HET JULIETTE GENOOTSCHAP (Sasha Grey) 2013

[Roman, Prometheus, Amsterdam, 2013, 269 blz. Origineel Engels: The Juliette Society, 2013]

Sasha Grey (°1988) is een Amerikaanse ex-pornoactrice (zij was actief tussen 2006 en 2011) die nu een erotische roman heeft geschreven. Ja, zo is het natuurlijk gemakkelijk om een uitgever te vinden! Nochtans doet Sasha op de achterflap flink haar best om er zo braaf en truttig mogelijk uit te zien en ook de cover oogt eerder onschuldig: tegen een lichtblauwe achtergrond zien we slechts enkele onderdeeltjes van een vrouwengelaat: een neus, een mond en een lange haarlok. De uitgeverij zal gedacht hebben: met zo’n pitch verkoopt dit boek zichzelf wel. Nu, wij hebben geen werkimmanent onderzoek gedaan naar de verzamelde filmografie van Miss Grey, we kennen haar enkel van een via cyberspace tot ons gekomen gespecialiseerde vignette uit 2007, waarin zij samen met ene Kelly Divine in volle glorie te bewonderen is. Ofschoon de achterflap bazuint dat Greys carrière in de pornowereld flitsend was en dat haar klim naar de top van de erotische ladder werd bijgehouden door een groeiend aantal media, blijkt er noch in verband met haar ontblote fysiek noch naar aanleiding van haar erotische prestaties vóór de camera iets speciaals te melden, of het moest zijn dat ze een aardig potje kan vuilbekken en dat ze geen bezwaar lijkt te maken tegen anaal verkeer.

In een interviewtje met Jan Herregods dat op 14 februari 2014 verscheen in Metro, zegt Grey: ‘Ik zit met mijn verleden, maar ik hoop dat mijn fans verder kijken dan dat’. Alsof dat verleden in dit geval een hinderpaal zou zijn! En bovendien is Greys zonet vernoemde talent om te vuilbekken haar goed van pas gekomen in deze roman, want zij neemt hoegenaamd geen blad voor de mond en menige passage in haar boek kan niet anders dan hardcore porno genoemd worden, ook al zijn die passages een stuk gesofistikeerder en fijner geslepen dan het o yes, fuck my ass-niveau uit het filmpje dat wij zagen. Dat Grey moeite heeft gedaan om de loutere trivialiteit van een simpel pornoromannetje te overstijgen, blijkt overigens niet alleen uit het plotje dat zij heeft verzonnen en de dosis cultuur (vooral filmcultuur) die zij in haar tekst heeft geïnjecteerd, maar eveneens uit bladzijden waarin zij het vrouwelijke hoofdpersonage als het ware laat filosoferen (in de breedste zin van het woord) over pikante dingen, zoals bijvoorbeeld haar voorliefde voor en omgang met sperma (bijna vier bladzijden lang, van pagina 62 tot 65) en internetporno (van pagina 78 tot 86). Verfrissend om zulke zaken uit de pen van een vrouwelijke auteur te horen vloeien, en men heeft werkelijk de indruk dat het hier niet gaat om een commerciële pose, maar dat zij het echt meent. En ook de onverholen satire op sensatiegerichte Amerikaanse emoshows in hoofdstuk 17 geeft het verhaal een zekere meerwaarde.

Dat vrouwelijke hoofdpersonage is overigens een zekere Catherine die studeert aan de filmschool, samenwoont met haar vriendje Jack en bevriend is met collega-studente Anna. Met dat vriendje, dat verbonden is aan het campagneteam van politicus Robert (Bob) DeVille, loopt het niet zo lekker meer (blijkbaar omdat Jack niet zo opgetogen is met Catherines ‘speciale’ wensen), ze gaan zelfs een tijdje uit elkaar, en zo komt Catherine meer en meer onder de invloed van Anna, die onder meer bijklust op een in S&M gespecialiseerde pornosite en een nogal kinky relatie heeft met Marcus, één van de filmschooldocenten voor wie Catherine ook een boontje heeft. Anna neemt Catherine, die danig onder de indruk is van de film Belle de Jour van Bunuel, een keertje mee naar een seksclub, the Fuck Factory, en via Anna’s vriendje (pooier?) Bundy komen ze terecht op een orgie van het Juliette-genootschap, een geheime vereniging van rijke en belangrijke personen die ongestoord hun lusten botvieren. Tegen betaling, zoals Catherine tot haar ontsteltenis achteraf merkt (er zit een bundeltje geld in haar tas).

Dat Juliette-genootschap (met knipoogje naar de Juliette van Markies de Sade) zou het vaste spoor moeten zijn waarop deze roman naar een climax stoomt en wordt dan ook al op de eerste pagina’s uitgebreid aangekondigd. In de tweede helft van het boek blijkt echter dat Grey totaal incompetent is om een overtuigende romanstructuur op poten te zetten. Om een onduidelijke reden verdwijnt Anna en met Jack, op wie Catherine blijkbaar echt verliefd is, komt het weer goed. Zij gaan samen logeren bij Bob DeVille thuis, alwaar zij tijdens de afwezigheid van de gastheer en zijn vrouw naaktzwemmen en anale seks bedrijven. Wat we nog niet vermeld hebben, is dat de loop van het verhaal regelmatig (onder meer in de hoofdstukken 13, 14 en 19) onderbroken wordt door erotische droomfantasieën van Catherine die narratologisch gezien de plot alleen maar verwarrend maken en eigenlijk alleen maar bedoeld lijken om nog wat meer seks in het boek te pompen.

