Deze foto staat op de affiche die, naar aanleiding van 100 jaar WO I, een tentoonstelling aankondigt die je kan gaan zien in Malmedy, met als titel:
"La Wallonie Prussienne sous les ordres der Kaiser."
Ah ja, die malmundarians vochten in 1914 gewoon aan de foute kant. Ze behoorden bij de barbaren, de vijanden, de slechten. Zij doodden dus onze helden in de loopgraven, zij spoten dat giftgas enz...
Zie ze daar staan, net hetzelfde zootje stumpers, boerenzonen, voor een groot deel ongeletterden en onmondigen, die hier langs onze (goede) kant werden opgetrommeld als wil- en weerloos kanonnenvlees. De Stad Malmedy draait er niet omheen, ook zij wensen die 100 jaar 1914 te herdenken. En gelijk hebben ze.
Ik volgde net op Canvas die indrukwekkende licht-herdenking die een vuurlijn trok van Nieuwpoort tot Ploegsteert. Met als slot een opmerkelijk optreden van onze 15 jarige kroonprinses. Zeer mooi en waardig. Daar niet van.
Maar wat ik mis in die herdenkingsindustrie is het element WOEDE.
Woede, afkeer en schuldigverklaring van de toenmalige elite, de flinterdunne bovenlaag die deze Europese waanzin niet heeft verhinderd. Integendeel, aangevuurd. En dan heb ik het niet enkel over de politiekle en militaire elite, maar ook over de industriële, financiële, adelijke, culturele, religieuze en academische elite. Zij kenden mekaar, dronken samen kofiie en zaten aan dezelfde trouwbanketten en uitvaarten van verwanten. En zij lieten dit gebeuren.
Ik zie op die affiche dus de vijand, de slechteriken, de fouten. La Wallonie Prussienne. Ach Mensch doch....
A part cela, en ondanks mijn charmante gastvrouw in Sankt VIth, ik val haar niet af hoor, maar Malmedy is een schattig stadje, vol parken, groen en bloemen. Met een unieke Reniassance kathedraal die een korte tijd zetel was van de bisschop van Eupen en Malmedy. En, hoewel veel Frans in de straten en etalages, een door en door Duits stadje.
Rijd er de volgende keer toch niet zomaar voorbij.
(een pittig verhaaltje, dus sorry, valt iets langer uit)
Doordat we de laatste maanden een paar keer richting Duitsland (Eifel - Sauerland) zijn getrokken waarbij wij telkens halverwege een escale maken, heb ik nog eens uitgebreid kennis gemaakt met onze Oostkantons.
Wat een heerlijk stuk land toch dat wij na 14 zomaar cadeau hebben gekregen, je zou bijna zeggen dat het een oorlog waard was. Nee, plaatsvervangende schaamte voor de overwinnaars die op zon idee kwamen. Soit.
Eupen, Malmedy, Sankt Vith, je zegt het bijna in een adem, maar reken maar dat het drie adems zijn. De laatste keer streken we voor een middaghap neer in het restaurant Am Steineweiher - Erholung am Rande der Kleinstadt(met stip te noteren als je nog eens in de buurt bent, héél merkwaardig).
Vierde generatie uitbating en amper één toegift aan de geldende horecamode. Inclusief het onthaal, bijna 19de eeuws. Und hatten Sie eine Gute Reise gemacht? Stijf gestreken damast linnen, abundant bestek, kristallen glazen uit Bohemen, enfin ga eens kijken.
In gesprek met (klasse) dame van die vierde generatie (perfect Nederlandstalig). Over haar kleine Stadt. Ik zeg dat ik het centrum van Sankt Vith eigenlijk (!!!) niet zo onaantrekkelijk vind. Killig, winderig en inspiratieloos. (ik zei net niet lelijk). Wat een verschil met Malmedy bijv., zo groen, zo vol bloemen.
Brug te ver !En toen kreeg ik de volle laag. Wist ik dan niet dat Sankt Vith het meest Duitse deel van de Oostkantons was, altijd consequent Duitstalig gebleven. En dat had een prijs. Sedert 1918 zijn wij in ons nieuwe vaderland, als minder dan derde rangs burgers behandeld wegens ons Duits karakter. En dit tot 1987.
