RUSTELOOS LAND (Blacklands) (Belinda Bauer) 2009

[Er werd gebruikgemaakt van de Boektoppers-editie van deze roman: Belinda Bauer, Rusteloos land, Van In, Wommelgem, 2014, 307 blz. Origineel Engels: Blacklands, 2009]

Een pitch is een handig en meestal ook effectief middeltje om te koop aangeboden waren aan te prijzen zodanig dat de potentiële koper snel overtuigd raakt van de kwaliteit van die waren. Toen Belinda Bauer (°1962) haar debuutroman Blacklands aan een uitgeverij presenteerde, beschikte zij over een pitch om u tegen te zeggen. De hoofdpersoon van de roman is de elfjarige Steven Lamb die samen met zijn grootmoeder, moeder en jongere broertje in het dorpje Shipcott woont, vlakbij Blacklands, een heidegebied in Exmoor (in het zuidwesten van Engeland). Steven gaat regelmatig graven in dat heidegebied, want hij is op zoek naar het lijkje van Billy, het broertje van zijn moeder (en dus zijn oom) dat op elfjarige leeftijd misbruikt en vermoord werd door de pedofiel en seriemoordenaar Arnold Avery. Het lijk werd nooit teruggevonden en Steven, die zich niet echt gelukkig voelt in de drukkende sfeer van zijn gezin, is ervan overtuigd dat alles beter zal worden als hij het lijk van Billy kan opsporen. Waarom blijft hij graven? ‘Voor dit soort momenten; waarop het vooruitzicht dat ze op een goede dag weer een echt gezin zouden vormen opeens door de korst van verdriet, wrok en armoede heen drong, en hem met een gelukzalig en tegelijkertijd ook pijnlijk droevig gevoel vervulde’, lezen we op pagina 137. En op pagina 241 staat dat Steven hoopt dat zijn familie weer een geheel zou vormen ‘in plaats van een gebarsten, afbrokkelend half iets wat hem zenuwachtig en bedroefd maakte’.

De pitch van het boek bestaat er nu in dat Steven het gewaagde plan opvat om een briefwisseling op te starten met Avery, de moordenaar van zijn oom die al jarenlang in de gevangenis zit. Op die manier ontstaat er een intrigerend en spannend kat-en-muis-spelletje tussen de knaap en de psychopaat waarbij het feit dat de brieven door het gevangenispersoneel nagekeken en gecensureerd worden een niet onbelangrijke rol speelt. Het wordt allemaal nog een stuk spannender wanneer Arnold Avery erin slaagt uit de gevangenis te ontsnappen en Steven (samen met zijn vriendje Lewis) de moordenaar ontmoet op de heide in Exmoor.

Wat de opbouw van haar thriller betreft, scoort Bauer dus prima en ook haar gebruik van een alwetende verteller, die zich van het ene naar het andere personage kan verplaatsen, zorgt ervoor dat de lezer volledig mee is met het verhaal, en bij het einde van elk hoofdstuk nauwelijks kan wachten om het vervolg te beginnen lezen. Verder hanteert Bauer een heldere, zelfverzekerd klinkende stijl die weliswaar niet opvallend kunstig aandoet, maar sporadisch toch aanleiding geeft tot fraai geformuleerde zinnen. Enkele voorbeelden. ‘Avery was een schimmige gedaante in de mist van Exmoor, een collage van beweging en gedempt geluid die langs de rand van een nachtmerrie zwierven’ [p. 74]. ‘Hij begon bij Dunkery Beacon, waarop al zijn fantasieën zich concentreerden voordat ze zich als knokige ranken over de ronde heuvels verspreidden’ [p. 120]. Of nog: ‘Het kwam doordat zijn hoofd zo vol met gedachten zat dat ze overstroomden en in zijn mond golfden, via zijn keel naar zijn borst stroomden en zelfs nog verder, helemaal naar zijn ingewanden – een woeste rivier van wild rondtollende hoop en waterschuimkopwitte angst die geen ruimte overlieten voor eten’ [p. 239].

Dat is dus allemaal niet niks voor een debuutroman maar de eerlijkheid gebiedt ons helaas te zeggen dat de ontknoping van het verhaal een beetje tegenvalt. Kort voor het einde laat Bauer al een keer een steekje vallen wanneer de ontsnapte Avery aan de arm gewond wordt door een kogel die afgeschoten werd door de zoon van het jongetje dat er indertijd voor zorgde dat hij gearresteerd werd. Die zoon is nu als soldaat schietoefeningen aan het doen en kan zich er niet van weerhouden een schot te lossen op de figuur die in de verte (achter het schietterrein) voorbijwandelt. Toch wel héél erg toevallig en vrij ongeloofwaardig. Wat later volgt dan de eigenlijke ontknoping: de ontmoeting van de twee jongens met Avery, Lewis die wegvlucht, Steven die zich ondanks zijn bewustzijn van het gevaar maar niet kan losrukken van Avery, door hem bijna gewurgd wordt maar uiteindelijk gered wordt door de via Lewis gealarmeerde dorpelingen. De vader van Lewis slaat Avery dood, Steven mag herstellen in het bed in de kamer van zijn oom Billy (vroeger verboden terrrein voor hem) en de sfeer in het gezin is na dit alles een heel stuk verbeterd. Wat dus van in het begin de bedoeling was, met dat graven naar Billy’s lijkje, maar dat lijkje is op het einde nog steeds niet teruggevonden en Avery kan het niet meer vertellen, want hij is dood. Dus waarom dan de helft van het verhaal focussen op dat graven op de heide, vraagt de lezer zich af, als dat terugvinden toch niet zo cruciaal blijkt te zijn? Trouwens: ook het gegeven dat Steven niét wegloopt van Avery (ofschoon hij daar ruimschoots de kans toe krijgt) kunnen wij niet echt plaatsen en lijkt ons een zwak schakeltje in de uiteindelijke afloop van de plot.

Om af te ronden nog twee dingetjes. Rusteloos land is een bijzonder zwakke vertaling van de veel sterkere oorspronkelijke titel Blacklands, maar daar kan Belinda Bauer natuurlijk weinig aan doen. En ten slotte: naar haar eigen zeggen heeft Bauer de naam van het dorpje (Shipcott) samengesteld uit de namen van enkele echte dorpen, maar Shipcott zelf bestaat niet. Naar verluidt heeft zij niet de naam van een authentiek dorp gebruikt om juridische redenen.

Quotering: *** [explicit 23 mei 2015]