Het wordt allemaal nog verwarrender wanneer Catherine in het lange voorlaatste hoofdstuk (21) op zoek gaat naar Anna en terechtkomt in een villa van het Juliette-genootschap. Deze bevindt zich boven een soort onderwereldgrot, een soort mengeling van een vals paradijs en de hel, waarin Catherine afdaalt en allerlei kinky erotische taferelen aanschouwt, tot zij uiteindelijk seks heeft met Bob DeVille en zij elkaar beurtelings (om een of andere reden) proberen te wurgen. Hoofdstuk 21 zou op zichzelf wellicht dienst kunnen doen als script voor een arty-farty pornofilm, maar binnen deze roman slaat het niet weinig als een tang op een varken en komt het alleen maar nodeloos ontregelend over. De lezer zou kunnen vermoeden dat het hier weer om zo’n droomfantasie gaat, maar nee, uiteindelijk blijkt het allemaal bedoeld te zijn als ‘echt’ gebeurd. Dat de achternaam van Bob DeVille expliciet in verband wordt gebracht met het woord devil komt de hele zaak nog wat wolliger maken, net als Bobs uitleg op pagina 251: ‘Dit (…) is de tuin der aardse lusten. Het huwelijk van hemel en hel’. Horen we daar zowaar een echo van Jeroen Bosch? We horen in elk geval een vaag echootje van Dan Browns Da Vinci Code als Bob ook nog peroreert: ‘De cultus is nu bekend onder de naam Juliette-genootschap (…). Maar ze stammen allemaal af van de mysterieculten’ [p. 253].

In het laatste hoofdstukje, dat de indruk maakt snel even een slot te willen breien aan alle daarvoor verzamelde ongein, wint Bob de verkiezingen en heeft Jack uitzicht op een mooie functie, op voorwaarde dat Catherine haar mond houdt over Bobs geheime uitspattingen. Dat moet dan uitmonden in een soortement diepere thematiek. Met de woorden van ikverteller Catherine: ‘Dit is de prijs van mijn ervaring: ik weet nu dingen over seks en macht en hoe die twee dingen samenkomen en op elkaar inwerken die sommige mensen in hun hele leven niet te weten zullen komen. En ik ben nog jong. Maar ik zal ook mijn hele leven met dit besef moeten leven. Ik kan niet zeggen dat ik blij ben met dat vooruitzicht. En eerlijk gezegd voel ik me daar niet bij op mijn gemak, want ik weet nu dat ik dichter bij DeVille sta dan me lief is’ [p. 264-265]. Seks en macht, samen vormen ze een niet onaardig motiefkoppel, maar de wijze waarop het hier door Grey vorm werd gegeven, is – no pun intended – om met ballen naar te gooien.

In verband met de zwakke structuur van deze roman zouden we ook kunnen signaleren dat er weinig of niets functioneels gedaan wordt met die droomfantasieën of met die filmdocent Marcus, die in het begin nogal veel (te veel) aandacht krijgt en op het einde compleet achter de horizon verdwijnt, maar Het Juliette Genootschap wordt geplaagd door nog andere minpunten. De schrijfstijl bijvoorbeeld: Grey produceert voortdurend van die eenvoudige korte zinnetjes die in een kleuterboek niet zouden misstaan. In de marge van zijn interview noteerde Jan Herregods: ‘De seksuele zoektocht van het hoofdpersonage is onderhoudend, grappig, en vlot geschreven’, en in het interview zegt Grey zelf: ‘Ik wilde iets humoristisch en met zelfbewuste vrouwen’. Veel humor hebben we nochtans niet kunnen ontdekken. Op pagina 250 misschien, waar Catherine in die onderwereldgrot een beeld beschrijft van een sater die een geit neukt: ‘De geit heeft, zoals de meeste geiten, zelfs de vrouwtjes, een baard. Ze ligt op haar rug, met de poten in de lucht. De geitman neukt haar en trekt tegelijkertijd aan de baard. En de geit, nou, die lijkt niet verschrikkelijk blij te zijn met de hele situatie. Dat moet ik er wel bij zeggen. Ze ziet er zelfs doodsbang uit. Of misschien projecteer ik nu mijn eigen gevoelens op haar’.

Vermeldenswaard is ten slotte ook de aandacht die Catherine (en via haar de auteur) besteedt aan films. Het geeft niet enkel zowaar een intellectualistisch cachet aan het verhaal (want de films die vermeld worden, zijn niet zomaar de eerste de beste: onder meer Belle de Jour, Citizen Kane, Vertigo, Lost Highway, A Bout de Souffle) maar is ook nog eens in hoge mate functioneel: de hoofdpersoon is immers een filmstudente. Grey verknoeit deze gimmick echter doordat ze geen maat weet te houden: dat voortdurend vergelijken van verhaalelementen met scènes uit bekende films wordt op de duur al te voorspelbaar en zelfs ietwat belachelijk. Men leze bijvoorbeeld de laatste bladzijde waar de tekst voor bijna negentig procent alleen maar bestaat uit verwijzingen naar twee verschillende films, vlak achter elkaar.

Op die manier sluit Het Juliette Genootschap manifest aan bij het rijtje erotische romans van vrouwelijke auteurs die de laatste jaren op het lezerspubliek werden losgelaten (à la Het seksuele leven van Catherine M. en Vijftig tinten grijs). Net zomin als Catherine Millet en E.L. James is Sasha Grey een dommerdje en het is verre van onaangenaam te merken dat ook vrouwelijke auteurs op een bevrijdende en ongeremde wijze over seks kunnen schrijven, maar helaas blijkt nogmaals dat voor het schrijven van een geslaagde (erotische) roman nog wat meer vereist is dan een geile fantasie en een vuilbekkend smoeltje. Nochtans: wedden dat er in het geval van Grey toch nog een sequel van komt?

Quotering: ** [explicit 1 juli 2014]