SHARKWATER (Rob Stewart) (Canada, 2006)

(89’)

In deze boeiende Canadese documentaire probeert Rob Stewart ons ervan te overtuigen dat haaien veel minder gevaarlijk en agressief dan men ons wil doen geloven. En als hij zich, in het begin van de film reeds, laat filmen terwijl hij een haai omarmt en zachtjes over zijn rug streelt, ben je geneigd hem te geloven (het is wel geen grote witte haai). Hij signaleert ook dat haaien meer en meer een bedreigde diersoort aan het worden zijn: jaarlijks worden honderdduizenden haaien gevangen en gedood, enkel maar omwille van hun vinnen die op Aziatische markten (haaienvinnensoep!) met grote winst verkocht worden. De documentaire krijgt een narratieve schwung wanneer ook Paul Watson, medestichter van Greenpeace, in beeld komt: met zijn schip, de Sea Shepherd, voert hij over de ganse wereld actie tegen het vangen van haaien en walvissen.

We zien bijvoorbeeld hoe hij in de buurt van het eiland Cocos (Costa Rica) een bootje met illegale haaienjagers probeert te dwarsbomen, om hen vervolgens op sleeptouw naar Costa Rica te nemen. Onderweg zijn ze echter verplicht de vissersboot weer vrij te laten, want ze worden zelf gearresteerd, op beschuldiging van meervoudige poging tot moord. Vervolgens blijkt dat de Taiwanese maffia achter de handel in haaienvinnen zit en dat deze maffia samenwerkt met de overheid in Costa Rica (die door de maffia zwaar financieel gesponsord wordt). Watson en Stewart ontvluchten dan Costa Rica en trekken naar de Galapagos-eilanden, één van de andere plekken op aarde waar nog veel haaien zitten. Stewart moet echter wekenlang het ziekenhuis in, omwille van een vleesetende stafylokokbacterie in zijn been. Gelukkig herstelt hij en moet zijn been niet afgezet worden. Hij laat zich dan opnieuw Costa Rica binnensmokkelen waar in de hoofdstad een betoging aan de gang is tegen de illegale jacht op haaien: doordat het geval met de Sea Shepherd in het nieuws kwam, is de plaatselijke bevolking blijkbaar in actie gekomen.

Stewart getuigt in deze film van bijzonder veel enthousiasme voor het lot van de haaien en brengt zijn boodschap in een aantrekkelijke vorm, via prachtige onderwaterbeelden, interviews met wetenschappers, milieuactivisten en haaienhaters, zorgvuldig gekozen muziek en sprekende tekstbordjes (à la: haaien doden vijf mensen per jaar, hongersnood doodt twee miljoen mensen per jaar). Ongetwijfeld laat hij zich af en toe wat te veel meeslepen door zijn enthousiasme en is hij niet altijd even objectief, maar op het einde is zijn boodschap wel loud & clear overgekomen: haaien zorgen ervoor dat het visbestand in evenwicht blijft en dat die vissen het fytoplankton, dat voor een groot deel van de zuurstof op aarde verantwoordelijk is, niet compleet wegvreten. Verdwijnen de haaien, dan raakt naar verluidt het ecosysteem totaal verstoord, met rampzalige gevolgen voor de CO2 op aarde.

We vernemen ook dat als haaien al eens een mens aanvallen, ze dit doen omdat ze denken met een zeehond te maken te hebben (vanonder bekeken lijken de silhouetten van zwemmers en zeehonden op elkaar). De meeste haaien hebben schrik van de mens en blijven uit zijn buurt. En uit een instructiefilmpje van de Amerikaanse luchtmacht leren we nog dat wie toch aangevallen wordt door haaien, zich best verdedigt door met de platte hand op het water te slaan, met het hoofd onder water luid ‘blublublublub’ te roepen en stukjes papier rondom zich te strooien. Met deze film heeft Rob Stewart verscheidene prijsjes op filmfestivals gewonnen.

Quotering: ***½ (23 mei 2014 – dvd – bib Brecht)