Weet je dat ik Abitur gemacht hat in het Frans. Dat wij tot diep in de jaren tachtig hier geen Duitstalig onderwijs hadden?
Maar er is meer. In de laatste dagen van het Von Rundstet offensief kregen wij de volle laag. Er stond geen steen meer op een ander. De ganse bevolking op vlucht. En bij onze terugkeer van niemand hulp gekregen. Mijn moeder (ze toont een foto van een jong meisje dat bedelend bij een kar brood staat) heeft honger geleden. En de wederopbouw geen enkele hulp. Dus zijn de teruggekeerde Sankt Vithers maar zelf begonnen met wat ze vonden om hun verwoeste huizen herop te bouwen. En ja, je ziet het resultaat nu nog. We hoorden opnieuw bij de verslagenen, de stoute Duitsers. Dus deden we het maar op eigen kracht en met eigen middelen.
Maar ja, we zijn dan ook Duitsers en wij zijn harde werkers hier (Holzbau). Weet je dat deze stad het laagste werkloosheidscijfer van België heeft? De helt van Malmedy, 15 kilometer hiervandaan. Maar ja, Malmedy, is zeer snel een Franstalige stad geworden. Opportunisten. En die vlogen niet op het strafbankje. Ik hou niet zo van Malmedy. En Eupen, ja dat is Eupen, de helft zijn daar ambtenaars. Ze bedoelt, dat zijn de parvenus van de Oostkantons. Hun carnaval . Ja dat wel.
En vandaag, riskeer ik?
Wat ik vertel is het verleden, en dat laten wij het verleden zijn. Nu vind ik deze kleine stad, en ook België dat nu helemaal mijn vaderland is, de beste plek van de wereld om te leven. Kijk maar eens, ze toont me een pak folders, wat een intens en hoogstaand cultureel leven wij hier onderhouden.Maar sta me toe dat ik vandaag een fiere en bewuste Duitstalige Belg ben. Het is allemaal goed zo.
Wij reizen om te blijven leren, en vooral om vooroordelen te ontmijnen. (en er wellicht nieuwe te installeren)
Ja, in een van mijn laatste stukjes staat een pertinente leugen. En dat kan ik me niet permitteren. Dus komaan, opgebiecht.
Herinner je dat terras van die Konditorie in Bad Bertrich. Geen stoeltje vrij, dus aanschuiven. Gestattet. Natürlich bitte. En dan komt het: "komt een klapke van"
Allo? als het aan mij ligt, komt daar niks van. Ik draai mijn stoel weg en doe of ik helemaal opga in die Blase Kapelle. Ik begin in een publieke ruimte nooit zelf een gesprek. Pretentie? Schroom? Verlegenheid? Het is zo.
Alleen reken ik dan niet met Suzanne, mijn levensgezellin. Met haar liefste glimlach lokt ze de vreemde in een gespreksval. En pas dan kom ik op de proppen en ik neem dan, in brede volle akkoorden, de conversatie over. Dan ben ik niet te stoppen en vertel ik desnoods alle familiegeheimen van de familie Dom.
En zo was het nu ook weer op dat terras van die Konditorei.
Beetje laf? Misschien.
Maar zeg nu eerlijk, ben ik zo abnormaal met mijn asociale opstelling?
Wie zoekt in een bomvol café niet het vrije tafeltje dat zo ver mogelijk afstaat van de dichtsbijzijnde andere gast, Wie loopt niet de halve trein af om een lege "coupé" te vinden? En wie vangt op de tram zomaar een gesprek aan, ook als je knie tegen knie zit? En in de cinema zoek je toch ook een geheel vrije plaats, niemand rechts niemand links?
Maar met Suzanne op pad ben je nooit lang alleen. Ik zou zelf niet beginnen, maar als zij begonnen is neem ik wat graag over.
Eén voordeel heb ik: na 83 jaar begin ik mezelf te kennen. En, voor die korte tijd nog, te accepteren.
Rik Torfs trekt in die toespraak tot de KUL-senioren nogal van leer tegen het blind geloof in, en de overdaad aan regeltjes en reglementen. Alsof meer regeltjes de oprukkende chaos zouden intomen.
