Het is zondagochtend, eind juni 2012, half negen, en buiten is geen spoortje van de zon te zien, wel rukwinden van 65 kilometer,en het is alleen het idee (het idee de idee , ik aarzel altijd) dat het zomer is, dat mij belet de verwarming aan te zetten. Humeur natuurlijk navenant. Dus besluiten we, want ons laten gaan is niet onze stijl, het ontbijt wat op te leuken. Dus op naar de warme bakker.
Aan de deur van die bakker, de mensen staan tot buiten (dus nog mensen met mijn geestesgesteldheid) en daar staat een rekje met zon gratis zondagblad. En ik lees in vette letters, alsof de kerncentrale van Doel was ontploft: BELGEN VLUCHTEN MASSAAL NAAR DE ZON.
Nogal wiedes dat je, rebus sic stantibus
(ik vind dit nog altijd de meest onmisbare Latijnse uitdruk,king in een alledaags gesprek) aan zon kop blijft hangen. Een storm van gedachten en bijhorende gevoelens komt over mij.
De Belgen, eigenlijk hoor ik sinds ik het extreem flamingantisme achter mij heb gelaten en zeker na de splitsing van BHV, zonder twijfel ook bij. De Belgen die massaal naar de zon vluchten, want ja, dat stond er vluchten. Dat wil zeggen: zichzelf en zijn geliefden in veiligheid brengen, misschien gaan ze in het zonnige Marokko wel een beroep doen op een vluchtelingenstatuut. En ik ik sta hier in een beregende rij bij een onnozel bakkerke in Kessel voor vier kaiser pistoleekes (twee bruin, twee witte), als ik me plots bewust word dat tegen de middag, ik met mijn geliefden kan omkomen in een sneeuwstorm (allo, opwarmingvan de planeet, mijn voeten) minstens zwaar gewond door speruhonden wordt gezocht onder het puin van ons ingestort huis. De Belgen ze hadden mij wel eens mogen bellen of ik niet mee op vlucht ging. Een telefoontje.
Wat later, ik sta al binnen, nog zes wachtenden voor mij, duiken andere nu echt rancuneuze gevoelens op. Die gaan richting de onze anders zo sympathieke Frank en Sabine, die er dit jaar echte een potje van maken. Nee, niet fout voorspellen, daar niet van, ze zitten pijnlijk juist, ik neem het hen serieus kwalijk dat ze ons in drie maanden geen één positief weerbericht hebben afgeleverd. Ik heb al gedacht ik ga voor het weer naar VTM overschakelen, daar moeten ze allicht onder druk van de adverteerders, wel goed weer beloven. Maar nu met dat Zondagsnieuws dat Alle Belgen dan zou ik zo graag tegen dat koppel zeggen: ziede nu wat ervan komt met het botvieren van jullie manische depressiviteit (dat woord depressie ontbreekt overigens in geen enkel bericht) op het getrouwe TV1 publiek. Ze trekken massaal weg naar Spanje of zo waar ze in een miezerige hotelkamer op een schermpje van 17 cm. naar de Spaanse televisie kijken terwijl ze geen woord Spaanse verstaan. Maar ja, daar kunnen ze het weerbericht dan ook missen, ze moeten maar door het raam kijken. Was het nu echt dat wat jullie wilden? En gaan we die massa nog terugzien? Stel dat de helft wegblijft, dan kunnen wij met de resterende 5 miljoen die enorme staatsschuld verder gaan afbetalen. Daar moet een minister van ik weet niet wat (Freya of Maggy bijvoorbeeld) toch iets aan doen. Ik heb al gedacht om naar de Raad van State te trekken, die vinden daar zeker wat op, zo inventief dat die zijn. En procedurefout bijvoorbeeld.
Intussen heb ik mijn vier pistoleekes beet en zit vijf minuten later thuis aan een pittige ontbijttafel (verse ananas met oude kaas en zelf gemaakte confituur van witte aalbessen en dan nog een pot verse choco) het is nu zwaar aan het regenen en ik denk met enige empathie aan die massa vluchtende Belgen die dat moeten missen .. En straks zal Sabine mij opbeuren met het nieuws dat in Geetbets daken van huizen zijn gevlogen en een modderstroom door het dop liep Ik zal pompiers zien die kelders leegpompen, en dan denk ik met een warm gevoel: zo erg was het hier toch niet, wat zijn wij gelukzakken. Lekker niet in mijn backyard. Ik zat op dat ogenblik mijn pistoleekes te smeren.
Een van de mooiste renaissanceteksten is de Oratio de Dignitate Hominis, het Vertoog over De Waardigheid van de mens (1486) van de Italiaanse humanist Giovanni Picco della Mirandola (1403-1494). In de tekst spreekt God tot Adam, de eerste mens. En Gods boodschap komt hierop neer :
Ik heb deze hele wereld geschapen met alles wat erin is, de zon en de maan, de sterren en de planeten, bergen, planten, oceanen, dieren Alles in die wereld heeft zijn eigen plaats en gehoorzaamt aan zijn eigen wetten, strikte wetten wetten die ik, God, in Mijn oneindige wijsheid heb uitgevaardigd.
