Leerkrachten technisch en beroepsonderwijs trekken aan alarmbel over niveau van hun onderwijs - in Het Nieuwsblad 6 oktober. 

Een overzicht van een aantal kritieken. 

“We mogen nog amper theorie geven en examens zijn al helemaal uit den boze”, zegt een groep leerkrachten die zich onder druk voelt gezet door de inspectie en de onderwijskoepel.” Leerkrachten wijzen er op dat ze geen examens meer mogen afnemen en dat de opgelegde geïntegreerde aanpak de vakkennis ondermijnt. “Dat ze de leerstof nu bijna integraal geïntegreerd moeten aanpakken , is de leerkrachten een doorn in het oog. Kurt Van de Poel, leerkracht elektromechanica derde graad getuigt: “Het komt erop neer dat we de leerlingen een bundeltje moeten geven waarin de theorie staat en de verschillende stappen die nodig zijn om bijvoorbeeld een robot te programmeren. Ze zouden dat allemaal op hun eigen houtje moeten verwerken. Dat werkt niet. Bovendien leiden die projecten tot een enorme versnippering van de leerstof, want je mag enkel theorie geven die voor het project nodig is. Zo verliezen de leerlingen het overzicht. Je moet die theorie gestructureerd en klassikaal kunnen aanbrengen." 

Nog een gevolg van het projectwerk: het wordt heel moeilijk om nog examens te organiseren. ‘De pedagogische begeleiding zou nog het liefst van al hebben dat we enkel punten geven voor dagelijks werk', zegt Wim De Haes (48), leerkracht technische vakken in de eerste graad. ‘Kan ook moeilijk anders, want met de projecten zijn leerlingen op hetzelfde moment met andere leerstof bezig. Alles loopt door elkaar. Het is wel de bedoeling dat sommige van onze leerlingen later studeren aan de hogeschool en dat ze dus grote brokken leerstof kunnen verwerken.’ 

Elke Aerts (41) zag ook in de algemeen vormende vakken een trend richting vaardigheden. ‘We mogen onze leerlingen geen grammatica of vocabularium meer vanbuiten laten leren. Maar je kan een taal toch niet leren als je de basis niet kent?’ Ik ben onlangs nog een examen van 15 jaar geleden tegengekomen’, zegt Wim. ‘Mocht ik dat nu geven, niemand zou slagen.’ 

De leerkrachten zien ook de taalfouten die leerlingen nu maken als een schoolvoorbeeld voor de niveaudaling die al jaren geleden is ingezet in ons onderwijs. ‘Op een bepaald moment mochten wij geen rekening meer houden met schrijffouten’, zegt Eggers. …Je geeft als onderwijs de indruk dat foutloos schrijven niet meer belangrijk is. Als je geen punten mag aftrekken heb je geen stok meer achter de deur. Dan trekken de leerlingen zich daar niets van aan.’ 

Ook de inspectie zet leerkrachten onder druk 

“De belangrijkste kritiek van de inspectie luidt dat de lessen te weinig overeenkomen met wat in de leerplannen staat. Die zijn opgesteld door de katholieke koepel en vertalen de eindtermen naar de klas. In die leerplannen ligt de nadruk op vaardigheden en projecten. De leerkrachten zijn het dus fundamenteel oneens met de visie van de koepel. 

Lieven Viaene, de baas van de onderwijsinspectie is formeel: “Als die leerkrachten bijvoorbeeld meer theorie willen geven, dan moeten ze maar een eigen leerplan schrijven voor de eigen school. Maar als ze zich scharen achter het leerplan van het katholiek onderwijs, dan engageren ze zich om dat uit te voeren. En dat is de enige basis waarop wij scholen mogen beoordelen”. 

‘Ik had onlangs een jongen die geen inzicht had in het vak en onvoldoende vaardig was met zijn handen. Hij kreeg een B-attest, stelt Koen Voeten. ‘Zijn ouders vochten dit aan voor een beroepscommissie. Hij kreeg toch een A-attest, terwijl hij zekeringskasten maakt vol losse vijzen en kortsluitingen. Dit zijn de stielmannen van morgen. 

