Ik ben Eric De Bruyn
Ik ben een man en woon in Wuustwezel (België) en mijn beroep is pensionado.
Ik ben geboren op 20/10/1955 en ben nu dus 69 jaar jong.
Mijn hobby's zijn: Middelnederlands / laatmiddeleeuwse kunst.
Studies Germaanse Filologie 1973-1977 - Universiteit Antwerpen. In 2000 gepromoveerd aan de KU Brussel
WEMELDINGEN
Tijd is ruimte in beweging
26-10-2013
BOEK: Mijn kleine oorlog (Louis Paul Boon) 1947
MIJN KLEINE OORLOG (Louis Paul Boon) 1947
[Roman. Teksteditie en nawoord: Kris Humbeeck, Dirk de Geest, Anne Marie Musschoot, Yves TSjoen, Ernst Bruinsma en Britt Kennis, Em. Queridos Uitgeverij B.V., Amsterdam, 2002 (14), 495 blz.]
In 2002 verscheen onder leiding van Kris Humbeeck, Boon-biograaf en grote man van het L.P. Boon-documentatiecentrum van de Universiteit Antwerpen, deze academisch-wetenschappelijke editie van Boons vierde roman. Het boek bevat onder meer de verschillende fasen die de tekst van Mijn kleine oorlog doorlopen heeft, gaande van de 145 losse aantekeningen die Boon op het einde van de Tweede Wereldoorlog in een schoolschriftje noteerde, over de 33 columns die hij in 1944 en 1945 wekelijks publiceerde in de periodiek Zondagspost, en de bij Manteau in 1947 verschenen en van een voorwoord van Willem Elsschot voorziene eerste druk, tot de herkwerkte, in 1960 als Salamander-pocket bij Querido verschenen definitieve versie.
Om deze editie, die van ernst en stijfheid recht overeind blijft staan, van kaft tot kaft uit te pluizen, leek ons een beetje te veel van het goede en wij beperkten ons dan ook tot het lezen van de 1960-versie, ondertussen af en toe terugbladerend naar de vroegere versies. Zoals Dimitri Verhulst noteerde: Je moet, vermoed ik, allicht flesjes Boonjenever verzamelen om deze drie versies met een niet aflatend plezier na elkaar te lezen, want aardverschuivend zijn de verschillen niet. Maar dat het doodzonde is om niet minstens één versie van Mijn kleine oorlog te hebben gelezen is een feit.
Mijn kleine oorlog is een verzameling op zichzelf staande, korte stukjes waarin Boon, met de woorden van Paul Verhuyck, de weerzinwekkende aspecten van het dagelijkse leven in een bezette stad met een ontluisterend realisme (oproept): ontmenselijking, egoïsme, hebzucht, verraad, woeker, smokkel, onverschilligheid, ook bij de proleten. ( ) Geschreven zonder verhaal in de klassieke zin van het woord, maar gebroken, kroniekjes en cursieve commentaren op een gesyncopeerd jazzritme, het ritme van een kapotte tijd. In Het Boek over den Oorlog, op 20 mei 1945 verschenen in Zondagspost, zette de toentertijd nog met het communisme sympathiserende Boon de eigenlijke opzet van zijn oorlogskronieken uiteen: Zoals het een Groot Schrijver betaamde, had hij immers niet zomaar wat kanttekeningen bij het dagelijkse leven in oorlogstijd geprobeerd te verzamelen. Zijn oorspronkelijke intentie was het toch geweest om de waarheid van die oorlog te onthullen, of beter nog te openbaren, en wel op zon manier dat de kennis van het Kwaad het geweten van de lezer wakker schudde zodat zijn eigentijdse Apocalyps kon uitgroeien tot een heuse wekroep voor de Nieuwe Mens [aldus Kris Humbeeck in zijn nawoord, p. 362]. Vandaar ook de beroemde, in vette kapitalen gedrukte laatste zin: Schop de menschen tot zij een geweten krijgen [p. 207] en de al even beroemde programmatische passage: Ik weet niet waarover gij schrijft, ik heb het niet gelezen, maar zoals Ernest Timmermans, dat zijn boeken die de mensen in slaap wiegen maar het is juist hen wakker maken wat men in een boek moet doen [pp. 241-242].
In 1947 en daarna verkocht Boons Mijn kleine oorlog overigens voor geen meter, en het is pas wanneer in 1960 in Nederland een herwerkte versie verschijnt, dat het boek succes begint te kennen. In een Boon-nummer van het tijdschrift Komma vergeleek René Gysen ooit de twee versies met elkaar en hij kwam tot de conclusie dat de strekking van de Querido-editie is te verzoeten, te verzachten, de al te scherpe uitwassen van Boons agressiviteit te besnoeien, een eind tegemoet te komen aan de gemiddelde normen van fatsoen en intelligentie [p. 438].
Wat in het schoolschriftje bijvoorbeeld als volgt genoteerd staat: En Simonne die met Camille en Jan en Wiske ook eens naar het bal gaat en geen plaats hebben om te dansen en geen plaats om te zitten en zelfs haast geen plaats om te staan, en het balcon dat vol zit met jonge kinderen van veertien vijftien jaar met heel hun kont bloot in de armen van oude canadeezen, jonge canadeezen, zatte canadeezen [p. 33], en in de versie-1947 nog luidt: simonne en lucette die ook eens naar het bal van de canadeezen gaan en geen plaats hebben om te dansen en geen plaats hebben om te zitten en zelfs geen plaats hebben om wat te staan, en het balkon dat vol zit met schoolmeisjes van 14 tot 15 jaar, met heel hun kont bloot, in de armen van oude canadeezen jonge canadeezen zatte canadeezen [p. 198], is dan in de versie-1960 geworden: Simonne en Lucette die ook eens naar het bal van de Canadezen gaan en geen plaats hebben om te dansen geen plaats om te zitten en zelfs geen plaats om wat te staan, en overal zit het vol met schoolmeisjes van veertien en vijftien jaar, met heel hun billen en nog wat meer bloot, in de armen van oude Canadezen jonge Canadezen stomdronken Canadezen [p. 288].