Alleen gij, Adam, die ik van klei heb gemaakt, gij zijt een uitzondering. Ik heb u zo gemaakt, dat gij zelf uw plek in het heelal zult moeten kiezen en uw eigen wetten maken. Het is aan u om dieper te zinken dan het laagste beest, of op te klimmen tot boven de Engelen ..
geciteerd door Dirk Collier in zijn bijdrage Tolerantie, pluralisme en ethiek in een geglobaliseerde wereld in het boek Geloven in de toekomst van Hans Geybels (redactie).
Nawerking van de Blog over De waardigheid van de Mens
Die vorige blog staat daar en dat klinkt natuurlijk mooi: de mens die door God verantwoordelijk wordt gelaten voor wat hij of zij er van bakt.Een aparte behandeling die hij niet besteedde aan onze goudvis en onze cactus op het vensterschap.
Een goed gedacht van God, zou je zo zeggen, geeft die mens wat verstand en dat hij er zelf het beste (of het slechtste) van maakt. God wil Adam niet betuttelen wat hij met onze goudvis wel doet.
Alleen is het de vraag of dat gedacht van God wel zo goed was. God neemt hier toch een geweldig risico: invoeren van de vrijheid, de zelfbeschikking van de mens?
Ten eerste vergeet God dat Adam, dan wel naar zijn beeld en gelijkenis is gemaakt, maar toch, hij is van stof (klei in dit geval) en zal tot stof terugkeren. En vooral Adem is geen God, hooguit een flauwe copie.
Ten tweede, het was dan wel het einde van de scheppingsweek en God was allicht wat moe, misschien zelfs HET moe, en dan begint hij aan zijn eindwerk: de mens. En dat was geen goed gedacht. Ten derde, maakt hij de mens in dezelfde moule (wat is het juiste Nederlandse woord? Bakvorm?) die hij de dag daarvoor gebruikt voor de schepping van de zoogdieren. Dat is aan alles te zien aan ons. De chimp is nooit ver weg. En daar dan een scheut verstand (rede) bijgieten dat is om vodden vragen, vind ik nu. En zien we nu.
Ik formuleer het wat lachend maar ik meen het serieus.
Ik zou aan Picco della Mirandola één vraagje willen stellen.
Beste Picco, gisteravond op TV1 kregen we in Koppen XL een Engelse reportage te zien over kinderen (8 tot 11 jaar) in de UK, het zal bij ons amper anders zijn, die in rauwe armoede leven. En hoe die kinderen daarmee omgaan,en wat die zeggen. Bijna allemaal: eenoudergezin, werkloos, schulden het verhaal is bekend. Nu mijn vraag: geldt die ruimhartige waarschuwing aan Adam ook voor deze jochies? Hebben die ook de keus tussen de staat van het laagste beest of de Engelenstaat?
???
Natuurlijk is dat verhaal van dat gesprek van God met Adam mythologie en het voordeel aan mythen is dat het aan ons is een betekenis toe te kennen. Het spreekt vanzelf dat God niet die Engelse dreumesen op het oog heeft maar ons, jij en ik, de koningin van Engeland en deelnemers aan de G2O conferentie, Marcel Vanthilt en al die anderen die schertsproblemen voorrang geven op deze realiteit van Sam, Courtney, Paige in Leicester, Bradford, London en al die plaatsen waar miserie is. Die gewoon doorgaan met het vieren van een zotte kermis. De gemaakte publieke keuzes neigen overduidelijk richting beestenstatus.
Wat gaan wij antwoorden als God nog eens komt kijken en ziet wat wij met die vrijheid hebben uitgestoken? Wir haben es nicht gewusst? Dat gaat deze keer niet pakken, vrees ik.
Ps. Waarom noem ik nu expliciet Marcel Vanthilt in dat rijtje? Omdat vlak na die Koppen XL Marcel zijn amusementstent in Turnhout weer open deed met een aantal onweerstaanbare gasten. Daar is weer wat afgelachen om de rare naam van de BOF ziekte, om de waarzegster die de toekomst leest in je tenen en vooral om die wedstrijd die leuke Marcel lanceerde om het leukste nieuwe woord voor het gewraakte vagina te bedenken. Jongens toch, waar blijft die het halen Mist u de link?
Een woord dat nog niet zo gek lang in onze Van Dale staat, en toch een geestesgesteldheid die wellicht zo oud is als de mens zelf. Ethologen (dat zijn specialisten in het bestuderen van het dierlijk gedrag) ontdekten ook merkwaardige vormen van empathie bij apen. Ik voel wat jij voelt. Een eenvoudigere term is: aanvoelen van een situatie. Gebrek aan empathie leidt steevast tot pieds dans le plat. Ken jij iets ergers dan pieds-dans-le-plat mensen?
