(om goed te zijn moet je eerst mijn vorige blog lezen)
Alle wegen rond Zaventem geblokkeerd.
Het is zondagmiddag en de radio onderbreekt zijn gewone uitzendingen voor een speciale nieuwsuitzending. Natuurlijk oren gespitst. Eerst worden de Belgen dringend verzocht (zij die nog niet gevlucht zijn) de wegen rond Zaventem vrij te houden voor de hulpdiensten en ambulances die de slachtoffers vanuit de luchthaven naar verschillende Brusselse ziekenhuizen afvoeren. Wat nu?
De Tv opgezet en jawel, beelden direct vanuit Zaventem. Chaos, vernieling, vechtpartijen er is zelfs melding van een lynchpartij, helikopters, Bisschop Leonard, di Rupo en Koning Albert die met rubber laarzen aan, zich ter plaatse begeven.
Wat is er gebeurd? Een kwalijke samenloop van omstandigheden. Met dat Zondagsnieuws van die massa Belgen die op vlucht gaan, kwam er even na acht uur een nieuwe golf van vluchtende Belgen op gang. Ze waren wellicht ook bij de bakker. Hals over kop beginnen pakken en zakken en in ziedende vaart naar de nationale luchthaven gereden om ook nog weg te geraken. Nog massaler dus. Maar op en rond de luchthaven waren intussen, naar verluidt, vechtpartijen uitgebroken tussen allemaal Belgen die massaal nog net op het laatste vliegtuig naar Casablanca wilden. Kwam daar dan de golf lezers van het Zondagsnieuws bij die al in Vilvoorde hun auto achterlieten om te trachten te voet, door de velden, de luchthaven te bereiken. Hallucinant, een ander woord is er niet.
En ik ik zit in Kessel, heb een dikke pull overgetrokken, heb de zwemvesten klaar gelegd en dan heel rustig deze wellicht laatste blog gepost. Als wij, de achterblijvers, hier straks met zijn allen omkomen, dan zullen mijn blogbezoekers die, hopelijk massaal konden ontkomen, kunnen vernemen hoe het ons in die laatste uren is vergaan. Vaarwel bezoeker;
Het is zondagochtend, eind juni 2012, half negen, en buiten is geen spoortje van de zon te zien, wel rukwinden van 65 kilometer,en het is alleen het idee (het idee de idee , ik aarzel altijd) dat het zomer is, dat mij belet de verwarming aan te zetten. Humeur natuurlijk navenant. Dus besluiten we, want ons laten gaan is niet onze stijl, het ontbijt wat op te leuken. Dus op naar de warme bakker.
Aan de deur van die bakker, de mensen staan tot buiten (dus nog mensen met mijn geestesgesteldheid) en daar staat een rekje met zon gratis zondagblad. En ik lees in vette letters, alsof de kerncentrale van Doel was ontploft: BELGEN VLUCHTEN MASSAAL NAAR DE ZON.
Nogal wiedes dat je, rebus sic stantibus
(ik vind dit nog altijd de meest onmisbare Latijnse uitdruk,king in een alledaags gesprek) aan zon kop blijft hangen. Een storm van gedachten en bijhorende gevoelens komt over mij.
De Belgen, eigenlijk hoor ik sinds ik het extreem flamingantisme achter mij heb gelaten en zeker na de splitsing van BHV, zonder twijfel ook bij. De Belgen die massaal naar de zon vluchten, want ja, dat stond er vluchten. Dat wil zeggen: zichzelf en zijn geliefden in veiligheid brengen, misschien gaan ze in het zonnige Marokko wel een beroep doen op een vluchtelingenstatuut. En ik ik sta hier in een beregende rij bij een onnozel bakkerke in Kessel voor vier kaiser pistoleekes (twee bruin, twee witte), als ik me plots bewust word dat tegen de middag, ik met mijn geliefden kan omkomen in een sneeuwstorm (allo, opwarmingvan de planeet, mijn voeten) minstens zwaar gewond door speruhonden wordt gezocht onder het puin van ons ingestort huis. De Belgen ze hadden mij wel eens mogen bellen of ik niet mee op vlucht ging. Een telefoontje.
