats van Merksplas. Tijdens het interbellum werden zijn stoffelijke resten overgebracht naar de Duitse militaire begraafplaats bij het Kamp van Beverlo. Na de Tweede wereldoorlog werd deze site geruimd en werd Offer herbegraven in graf van blok 31 op de Duitse militaire begraafplaats van Lommel.  

26-05-2016 om 10:23 geschreven door janhuijbrechts  

25-05-2016 om 11:38 geschreven door janhuijbrechts  

In de zomer van 2016 zal het precies honderd jaar geleden zijn dat Heldenhulde werd gesticht als een reactie op het ééntalig Frans markeren van de Belgische militaire graven. De heldenhuldezerken waren geïnspireerd op het ontwerp dat Joe English had getekend voor de grafzerk van Firmin Deprez. Deze oorlogsvrijwilliger uit Kortemark, adjudant in het 6^e Linieregiment, werd in de vroege ochtenduren van 21 mei 1916 op slag gedood door een kogel. Hij leidde die nacht zijn peloton bij het uitbreiden van een nieuwe verbindingsloopgraaf bij Noordschote.  De Turnhoutse oorlogsvrijwilliger Ward Hermans was ooggetuige van zijn dood: ‘Gij Firmin, gij stond naast ons, die werkten en vulden de zakskes met de klammige aarde en, of daar iets beklemmends in U drukte, gij zegdet ons: “Mannen, ’n beetje moed, wat spoed erbij en ge zijt het gevaar uit.” Doch gij Firmin, gij bleeft daar rechtop staan in ’t open veld, ’t gelaat gekeerd naar de vijandelijke lijn. Soms suisde een kogel door ’t vlakke land, doch gij, om de jongens moed te geven, gij roerde niet en stond daar zoo kalm in dien heimnisvollen nacht in het oog zelve van den zoekenden dood… en plots o dat was zo ijzend – vreeselijk – ’n schot…’n schreeuw en dodelijk gewond vielt gij met d’ armen wijd open ten gronde (…) en of de vijand wist welk een heerlijke prooi daar ten offer viel: hij schoot nog een drietal kogels die razend zweepten door de klagende lucht boven uw rillend lichaam. En toen… o gruwel, terwijl onze weenende harten uw doodsreutel opvingen, toen heeft een onmensch geroepen: “omdat er wordt doodgeschoten, schijnt gij niet meer weg te kunnen. Vult maar rap de zakskes ! “ De lange, verstijvende gestalte werd dan neergelegd op het bloedbruine zeil van den brancard. Langs den kiezelweg, rechts van de verbrande, verpuinde hofstee stonden we thans in ’t gelid tot men Firmin voorbijbracht. De laatste groet… was een Fransch bevel: “Présentez armes !”… Kille handen klappen op den stalen loop der geweren. Nooit hadden ze voor parades zoo’n groet gebracht. Dan trok de nare stoet weg in den nacht, onder dien hemel vol trillende sterren…’

De vooroorlogse studentenleider Firmin Deprez was een van de eersten die pogingen deed om de Vlaamsgezinde intellectuelen aan het IJzerfront bijeen te brengen en hun engagement in goede banen te leiden. Hij behoorde dan ook tot de initiatiefnemers van het SKVH en van de studiekringen aan het front. Zijn stoffelijke resten werden in 1932, tijdens de XIII^e IJzerbedevaart bijgezet in de crypte van de IJzertoren in Kaaskerke. Hij wordt er vandaag om 16.00 u. herdacht…

21-05-2016 om 09:49 geschreven door janhuijbrechts  

Ik besef maar al te goed dat het zoeken is naar de spreekwoordelijke naald in de al even spreekwoordelijke hooiberg maar ik ben op zoek naar een foto van het Duitse militaire ereperk op de begraafplaats van Schaffen. Op deze site stond een arduinen monoliet met volgende tekst: ‘Hier ruhen; Oberleutnant Sturm, unteroffizier Kannenberg, Musketiere Belz, Jagla, Friedrich, Klem, Manke und Knuth vom Westpreussisches Infanterie-Regiment nr. 149 und unbekanter Deutsche Krieger gefallen am 18 August 1914 bei Schaffen. Iemand enig idee of hier een foto van bestaat ?

