In ‘Onderwijs is hervormingen beu’ lazen we gisteren 17 januari in De Morgen: “Geen nieuwe onderwijshervorming. Dat vraagt de VLOR aan de volgende Vlaamse regering. ‘Veranderingen worden doorgeduwd zonder dat de betrokkenen de kans hebben dit te verwerken, schrijft de Raad. ‘Er zijn de voorbije legislatuur veel hervormingen doorgevoerd. De vraag die we ons nu moeten stellen is: “Werken die hervormingen op de klasvoer? vat VLOR-voorzitter Ann Verreth het samen.” We vernamen gisteren ook dat het aantal zieke leraren en burnouts vorig jaar nog lichtjes toenam. 

De voorbije maanden en naarmate de verkiezingen naderen pakken minister Crevits & Co steeds meer uit met de vele zegeningen van het onderwijsbeleid. De onderwijsmensen denken daar blijkbaar enigszins anders over. Zelfs de tamme VLOR die de hervormingen steunde laat zich nu kritisch uit - en wast tegelijk de handen in onschuld. Bijna anderhalf jaar geleden, bij het begin van het schooljaar 2017-2018, drukte ik in Onderwijskrant nr. 182 mijn grote zorgen uit over de evolutie van het onderwijs en over de vele beleidsplannen en de overhaaste & niet vooraf uitgeteste hervormingen. We waarschuwden voor de verdere afbraak van de vele sterke kanten van de Vlaamse onderwijstraditie en voor de onrust die werd gezaaid. Heb ik me terecht zorgen gemaakt? Mijn analyse en voorspellingen werden de voorbije 18 maanden m.i. enkel maar bevestigd. 

Op 10 januari lazen we de noodkreet van de moegestreden directrice Caroline Vannieuwenhuyse in de krant De Standaard. Volgens haar draait het onderwijs door. De belangrijkste kritiek luidt: de vle ondoordachte hervormingen en neomanie betekenen een al te grote extra belasting en onzekerheid voor directies en leerkrachten. We lezen o.a.: “Dit is het tijdperk *van het M-decreet en zijn slachtoffers, *van een begeleidingsdienst die meer 'ZILLt' dan ondersteunt. *alsof de gevolgen van M-decreet e.d. nog niet genoeg waren, kwam onze koepel ook nog eens met een nieuw leerplan aandraven. Het kon er nog wel bij...? … En neen, de stroop aan de baard met zogezegde loonsverhoging en de luttele uurtjes ondersteuning veranderen daar niets aan. Maar het staat goed, zo vlak voor de verkiezingen. Dat wel." Heel wat directies en leerkrachten reageerden instemmend. 

Ook in het secundair onderwijs nam de voorbije maanden de onzekerheid, het ongenoegen en de werkbelasting nog toe. In het ledenblad Brandpunt van de COC-lerarenbond werden in december de grote zorgen omtrent de hervorming s.o. nog eens op een rijtje gezet. In dit nummer maakt ook Roger Standaert zich zorgen over de nieuwe eindtermen, de propaganda van onderwijskoepels voor geïntegreerd onderwijs e.d. Een aantal directies drongen aan op uitstel. Ook Dirk Van Damme (OESO) drukte vorig jaar zijn bezorgdheid omtrent de hervorming van de eerste graad uit - en voor de nefaste gevolgen voor tso/bso & tso/bso-leerlingen. 

De iVOX enquête van december j.l. bevestigde dat de praktijkmensen zich veel zorgen maken over die hervorming. Ook de Gentse lerarenopleider & publicist Pedro De Bruyckere drukte op 2 & 9 januari 2019 de grote bezorgdheid van de directies, leerkrachten en ouders uit op zijn blog. Minister Crevits en andere beleidsmakers lieten zich euforisch uit over de vele zegeningen van de hervorming van de eerste graad s.o. per 1 september 2019 en over de nieuwe eindtermen. 

Uit de iVOX-enquête die op december in Het Nieuwsblad verscheen blijkt dat 80% van de leerkrachten bevestigen dat er sprake is van een niveaudaling in het onderwijs. Dat bleek ook al uit PISA-2015 en uit een aantal eindtermenevaluaties. 

Het aantal getuigenissen over de niveaudaling nam het voorbije jaar nog gevoelig toe. Het voorbije jaar nam het ongenoegen omtrent het M-decreet verder toe. Er was in november ook veel commotie omtrent de Openluchtschool van Schoten die vond dat de leerkrachten niet in staat waren om voor Maxim met syndroom van Down een individueel programma uit te werken en aan te bieden aan. UNIA, de rechter, hardliners en ook minister Crevits vonden dat Maxim wel goed geïncludeerd was in een andere school; en dat dus ook leerlingen als Maxim in de gewone school thuishoren. De overgrote meerderheid van de directies en leerkrachten is het hier absoluut niet mee eens, maar de koepel van het katholiek onderwijs vond het niet aangewezen om het standpunt van de Openluchtschool te steunen. Jaar na jaar nemen de nefaste gevolgen van het M-decreet verder doe. Het vonnis omtrent Maxim van Schoten dreigt ook als een precedent aangegrepen te worden door de vele hardliners.We noteerden de voorbije maanden ook veel kritiek op de ondersteuningsnetwerken. 

