“Bruegel en Bosch (2)” (Ed Hoffman) 2019 

[in: Bossche Kringen, jg. 6, nr. 1 (januari 2019), pp. 38-42]  

De prent met de Verzoekingen van de H. Antonius, uitgevoerd door Pieter van der Heyden naar een ontwerp van Bruegel (1556), wordt vergeleken met Bosch’ Verzoekingen van de H. Antonius-drieluik in Lissabon. Op het eerste gezicht lijkt de prent volgepropt met Bosch-inventies, maar bij nader inzien blijken het allemaal Bruegeliaanse details, die echter wel vaak aan de beeldtaal van Bosch kunnen gelinkt worden. Er is echter ook een verschil: bij Bosch is de heilige letterlijk en figuurlijk het middelpunt en zijn drieluik is door en door religieus, terwijl het bij de prent om een commercieel product gaat. Hetzelfde geldt voor het Dulle Griet-paneel (Antwerpen, Museum Mayer van den Bergh), Bruegels meest Boschiaanse schilderij. De schilderijen van Bosch zijn door en door religieus en bedoeld als altaarbekroning of voor intieme privédevotie, maar Bruegel (ten gevolge van de verandering van het godsdienstige klimaat) seculariseert. 

[explicit 4 juli 2019]