Erich
Ludendorff (1865-1937) was wellicht de machtigste militaire leidersfiguur uit
de moderne Duitse geschiedenis. Het is daarom toch wel merkwaardig dat pas in
2010, bijna een eeuw nadat Ludendorff zijn stempel op de geschiedenis begon te
drukken, de eerste academisch verantwoorde biografie over deze fascinerende
figuur van de persen rolde. De Duitse historicus en hoogleraar Manfred Nebelin
(°1955) heeft met zijn vuistdikke Ludendorff
- Diktator in Ersten Weltkrieg een meer dan verdienstelijke poging gedaan
om een tip van de sluier op te lichten van wat hij zelf omschrijft als het raadsel Ludendorff. In 749 paginas
schildert Nebelin de steile, ja zelfs spectaculaire opgang van een ambitieuze
en eerzuchtige jongen uit een burgerlijk milieu tot stafchef van het Duitse
keizerlijke leger. Voor wie een beter inzicht wil krijgen in het denken en
handelen van de bijna tot een mythische status verheven Overwinnaar van Luik
en Tannenberg is dit boek een absolute aanrader. Met veel oog voor detail
worden de opkomst en val van Ludendorff gereconstrueerd. Of Ludendorff het
etiket van dictator verdient laat ik in het midden, want het was eigenlijk pas
na de limogering van rijkskanselier Theobald von Bethmann Hollweg in juli 1917
dat Ludendorff met de onontbeerlijke steun van Paul von Hindenburg, vrijwel
onbeperkte macht in het keizerrijk kreeg. Als bedenker van totalitaire
concepten zoals de Totale Mobilmachung
en de Totalen Krieg flirtte hij ongetwijfeld met de grenzen van een
dictatoriaal optreden, maar ik ben door het lezen van dit werk er niet van
overtuigd geraakt dat Ludendorff ook effectief het predicaat van dictator
verdiende want het militaire & politieke beleid van het Duitse keizerrijk
tijdens de Eerste Wereldoorlog was naar mijn aanvoelen een gedeelde
verantwoordelijkheid van heel wat actoren, gaande van de regering over de
generale staf tot de keizer. Toch moet ik toegeven dat ik dit vlot geschreven
boek in één ruk heb uitgelezen. In vind het alleen een beetje jammer dat dit
boek eindigt in november 18 met de vlucht van Ludendorff naar Zweden. Men kan
immers niet ontkennen dat Ludendorff ook tijdens het interbellum nog een
belangrijke politieke rol heeft gespeeld die misschien terecht niet binnen
de context van deze studie paste. Hierdoor is dit verdienstelijke boek niet dé
alomvattende Ludendorff-biografie geworden waarop ik gehoopt had, maar zéker de
aanzet voor verdere Ludendorff-studie.
Het boek
werd uitgegeven bij Siedler Verlag, München ISBN: 978-3-88680-965-3
|