Mensen die de gave van de empathie missen zijn zonder meer een horror.
Toch twee vraagjes in verband met die obligaat op te brengen empathie (toegepast tolerantie). 1. bestaan er dan geen mensen of situaties waarvoor, met de beste wil, geen empathie valt op te brengen? Bedenk zelf eens een voorbeeld. Allez, kom, ik zal u helpen: het geval Mgr. Van Gheluwe ??? 2. of is het een permanente menselijke morele plicht om, minstens te proberen, met elke soort situatie een soort van empathische band te zoeken? Proberen uit te komen op iets in de zin van: after all kan ik erin komen . ?
Alleszins een hoogstandje van empathisch aanvoelen.
Tweede luik.
Een citaat van de Engelse journalist, publicist en literatuurcriticus C.Hitchens. Het is de basisredenering van zijn rabiaat antireligieuze instelling:
Dixit Hitchens: Noem één goede daad die een gelovige zou doen die een niet-gelovige niet zou doen? En bedenk dan eens alle slechte daden die in naam van het geloof zijn begaan. Keep it real brother.
Ga daar maar eens tegenaan staan, amper een speld tussen te krijgen. Zo is het, maarrrrr
Die mijnheer Hitchens kan het wel heel knap en scherp formuleren, maar getuigt meteen van een volslagen gespeend zijn van enig empathisch invoelen (dat is het juiste woord!) met gelovige, religieuze zielen. Beseft Hitchens wat hij hiermee die mensen aandoet? En waarom? Pour qui, pourquoi, in godnaam?
Je moet daar niet theoretisch over doen, het gaat erom mensen in hun waarden en in hun waardigheid te laten. Ook als die waarden de jouwe niet zijn en die waardigheid pertinente domheid impliceert. Het verwondert mij nu hoeveel woorden betrekking hebben op dat fenomeen: invoelen, iemand in zijn waardigheid laten,inlevingsvermogen, mensen ontzien, natrappen, terughoudendheid, iemand tegen de muur zetten enz Een sleutelwoord is ook schofferen.
Natuurlijk betekent dit niet dat men jou vraagt (een stuk) mee te gaan in die, in jouw ogen, aperte stupiditeit, maar welke goede reden kun jij hebben om die ander nog eens lekker kopje onder te duwen? En meteen jouw niet-zo-zijn helder te stellen.
Oh, en dat betreft niet alleen en zeker niet in de eerste plaats, de religieuze gevoeligheid van een ander. Het ligt maatschappelijk toch zo breed open.
Ik noem uit het vuistje enkele makkelijke slachtoffergroepen: de Dag Allemaal-lezers, de EK-voetbalgekte, de mensen die naar een Thuisdag gaan, soapverslaafden, de mensen die niet over een -dt foutje struikelen, VTM getrouwen, kookboekenlezers en kijkers, de Night of the Proms vierders of de André Rieu-aanbidders. Ik heb op deze wijze zelfs al golfspelers, postzegelverzamelaars, boekenwurmen en BMW chauffeurs weten tacklen.
En steeds vind je hetzelfde patroon terug: de vermeend intellectueel of cultureel superieur kiest een zwak slachtoffer om zijn eigen superioriteit te accentueren. Hoe zielig. En waarom eigenlijk?
En toch nog één slotvraagje
Moeten we dan echt elke domheid zomaar over ons heen laten gaan?
Mijn antwoord is: JA. Zwijg, slik et passe ton chemin.
Bezwaar : als die andere maar niet gaat denken dat ik hem beaam .
Er gaat een hardnekkige fabel die beweert dat de Eskimos voor ons woordje IJS in hun Eskimotaal wel twintig verschillende woorden hebben. Gewoon omdat ze dat onderscheid tussen de verschillende soorten ijs nodig hebben om te overleven. Dat zal wel zo zijn, maar dat van die twintig termen is verzonnen. Niks van aan dus. IJs is ijs, ook in Alaska. Maar de idee is wel interessant:
Gegeven dat in ons leven alles neerkomt op taal, zonder taal zouden wij gewoon geen ideeën kunnen vormen, wij denken in woorden en dus bij genade van taal. Nu wil het ongeluk dat taal wel een prachtig instrument is maar bijlange niet in staat om alles wat in ons opkomt uit te drukken. Meer zelfs: de echte grote dingen van het leven zijn gewoonniet in taal te vatten en kunnen dus niet naar buiten.
Aan dat manco van de taal is op verschillende manieren een mouw gepast. Zo hebben wij de taal zelf verrijkt met intonaties en klemtonen. Dat helpt al veel. Ook het werken met goede metaforen of beeldspraak kan een hulp zijn. Daarnaast is er nog de lichaamstaal in al zijn uitingen die onze woorden zeer goed kan aanvullen. En dan hebben we nog al die andere soorten van metataal (een systeem dat naast de taal bestaat) met als meest bekende: de kunst en in het bijzonder de muziek.
Maar terug nu naar die Eskimosneeuw.
