WAR OF THE WORLDS (Steven Spielberg) (USA, 2005)

(116’)

Deze film is een bewerking van het bekende SF-boek van Herbert George Wells dat wij ooit lazen in de 1ste of 2de kandidatuur Germaanse en waarvan wij ons nog herinneren dat het redelijk langdradig was. Spielberg heeft het verhaal echter aangepast aan de 21ste eeuw en uit een interview van Robin Lynch met Tim Robbins [in Humo, nr. 3383, 5 juli 2005, pp. 140-141] leren we dat Spielberg het beschouwde als een ‘aardig tussendoortje’, omdat hijzelf en Tom Cruise in 2004 toevallig een half jaartje vrij hadden. Op de Index-pagina van Film/tv/dvd [nr. 555, september 2005, pp. 63] wordt Spielbergs prestatie heel correct geëvalueerd in één zinnetje: ‘Spielbergs verbluffend in beeld gezette, af en toe bijzonder angstaanjagende maar toch niet overtuigende H.G. Wellsverfilming over de vijandige bezetting van de aarde’.

Het is inderdaad ongelooflijk wat ze met die digitale trucages allemaal weten aan te vangen tegenwoordig: die levensechte door de straten stappende driepoten die dan ook nog eens weerspiegeld worden in een autoruit, die aliens die in een kelder over kapotte meubelen kruipen, zinkende boten, een neergestorte boeing, weidse landschappen die kleven van het bloed en bijvoorbeeld ook (ongetwijfeld het meest spookachtige fragment van de film) een compleet in brand staande sneltrein die denderend en sissend een spoorwegovergang passeert. En toch weet de film niet echt te overtuigen. Debet daaraan: het zwakke scenario.

In het begin leren we de hoofdpersoon (Tom Cruise) kennen als een havenarbeider die met zijn hefkraan zware containers tot op de centimeter nauwkeurig op een truck weet te plaatsen en even later blijkt hij heel veel af te weten van motoren. Je denkt dan: ha, die gaat later in een moeilijk te besturen ruimtetuig tegen aliens moeten vechten en door zijn technische kennis gaat hij de ruimtetuigen van die aliens weten te saboteren. Maar nee, ofschoon zijn chef hem nog smeekt om diezelfde dag nog terug te komen werken en Ray Ferrier (zo heet de rol van Cruise) dit weigert met de vakbondregels als argument, blijkt dat vakkundig omgaan met het plaatsen van containers nergens in de film een functie te hebben en Rays kennis van motoren dient enkel om hem met zijn kinderen in een auto te laten vluchten (alle auto’s zijn namelijk stilgevallen als de driepoten uit de grond komen). Dat soort film dus: spannend, redelijk oppervlakkig en gericht op een kijksessie in gezinsverband.

Want Ray Ferrier blijkt een nonchalante, nogal egocentrische gescheiden vader te zijn die een weekendje op zijn puberende zoon en kleine dochtertje mag (moet) passen, natuurlijk net wanneer all hell breaks loose, wat hem in staat stelt om met die kinderen een queeste naar Boston te ondernemen (zijn vrouw en haar nieuwe man zitten daar bij haar ouders) en te tonen dat hij toch een goede huisvader kan zijn als het erop aankomt. Het is een beetje een tweeslachtige rol voor Tom Cruise die nooit werkelijk uit de verf komt, net zomin trouwens als het rolletje van Tim Robbins die in het midden van de film een in een kelder gevluchte en uiteindelijk doorslaande verpleger moet uitbeelden. Verder ontpopt dat dochtertje, dat in het begin nog een bijzonder intelligente en vroegrijpe indruk maakte, zich gaandeweg tot een irritant krijsend en hyperventilerend wicht, terwijl die zoon, ook ergens in het midden van de film, om God Weet Welke Reden beslist om er alleen vandoor te gaan, want ‘hij moét het absoluut zien’ als het leger de aliens aanvalt.

Er zitten trouwens nog meer non sequiturs in het verhaal die de film geen goed doen. Die driepoten werden miljoenen jaren geleden door aliens in de grond verstopt op aarde en nu komen die aliens hen via bliksemstralen bemannen. Hoe wisten die aliens miljoenen jaren geleden dat er ooit mensen op aarde zouden rondlopen? En waarom heeft men (bijvoorbeeld tijdens het graven van metrotunnels) nooit zo’n driepoot ontdekt? Uiteindelijk gaan de aliens tenonder aan een aardse bacterie waar de mens immuun voor is (geworden), maar hoe komt het dan dat op het einde die driepoten beginnen te wankelen als beschonken matrozen terwijl het toch alleen de aliens in die driepoten zijn die aangetast werden? Oké als ze dan zo’n driepoot niet meer weten te besturen en tegen een gebouw laten lopen, maar die driepoten vallen vanzelf omver! Enfin, zoals gezegd: het verhaaltje op zich is nogal flodderig (zoals zo vaak in SF-verhalen, het zijn niet allemaal 2001 A Space Odyssey’s) maar de trucages zijn knap en een aantal sequensen zijn best wel spannend.

In het interview met Tim Robbins wordt gevraagd of de film een politieke parabel is en of het gaat over de angst voor het onbekende na 9/11. Antwoord van Robbins: ‘Misschien wel. Iedere generatie trekt zijn eigen lessen uit het verhaal en leest er zijn eigen angsten in, denk ik. Toen Wells het boek schreef, was het een waarschuwing tegen de industrialisering en de modernisering. Toen Orson Welles er een hoorspel van maakte in de jaren ’30, haakte het in op de angst voor het fascisme in Europa. En toen het in de jaren vijftig verfilmd werd, zag iedereen er een waarschuwing in voor het Rode Gevaar. Vandaag zijn we weer van wat anders bang. Elk tijdperk kan het boek herinterpreteren: vandaar ook dat het een echte klassieker is’.

Quotering: *** (27 juli 2015 – opgenomen van Proximus TV)

Na een tweede visie. In zijn recensie in Film/tv/dvd [nr. 555, september 2005, p. 34] noteerde Michel Sabbe in verband met het verblijf in de kelder: ‘Bovendien recycleert Spielberg hier een beroemde sequentie uit z’n eigen Jurassic Park’. Sabbe doelt hier op de alien-tentakel die voorzichtig de kelder onderzoekt waarin Ray en zijn dochter en de verpleger verborgen zitten, een scène die inderdaad zeer sterk doet denken aan de sequens in Jurassic Park wanneer die twee kleine dinosauriërs in het laboratorium op zoek zijn naar verborgen mensen. Maar Sabbe ziet dat als iets negatiefs, als een soort zelfplagiaat. Ten onrechte! Spielberg verstopte nog andere gelijksoortige knipoogjes, dat wil zeggen: verwijzingen naar zijn vroegere films, in War of the Worlds. Het tweetonige bromgeluid dat de tripods uitstoten, doet heel sterk denken aan de geluiden waarmee de aliens communiceren op het einde van Close Encounters of the Third Kind. En wanneer in een bos de kledingstukken van door laserstralen gedode mensen neerdwarrelen als sneeuw, dan is dit een echo van de asse van verbrande Joden die neerdwarrelt als sneeuw in Schindler’s List. Spielberg heeft deze dingen dus met opzet in zijn film gestopt. Het zijn inside jokes voor de kenners van Spielberg-films. Eigenlijk zou onze waardering hierom met een halfje naar omhoog moeten gaan.