Wat later, ik sta al binnen, nog zes wachtenden voor mij, duiken andere nu echt rancuneuze gevoelens op. Die gaan richting de onze anders zo sympathieke Frank en Sabine, die er dit jaar echte een potje van maken. Nee, niet fout voorspellen, daar niet van, ze zitten pijnlijk juist, ik neem het hen serieus kwalijk dat ze ons in drie maanden geen één positief weerbericht hebben afgeleverd. Ik heb al gedacht ik ga voor het weer naar VTM overschakelen, daar moeten ze allicht onder druk van de adverteerders, wel goed weer beloven. Maar nu met dat Zondagsnieuws dat Alle Belgen dan zou ik zo graag tegen dat koppel zeggen: ziede nu wat ervan komt met het botvieren van jullie manische depressiviteit (dat woord depressie ontbreekt overigens in geen enkel bericht) op het getrouwe TV1 publiek. Ze trekken massaal weg naar Spanje of zo waar ze in een miezerige hotelkamer op een schermpje van 17 cm. naar de Spaanse televisie kijken terwijl ze geen woord Spaanse verstaan. Maar ja, daar kunnen ze het weerbericht dan ook missen, ze moeten maar door het raam kijken. Was het nu echt dat wat jullie wilden? En gaan we die massa nog terugzien? Stel dat de helft wegblijft, dan kunnen wij met de resterende 5 miljoen die enorme staatsschuld verder gaan afbetalen. Daar moet een minister van ik weet niet wat (Freya of Maggy bijvoorbeeld) toch iets aan doen. Ik heb al gedacht om naar de Raad van State te trekken, die vinden daar zeker wat op, zo inventief dat die zijn. En procedurefout bijvoorbeeld.
Intussen heb ik mijn vier pistoleekes beet en zit vijf minuten later thuis aan een pittige ontbijttafel (verse ananas met oude kaas en zelf gemaakte confituur van witte aalbessen en dan nog een pot verse choco) het is nu zwaar aan het regenen en ik denk met enige empathie aan die massa vluchtende Belgen die dat moeten missen .. En straks zal Sabine mij opbeuren met het nieuws dat in Geetbets daken van huizen zijn gevlogen en een modderstroom door het dop liep Ik zal pompiers zien die kelders leegpompen, en dan denk ik met een warm gevoel: zo erg was het hier toch niet, wat zijn wij gelukzakken. Lekker niet in mijn backyard. Ik zat op dat ogenblik mijn pistoleekes te smeren.
Een van de mooiste renaissanceteksten is de Oratio de Dignitate Hominis, het Vertoog over De Waardigheid van de mens (1486) van de Italiaanse humanist Giovanni Picco della Mirandola (1403-1494). In de tekst spreekt God tot Adam, de eerste mens. En Gods boodschap komt hierop neer :
Ik heb deze hele wereld geschapen met alles wat erin is, de zon en de maan, de sterren en de planeten, bergen, planten, oceanen, dieren Alles in die wereld heeft zijn eigen plaats en gehoorzaamt aan zijn eigen wetten, strikte wetten wetten die ik, God, in Mijn oneindige wijsheid heb uitgevaardigd.
Alleen gij, Adam, die ik van klei heb gemaakt, gij zijt een uitzondering. Ik heb u zo gemaakt, dat gij zelf uw plek in het heelal zult moeten kiezen en uw eigen wetten maken. Het is aan u om dieper te zinken dan het laagste beest, of op te klimmen tot boven de Engelen ..
geciteerd door Dirk Collier in zijn bijdrage Tolerantie, pluralisme en ethiek in een geglobaliseerde wereld in het boek Geloven in de toekomst van Hans Geybels (redactie).
Nawerking van de Blog over De waardigheid van de Mens
Die vorige blog staat daar en dat klinkt natuurlijk mooi: de mens die door God verantwoordelijk wordt gelaten voor wat hij of zij er van bakt.Een aparte behandeling die hij niet besteedde aan onze goudvis en onze cactus op het vensterschap.