20-05-2016 om 12:43 geschreven door janhuijbrechts  

Op 10 augustus 1914 werd er slag geleverd in het Vlaams-Brabantse Orsmaal – Gussenhoven. Hier ziet u een foto die wellicht na 1916 werd genomen van het gemengde Belgische / Duitse militaire ereperk op het kerkhof van Orsmaal Gussenhoven. Op deze site lagen oorspronkelijk 23 Belgische gesneuvelden - meestal van het 3^e Regiment Lansiers - begraven in een massagraf. In mei 1916 kregen deze militairen door de zorgen van de Tiense Rode Kruisafdeling individuele graven. Een tiental Duitse gesneuvelden kregen naast hen een laatste rustplaats.  Tijdens het interbellum werden ze vermoedelijk herbegraven op de Duitse militaire begraafplaats van Vladslo.

Momenteel rusten hier nog 18 Belgische gesneuvelden.  

20-05-2016 om 12:34 geschreven door janhuijbrechts  

Vandaag in ‘Zondag Frontpoëziedag’ nog eens een goeie ouwe pacifistische klassieker, met name ‘De Oorlogsidioot’ van de Nederlandse dichter en schrijver Martien Beversluis (1894-1966). In 1930 publiceerde hij bij Johan Mulders uitgeversmaatschappij  in Gouda zijn virulent anti-militaristische bundel ‘Aanklacht’. Beversluis was vanuit ideologisch standpunt gezien, één van de meest intrigerende dichters van zijn generatie. Hij evolueerde van marxist tot sociaal – democraat, stapte over naar de jong-protestantse beweging om uiteindelijk onder invloed van Alfred Haighton in fascistisch vaarwater terecht te komen. In 1940 werd hij lid van Mussert’s  Nationaal Socialistische Beweging (NSB). Een engagement dat hem drie jaar internring en tien jaar schrijfverbod opleverde…

15-05-2016 om 12:41 geschreven door janhuijbrechts  

Vandaag precies een eeuw geleden sloeg een granaat in op  een schuilplaats bij de Dodengang in Kaaskerke en doodde er twee brancardiers die in de 3^e compagnie, 1^e Bn. van het 9^e Linieregiment dienden:. De 29-jarige Emiel Van Dijck en de 22-jarige René Antoine Moreau. Beiden waren in het burgerleven onderwijzer geweest. Moreau in Verviers en Van Dyck in de dorpsschool van zijn geboorteplaats Zondereigen, een gehucht van Baarle-Hertog. Een groot deel van Van Dyck’s leven stond in het teken van het onderwijs. Jaak Van Dyck, zijn vader, was hem voorgegaan in het schooltje van Zondereigen en zijn moeder Louise Verschueren  gaf handwerkles in de meisjesschool. In 1912 huwde Emiel Van Dyck met Marie Vermeiren, een onderwijzeres uit Borgerhout. Het paar kreeg  twee dochters, Maria en Louise, maar Emiel zou zijn twee kind nooit zien want hij werd in augustus 1914 gemobiliseerd toen zijn vrouw drie maanden zwanger was.  

Over de omstandigheden waarin hij sneuvelde, volgende getuigenis: ‘ Sedert mei hebben wij een nieuwe secteur overgenomen, den Dodengang in Diksmuide. De Duitschen die slechts eenige meters van ons lagen, beschieten onze loopgrachten met bommen wier moorddadige werking verschrikkelijk is… Den twaalfden mei, rond half vijf ’s morgens, vliegt een eerste bom de lucht in en met een helsch gekraak ontploft hij op eenige meters van onze loopgracht. We  maken ons gereed om wat achteruit te trekken buiten bereik der bommen. Maar helaas ! Een tweede bom valt juist voor onzen abri. Een plank wordt afgerukt en honderden scherven vliegen binnen. Emiel werd getroffen in het hart, viel ten gronde en ademde spraakloos nog eenige seconden: intusschentijd ontving hij de absolutie van E.H. Stassin alsook het H. Oliëlsel. De dood had haar werk verricht… Wij lagen met zeven man in het abri. Drie ervan werden getroffen…’ 

Zijn collega-brancardier Theo Strauven beklemtoonde in zijn lijkrede tijdens de begrafenis op de militaire begraafplaats van Adinkerke hoe geliefd Emiel Van Dyck was geweest: ‘Hij stierf als martelaar in de beoefening zijner taak van liefde en opoffering, in volle borst door een bomscherf getroffen vóór Dixmuiden, het land der dood. Nog verhelderde na zijn verscheiden een glimlach zijn gelaat als ware hij heengegaan met de visie der onsterfelijkheid voor de oogen... Groot was de verslagenheid in de compagnie, waarin hij slechts vrienden telde en ontelbaar zijn de bewijzen van genegenheid die mij voor hem zijn aangeboden.’

