Dale Carnegie’s How to win friends and influence people zal wel zowat het bekendste boek zijn uit de reeks ‘positief denken’. Via allerhande trucjes en raadgevingen probeert men mensen het beste uit zichzelf te laten halen en tracht men aanwijzingen te geven om de sociale interactie zo vlot mogelijk te laten verlopen. Carnegie’s boek, dat oorspronkelijk reeds van 1936 dateert en nu volledig herzien en opnieuw uitgegeven werd, bevat weliswaar heel wat herhalingen en echt wat te veel casuïstiek om goed te zijn, maar toch staan er behartenswaardige zaken in te lezen. Het werk is onderverdeeld in vier delen, en elk deel is gestructureerd volgens een aantal grondbeginselen.

Deel I : het omgaan met andere mensen

1 Geef nooit kritiek: veroordeel nooit iemand.
2 Laat altijd uw oprechte, eerlijke waardering blijken.
3 Probeer de dingen vanuit het standpunt van de ander te zien.

Deel II : hoe maak je jezelf bemind

1 Stel oprecht belang in anderen.
2 Geluk is niet afhankelijk van uiterlijke omstandigheden, wel van de toestand van je innerlijk: schep dus vreugde in het leven, dat zal aanstekelijk werken.
3 Namen zijn belangrijk: iedereen wordt graag bij zijn voornaam genoemd.
4 Luister goed naar anderen, moedig hen ook aan over zichzelf te praten.
5 Praat over dat wat uw gesprekspartner interesseert.
6 Geef de ander oprecht het gevoel dat hij belangrijk is.

Deel III : hoe anderen tot jouw standpunt overhalen

1 Vermijd redetwisten.
2 Toon respect voor de ander, zeg nooit: ‘Jij zit ernaast!’
3 Geef altijd onmiddellijk en eerlijk je vergissingen toe.
4 Tracht de ander op een vriendelijke manier te overhalen.
5 Zorg dat de ander van in het begin je woorden moet beamen.
6 Laat de ander het meeste praten.
7 Laat de ander in de waan dat een idee van hemzelf is.
8 Probeer de dingen oprecht te zien vanuit het standpunt van de ander.
9 Toon medeleven en begrip voor de denkbeelden en verlangens van de ander.
10 Doe een beroep op de edeler gevoelens van de ander.
11 Dramatiseer uw eigen denkbeelden.
12 Confronteer de ander met een uitdaging.

Deel IV : hoe word je een leidersfiguur?

1 Begin altijd met eerlijke lof en waardering.
2 Vestig langs een omweg de aandacht op iemands fouten.
3 Begin eerst over je eigen vergissingen en dan pas over die van een ander.
4 Stel vragen in plaats van bevelen te geven.
5 Stel de ander in staat zijn gezicht te redden.
6 Prijs iedere verbetering, ook de geringste.
7 Voorzie de ander van een reputatie die hij moet ophouden.
8 Moedig aan door de indruk te geven dat de fout gemakkelijk te verbeteren is.
9 Zorg dat de ander met plezier doet wat u voorstelt.

Men merkt: het is niet niks. Deze Dale Carnegie had echt wel kaas gegeten van toegepaste en sociale psychologie. Iemand van slechte wil zou nochtans kunnen aanmerken dat dit allemaal wel mooi is, zolang men iets van iemand nodig heeft. Dan kan men deze grondbeginselen toepassen, die zo’n beetje als rode draad lijken te hebben: cijfer jezelf weg en plaats de ander op een voetstukje, zodat hij of zij denkt dat hij of zij een afgod is. Als het echter om echte vriendschap gaat, is het nogal zielig om iemand zo te ‘lijmen’ en als vriend te ‘strikken’.

Voor deze kritiek valt misschien wel wat te zeggen, maar nochtans wijst Carnegie er zelf regelmatig op dat al deze grondbeginselen vanuit het hart dienen te komen, anders is er iets mis: ‘De in dit boek uiteengezette grondbeginselen zullen alleen de gewenste uitwerking hebben als ze rechtstreeks uit het hart komen. Ik houd hier geen pleidooi voor het hanteren van de ‘trucjesdoos’, maar pleit voor een nieuwe levenshouding’ [p. 271].

Ik vind: als die houding aan beide kanten aangenomen wordt, dan is inderdaad alles in orde. In alle andere gevallen monden deze grondbeginselen ofwel uit in water naar de zee dragen (men staat open voor iemand die zichzelf voor jou afsluit en alleen zijn eigen dingen interessant vindt: vervelend eenrichtingsverkeer), ofwel in mouwvegerij (zich open stellen voor iemand, alleen maar omdat men iets van hem of haar nodig heeft) …