Het belangrijkste verschil is echter de toevoeging van nog twee hoofdstukjes achteraan, zodat de laatste zin nu niet meer schop de menschen tot ze een geweten krijgen luidt, maar wel: Wat heeft het alles voor zin?, wat erop wijst dat Boon in de tussenliggende vijftien jaar een aantal van zijn vroegere idealen verloren heeft. Verhulst signaleert: Van de derde versie (1960) van dat onverkoopbare Mijn kleine oorlog werden er op een ik en een gij elfduizend exemplaren verkocht, zij het dan onder de vlag van een Hollandse uitgeverij, Querido. De tekst is er inderdaad een beetje Hollandser op geworden, er zijn wat meer leestekens en hoofdletters voorradig, de vaart van de tekst werd hier en daar geremd, maar vooral is de schrijver daar zelf veel gematigder geworden. Van al dat schoppen, zei Boon, slijten uw schoenzolen af; de laatste zin wordt nu in de mond van Ondine uit De Kapellekensbaan gelegd en luidt: WAT HEEFT HET ALLES VOOR ZIN? Ook in kapitalen.
Verhuyck stelde in 2002: Maar hoewel de oorspronkelijke ruwheid van de roman enigszins werd afgezwakt, blijft Mijn kleine oorlog een groot boek, en dat is typerend voor de steeds maar positiever wordende receptie van het Boon-oeuvre sinds de jaren zestig, toen Boon door de beoefenaars van de nouvau roman als een voorloper en wegbereider werd beschouwd. Een positiever wordende receptie die in recenter jaren culmineerde in de oprichting van een L.P. Boon-documentatiecentrum aan de UA, waar elke scheet die Boontje ooit gelaten heeft, postuum wordt bewonderd, geanalyseerd en uitgegeven. Getuige daarvan ook hier het 140 bladzijden lange nawoord van Kris Humbeeck dat door Verhuyck sterk en meeslepend wordt genoemd, zij het soms wat breedvoerig voor wie niet in het vak zit. Op ons maakte dat nawoord van Humbeeck in elk geval een nogal dorre en in elk geval rommelige indruk, waarbij naar hartenlust op de vierkante millimeter gemindfuckt wordt met alles wat van ver of nabij met Boon te maken heeft.
Met die onvoorwaardelijk-beate Boon-bewondering zijn wij nooit méé geweest, en zeker niet waar het Mijn kleine oorlog betreft. Cultuurhistorisch is dit boekje weliswaar interessant, want het geeft een boeiend, hoewel toch ook wat eenzijdig en beperkt beeld van de laatste oorlogsjaren in Vlaanderen en bovendien heeft Boon ongetwijfeld een zeer herkenbare schrijfstijl die veel latere auteurs beïnvloed heeft, want Boon schreef Boons, aldus Verhulst, het is lang zoeken naar een auteur met een nog maar bij benadering even unieke stem. Anderzijds mist dat aan elkaar plakken van kleine stukjes duidelijk epische gedrevenheid en ontbreekt het deze brokkelige tekst aan de allure die een echte, geslaagde roman kenmerkt. Een meesterwerk zouden wij Mijn kleine oorlog in elk geval niet willen noemen, wel een niet onaardige bloemlezing van scherpe, korte observaties die samen een fraaie close-up bieden van een niet zo fraaie episode uit de recente Vlaamse geschiedenis. Koen Peeters maakte in een krantenartikel een mooie vergelijking met de scanners die tegenwoordig aangewend worden om illegale vluchtelingen op te sporen in vrachtwagens, en met die uitspraak zijn wij wél mee: Scanners werken op basis van het soortelijk gewicht van goederen. De container- en vrachtwagenscan geeft aan elk product een grijswaarde, en dat geldt ook voor de vluchtelingen die zich tussen de lading zouden verbergen. Boon toont, als seismograaf van de tijd, waar de mensen zitten in het oorlogsverhaal en hij toont ons achter de grijswaarden, de gezichten. De mensen die letterlijke en figuurlijk sans-papiers zijn, op papier zetten. Misschien volstaat dat als morele verdienste van een schrijver.
Quotering: *** (29 mei 2005)
Geraadpleegde lectuur
- Koen Peeters, Louis Paul Boon Mijn kleine oorlog: De grote kleine schrijver, in: De Morgen / Boeken, 2 januari 2002, pp. 34-35.
- Dimitri Verhulst, De geile stotter- en brabbeltaal van losgeslagenen van het anker Gods. De drie versies van Mijn kleine oorlog gebundeld, in: De Morgen / Boeken, 20 november 2002, pp. 8-10.
- Paul Verhuyck, Ge schrijft uw kleine oorlog. Alle versies van Mijn kleine oorlog verzameld in één boek, in: De Standaard der Letteren, 28 november 2002, p. 11.
- Bert Vanheste, Louis Paul Boon. Mijn kleine oorlog, in: Lexicon van Literaire Werken, februari 1991, pp. 1-9.