Een goed gedacht van God, zou je zo zeggen, geeft die mens wat verstand en dat hij er zelf het beste (of het slechtste) van maakt. God wil Adam niet betuttelen wat hij met onze goudvis wel doet.
Alleen is het de vraag of dat gedacht van God wel zo goed was. God neemt hier toch een geweldig risico: invoeren van de vrijheid, de zelfbeschikking van de mens?
Ten eerste vergeet God dat Adam, dan wel naar zijn beeld en gelijkenis is gemaakt, maar toch, hij is van stof (klei in dit geval) en zal tot stof terugkeren. En vooral Adem is geen God, hooguit een flauwe copie.
Ten tweede, het was dan wel het einde van de scheppingsweek en God was allicht wat moe, misschien zelfs HET moe, en dan begint hij aan zijn eindwerk: de mens. En dat was geen goed gedacht. Ten derde, maakt hij de mens in dezelfde moule (wat is het juiste Nederlandse woord? Bakvorm?) die hij de dag daarvoor gebruikt voor de schepping van de zoogdieren. Dat is aan alles te zien aan ons. De chimp is nooit ver weg. En daar dan een scheut verstand (rede) bijgieten dat is om vodden vragen, vind ik nu. En zien we nu.
Ik formuleer het wat lachend maar ik meen het serieus.
Ik zou aan Picco della Mirandola één vraagje willen stellen.
Beste Picco, gisteravond op TV1 kregen we in Koppen XL een Engelse reportage te zien over kinderen (8 tot 11 jaar) in de UK, het zal bij ons amper anders zijn, die in rauwe armoede leven. En hoe die kinderen daarmee omgaan,en wat die zeggen. Bijna allemaal: eenoudergezin, werkloos, schulden het verhaal is bekend. Nu mijn vraag: geldt die ruimhartige waarschuwing aan Adam ook voor deze jochies? Hebben die ook de keus tussen de staat van het laagste beest of de Engelenstaat?
???
Natuurlijk is dat verhaal van dat gesprek van God met Adam mythologie en het voordeel aan mythen is dat het aan ons is een betekenis toe te kennen. Het spreekt vanzelf dat God niet die Engelse dreumesen op het oog heeft maar ons, jij en ik, de koningin van Engeland en deelnemers aan de G2O conferentie, Marcel Vanthilt en al die anderen die schertsproblemen voorrang geven op deze realiteit van Sam, Courtney, Paige in Leicester, Bradford, London en al die plaatsen waar miserie is. Die gewoon doorgaan met het vieren van een zotte kermis. De gemaakte publieke keuzes neigen overduidelijk richting beestenstatus.
Wat gaan wij antwoorden als God nog eens komt kijken en ziet wat wij met die vrijheid hebben uitgestoken? Wir haben es nicht gewusst? Dat gaat deze keer niet pakken, vrees ik.
Ps. Waarom noem ik nu expliciet Marcel Vanthilt in dat rijtje? Omdat vlak na die Koppen XL Marcel zijn amusementstent in Turnhout weer open deed met een aantal onweerstaanbare gasten. Daar is weer wat afgelachen om de rare naam van de BOF ziekte, om de waarzegster die de toekomst leest in je tenen en vooral om die wedstrijd die leuke Marcel lanceerde om het leukste nieuwe woord voor het gewraakte vagina te bedenken. Jongens toch, waar blijft die het halen Mist u de link?
Een woord dat nog niet zo gek lang in onze Van Dale staat, en toch een geestesgesteldheid die wellicht zo oud is als de mens zelf. Ethologen (dat zijn specialisten in het bestuderen van het dierlijk gedrag) ontdekten ook merkwaardige vormen van empathie bij apen. Ik voel wat jij voelt. Een eenvoudigere term is: aanvoelen van een situatie. Gebrek aan empathie leidt steevast tot pieds dans le plat. Ken jij iets ergers dan pieds-dans-le-plat mensen?
Mensen die de gave van de empathie missen zijn zonder meer een horror.