Het zou mooi zijn als we onze woordenschat wat konden uitbreiden omdat er soms slechts één woord beschikbaar is om een hele wereld aan te duiden. In Filosofie Magazine van juni 2012 komt dat idee ter sprake als het gaat over het concept vriendschap. Wat is dat eigenlijk vriendschap? Wat is het minimum minimorum om van vriendschap te spreken? En als bijv. een man en een vrouw bevriend zijn en tegelijk ook samen naar bed gaan, is dat dan nog vriendschap? Kan een, vader bevriend zijn met zijn zoon? Waarom wel, waarom niet?
Je komt daar nooit uit met die ene term vriendschap. En dus geeft filosofe Stine Jensen ons de raad: Zoek de Eskimo in uzelf. Verzin meer woorden voor vriendschap. Probeer vooral het begrip niet te temmen door er een definitie voor te bedenken: dat lukt u nooit. Dus hoge nood aan een tiental varianten op het woord vriendschap.
En dat geldt natuurlijk niet alleen de vriendschap. We hebben veel te weinig woorden ter beschikking om alles wat we bedoelen exact uit te drukken.
Daarom pleit ik om te beginnen voor een dubbele acceptatie:
1. laat ons onze meertaligheid beter exploiteren en het aanvaardbaar maken dat we in een lopend gesprek naadloos van de ene taal naar de andere kunnen overschakelen. Mijn standaard voorbeeld is altijd de Franse uitdrukking au fur et à mesure of het Engelse beyond, of het Duitse bewaltigen. Meteen ook een pleidooi om onmisbare dialectwoorden of uitdrukkingen toe te laten in een gesprek. Dialect is dan geen vijand meer maar een assistent. 2. de ruimte voor elke creatieve geest om naar believen voortdurend nieuwe woorden uit te vinden en te proberen die algemeen gangbaar te krijgen. Lang leve de neologismen.
Laat de Eskimo in u los, en we zullen mekaar beter begrijpen.
(eerlijk is eerlijk: ik haalde mijn inspiratie voor dit stukje bij Dirk Collier)
Mag ik het even over Vrijheid hebben? Ik bedoel over teveel aan vrijheid.
Teveel aan vrijheid, denk dan aan teveel keuzemogelijkheden. Je staat in een supermarkt voor een toog met 400 kazen waaruit je geheel vrij kunt kiezen. Wel, het staat vast: zoiets leidt tot mentaalmoeheid. (Als metaal al moe kan worden , het-moe zelfs, wat zou onze geest daar dan immuun voor zijn?)
Herkenbaar in die kaassituatie is de reactie: daar is niet aan te beginnen, ik geef het op keuzes en uitsluitsels te maken, en geef mij maar 200 gram jonge Hollandse kaas in sneetjes.
Je kan het ook anders uitdrukken: teveel of te zware extrinsieke motivatie, dat zijn prikkels van buiten op je af komen -400 kazen in aanbieding- verdringt uiteindelijke elke intrinsieke motivatie, zeg maar zingeving.Je uitzinnige goesting voor kaas (jouw zingeving om naar die kaaswinkel te komen) gaat over: och, laat maar, ik heb geen zin meer in kaas.
In het HRM-managersjargon heet dat dan BURN OUT. Je ben de goesting kwijt. Gevolg van een overdaad aan externe prikkels.
Ben je niet mee, beste bezoeker? Dan heb ik nog een beter voorbeeld. Een foto met 400 blote vrouwen . is toch ook het einde van elke intrinsieke erotische zingeving? Geef mij maar....
Vaste geplogenheid als ik voor een tijdje in de Westhoek zit is een bezoek aan de aartsdrukke zaterdagse markt van Duinkerken. Dat is nog eens een markt. Natuurlijk is meer dan de helft van het aanbod food, bijzonder ongepaste term om de producten van die boeren te kwalificeren. Alle denkbare en ook ondenkbare groenten en fruit, een weelde aan kazen uit alle hoeken van Frankrijk, kruiden met onuitsprekelijke namen, bloedend vlees (en begin nu niet te lullen over hygiëne en zo) echt vlees dus, gisteren stond die koe nog in de wei, denk ik altijd. En hoe ze het afgesneden vlees van op een halve meter feilloos op de weegschaal gooien. Heerlijk.
En dan die kraampjes met alleen maar donkerpaarse paardenworst, die steekt telkens mijn ogen uit (één keer gekocht, niet te vreten, maar het zicht blijft geweldig). Allemaal producten zoals de Groenen ze graag zouden zien liggen in de Colruyt. Meestal met de klotten jèr (kluiten aarde) er nog aan, zo heeft die boer zich moeten haasten om hier op tijd in Duinkerke te zijn.