Kort na zijn begrafenis werd op zijn graf een fraai granieten kruis geplaatst dat was betaald door de gemobiliseerde onderwijzers uit het kanton Hoogstraten. Emiel Van Dyck was immers voor de oorlog secretaris geweest van de Noordkempische onderwijzerskring ‘Onder Ons’. Mogelijk nog voor de Wapenstilstand, maar in ieder geval voor 1920 werd deze zerk, mede op verzoek van de familie vervangen door een heldenhuldezerk. Deze laatste zerk werd - net als 95 % van alle heldenhuldezerken op deze site - in het voorjaar van 1925 door werklui van de Dienst der Militaire Grafsteden van de begraafplaats verwijderd en later kapotgeslagen om met het puin de toegangsweg naar de BMB van Adinkerke te verharden… Een toegangsweg die later, niet zonder gevoel voor ironie, de benaming van ‘Heldenhuldeweg’ zou krijgen…. De weduwe van Emiel Van Dyck had bij de Dienst der Militaire Grafsteden nog verzet aangetekend tegen een mogelijke verwijdering van deze heldenhuldezerk maar dat mocht niet baten. Vandaag rust deze geëngageerde onderwijzer in graf 1372 onder een arduinen Belgische militaire standaardzerk.

12-05-2016 om 10:26 geschreven door janhuijbrechts  

Op 21 mei 1916 sneuvelde op de voorposten bij Noordschote Firmin Deprez, adjudant / oorlogsvrijwilliger in het 6^e Linieregiment. Deze vooroorlogse studentenleider was de eerste van de zgn. ‘IJzersymbolen’ die tijdens de Grote Oorlog het leven liet. Het zin-geven van zijn dood leidde tot de oprichting van de stichting Heldenhulde in de zomermaanden van 1916 en zijn door Joe English ontworpen grafzerk zou model komen te staan voor de heldenhuldezerken. Een eeuw na datum wordt stilgestaan bij zijn leven en sterven. Met margrieten, de Vlaamse tegenhanger van de Britse klaproos organiseert de Vlaamse vredesvereniging V.O.S. op 21 mei om 16.00 u. in de crypte van de IJzertoren een serene hulde aan Firmin Deprez.

11-05-2016 om 11:10 geschreven door janhuijbrechts  

Op 7 mei 1916 omstreeks 08.00 u. werd bij de Dodendraad achter de Laermolen op de grens van Hoogstraten en Wortel het lijk gevonden van de Duitse landsturmmann Heinrich Mester. Deze soldaat uit Woltmershausen bij Bremen diende in de 2^e compagnie van het Mobiles Landsturm-Infanterie-Bataillon ‘Neuss’ VIII. De omstandigheden waarin hij aan zijn einde kwam werden als verdacht beschouwd. Volgens lokale geruchten pleegde hij zelfmoord. Het staat in elk geval vast dat oberstleutnant von Schweder, de bataljonscommandant nog diezelfde dag opdracht gaf aan Dr. Berghausen, kolonel-chirurg van de eenheid, om  in het Gasthuis van Hoogstraten een lijkschouwing te verrichten. Ze werd op 8 mei uitgevoerd. In zijn eindrapport  gaf Berghausen ‘dodelijk verongelukt’ als doodsoorzaak op.

Heinrich Mester werd op 10 mei ’16 begraven op het kerkhof van Hoogstraten. In 1928 werd hij daar ontgraven en bijgezet op de Duitse militaire begraafplaats in het kamp van Beverlo. Na de Tweede Wereldoorlog kreeg hij een definitieve laatste rustplaats op de Duitse militaire begraafplaats van Lommel. Hij werd er bijgezet in graf nr. 136 van blok 31.