Toch twee vraagjes in verband met die obligaat op te brengen empathie (toegepast tolerantie). 1. bestaan er dan geen mensen of situaties waarvoor, met de beste wil, geen empathie valt op te brengen? Bedenk zelf eens een voorbeeld. Allez, kom, ik zal u helpen: het geval Mgr. Van Gheluwe ??? 2. of is het een permanente menselijke morele plicht om, minstens te proberen, met elke soort situatie een soort van empathische band te zoeken? Proberen uit te komen op iets in de zin van: after all kan ik erin komen . ?
Alleszins een hoogstandje van empathisch aanvoelen.
Tweede luik.
Een citaat van de Engelse journalist, publicist en literatuurcriticus C.Hitchens. Het is de basisredenering van zijn rabiaat antireligieuze instelling:
Dixit Hitchens: Noem één goede daad die een gelovige zou doen die een niet-gelovige niet zou doen? En bedenk dan eens alle slechte daden die in naam van het geloof zijn begaan. Keep it real brother.
Ga daar maar eens tegenaan staan, amper een speld tussen te krijgen. Zo is het, maarrrrr
Die mijnheer Hitchens kan het wel heel knap en scherp formuleren, maar getuigt meteen van een volslagen gespeend zijn van enig empathisch invoelen (dat is het juiste woord!) met gelovige, religieuze zielen. Beseft Hitchens wat hij hiermee die mensen aandoet? En waarom? Pour qui, pourquoi, in godnaam?
Je moet daar niet theoretisch over doen, het gaat erom mensen in hun waarden en in hun waardigheid te laten. Ook als die waarden de jouwe niet zijn en die waardigheid pertinente domheid impliceert. Het verwondert mij nu hoeveel woorden betrekking hebben op dat fenomeen: invoelen, iemand in zijn waardigheid laten,inlevingsvermogen, mensen ontzien, natrappen, terughoudendheid, iemand tegen de muur zetten enz Een sleutelwoord is ook schofferen.
Natuurlijk betekent dit niet dat men jou vraagt (een stuk) mee te gaan in die, in jouw ogen, aperte stupiditeit, maar welke goede reden kun jij hebben om die ander nog eens lekker kopje onder te duwen? En meteen jouw niet-zo-zijn helder te stellen.
Oh, en dat betreft niet alleen en zeker niet in de eerste plaats, de religieuze gevoeligheid van een ander. Het ligt maatschappelijk toch zo breed open.
Ik noem uit het vuistje enkele makkelijke slachtoffergroepen: de Dag Allemaal-lezers, de EK-voetbalgekte, de mensen die naar een Thuisdag gaan, soapverslaafden, de mensen die niet over een -dt foutje struikelen, VTM getrouwen, kookboekenlezers en kijkers, de Night of the Proms vierders of de André Rieu-aanbidders. Ik heb op deze wijze zelfs al golfspelers, postzegelverzamelaars, boekenwurmen en BMW chauffeurs weten tacklen.
En steeds vind je hetzelfde patroon terug: de vermeend intellectueel of cultureel superieur kiest een zwak slachtoffer om zijn eigen superioriteit te accentueren. Hoe zielig. En waarom eigenlijk?
En toch nog één slotvraagje
Moeten we dan echt elke domheid zomaar over ons heen laten gaan?
Mijn antwoord is: JA. Zwijg, slik et passe ton chemin.
Bezwaar : als die andere maar niet gaat denken dat ik hem beaam .
Er gaat een hardnekkige fabel die beweert dat de Eskimos voor ons woordje IJS in hun Eskimotaal wel twintig verschillende woorden hebben. Gewoon omdat ze dat onderscheid tussen de verschillende soorten ijs nodig hebben om te overleven. Dat zal wel zo zijn, maar dat van die twintig termen is verzonnen. Niks van aan dus. IJs is ijs, ook in Alaska. Maar de idee is wel interessant:
Gegeven dat in ons leven alles neerkomt op taal, zonder taal zouden wij gewoon geen ideeën kunnen vormen, wij denken in woorden en dus bij genade van taal. Nu wil het ongeluk dat taal wel een prachtig instrument is maar bijlange niet in staat om alles wat in ons opkomt uit te drukken. Meer zelfs: de echte grote dingen van het leven zijn gewoonniet in taal te vatten en kunnen dus niet naar buiten.