Over het gedeelte non food kan ik kort zijn: op die markt kun je gewoon alles vinden, alles. Van BHs en slipjes (meestal en vrac) tot computer materiaal, schoenen en pantoffels, het volledig assortiment van de Brico en de Hubo samen ligt er te koop, schoonheidsproducten en potten met zalf die goed is voor (of tegen) alle aandoeningen, jarretellen (weer een woord dat mijn spellingscontrole weigert) en elastiek aan de rol, matrassen en hoofdkussens (tegen de nevralgies), enfin noem het en ik wijs u een kraam in Duinkerken.
Feest.
Ook een feest is het volk op die markt. Nee, niet multicultureel: bicultureel Français-Maghrebien, met die laatste flink in de meerderheid. Maar ik heb het nu even over de autochtonen, de Fransen op die markt. Natuurlijk is mensen tegenkomen en een praatje slaan net zo goed in Duinkerken een essentiële component van elk marktgebeuren. Jawel, de Griekse agora, maar ze klappen dan niet over de democratie of de ideale staat. En ik kan het niet laten, ik luister graag zon marktconversatie af tussen twee inlanders die even hun volle kabassen hebben neergezet voor een praatje.
En dat is eigenlijk de pointe van dit stukje blog: wat mij dan telkens en nu weer opvalt bij het meeluisteren naar die marktgesprekken, wat een prachtig Frans die mensen onder elkaar spreken. En dan denk ik met ingekrompen tenen aan het taaltje dat je zou opvangen als je, mutatis mutandis (en dat de niet-latinisten nu even hun wrevel binnenhouden), op de markt in Tienen of Roeselare, zon toevallige conversatie zou afluisteren. Of als ik een bende Vlaamse wielertoeristen (fiets van 5000 euro is de regel) mekaar hoor toeroepen Ja mijnheer Brel, het was wat brutaal gezegd, mais là on entend encore aboyer le flamand.
Eén troost, je mag ook in heel Wallonië (we spreken nog niet van Brussel) alle markten afschuimen, maar dit Frans hoor je in België ook niet.Ik ben geen romanist, maar ik hoor wel heel degelijk het verschil.
En hoe komt het toch dat die kleine Fransman dit ultieme respect voor zijn taal opbrengt?
Ik weet het niet, maar mensen die het kunnen weten zeggen dat dit gewoon het effect is van meer dan vijf eeuwen Académie Française die met pitbull allures waakt over die taal
t Zou kunnen.
À propos, hoe zou het nog zijn met die oudjes van onze Koninklijke Vlaamse Academie voor Taal en Letterkunde? Nog altijd bezig met de rol van de punt komma in het laat proza van Willem Kloos?
Het is een quote die ik doorkrijg van ons Barbara (alle bezoekers van deze blog allicht bekend), het ging dan wel over Di Rupo (vandaag zes maand premier en eerlijk gezegd, we hebben er slechtere gehad): Als niemand je bejubelt, dan moet je het maar zelf doen.
Bravo Elio, zo is het. Niks mis mee. En de tegenwerping dat je zo naar complimentjes vist is héél flauw.
Tegen uzelf klappen is overigens niet zon slechte gewoonte. Op je eigen schouder kloppen is wat lastig (ik heb last van artrose in mijn rechter schouder) en door je eigen haar strelen is meer een zenuwtrek. Dus heel stillekes, zo nu en dan, tegen uzelf zeggen: goe bezig jong.
Doet me denken aan het einde van mijnvoetbalcarrière. Nou, voetbalcarrière is een groot woord voor het eindigen als links back bij de veteranen B van OSJB (Oud Studenten van Sint Jan Berchmans College), kortweg Sint Jan genoemd, die speelden in de vermoedelijk aller laagste reeks van het Katholiek Sportverbond Antwerpen. (maar onze uitslagen kwamen wel in de Gazet van Antwerpen, ik zal er de frut eeuwig dankbaar om blijven). Bon.
Natuurlijk kwamen wij in die reeks B uit tegen soortgenoten. We kenden onze tegenstrevers dan ook door en door, wat ons niet belette ze vrolijk onderuit te stampen als dat nodig was. Op een keer, het was denk ik tegen de C-veteranen van Ik Dien (de naam alleen al!). Ik links back stond uiteraard tegen hun rechter extrème rechts. Komt er op een ogenblik, van helemaal van achter, een diepe bal waar we, gezien onze redelijk statische manier van voetballen, met twee dringend achteraan moesten. Dus wij draaien ons om, zetten ons in gang en ik hoor die van Ik Dien in zichzelf zeggen: Allez man aaige.Ik heb het nooit vergeten. Zou de man nog leven?
Het echte einde van mijn carrière zal ik nu ook maar prijsgeven. Het was een uitwedstrijd op Leonardus, de parochie ploeg van Aartslaar. (ze speelden in blauw geel, ik weet het na 40 jaar nog). In die reeksen had men niet veel op met voetbalprotocol, zo van mooi in een rijtje opkomen en het publiek (dat was er overigens niet) gaan groeten. Nee, wij kwam in de kleedkamer, deden ons kleren aan en wandelden als we klaar waren, een na een, het veld op om al wat naar de goal te sjotten. En toen op Leonardus, waren er toch zon drie vier snotapen die langs de lijn stonden. En ik hoor een van die gastjes, als ik het terrein opwandel, roepen, Zie dis manne, dien dikke pad speelt ook nog mee.. Het werd mijn laatste match.
