LE MOINE (Dominik Moll) (Frankrijk-Spanje, 2011)

(101’)

Een verfilming van The Monk, een gothic novel van Matthew Gregory Lewis uit 1796 die indertijd zeker vermeld werd in de cursus Geschiedenis van de Europese Roman van professor René F. Lissens, maar die wij nooit hebben gelezen (of toch niet uitgelezen althans). In de buurt van Madrid, rond 1600, wordt een jongetje te vondeling gelegd voor de poort van een franciscanenklooster. De kleine, met een opvallende moedervlek op de rechterschouder, wordt door de paters opgenomen en Ambrosio groeit op tot een zeer vrome monnik: naar zijn preken komt men van heinde en verre luisteren en hij aarzelt niet het jonge nonnetje Agnes, dat verliefd is op ene Cristobal (én zwanger), te verraden (ondanks het biechtgeheim) zodat zij in een kerker uitgehongerd wordt, tot de dood toe. Dan verschijnt er in het klooster een nieuwe novice, Valerio.

Hij draagt heel de tijd een masker want in een brand werd zijn gelaat afschuwelijk verminkt. Na een tijdje blijkt deze Valerio een meisje te zijn, en nog wat later een duivel (een succubus dus, veronderstellen wij, maar dat wordt nergens gesignaleerd). De rest is voorspelbaar. Onze vrome monnik wordt verleid (daar is eerst wel de steek van een of andere griezelige turborups in de rozenstruiken voor nodig), als de relatie dreigt ontdekt te worden door een medemonnik, wordt deze laatste vermoord door de duivelin, en ondertussen heeft Ambrosio dan ook nog eens the hots gekregen voor een mooi jong meiske uit de naburige stad, Antonia (gespeeld door Joséphine Japy). Dankzij de toverkunsten van ‘Valerio’ slaagt Ambrosio erin seks te hebben met Antonia, maar diens moeder betrapt hen en Ambrosio steekt haar neer, niet nadat de toeschouwer vernomen heeft dat Ambrosio het te vondeling gelegde zoontje (Mateo) van die moeder is (zij herkent die moedervlek). Ambrosio heeft dus zijn eigen moeder gedood en geslapen met zijn zuster. Hij wordt gearresteerd en gevangen gezet en Antonia wordt krankzinnig.

In een visioen komt ‘Valerio’ dan zeggen dat er iemand met Ambrosio wil spreken. In het begin van de film nam Ambrosio de biecht af van een pedofiel, en toen zei hij dat de duivel slechts zoveel macht heeft over ons, als wij hem willen geven. Die pedofiel blijkt nu Satan te zijn, en hij komt triomferend Ambrosio’s ziel opeisen. Ambrosio geeft zijn ziel, op voorwaarde dat Antonia terug gezond mag worden.

Een gothic novel dus, en dat is eraan te merken: onweders, spookverschijningen, duivels, nachtelijke toestanden op het kerkhof. Het verhaaltje is inderdaad redelijk voorspelbaar (brave monnik wordt verleid door duivelin en stort in zijn ongeluk, het zijn niet allemaal Heilige Antoniussen), maar wij houden wel van dit soort roomse poppenkast en bovendien is alles zeer verzorgd in beeld gebracht. Oók weer vaak clichématig en voorspelbaar, toegegeven: die close-ups van gargoyles heel de tijd die (in de middeleeuwen al) naar de duivel verwijzen, die drie zwarte raven (duivels!) die in het begin al aan dat busselkindje komen pikken en op het einde weer verschijnen, die droge streek tussen klooster en stad (overdag veel zon en ’s nachts veel wind), die demonische rups (je hóórt die gewrichten sappig kraken als ze zich slijmerig voortbeweegt), die Maria-processie (die mannen met druipende kaarsen op hun kop!) en dan op het einde de ontmoeting met Satan in een perfect gecaste rotsomgeving die zó herinnert aan Christus en de duivel in de woestijn. En om dan nog maar te zwijgen van het middel waarmee de duivel onze Ambrosio in zijn ongeluk stort: natuurlijk knappe wijvekes, wat anders.

Aanspreken doet het dus zeker wel (hoe kan het ook anders als je – zoals wij – maandenlang met de Verzoekingen van de H. Antonius bezig bent geweest) en degelijk verfilmd is het ook, maar toch: het blijft allemaal nogal droog en superernstig, nergens is er een vleugje tongue in cheek te ontdekken, en dat had misschien wel gemogen. Met Vincent Cassel als Ambrosio en Déborah François (wiens smoeltje werkelijk ergens iets slangachtigs heeft) als Valerio. Géraldine Chaplin doet ook mee, als de oude abdis (zelden iemand zo streng weten kijken!).

Quotering: ***½

(19 juli 2011) (Metropolis)