Gisteren was het precies een eeuw geleden dat in Brussel 'De Gazet van Brussel - Nieuwsblad voor het Vlaamsche Volk' van de persen rolde. Op 20 augustus 1914, bij de bezetting van de hoofdstad, hadden alle Brusselse kranten hun publicatie stopgezet. De volgende maanden verschenen er echter al vlug in samenwerking met de bezettende overheid nieuwe Franstalige kranten zoals 'Le Bruxellois' en 'L' Information'.  'De Gazet van Brussel' was het eerste Nederlandstalige initiatief. De krant werd gesticht door de radicale flamingant Emiel Van Bergen. Hij was op 3 april 1885 in Hoogstraten geboren als één van de zonen van hoofdonderwijzer Frans Van Bergen. Nadat hij aan het Mechelse Lemmensinstituut was afgestudeerd, werkte hij als onderwijzer en organist onder meer in Brussel en Breda. Van Bergen publiceerde in deze periode een aantal essayes over muziek en cultuurvraagstukken en was ook als gelegenheidsjournalist actief. Emiel Van Bergen, die een bewonderaar van de Duitse componisten en cultuur was, was al van bij het begin van de bezetting gewonnen voor de idee dat men met Duitse steun het vooroorlogse eisenprogramma zou kunnen verwezenlijken. Idee, die zou geconcretiseerd worden in het zgn. 'activisme'. Samen met zijn vriend en mecenas Jozef Haller von Ziegesar, gaf hij zoals gezegd vanaf 29 november '14 'De Gazet van Brussel' uit. Deze krant was aanvankelijk vrij gematigd zoals Van Bergen als hoofdredacteur ook stelde: 'Het is ons vast voornemen gedurende den oorlog geen andere dan een Vlaamsche kleur te hebben. Niemand weet trouwens of de politieke partijen na den krijg niet geheel anders zullen zijn dan voorheen. Iedereen moet ons blad kunnen lezen. Wij trachtten aan niemand aanstoot te geven en onze lezers over alle mogelijke zaken in te lichtten. Voor alle eerlijke overtuigingen hebben wij eerbied. Den onverwachten bijval die ons te beurt valt is het beste bewijs, dat er veel meer onbekrompen Vlamingen zijn dan men wel eens pleegt te zeggen. Dat wij erin slagen den gulden middenweg te bewandelen, blijkt uit het feit dat de politieke opvattingen die men ons toeschrijft zozeer uiteenloopen. Onze leus is en blijft: 'Voor stam, taal en volk: omdat wij Vlamingen zijn !'

De krant besteedde behoorlijk wat aandacht aan de taaltoestanden in het Brusselse en sprak zich na verloop van tijd uit ten gunste van autonomie voor Vlaanderen en voor de vernederlandsing van de Gentse Universiteit. Emiel Van Bergen radicaliseerde sneller dan zijn krant. In juni '15 was hij één van de deelnemers aan een vergadering die was belegd tussen enkele activistische Brusselaars en de Duitsers. Dit was het begin van een intense samenwerking tussen de Duitsers en de Brusselse activisten die zich verenigden in de 'Vereeniging van Vrienden der Vlaamsche Zaak', waarvan Van Bergen een der stichters en bestuurslid werd. In juni '16, toen hij ontslag had genomen als hoofdredacteur van 'De Gazet van Brussel', koos hij voor de separatisten van 'Jong Vlaanderen' en werd hij een van de leidende figuren van deze stroming in het Brusselse. Hij werkte mee aan 'De Vlaamsche Post' en liet zich opmerken als een voorstander van de Neder-Duitse Beweging. Hij werd lid van de eerste Raad van Vlaanderen, waar hij toetrad tot de Zelfstandige Vlaamsche Groep. Na de oorlog was de Belgische staat niet mals voor Emiel Van Bergen. In juni 1920 werd hij op een groot proces, waarop notoire activisten als Maurits Josson  en Raf Verhulst terechtstonden, veroordeeld tot 15 jaar buitengewone hechtenis. Zijn broer Jules die in het krijgsgevangenkamp van Göttingen als aalmoezenier aan activistische propaganda had gedaan, ontsprong echter de dans. Hij was in Duitsland gebleven en belandde in een hotel in Bad Salzuflen bij Lippe - Detmold. In dit kuuroord werden een groot aantal naar Duitsland gevluchte activisten op kosten van de Duitse regering gehuisvest en onderhouden. Eind 1919 werd deze Fürsorgestelle echter opgedoekt omdat Duitsland niet langer deze uitgewekenen wenste te ondersteunen. De verdere steunbedeling werd door een Duitse privé-instelling bekostigd die er onder meer voor zorgde dat Jules Van Bergen een benoeming kreeg als leraar. Begin '22 verliet hij als een van de laatsten het kuurhotel in Salzuflen en verhuisde hij naar Bremen. Ik kom in deze blog zeker nog terug op de lotgevallen van de gebroeders Van Bergen.