Ik wil er een gewoonte van maken om met grote regelmaat boeken te bespreken die op een of andere manier aan de Eerste Wereldoorlog gerelateerd zijn. Kwestie van mijn medemensen bij te staan bij hun pogingen om door de bomen het bos te zien, want de wildgroei aan publicaties die n.a.v. 100 Jaar Grote Oorlog is ontstaan maakt het zelfs voor doorwinterde lezers moeilijk keuzes te maken. Ik wil graag beginnen met een boek dat intussen al vijf jaar geleden van de persen is gerold, maar dat door het onderwerp en het verrichte onderzoek ver boven de korenmaat uitsteekt. 'Voor den kop geschoten - Executies van Belgische spionnen door de Duitse bezetter (1914-1918)' voert ons mee naar een van minst belichte bladzijden uit de geschiedenis. Terwijl er boekenkasten vol werden geschreven over het verzet tijdens WO II, is het aantal degelijke publicaties over dit onderwerp tijdens WO I op de vingers van één hand te tellen. Op basis van tot op heden nauwelijks ontsloten archiefmateriaal wist auteur Jan Van der Fraenen een uitermate boeiend boek te schrijven dat chronologisch opgebouwd, aandacht besteedt aan sommige van de belangrijkste Belgische en geallieerde inlichtingrendiensten die tijdens WO I op ons grondgebied (en soms daarbuiten) actief waren. Op basis van dit archiefmateriaal wist hij niet alleen een aantal mythes die rond de tot de verbeelding sprekende spionageactiviteiten werden geweven te doorprikken, maar had hij ook oog voor de mannen en vrouwen achter de netwerken. Mensen van vlees en bloed met  goede maar ook mindere kantjes. Het boek licht niet alleen een tip van de sluier m.b.t. de organisatie van de belangrijkste geallieerde inlichtingendiensten, hun missies en rekruteringsmethodes maar verschaft ons ook nieuwe inzichten in de manier waarop de Duitse contraspionage functioneerde. Een andere grote verdienste is dat de auteur haarfijn uit de doeken wist te doen op welke manier de processen werden gevoerd, met de nodige aandacht voor de cruciale rol van de advocaten en hoe de vonnissen van - eventuele - genadeverzoeken tot strafuitvoering, lees executies verliepen. Een ander absoluut pluspunt is het door de auteur samengestelde 'Register van terechtgestelden 1914-1918 wegens vaderlandse diensten' dat voor het eerst een volledig biografisch overzicht geeft van de tijdens WO I in ons land terechtgestelden.  Het is niet écht verwonderlijk dat uitgerekend Jan Van der Fraenen (°1982) dit boek geschreven heeft. Nadat hij in 2005 afgestudeerd was als licenciaat in de Geschiedenis ging hij eerst aan de slag in het Memorial Museum Passchendaele 1917 in Zonnebeke. In die periode werkte hij mee aan het tot stand komen van het boek 'Passchendaele 1917: het verhaal van de doden en Tyne Cot Cemetery'. Sinds 2008 is hij als wetenschappelijk medewerker verbonden aan het Legermuseum in Brussel en zat hij bij wijze van spreken aan de bron, niet alleen door de daar gearchiveerde gegevens m.b.t. de politieke gevangenen maar zeker ook door het nog grotendeels onontgonnen Archieffonds Moskou. En dat er nog heel wat materiaal in archiefdozen ligt te sluimeren illustreerde hij trouwens in 2011 opnieuw als coauteur van 'Spioneren voor het vaderland. De memoires van Evarist De Geyter (1914-1918)'. 

'Voor den kop geschoten - Executies van Belgische spionnen door de Duitse bezetter  (1914-1918)' is een uitgave van Roularta Books, Roeselare    ISBN 978 90 8679 219 1