JEDER FÜR SICH UND GOTT GEGEN ALLEN (Werner Herzog) (West-Duitsland, 1975)

De oude fiche (daterend van 1975-1980) meldt het volgende: ‘Het geval Kaspar Hauser: deze man stond op 26 mei 1828 op de markt in Nürenberg met een brief in de hand. Hij kon nauwelijks spreken. Nadien bleek dat hij altijd in een krocht was opgesloten geweest en nagenoeg geen levende wezens had gezien. De stadsmagistraat sloot Hauser op in een toren en later stelde men hem tentoon opdat hij zijn onderhoudsgeld zelf zou verdienen. Een zekere professor Daumer ontfermde zich ten slotte over hem. Onder diens hoede leerde Kaspar zo goed mogelijk lezen, schrijven en zelfs piano spelen. Hauser werd het slachtoffer van verscheidene aanslagen. Eén ervan zou fataal eindigen maar er bestaan ook vermoedens dat Kaspar zelfmoord heeft gepleegd.

Herzog was blijkbaar vooral geïnteresseerd in de wijze waarop een vreemd wezen als Hauser door de maatschappij ontvangen werd. Hij spuit daarbij heel wat sociale kritiek op de politie- en andere ambtenaren, de geleerden en de priesters die de arme Hauser als een curiosum en als een soort proefkonijn behandelen. Die kritiek doet echter soms wat naïef aan en komt dan niet helemaal meer over (zoals in het geval van de stadsgriffier, een grotesk ventje dat het steeds maar heeft over “schöne Protokollen” – en dan die voortdurende herhaling van de dingen die gezegd worden en die hij hoort te noteren!). Bovendien lijkt het hele geval door Herzog nogal rommelig gemonteerd en het is uiteindelijk het ronduit schitterende optreden van Bruno S. (een licht gehandicapte Berlijnse fabrieksarbeider die een groot deel van zijn leven doorbracht in psychiatrische inrichtingen) als Kaspar Hauser dat de film redt. Hausers manier van praten en handelen, zijn eigenaardige maar soms erg rake visie op de dingen, de wijze waarop hij de arrogante logica-professor die hem komt testen met één zinnetje klem redeneert: het is allemaal grappig, ad rem en ten zeerste boeiend. Een best bekijkenswaardige film dus, maar zeker niet de beste die Herzog gedraaid heeft. Quotering: 3.’

Na al die jaren ben ik het hier nog altijd opvallend mee eens!

Quotering: *** (30 maart 2017 – Cinema Zuid)