07-05-2016 om 09:53 geschreven door janhuijbrechts  

De Britse militaire begraafplaats in Cité Bonjean bij het Frans-Vlaamse Armentiers is in meer dan één opzicht interessant. Ze ontstond in oktober ’14 toen de Engelse troepen zich in deze omgeving ingroeven. In de winter van 1914-1915 werden op deze site ook burgers begraven omdat de Duitse beschietingen van het stadscentrum, begraven op de stedelijke begraafplaats, érg gevaarlijk maakte. De begraafplaats bleef in gebruik tot het Duitse voorjaarsoffensief van 1918, toen Armentiers een tijdlang in Duitse handen viel.

Cité Bonjean is een multinationale begraafplaats. Op deze site liggen 1180 Britten, 472 Nieuw-Zeelanders, 470 Australiërs, 3  Fransen en 508 Duitsers. 455 Duitsers werden in 1925 ontgraven en naar elders overgebracht. Ook de burgers die tijdens de eerste oorlogswinter hier werden bijgezet werden later elders begraven. Op deze begraafplaats liggen bovendien ook nog twee gesneuvelde Belgische militairen begraven. De 32-jarige Lodewijk Van Tongelen, soldaat in de 70^e cie. van de 3^e Groepering T.A.G werd op 18 september 1915 in Houplines gedood door granaatscherven in de borst. De volgende dag overleed eveneens in Houplines de 30-jarige Julius Geerts, korporaal in het 2^e Regiment Jagers-te-Voet. Mogelijk was hij gewond geraakt bij de beschieting die Van Tongelen fataal was geworden.

Op deze site liggen ook 4 wegens desertie terechtgestelde Britten begraven: Charles Bladen, Arthur Robinson, James Higgins en Thomas Rigby. Een ander opvallend graf is dat van de bijna vergeten oorlogsdichter William Short (1871-1917) die als Lieutenant-Colonel een brigade van de Royal Field Artillery had geleid.

In de Tweede Wereldoorlog werden nog eens 35 gesneuvelden: 33 Britten en 2 Duitsers op deze begraafplaats bijgezet.

Deze CWGC-site, naar een ontwerp van sir Herbert Barker, bevat ook een New Zealand Memorial for the Missing, één van de acht Nieuw-Zeelandse plaatsen van herinnering aan het gewezen Westelijke Front.

06-05-2016 om 16:23 geschreven door janhuijbrechts  

Geregeld sta ik in deze blog stil bij opvallende grafschriften die terug te vinden zijn op de talloze militaire begraafplaatsen in Vlaanderens Velden… In het Ypres Reservoir Cemetery in plot I, rij D, graf 1 ligt second Lieutenant Osmer Noel Stewart MC begraven. Zijn korte grafschrift luidt ‘Our only son – God keep him’. De schrijnende hartekreet van radeloze ouders die hun enige zoon verloren. Stewart groeide op in het West-Bengaalse Calcutta, waar zijn vader een betrekking had bij het koloniale bestuur. Hij liep lagere school in St. Joseph’s College in North Point – Darjeeling, een instelling die werd geleid door de Jezuïeten. Voor zijn middelbare opleiding verkaste hij zoals veel kinderen uit de Britse kolonie in India naar het moederland. Opnieuw kwam hij onder de vleugels van de Jezuïeten terecht, deze keer in Beaumont College in Old Windsor, Berkshire. Meteen na zijn afstuderen, in 1916 meldde hij zich voor de legerdienst en kreeg een aanstelling als tweede luitenant in de Royal Field Artillery. Deze 19-jarige officier werd nog geen jaar later, op 31 juli 1917, bij de Slag om Pilkem dodelijk gewond toen zijn batterij werd getroffen door Duits tegenvuur. Ondanks zijn jonge leeftijd en zijn relatief korte verblijf aan het front werd hij onderscheidden met het Military Cross (MC), de op één na hoogste Britse dapperheidsonderscheiding voor officieren.  