Niets is minder waar, natuurlijk. Hoe meer regels, hoe joliger om er overheen te stappen.
En dan heb je twee houdingen: die van de Hollandse meer calvinistisch aangelegde gelovige die met met veel misbaar en zware woorden de regel afwijst en bestrijdt maar die uiteindelijk de regel volgt.
En die van de Italiaan die in nog verhevener woorden de regel prijs en de onderligggende waarde bevestigt maar die zich nadien van de regel niets aantrekt.
Doet me denken, (typische spreekstijl van rector Torfs, die denkt al sprekend) Doet me denken aan de vorige Paus Benedictus, zegt Rik, die er een sport van maakte zoveel goedgezinde pastoors tot kardinaal te benoemen tot er zoveel waren dat de kardinaalshoed nog zoveel voorstelde als een gewone bolhoed.
Hoe anders verklaren dat ten onzent ene Gustaaf Joos , tot dan pastoor in het lieflijke Landskouter, boenk patat, tot kardinaal werd benoemd. Het vermoeden bestaat, dixit Rik, dat dit meer te maken had met de uitzonderlijke kwaliteit van diens wijnkelder dan met de uitzonderlijkheid van zijn intellectuele vermogens.
In tempore non suspectissimo, heb ik Rik, het was dan wel geheel off the record, horen verklaren, dat met stip Bisschop Van Gheluwe de domste Belgische bisschop ooit was.
niet de snuggerste dus... zal wel.
Ja.... heeft het vervolg van het verhaal onze rector gelijk gegeven? Wie zal het zeggen?
Een echte fan volgt zijn idool overal. Dus ben ik vorige vrijdag naar Leuven gespoord om naar Rik Torfs te gaan luisteren.
jawel.... hij weer
De rector was te gast bij de senioren (gepensioneerden) van de universiteit om er een speech te geven. Een speech... ja waarover, dat weet je bij rector Rik nooit op voorhand. (als hij het zelf al op voorhand weet)
Dus ik met grote verwachtingen, daarheen en niet beklaagd. Als ik wil kan ik met mijn nota's hem parafraserend, de rest van het jaar deze Blog vullen.
Ga ik niet doen.
Slechts eentje dan.
De rector begon met een geweldige captatio benevolentiae: dat "we" onszelf toch niet zo serieus mogen nemen, en dat een beetje afstand een zoveel scherper beeld geeft.
Neem nu het veelvuldig gebruik van de bewering "dat wij op een keerpunt staan" "dat deze gebeurtenis niets minder dan een keerpunt betekent in...." Soms heb ik de indruk dat deze tijd een wonderlijke tijd is met al die keerpunten in de geschiedenis, Wat moet het voor onze grootouders toch saai geweest zijn, buiten twee weredloorlogen of zo, zo nooit eens een keerpunt, mijmerde de rector.
Maar wat is een keerpunt?
Het best bekende keerpunt is dat van de zwemmer in een 25 meter bad (groter hebben wij niet in dit te kleine land) waarin die zwemmer op de 100 meter, drie maal een keerpunt moet nemen, om telkens terug te keren naar waar hij net daarvoor vertrokken was.
Zwijg dus van dit soort keerpunt.
Bestaan er dan geen keerpunten in het leven?
Ja die zijn er, maar die doen zich geheel anders voor dan bij die zwemmer. Neem daarvoor de metafoor van de boot die een riviercruise maakt, op de Donau, of de Rijn of de Dijle.
Het gaat er op zo'n boot heel gezellig aan toe en al heel snel zullen spijs en nog meer drank de stemming ten top voeren. De gespreksonderwerpen dijen alle kanten uit. Maar ondertussen vaart dat schip wel rustig verder en op de twee oevers schuift voortdurend een nieuw landschap voorbij. En als na een tijd ons gezelschap toch nog eens naar buiten kijkt, zullen ze merken dat ze vrolijk keuvelend, in een totaal ander landschap zijn beland.
Ze zijn wis en zeker een keerpunt gepasseerd, maar met al die drukte hebben ze het niet opgemerkt.