Jawel Elio, als dander het niet zeggen, moet je het zelf maar doen: goe gedaan man, daar op die linker back bij Sint Jan.
Iets dat uit ons publiek discours zo goed als verdwenen is. En zeggen dat in de tijd van mijn ouders elk gesprek minstens een spreekwoord of gezegde bevatte:
Wie laatst lacht, best lacht Beter een vogel in de hand hoge bomen die veel wind vangen, dat soort werk. Verdwenen.
Waarom zegt Steven Van Ackere bijv. niet dat ook bij Dexia de kruik zolang te water gaat tot ze barstteof dat hoogmoed voor de val kwam of iets in die aard?
Hoe zou dat komen? Ik heb er nu een gevoel van gemeenplaats bij, weinig origineel en al helemaal niet authentiek. Dus weg met die rommel.
Toch
Herinner ik mij sommige gezegden van mijn ouders of grootouders. Ik haal er nu twee aan.
Een van mijn moeder (en je zult direct het karakter van mijn moeder herkennen): Och manneke, laat vrede waar dat vrede is. Wonderlijk gezegde als je erop nadenkt. Is het wel waar dat je in ieder geval de vrede moet bewaren alleen omwille van die vrede? Dat kan alleen als vrede de absoluut hoogste waarde in een mensenbestaan is. Maar is dat zo? Typisch een gezegde van het mensensoort tisnazoe (lees elders in deze blog). Opvallend is wel hoe dat gezegde méér waarheid wordt naarmate men ouder wordt. Altijd eerst de vraag stellen of het wel de moeite is om een bestaande (schijn)vrede te verstoren. Daar moet je heel goede redenen voor hebben. Mag ik nu zelf een gezegde? Is t sop de kolen wel waard?
En een van mijn vader, een duidelijk vrolijker mens dan mijn moeder. Hij gebruikte soms het zeer geestige gezegde: liever gene sinteniklaas dan zo nen tikkenhaan (je moet het in het Liers horen). Een tikkenhaan in dit gezegde verwijst naar de onvermijdelijke chocoladen haan die in elk mandje lag de ochtend van 6 december. Daar lag dan nog een appelsien of twee bij (ik heb thuis nooit het woord sinaasappel gehoord, dat is vermoedelijk toch een andere vrucht)plus een paar gebreide handschoenen of een sjaal. Maar wat bedoelde de lieve man met dat gezegde? Ik herinner me de context. In onze straat woonden toen twee zusjes die, laat ons zeggen door de natuur niet extra bedacht waren, twee schriele (!!! ja dat is het juiste woord) bange meisjes. En toen een tante ooit eens suggereerde (de meisjes waren heel katholiek) of dat niets voor ons mijn broer en ik- zou zijn antwoordde mijn vader: nee Emma, dan liever gene sinteniklaas dan zo nen tikkenhaan. Heel kort hertaald: nee, Emma, er is wel een ondergrens in uw aspiraties.
Dag lieve ouders van mij, dag lieve tante Emma (a propos, gij weet het nu: bestaat den hemel nu echt? En ge waart er zo zeker van )
* * *
Heb je nog effen tijd? Ik wil nog een schitterend gezegde kwijt, het komt uit de Westhoek.
Joegn, gi go gi ne keir joen kloeffen moetn utsmitten (sorry, altijd tenenkrommend als een allochtoon het autochtoons dialect wilt nabootsen)
In mensentaal luidt dat: jongen, het wordt tijd dat jij eens je klompen uitdoet. Het is een moeder die haar niet al te actieve zoon aanspoort eindelijk eens in gang te schieten (een onaanvaardbaar fenomeen in de Westhoek overigens).
Je begint met zon blog, totaal vreemd aan de bestaande blogcultuur en eigenlijk zonder duidelijk idee wat de bedoeling is. Je komt dus als maagd in dat milieu. Maar één geruststelling, er komt nooit een noodsituatie want ik weet perfect de knop staan om het hele geval het heelal in te klikken. Wat bij een maagd niet het geval is
Maar uit het feit van enkele reacties op mijn geschrijf, stel ik nu vast dat er al na een maand een onverwacht appeltje uit de kast rolt: de zelfkritiek krijgt voedsel.
Als een passant dan toch eens de moeite doet om te reageren, dan doet een aanmoediging natuurlijk plezier, maar het meest interessant zijn de kritische opmerkingen. Ze onderbreken even je spiraal denkenmet een tegenwerping of gewoon een opmerking.
Zoals bijvoorbeeld de reeds vermelde betrouwbare vriend die heel fijntjes de vraag stelde of ik dacht alle problemen met de rede op te lossen? Bon entendeur inderdaad, appeltje uit de kast..