05-05-2016 om 20:24 geschreven door janhuijbrechts  

Morgen zal het precies 100 jaar geleden zijn dat aan de zgn. ‘strontpaal’ aan de rijksgrens tussen het Essense Horendonk en Schijf de 37-jarige Geert Schrauwen, een smokkelaar uit het Noord-Brabantse Sint Willebrord werd doodgeschoten door een Nederlandse grensbewaker. Dit drama veroorzaakte heel wat ophef in de Noorderkempen omdat Schrauwen, alias ‘Klaveren Vrouwke’ een erg notoire smokkelaar was. Sint Willebrord, in de volksmond beter bekend als ‘ ’t Heike ‘ stond al van voor de Grote Oorlog bekend als een draaischijf van smokkel en andere illegale praktijken. De sectorcommandant van het Nederlandse Veldleger tijdens WO I, luitenant-generaal  W.H. Van Terwisga omschreef de ‘Heikesmannen’ als ‘ruw volk, beruchte personen die voor niets terugschrokken – de schrik van Noord-Brabant’…    

Gerardus Schrauwen was zonder twijfel een van de beruchtste en meest tot de verbeelding sprekende 'Heikesmannen'. Deze in 1878 in Hoeven geboren smokkelaar gebruikte al zijn creativiteit bij zijn illegale grensovergangen. Zo passeerde hij eens de Belgische grens vermomd als vrouw, en later ook als pastoor. Zijn bijnaam ‘Klaveren Vrouwke’ heeft de smokkelaar waarschijnlijk te danken aan een populair kaartspel aan het begin van de twintigste eeuw. De Klaveren Vrouw was daarbij de hoogste kaart, zodat je iedereen kon aftroeven. De grenswachten een rad voor ogen draaien deed Gerardus dan ook met plezier: zo is er een populaire ‘urban legend ‘ waarin wordt verhaald hoe hij,  verkleed als officier de grenswachten in het gelid hebben gezet, terwijl zijn handlangers ondertussen het smokkelwaar over de grens brachten.

Op 13 mei aanstaande wordt Klaveren Vrouwke herdacht. Aan Belgische zijde vertrekken de deelnemers op 19.00 u. aan de Marantvijver in Horendonk. Deelname 4 euro p/p. Inschrijven op het nr.: 03/677.19.91. Opgelet: het aantal deelnemers is beperkt tot 100…

Dat het verhaal van Klaveren Vrouwke tot op de dag van vandaag de mensen intrigeert wordt  wel bewezen door het feit dat er intussen een naar hem genoemde wandeling en fietsroute bestaan. Een paar dagen geleden raakte overigens bekend dat een aantal toneelverenigingen uit de Noord-Brabantse grensgemeente Rucphen onder de noemer Stichting Openlucht Theater Rucphen de handen in elkaar hebben geslagen voor een productie rond Klaveren Vrouwke. De bedoeling is om in september ’17 uit te pakken met dit toneelstuk.

04-05-2016 om 08:23 geschreven door janhuijbrechts  

Niet alle Nederlandse grenstroepen waren zoals de mannen op deze cartoon. Maar al te vaak werd er geschoten en niet alleen in de lucht. In de vroege ochtend van 20 maart 1916 werd de 36-jarige Johannes Heeren uit Princenhage aan de rijksgrens tussen Strijbeek en - de huidige Hoogstraatse deelgemeente - Meerle doodgeschoten door Nederlandse grenstroepen. Zijn broer werd bij dezelfde schietpartij in zijn dijbeen geschoten maar wist te ontkomen. Johannes Heeren was gehuwd met Paulina Braak en vader van 9 kinderen. Wat deze zaak nog tragischer maakte was wel het feit dat op vrijwel dezelfde plaats, op 9 augustus ’15, zijn petroleum smokkelende schoonbroer Adriaan Valentijn uit Etten-Leur op de vlucht was doodgeschoten door Nederlandse grensbewakers….   

03-05-2016 om 22:56 geschreven door janhuijbrechts  

Vandaag sneuvelde precies een eeuw geleden in een verbindingsloopgraaf bij Kaaskerke de 19-jarige Willem Bergé uit Hoogstraten. Hij werd getroffen door granaatscherven in het hoofd en was vrijwel op slag dood. Deze oorlogsvrijwilliger was in de lente van ’15 de rijksgrens over gevlucht en had op 21 mei 1915 vrijwillig dienst genomen in het Belgisch leger. Na een opleiding tot infanterist in het kamp van Auvours belandde hij met het stamnummer 108/59192 aan het front in de rangen van de 4^e compagnie / 2^e Bataljon van het 8^e Linieregiment, een eenheid waarin heel wat streekgenoten dienden. Hij werd begraven op de BMB van Adinkerke in graf nr. 1413.