De voorbije 10 jaar was er veel beroering omtrent de bestuurlijke schaalvergroting. We vernamen enkele maanden geleden plots dat het beruchte BOS-schaalvergrotingsdecreet er nu toch niet komt. Maar precies de jarenlange dreiging met dit decreet en met schaalgroottes van eerst 6.000 en later 2.000 leerlingen zette de schoolbesturen onder druk om fusies aan te gaan. Veel bestuurders voelen zich nu bedrogen door de beleidsmakers en door hun onderwijskoepel die eveneens grootschalige scholengroepen propageerde. Die fusies veroorzaken ook steeds meer beroering bij de leerkrachten. Het lerarentekort neem toe en wordt de komende jaren een steeds groter probleem. 

Vera Celis (N-VA) stelde op 9 januari j.l. in het Parlement: “Heel wat leerlingen krijgen gedurende langere tijd geen lessen wiskunde of Frans.” De komende jaren zal het tekort aan leraren nog in sterke mate toenemen - zoals al jaren voorspeld. Reclamecampagnes zullen weinig soelaas brengen. Het minder aantrekkelijk worden van het lerarenberoep heeft blijkbaar niets te maken met het gevoerde beleid. Beleidsverantwoordelijken willen dweilen b.v. (reclamecampagnes) met de kraan open, en wassen zo tegelijk de eigen handen in onschuld. De ware oorzaken van het minder aantrekkelijk worden, worden verzwegen. 

Minister Crevits en Co pakken ook uit met de hervormingen van de lerarenopleidingen. Veel ervaren, maar ontgoochelde lectoren verlieten de voorbije jaren de lerarenopleidingen. In de lerarenopleiding waar ik destijds werkzaam was, zijn er meer dan de helft minder leerlingen in het eerste jaar dan destijds het geval was. Dit leidt eveneens tot verlies van ervaren lectoren. De hervorming waarbij toekomstige onderwijzers en regenten kunnen kiezen uit een geïntegreerde opleiding in een klassieke lerarenopleiding of een universitaire masteropleiding, zal vooreerst de waardering van de geïntegreerde Normaalschoolopleiding aantasten. We voorspellen ook dat er voor zo’n master-opleiding weinig kandidaten zullen zijn; het tekort aan leraren zal er ook nog door vergroten. Door de verlenging van de opleiding verpleegkunde zijn er ook veel minder studenten gestart met die opleiding. We hebben hiervoor tijdig gewaarschuwd. 

Daarnaast zullen universitaire studenten straks al van het eerste jaar wiskunde e.d. kunnen kiezen voor een lerarenopleiding. Minister Crevits en Co maken zich ook hier illusies; hoeveel 18-jarigen zullen hier van bij de start van de universiteit voor kiezen? We horen ook niets meer over de geïmproviseerde proefprojecten nieuwe lerarenopleiding . 

De vervreemding van kopstukken van bepaalde onderwijskoepels neemt verder toe 

Die kopstukken van onderwijskoepels maken al te vaak keuzes die ingaan tegen de visie van de overgrote meerderheid van de leerkrachten, directies en schoolbesturen. Denk aan: de structuurher-vormingsvoorstellen voor het s.o. met brede eerste graad en gekunstelde domeinscholen; de ondertekening van het M-decreet, voorstel van december 2016 voor de afschaffing van de gespecialiseerde b.o.-scholen, de invoering van grootschalige scholengroepen, de loopbaanpactvoorstellen waarmee de overgrote meerderheid van de leerkrachten het niet eens is, , het zwartepietenpact, het niet meer mogen laten opsteken van de vinger in klas, het toelaten van hoofddoeken e.d... Er is dringend nood aan meer inspraak en democratie in het onderwijs. 

De onderwijskoepels willen niet langer als ‘nationale secretariaten’ fungeren in een dienstverlenende rol, maar als nationaal bestuur en onderwijsverstrekker, als de regering van een zgn. netwerkorganisatie, parlement van schoolbesturen. De meeste directies, leerkrachten & bestuurders durven niet openlijk meer hun gedacht zeggen. Ze deden dit b.v. enkel anoniem in de krant ‘De Tijd’. Ook uit recente contacten met directies en leerkrachten bleek eens te meer dat het schrijnend gebrek aan inspraak. Het parlementair onderzoeksrapport van Dijsselbloem van 2008 stelde dat de Nederlandse beleidsmakers al te eenzijdig naar koepels allerhande hadden geluisterd en niet naar de praktijkmensen. Dat is ook in Vlaanderen nog steeds het geval. Zo zouden we nog een tijdje kunnen verder gaan. In debatten over deze thema’s merken we echter dat Crevits en Co zich eerder als struisvogels opstellen. Ze pakken naar het einde van de legislatuur voortdurend uit met de zegeningen van de hervormingen die ze al ingevoerd hebben en ook nog zullen invoeren. Zo proberen ze de vele kritiek te overstemmen.