|
THE CONVERSATION (Francis Ford Coppola) (USA, 1974)
(113)
De oude fiche (ergens in de jaren zeventig) spreekt: Uitstekende film rond de moraal van afluisterpraktijken. Of eigenlijk niet zozeer een sociaal-geëngageerde aanklacht tegen deze praktijken als wel de individuele gewetensstrijd van Harry Caul, de hoofdpersoon. Uiteindelijk zal hij met zijn eigen wapens getroffen worden. Doorheen de film loopt een rode draad van spanning, doordat Harry via het steeds weer opnieuw spelen van het bandje uiteindelijk te weten komt wat erachter zit. Dit herinnert aan Blow Up, waar eenzelfde spanning wordt gecreëerd maar daar had het te maken met een visueel proces. Quotering: 4.
Hm. Toch enkele kanttekeningen. Gene Hackman is natuurlijk perfect gecast als de saaie, ongehuwde en alleen wonende burgerman Harry Caul, enerzijds superspecialist in moderne afluisterpraktijken die beweert niet geïnteresseerd te zijn in het morele aspect van zijn job maar enkel in het afleveren van een goed product, anderzijds goede katholiek (zie het kerkbezoek en het Mariabeeldje op het einde, Harry houdt ook niet van vloeken) die in de loop van de film meer en meer blijkt gekweld te worden door een opspelend geweten (een aantal jaren geleden is er een koppel vermoord doordat hij een moeilijke opdracht tot een goed einde bracht). Dat opspelend geweten wordt in gang gezet door zijn nieuwe opdracht: het afluisteren van een overspelig koppeltje (zij de echtgenote van een rijke firmabaas, hij een werknemer van diens bedrijf). Door het steeds opnieuw afspelen van de opgenomen bandjes (en vooral door het zinnetje: he would kill us if he could) denkt Harry dat die firmabaas het koppeltje gaat vermoorden in een hotelkamer, maar hij zit fout: het koppeltje vermoordt die firmabaas. En om hem te doen zwijgen, wordt Harry nu zelf bespioneerd. Vandaar dat hij op het einde heel zijn appartement ontmantelt, op zoek naar verborgen afluisterapparatuur.
Dat telkens opnieuw beluisteren van de opname creëert inderdaad spanning, al wordt er door Coppola wat te veel (en op een te doorzichtige wijze) gemanipuleerd. Wij hebben na deze nieuwe visie zelfs de indruk dat er een beetje vals gespeeld wordt. Aanvankelijk klinkt dat bewuste zinnetje als: he would KILL us, if he could. Met klemtoon op kill. Later in de film klinkt dat zinnetje plots anders: he would kill US, if he could. Met klemtoon op us dus, met andere woorden: wij gaan hem vermoorden, en (langs de neus weg gezegd) hij zou het ook met ons durven doen. Maar goed. Merkwaardiger is dat het tweede deel van de film (na het bezoek aan de jaarbeurs) plots een stuk minder spannend is en ook de toon van de film is anders. Het is plots veel meer Hitchcock (die camera die samen met Harry duizelig wordt, de moord in de andere kamer die je niet ziet maar wel hoort, dat bloed dat uit die wc stroomt) en dat vormt een breuk met het eerste deel van de film dat veel droger, dreigender én mysterieuzer overkomt. Dat tweede deel gaat een beetje in de richting van grand guignol. Het motief onschuldigen blijken schuldig te zijn is natuurlijk ook zeer hitchcockiaans, maar dàt is geen verwijt.
Wel een verwijt is dat de psychologische ommekeer bij Harry, die in het begin nog expliciet en ferm stelt niet in moraal geïnteresseerd te zijn, nogal oppervlakkig wordt uitgewerkt. Moeten we echt geloven dat het de passage is waarin de jonge vrouw op een meevoelende manier oh God zegt (als ze een bedelaar ziet slapen op een bank) die Harry in conflict brengt met zichzelf? En ook Harrys droomsequens komt een beetje onhandig over. Oppervlakkig uitgewerkt zijn ook alle andere personages in de film (en zéker dat vriendinnetje van Harry). Eigenlijk ligt de kracht van deze prent vooral in die geleidelijke opbouw van het eerste deel, en minder in de uiteindelijk gebrachte boodschap. Daarnaast zijn er weliswaar nog een aantal kleine dingetjes die aantonen dat Coppola wel degelijk filmisch talent bezit. We denken dan bijvoorbeeld aan de twee jonge vrouwen die hun lippenstift bijwerkend in de geblindeerde ramen van Harrys van kijken en van binnenuit gefotografeerd worden door Harrys assistent (het voyeurisme-motief waar heel de film vol van zit). Of nog aan de witgepoederde man in theaterkledij die in de openingssequens op het plein voorbijgangers imiteert en Harry een tijdlang achtervolgt. Als we ons niet vergissen beeldt die mimespeler een Dood uit, en dan is dat natuurlijk een mooie anticipatie naar Harrys later opduikende schuldgevoel rond de dood van dat koppel.
Toch vinden wij (maar misschien hebben wij wat last van het abnormaal goede lenteweer dit jaar) dat dat niet genoeg is voor een 4, en mag dat cijfertje met een halfje naar beneden. Wij vermoeden dat deze film in 1974 een klein beetje overschat is geworden, doordat die afluisterpraktijken-thematiek toen zo perfect aansloot bij de politieke actualiteit rond het Watergate-schandaal. Dat Coppola wel degelijk een goede en belangrijke regisseur was, zou later dat decennium nog blijken met Apocalypse Now en de sequels van The Godfather, al zou nog later ook blijken dat niet alles wat Coppola aanraakte, goud werd. Kortom, The Conversation: een goede, interessante film, maar geen echt méésterwerk.
Quotering: 3,5
(Nieuwe visie: 14/05/11) (dvd bib Brecht)
[explicit]
|