Willem Bergé was ongehuwd en de jongste zoon van Frans Antoon Bergé en Cornelia Verbeeck. Hij was voor hij in dienst ging timmerman en woonde in de ouderlijke woning, Moleneinde 105. Zijn oudere broer Jaak had eveneens in het 8^e Linieregiment gediend maar was op 3 oktober ’14 in het noodhospitaal in het College Notre Dame de la Paix bezweken aan verwondingen die hij in augustus had opgelopen bij de verdediging van Namen.

03-05-2016 om 09:57 geschreven door janhuijbrechts  

Herentalsenaar Dionysius Alfons Mols, soldaat in de 1^e compagnie / 1^e bataljon van het 20^e Linieregiment, sneuvelde op 23 juni 1917 in Boezinge samen met zijn stadsgenoot Gust Horemans. Ze werden twee dagen later naast elkaar begraven op de BMB van Westvleteren.. De mannen uit hun compagnie en verschillende streekgenoten legden hun soldij samen om twee heldenhuldezerken te bekostigen. In het julinummer ’17 van het frontblaadje ‘Herenthals’ werden ze als volgt herdacht: ‘Weer twee onzer vrienden die vielen voor ’t vaderland: Alfons Mols en August Horemans. Zij waren samen in de loopgracht te B. den 23^e Juni laatstleden toen een granaat ontplofte tusschen hen beide. Alfons Mols werd op den slag gedood en August Horemans zwaar gekwetst naar het gasthuis overgebracht, overleed daar in de schoonste gevoelens van godsvrucht. Beide vrienden werden naast elkaar begraven op het kerkhof van Westvleteren. Ernest Mols, broer van Alfons, was juist in congé in St. Adresse. Jos Horemans,   broer van August was insgelijks in verlof. Ge kunt denken welke wreede slag het was voor hen, hun broers weer te vinden op het kerkhof van Westvleteren’.

De heldenhuldezerk van Fons Mols werd in 1925 door de Dienst der Militaire Grafsteden van deze site verwijderd en vernietigd. Hij rust nu onder een Belgische militaire standaardzerk.

03-05-2016 om 08:52 geschreven door janhuijbrechts  

Op de foto de 28-jarige Clarence Henry Green M.M., korporaal in de 2nd Field Company, New Zealand Engineers. Deze veteraan van de op een bloederig fiasco uitgedraaide  Gallipoli - campagne (1915) bezweek op 26 juli 1917 aan zijn verwondingen in het Australian Clearing Station nr. 2 in het Fransvlaamse Steenwerck. (zie tweede foto) .Omwille van zijn moedig gedrag bij het vrijwaren en herstellen van drinkwaterputten in het pas ingenomen en zwaar beschoten Flers werd hij begin december ’16 onderscheiden met de Military Medal (M.M.), de op één na hoogste Britse dapperheidsmedaille. Hij ligt nu begraven in vak I, rij A, graf nr. 5 van de CWGC-begraafplaats ‘Trois Arbres Cemetery’ in Steenwerck.

Steenwerck, op een kleine 6 km. ten noord-oosten van Belle, lag heel de oorlog net achter het front. Op 10 april 1918, tijdens het grote Duitse voorjaarsoffensief, viel het in de handen van de Duitse stoottroepen. Pas in het begin van oktober ’18 kon het heroverd worden door de geallieerden. Het ‘Military Cemetery Trois Arbres’ ontstond in juli ‘16 als begraafplaats bij het hoger vermelde Australische Clearing Station. Zowat alle doden uit vak I en de vroegste rijen in vak II zijn militairen die in dit veldhospitaal stierven. De overige gesneuvelden werden hier in de laatste oorlogsmaanden en na de Wapenstilstand bijgezet.  Ruim 700 gesneuvelden op deze site zijn afkomstig van andere, geruimde begraafplaatsen uit de omgeving.  Momenteel liggen er 1.704 gesneuvelden op deze begraafplaats begraven. 435 van hen zijn ongeïdentificeerd. Deze begraafplaats, naar een ontwerp van Sir Herbert Baker, bevat ook een ongewoon hoog aantal, wegens desertie terechtgestelde, militairen. Hier liggen niet minder dan 4 geëxecuteerden begraven: Corporal G. W. Latham (+22.01.1915), Private F. Auger (+ 26.03.1916), Private P. Black (+18.09.1916) en Private J. King (+19.08.1917)

02-05-2016 om 11:38 geschreven door janhuijbrechts  

01-05-2016 om 20:25 geschreven door janhuijbrechts