Veel voorstellen momenteel in Nederland om begrijpend lezen te combineren met wereldoriëntatie. Werd in Vlaanderen in de jaren 1940-1960 ook al toegepast in hogere leerjaren lager onderwijs. Een illustratie

Inleiding

In een dik verslagboek over de conferenties voor leerkrachten onder leiding van de kantonnale inspecteur lazen we o.a. de verslagen van een les begrijpend lezen uit 1947 en een les geschiedenis uit 1953. Ze illustreren onze sterke Vlaamse onderwijstraditie.

Begrijpend Lezen in 1947

Begrijpend lezen 74 jaar geleden in een 6de leerjaar in een dorpsschool met allesbehalve zgn. 'authentieke teksten die aansluiten bij de leefwereld van de leerlingen.' En toch leerde men destijds behoorlijk begrijpend lezen.

Vooraf: De Leuvense taalprofessor Kris Van den Branden schreef  destijds  dat gewerkt moest worden met authentieke teksten die aansluiten bij de leefwereld van de leerlingen en die niet te moeilijk zijn.  En onlangs nog stelde hij  als remedie voor de niveaudaling begrijpend lezen voor : Leerlingen moeten in de basisschool veelvuldig de kans krijgen om betekenisvolle leesopdrachten uit te voeren, waarbij ze lezen om een concreet doel te bereiken dat aansluit bij hun interesses. Elders luidt het dat gewerkt moet worden met 'authentieke' teksten die aansluiten bij de leefwereld van de leerlingen en dat die teksten niet te moeilijk mogen zijn.

75 jaar geleden - en ook wij in de jaren 1950 – kregen als leerling lager onderwijs veelal andere teksten te lezen en te ontsleutelen. Ze sloten ook vaak aan bij wereldoriëntatie.

We illustreren dit even.

Een les begrijpend lezen in een Brugse school in 1947 (In: verslagboek van inspectieconferenties kanton Brugge schooljaar 1947-1948. Onderwijzer: Rudolf Van den Berghe, les gegeven in een gewone dorpsschool. Inspecteur: H. Delobel

Titel leestekst: Brugge onder het Frans bewind: een lange en moeilijke tekst.

Voorbeelden uit de lange lijst met denkvragen. Hou er rekening mee dat de leerlingen derde graad lager onderwijs in die tijd nog uitgebreid en systematisch geschiedenisonderwijs kregen.

*Waarom wonnen de Fransen in 1792 te Jemappes den slag op de Oostenrijkers en niet op de Pruisen?

*Waarom werd de rust te Brugge sedert den 7den october 1795 minder verstoord?

*Waarom verliet de Franse bezetting reeds den 2den februari 1814 Brugge?

*Welke landen behoorden zeker tot den groep der verbonden mogendheden tegen Napoleon

*Waarom werden niet alle niet-beëdigde priesters jonger dan 60 jaar naar Cayenne in Zuid-Amerika verbannen?

*Waarom zouden de Fransen de beelden van het stadhuis vernield hebben?

*Werd het standbeeld op de van Jan Breydeel en Pieter de Coninck op de Mark vernield? Verklaar je antwoord.

*Waarom moesten de Pruisische jagers te paard Brugge verlaten bij de aanval van 400 Fransen?

*Waarom zou Napoleon een concordaat met den paus Pius VII gesloten hebben?

*Hoe leg je uit dat Pruisen en Oostenrijk den oorlog aan Frankrijk verklaren, en Napoleon België binnenvalt?

*Hadden de Fransen meer godsdienstzin dan de Oostenrijkers?

*Geef aan de hand van de leestekst een chronologische samenvatting van de opeenvolgende gebeurtenissen die onder de Franse beheersing plaats grepen.

P.S. Ook een reeks lexicologische vragen als : *Een staat waar het oppergezag niet berust bij een erfelijk vorst, doch bij een of meer gekozen hoofden is een … *Landen die een akkoord sluiten om een gemeenschappelijke vijand te verslaan zijn …

Bijlage: Les geschiedenis in 1953 over Maria Theresia in Gemeenteschool Sint-Michiels-Brugge door de heer. Janssens in 6de leerjaar (Uit verslagboek van bijscholing o.l.v. kantonnaal inspecteur A. Janssens). (De verwerking van dergelijke lessen namen ook geregeld de vorm aan van teksten begrijpend lezen)

De leerkracht vangt de les aan met een herhaling via een puike ondervraging over de vorige les en brengt di in een schema op het bord:

Het 1ste Oostenrijks tijdvak

1.Max. van Oostenrijk : 1482 2.Philips de Schoone 1494 3.Max. van Oostenriik: 1506 4. Keizer Karel: 1515

Het Spaanse Tijdvak

1.Filips II 1555-Margareta van Parma 2.Albrecht en Isabella 1598 3. Terug aan Spanje : 1621 zwakke vorsten

De nieuwe les over Het 2de Oostenrijks Tijdvak

Eerste een stukje over Karel VI 1715 en dan over de eigenlijke les: Maria Theresia

M.Th. regeert van 1740 tot 1780. Ze zendt ons Karel van Lotharingen als gouverneur. Na Krels dood valt Frankrijk ons land binnen en wint de slag te Fonteny. Lodewijk XV bezit ons land maar ontruimt het weer na de vrede van Aken in 1749

Er heerst voortaan vrede en welvaart in ons land. Op het gebied van de landbouw : vee- graan- en aardappelteelt worden uitgebreid. De Moeren bij Veurne worden drooggelegd.

Op het gebied van de nijverheid. Nieuwe fabrieken worden opgericht. Te Gent katoen, te Brussel behangpapier en rijtuigen. De linnenweverij en de kolennijverheid worden uitgebreid.

Op het gebied van de handel: Nieuwe kanalen: de vaart van Gent naar Brugge en Oostende. Nieuwe wegen naar Duitsland. Leuven is het middelpunt.

Daarna volgt een historische lezing over de Oostendse Compagnie.

De les eindigt met het bekijken van platen en invullen van tijdsbanden en het invullen van een invultekst.