Aan dat manco van de taal is op verschillende manieren een mouw gepast. Zo hebben wij de taal zelf verrijkt met intonaties en klemtonen. Dat helpt al veel. Ook het werken met goede metaforen of beeldspraak kan een hulp zijn. Daarnaast is er nog de lichaamstaal in al zijn uitingen die onze woorden zeer goed kan aanvullen. En dan hebben we nog al die andere soorten van metataal (een systeem dat naast de taal bestaat) met als meest bekende: de kunst en in het bijzonder de muziek.
Maar terug nu naar die Eskimosneeuw.
Het zou mooi zijn als we onze woordenschat wat konden uitbreiden omdat er soms slechts één woord beschikbaar is om een hele wereld aan te duiden. In Filosofie Magazine van juni 2012 komt dat idee ter sprake als het gaat over het concept vriendschap. Wat is dat eigenlijk vriendschap? Wat is het minimum minimorum om van vriendschap te spreken? En als bijv. een man en een vrouw bevriend zijn en tegelijk ook samen naar bed gaan, is dat dan nog vriendschap? Kan een, vader bevriend zijn met zijn zoon? Waarom wel, waarom niet?
Je komt daar nooit uit met die ene term vriendschap. En dus geeft filosofe Stine Jensen ons de raad: Zoek de Eskimo in uzelf. Verzin meer woorden voor vriendschap. Probeer vooral het begrip niet te temmen door er een definitie voor te bedenken: dat lukt u nooit. Dus hoge nood aan een tiental varianten op het woord vriendschap.
En dat geldt natuurlijk niet alleen de vriendschap. We hebben veel te weinig woorden ter beschikking om alles wat we bedoelen exact uit te drukken.
Daarom pleit ik om te beginnen voor een dubbele acceptatie:
1. laat ons onze meertaligheid beter exploiteren en het aanvaardbaar maken dat we in een lopend gesprek naadloos van de ene taal naar de andere kunnen overschakelen. Mijn standaard voorbeeld is altijd de Franse uitdrukking au fur et à mesure of het Engelse beyond, of het Duitse bewaltigen. Meteen ook een pleidooi om onmisbare dialectwoorden of uitdrukkingen toe te laten in een gesprek. Dialect is dan geen vijand meer maar een assistent. 2. de ruimte voor elke creatieve geest om naar believen voortdurend nieuwe woorden uit te vinden en te proberen die algemeen gangbaar te krijgen. Lang leve de neologismen.
Laat de Eskimo in u los, en we zullen mekaar beter begrijpen.
(eerlijk is eerlijk: ik haalde mijn inspiratie voor dit stukje bij Dirk Collier)
Mag ik het even over Vrijheid hebben? Ik bedoel over teveel aan vrijheid.
Teveel aan vrijheid, denk dan aan teveel keuzemogelijkheden. Je staat in een supermarkt voor een toog met 400 kazen waaruit je geheel vrij kunt kiezen. Wel, het staat vast: zoiets leidt tot mentaalmoeheid. (Als metaal al moe kan worden , het-moe zelfs, wat zou onze geest daar dan immuun voor zijn?)
Herkenbaar in die kaassituatie is de reactie: daar is niet aan te beginnen, ik geef het op keuzes en uitsluitsels te maken, en geef mij maar 200 gram jonge Hollandse kaas in sneetjes.
Je kan het ook anders uitdrukken: teveel of te zware extrinsieke motivatie, dat zijn prikkels van buiten op je af komen -400 kazen in aanbieding- verdringt uiteindelijke elke intrinsieke motivatie, zeg maar zingeving.Je uitzinnige goesting voor kaas (jouw zingeving om naar die kaaswinkel te komen) gaat over: och, laat maar, ik heb geen zin meer in kaas.
In het HRM-managersjargon heet dat dan BURN OUT. Je ben de goesting kwijt. Gevolg van een overdaad aan externe prikkels.
Ben je niet mee, beste bezoeker? Dan heb ik nog een beter voorbeeld. Een foto met 400 blote vrouwen . is toch ook het einde van elke intrinsieke erotische zingeving? Geef mij maar....