Een andere vond het allemaal nogal cerebraal, en inderdaad iets waarvoor men mij best even waarschuwt. Dick Swaab mag dan wel volhouden dat wij ons brein zijn, maar het echte leven speelt zich toch af buiten ons brein, in de ruimte tussen u en mij. Het echte leven is allerminst een cerebraal gebeuren, dat heb ik dan begrepen. Appeltje uit de kast.
Een derde reactie was iets meer cru, die vond het allemaal maar een kinderachtig gedoe waar hij zich liever niet aan begaf. Hij speelt liever golf. Jawel euh, cho (typische klanken in een interview als de ondervraagde niet direct weet wat antwoorden) misschien heeft die ook gelijk? Of toch voor een stukje. Is al dat geblog en getwitter niet een soort verlengde versie van de vroegere poëzie? Je kent ze nog wel die boekjes met een lederen kaft waarin uw uitverkoren vriendinnetjes (bij jongens niet veel tegengekomen) een vrije bijdrage mochten leveren, liefst op rijm (van scheepjes die niet vergaan of zo). Ja, dat sfeertje zit er ook wat in. En dus ook aan die golfer: dank.
Dat alles om (vooral jezelf) nog eens op het eigen hart te drukken dat het niet is omdat je het een beetje goed kunt uitleggen dat je daarmee ook gelijk hebt. Dank aan al die vrienden die mij op een of andere manier mijn wijze van denken en redeneren effronteren. (dringend een Nederlands <woord svp).
Ps. Ik heb zelf nog een scherpe bemerking die mij nu zo te binnen valt: oppassen met zon blog voor enige vorm van binnenvetterij (zoek het niet in Van Dale), ik bedoel te zeer opgezogen en gevangen zitten in het eigen denken. Teveel met uzelf bezig zijn. Denk toch aan de tussenruimte tussen u en mij. Want daar speelt zich het echte leven af. Amen.
Geloven, het Geloof, het is een genade stond er in de Mechelse catechismus. En ik begin het te geloven. Een genade is iets dat God, volledig naar eigen goeddunken, rondstrooit. Alleen lijkt het erop dat ik bij God niet in zon goed schuifke zit.
Geloven zou dus zijn: iets -eender wat- gewoon op zeggen van een ander voor waar aan te nemen. Ik heb er, eerlijk gezegd, schrikkelijk moeite mee om dingen zomaar te geloven,. Hier speelt mijn opgefokte redelijkheid mij duidelijklijk parten.
Oh, dat hoeft niet direct over de Onbevlekte Ontvangenis te gaan of over de opstanding van het dochtertje van Jajïrus . Gewoon in de viswinkel heb ik daar al last van.
Vandaag, in terugkomen van een weekje Nieuwpoort, aan de kaai nog rap wat verse vis gaan inkopen. Goede, prettige gewoonte. En of die vis op de kaai nu verser is dan in de toog van de Carrefour, ook dat is ene kwestie van geloof. Maar kom, het ziet erallemaal verser uit en dus houdt mijn rede even gedeisd. (dat moesten ze nu bij Volt eens uitproberen, dacht ik nog)
S. drong aan om ook wat gepelde garnaal mee te nemen, ideaal voor de afmaak van een witte saus. 200 gram gepelde garnaal dus. Ah meneer, dewelke wil je: deze is hand gepeld en die kost 44 euro de kilo, en deze is machinaal gepeld die heb je al voor 39 Euro. Al ! S. logisch als ze functioneert, vraagt wat het verschil is.
Ah, de handgepelde is natuurlijk lekkerder, mevrouw. Die natuurlijk deed het, dus 200 gram hand gepelde, voor 8,80. Machinaal gepeld zou dat 7,80 geweest zijn. Eén euro verschil, daar doet een beschaafd mens niet moeilijk over.
Maar toen begon het pas: vragen, twijfels, wroeging, frustratie.
hand gepeld, hoe weet ik nu, of beter waaraan zie ik dat die dingskes hand gepeld zijn? Misschien zijn die garnalen eergisteren en vrac binnengekomen en hebben ze die gewoon in twee schalen gedaan: de hand gepelde en de machinaal gepelde. Op de ene schaal een prijskaartje met 44 op de andere 39. Plezant hé?
Lekkerder. Ook dat moet ik geloven. Ik twijfel niet aan de smaakpapillen van die visboer, maar wat gaan mijn smaakpapillen daarvan vinden. Als die de machinale nu eens lekkerder vinden?
En dus, redeneerde ik door, die visboer gaat er van uit dat lekker en vooral lekkerder een objectief vast te stellen en te meten verschil is. Die van 44 hebben een lekkertegraad van 17 en die van 39 halen met veel goede wil slechts 14 op de schaal van de gepelde garnaal S.G.P.). Drie punten verschil voor één euro... Maar ik ken nu wel de schaal van Richter en de schaal van Beaufort, maar van die S.G.P.heb ik nog nooit gehoord.
