|
KUT (Juan Manuel de Prada) 2000
[Vertaald door Helena A. Erwich, Arena, Amsterdam, 2000, 157 blz. Origineel Spaans: Coños, 1995]
Naar we vernemen in het voorwoord van Luis Garcia Jambrina schreef de Spaanse auteur Ramón Gómez de la Serna in 1917 een merkwaardig boekje, getiteld Senos (Borsten). Juan Manuel de Prada (°1970, Zamora) schreef een aantal jaren geleden een nog merkwaardiger boekje, getiteld Coños. De titel van de Nederlandse vertaling, Kut, klinkt een stuk minder gepast. Waarom gebruikte men als titel niet gewoonweg Kutten? Dat is ten eerste de correcte vertaling van Coños, en ten tweede geeft het veel beter de inhoud van De Pradas bundeltje weer. Het gaat hier inderdaad om een verzameling van 54 korte prozastukjes van telkens enkele bladzijden met als centraal onderwerp het vrouwelijke geslachtsorgaan. Je zou het kunnen beschouwen als literaire stijloefeningen, maar dan wel laten we dat meteen klaar en duidelijk stellen stijloefeningen van een prettig hoog niveau die getuigen van een opmerkelijk talent om fraaie parafrasen voor de vagina te bedenken op de vierkante centimeter. De stukjes balanceren op de grens tussen proza en poëzie. Men kan het poëtisch proza of gedichten in doorlopende zinnen noemen, het maakt niet uit: Juan Manuel de Prada trekt met deze ook nog eens vol speelse fantasie en frivole humor stekende taalkunstwerkjes onweerstaanbaar de aandacht.
Weliswaar zijn niet alle onderdeeltjes even sterk, maar de meeste zijn meer dan middelmatig goed geschreven, en een aantal zijn ronduit knap. De titels van de afzonderlijke bijdragen zijn soms wat voorspelbaar (De kut van maagden, De kut van lesbiennes, De kut van kleine meisjes, De kut van weduwen, De kut van hoeren), maar vaker zijn ze intrigerend en af en toe zelfs bizar: De kut van de celliste, De kut van onbekende vrouwen, De kut van de Batutsis, De kut van verdronken vrouwen, De kut van mummies, De kut van de boeddhistische non, De kut van engelen. Om een idee te krijgen van De Pradas stijl en idioom, hieronder een fragment uit De kut van de Siberische vrouw, waarin de ikpersoon als cultureel attaché werkt bij de Russische ambassade in Spanje en verleid wordt door een Siberische ex-gravin die haar door de bolsjewisten afgenomen adellijke titel komt terugeisen
De kut van Valeria, gravin van de meest noordelijke gebieden, had nog steeds de kou van de grond die haar geboren had zien worden, hoewel zij vanbinnen was gevoerd met iets wat leek op lammetjeshuid, zacht en comfortabel. De kut van Valeria had die verdediging ontwikkeld die de natuur heeft voorbehouden aan de fauna in de poolstreken en aan gezinnen zonder centrale verwarming. Ik vond het haast jammer om bij haar binnen te gaan, uit angst ook maar een greintje vuil op het uiterst fijne pluche achter te laten, maar Valeria zelf nodigde mij hiertoe uit, zodat ik ten slotte de papieren tekende en wij een nummertje maakten in mijn kantoor, een nummertje dat politieke onschendbaarheid genoot, terwijl door de luidsprekers van de ambassade die nitwit van een Boris Jeltsin een urgent communiqué uitvaardigde waarin hij waarschuwde voor de aanwezigheid in Spanje van een bedriegster die Rusland probeerde te beroven van zijn Siberische territoria.
Gelukkig dat Valeria eerder kwam dan die bedriegster, zei ik tegen mezelf, half in slaap gesukkeld in die kut met de vegetatie van een toendra. [pp. 104-105]
Kut kreeg in De Morgen / Boeken, nummer 54 van 6 december 2000 [p. 17], een lovende recensie cadeau van Herman Jacobs, waarvan de eerste alinea op zichzelf al een aantrekkelijk verwoorde laudatio op de vagina vormt (met andere woorden: Jacobs voelde zich duidelijk door De Prada en zijn onderwerp aangesproken, en dat begrijpen wij volkomen). In de Standaard der Letteren werd het boek, voor zover wij weten, niét besproken. Alleen wist Bert Anciaux, toen hij begin juli 2001 samen met anderen gevraagd werd naar zijn vakantieboeken, te vertellen dat hij (onder meer) Kut mee op reis zou nemen, omdat zijn nieuwsgierigheid gewekt was door Jacobs recensie in De Morgen, en ook daar kunnen wij inkomen (pun not intended).
Jacobs schrijft bijvoorbeeld: Ook staan deze 54 curieuze vignetten in de zeer Spaanse picareske traditie, schelms en oneerbiedig (al gaat het er absoluut niet zo onbehouwen in toe als in de originele, zestiende-eeuwse picaro-verhalen). De Spaanse uitgever Luis Garcia Gambrina brengt het in zijn inleiding in feite vrij accuraat onder woorden: Coños is (
) niet een boek dat uitsluitend voor mannen is geschreven. Evenmin is het, zoveel is duidelijk, een spiegel voor vrouwen. Ook is het geen handboek voor seksuele opvoeding. Noch een gynaecologisch naslagwerk. En nog veel minder een eenvoudig pornografisch werkje. Ondanks de titel behoort Coños niet tot een bekend genre. Het enige etiket dat erop past is dat van een niet alledaags boek, niet zozeer vanwege het thema als wel vanwege de manier waarop dat thema behandeld wordt, ergens tussen verhalend en lyrisch schrijven, tussen kort verhaal en poëzie, met de beknoptheid en nuancering, verscheidenheid en zorgvuldigheid die een zo heilige materie altijd weer vereist.
Je kan je inderdaad slechtere Woord vooraf-schrijvers dromen. Jan Baes signalement in Leesidee [maart 2001, p. 114] blijft wat afstandelijker, maar is toch ook grotendeels correct: Wat valt er over deze dikwijls geestige, soms gevoelige, soms tragische verhaaltjes te zeggen? Dat zowat alle vrouwen er op die fysieke kwaliteit worden aangesproken: buurvrouwen, familieleden, zieke en gezonde vrouwen, lesbiennes en oude vrijsters, circusartiestes, zigeunerinnen, travestieten, nymfomanen, mummies en verdronken vrouwen. Dat het ene stukje al beter is dan het andere, dat ze alle luchtig zijn en soms ook al eens opwindend, dat het iets te makkelijk is om echt als literatuur te worden aangemerkt, maar dat ze in niet al te grote doses toegediend de tijd op aangename wijze helpen doden.
Ook wij hebben in etappes genoten van deze Spanjaard naar ons hart. In 1996 publiceerde De Prada de literaire thriller Noodweer, waarvoor hij werd bekroond met de prestigieuze Premio Planeta.
Quotering: ***½
[explicit 1 augustus 2001]
|