Dat zijn dan in het leven de echte keerpunten die ertoe doen.
Soms denk je, zoveel toeval, dat kan niet. Wel, dat kan wel.
Kort mijn story van dit weekend.
Voor de laatste keer dit jaar een mini tripje (3 dagen 2 nachten) naar Bad Bertrich in de Eifel. Bad Bertrich is nog een heus Kuuroord, prachtig natuurkader (vulkaneifel), alles erop en erbij, met als kroonjuweel een riese Grosses Thermalbad met gesofistikeerd waterplezier (min. 30 graden) op alle plaatsen van uw lichaam.
30 graden, vulkaanwater
Zondag een kuur gedaan in het Thermalbad, en nadien in de galante Kurfurstenstrasse in een Konditorei (zo oerduits) Käsekuchen gaan eten. In de buurt speelt zowaar de lokale Blase Kapelle een soort muziek die ten onzent, samen met de pedofilie en het racisme, al jaren op de index van de onwelvoegelijkheid is beland . En toch klonk die Kapelle als muziek in mijne oren, daar op dat terras van die Konditorei. Mit zwei. ROOO-SAAA-MUNDE. Probeer je voet maar eens stil te houden....
Het was late namiddag en een strelend herfstzonnetje deed haar best. Alle stoelen op de terrassen bezet, dus voorzichtig aangeschoven bij een koppel (onze leeftijd) dat met zn twee aan een tafeltje van vier zit. - Ist es gestattet, Bitte? - Ja, natürlich, Bitte.
Komt een klapke van. Das wetter, gemütlich, angenehm, enfin het hele Pfaff vocabulaire passeert de conversatie.
- En vanwaar komen jullie? Sind Sie Holländer? - Nee, wij komen uit België, Flamen. - Ich war leider nie in Belgien, aber mijn beste vriend, die een jaar geleden gestorven is, was een Belg. Onze pastoor dan nog. Hij deed vele jaren dienst in onze parochie, maar hij ging praktisch elke week terug naar België, naar zijn familie daar. Maar zon goede man, en progressief, hij heeft bij ons de biecht persoonlijk afgeschaft. Braucht nicht, hat er gesagt.
- En vanwaar in België was die pastoor dan wel? vraag ik om iets te zeggen. - Ach, de naam schiet me nu niet te binnen, seffens kom ik er wel op. (In Bad Bertrich gaat ook het geheugen per rollator, dus wat trager) - En hoe was zijn naam dan wel, dring ik aan, je weet maar nooit. - DOM, Ignaas Dom was zijn naam. - Dan is de naam van dat stadje zeker Lier? - Nu je het zegt, ja Lier. Ignaas was ook Vorsitzender van het Timmermansgenootschap, je weet wel die Vlaamse schrijver. Hij bezat alle boeken van Timmermans. Ook in het Duits.
En in een flits zag ik de hele familie Dom op mijn emotioneel geheugenscherm voorbij trekken. Wat hebben wij de familie Dom goed gekend. Vader was apotheker, groot gezin, de oudste zoon was Ignaas, maar ik ken ook nog de broers Theophiel en Jozef die in mijn klas zat. Allemaal op college. Ontelbare verhalen.
- En er hat auch eine Schwester die Ärtzin war. Die heeft in het Vlaams gesproken op de uitvaart maar niemand heeft er één woord van verstaan. Eine liebe Frau.
Natuurlijk, Gemma, ik zie haar zo voor mij.
En dat die vader van Ignaas tijdens de oorlog iets te Deutsch freundlich was geweest en dat de man en zijn familie na de Krieg daar redelijk zwaar heeft voor moeten boeten, probeerde ik nog voorzichtig.
- Ja, dat had Ignaas hem allemaal in lang en breed verteld. En dat ook Timmermans daar had van afgezien. Deutsch Freundlichkeit, ja . Dat was der Ignaas zeker en vast.
We hebben daar onze conversatie maar bij gelaten, of ik moest hier nog het hele repressiedossier uit de doeken gaan doen. Die weisse Brigade . in mein Pfaff Deutsch.
niet de snuggerste dus... zal wel.
30 graden, vulkaanwater