De leerkrachten staan allesbehalve alleen met hun kritiek. Verschillende directeurs uit het technisch en beroepsonderwijs delen hun bezorgdheid. ‘De slinger is te ver doorgeslagen’, zegt Armand De Lepeleire van het Scheppersinstituut in Wetteren. ‘Projectwerk is goed om de leerlingen in een ruimere context te leren werken, maar de koepel gaat te ver. Klassiek onderricht is nog nodig om hen de bouwstenen mee te geven.’ 

Pedagoog UA Peter van Petegem stelt: ‘Vandaag is er een sterke focus op vaardigheden en competenties gekomen. Maar of de slinger te ver is doorgeslagen – en of leerlingen daardoor slechter presteren – is bijzonder moeilijk te meten.’ ’Volgens Van Petegem is nu volop de polarisatie bezig: ‘Het is natuurlijk een stuk gemakkelijker om klassikaal les te geven dan om leerlingen op hun niveau in groepjes aan projecten te laten werken.” Van Petegem geeft wel toe: Maar Daarvoor heb je eigenlijk ook meer leerkrachten nodig’ (Het Nieuwsblad, 6 oktober). Volta, dat de hele elektronische sector verenigt, stelt: ‘Ook wij blijven voorstander van een grondige theoretische kennis en willen niet dat mensen binnen dit en een aantal jaren geëlektrocuteerd worden omdat ze onvoldoende kennis hebben van veiligheid en elektriciteit? “ 

Bijlage: ontkenning niveaudaling 

Eind augustus- begin september noteerden we veel standpunten & getuigenissen omtrent de niveaudaling in het Vlaams onderwijs. We gaan er straks uitvoerig op in. Net zoals destijds bij onze O-ZON-campagne 2007 merken we dat eens te meer topmensen van onderwijskoepels, CEGO-Leuven, prof. Kris Van den Branden en zijn Leuvens taalcentrum … de niveaudaling & ontscholing, de nefaste invloed van eenzijdige taalvisies die ze zelf propageerden … ontkennen. Topvrouw GO! Raymonda Versyck poneerde : “Ook mijn collega's van de pedagogische begeleiding hebben overigens ook niet de ervaring dat de lat lager is gelegd." Topman katholiek onderwijs Lieven Boeve "Er is alleszins geen wetenschappelijk onderzoek dat aantoont dat er een systematische daling van de lat is." Met een centraal examen verliezen we meer dan we winnen.” 

Ludo Heylen, directeur CEGO-Leuven: “Studenten komen vandaag met een andere bagage binnen. Ze zijn zeer goed in zoekoperaties, ze zijn meer oplossingsgericht en ze zijn creatiever in hun aanpak. Ik ben ervan overtuigd – 200 procent - dat ze niet alleen met een andere maar ook met meer bagage binnenkomen dan vroeger.” 

Veel universitaire onderwijskundigen en neerlandici propageerden de voorbije decennia volop de competentiegerichte vaardigheidsaanpak en zullen niet toegeven dat dit tot een niveaudaling leidde. Enkele maanden geleden stelde de Leuvens prof. Philip Dochy nog dat lesgeven totaal voorbijgestreefd was. Pedagoog UA Peter van Petegem stelt nu : ‘Vandaag is er een sterke focus op vaardigheden en competenties gekomen. Maar of de slinger te ver is doorgeslagen – en of leerlingen daardoor slechter presteren – is bijzonder moeilijk te meten.’ …’Volgens Van Petegem is nu volop de polarisatie bezig: ‘Het is natuurlijk een stuk gemakkelijker om klassikaal les te geven dan om leerlingen op hun niveau in groepjes aan projecten te laten werken. Daarvoor heb je eigenlijk ook meer leerkrachten nodig’ (Het Nieuwsblad, 6 oktober). Volgens de Gentse prof. pedagoog Martin Valcke is de achteruitgang van de schrijfvaardigheid, spelling … geenszins te wijten aan de eindtermen en de eenzijdige aanpak: "De eindtermen zijn oké, … De nadruk leggen op communicatief taalonderwijs kan gerust ook leiden tot een betere schrijfvaardigheid.” 

Neerlandicus Kris Van den Branden, propagandist van competentiegericht & constructivistisch taalvaardigheid-onderwijs geeft uiteraard niet toe dat er sprake is van niveaudaling Hij poneert: "Dat de schrijfprestaties van jonge mensen zo significant en snel achteruit gaan als wordt beweerd? Daarvoor bestaan geen harde wetenschappelijke aanwijzingen. "