En dat meten, hoe doen die gasten dat? Ik zie dat al gebeuren: zo vijf dikke garnaalproevers die aan een tafel naast elkaar gezeten een garnaal in hun mond steken en dan een plakkaatje in de hoogte steken: 14 - 17 -12- 15 en nog eens 14, zoals in het kunstschaatsen. Optellen en dan delen door 5, zo simpel kan dus zon schaal zijn. Maar waar ben IK dan, uiteindelijk de man die die Euro meer uit zijn zak moet halen? Geen stem. Betalen of slechte garnaal vreten.
Ik mis dus de kracht van het geloof en ik heb daar veel last mee. En God, die doet zoals gewoonlijk, alsof zijn goddelijke neus bloedt.
Aan het eind van vorig item ontstond al die zweem van achterdocht: toch oppassen met dat geblog. Zolang zoiets je harde schrijf niet verlaat is er amper een probleem. Maar nu de kans bestaat dat een derde, ik moet zelfs spreken van een tweede, dat leest
Natuurlijk is niemand verplicht dit te lezen, en secundo mag die tweede meteen ook grondig van mening verschillen met mij en het mij (liefst) laten weten ook.
Toch blijft het oppassen geblazen voor een soort Batavus Droogstoppel-discours (ik zit nog helemaal onder invoel van mijn herlezing van Max Havelaar). De man die van op zijn ingebeeld koffietroontje over iedereen en alles een mening heeft (tot daar aan toe) en geeft.
Oppassen voor het profetenbakkes, een koosnaam die ze mij reeds gaven toen ik als manneke van 6 jaar op vakantie mee mocht met ons An (mijn prille voedstermoeder) naar Wiekevorst. Va Fons, een boerke die s winters nog naar de Walen in de mijn moest gaan werken om zijn tien kinderen te onderhouden, had het gezegd: da menneke met zijn profetenbakkes, da wordt zeker nog nen avekaat
Meer dan 70 jaar geleden.
Oppassen dus voor avekaten-streken. Oppassen ook voor de doctorandus in de toutologie in mij.
Ik bedoel een woord dat je eerder niet kende (of dat zelfs eerder niet bestond) maar dat ineens perfect een bepaald idee uitdrukt maar dat je amper onder woorden kreeg. En ineens is daar één woord dat alles zegt.
Voorbeeld. Een toutoloog.
Ik herinner me niet waar ik het woord tegenkwam maar ik begreep het op slag. Een toutoloog (het wordt door mijn spelling- en grammaticacontrole F7 onverbiddelijk rond onderlijnd) is dat bijzonder irritante personage (tiens, met één n, dank u wel spellingcontrole). Ik herneem, want nu ben ik mijn draad kwijt.
Een toutoloog is dat irritante personage dat nooit verlegen zit om een zekere, verdere discussie uitsluitende uitspraak. Mannen, bijna altijd mannen, die specialist zijn in alles, en die dat zelf nog geloven ook. Die verder geen nood hebben aan uw uitleg. Die op all domeinen een thuismatch spelen. Zo is het, neem het op mijn gezag aan.
Zijn dat perse dommeriken? Nee, ik ben ze ook in het academisch milieu frequent tegengekomen. Dat zijn slimme jongetjes, die in hun vak haast nooit tegen te spreken zijn, die dus geen tegenspraak gewend zijn, en die hun grote maar beperkte autoriteit eigenhandig uitbreiden naar al wat er in de wereld te weten valt.
De astrofysicus die zich autoritair laat gelden in een discussie over bloemkolenteelt. Of de geoloog die het discussie beslissende ultieme oordeel velt over de overgang van Leekens naar Club Brugge. Dat soort werk.
En dat is een ergerlijk geval van intellectueel machtsmisbruik.
Komt gewoon hierop neer, dat het zeer vaak een blijk is van echte intelligentie als je je mond houdt en luistert.
En nu maar opletten dat deze blog geen handboek wordt van de toutologie.
In de Officiële Canon van de Nederlandse geschiedenis staan slechts twee boeken: de Bijbel en de Max Havelaar.De nieuwe Bijbelvertaling was klaar in 2011. Met de Max Havelaar ligt het even anders. Generaties Nederlanders (en Vlamingen) zijn opgegroeid met Max Havelaar. Wie heeft niet ergens in zijn jeugd met vuur zijn klasgenoten als de Hoofden Van Lebak op deze wijze toegesproken: Mijnheer de Raden Adipati, regent van Baten Kidul, en U Radens Oemang, hoofden van de districten in deze afdeling( ) ik groet u!En ik zeg u dat ik vreugde voel in mijn hart voel, nu ik u allen hier bijeen zie, luisterend naar mijn woorden.. Maar dit boek dateert van 1860, en als de bijbel al hertaald mag worden, waarom dan ook niet onze Max Havelaar?
En zo geschiedde. Ene Gijsbert van Es uit Leiden waagde zich aan een hertaling en bewerking. Een riskante onderneming, en groot was de scepsis: gaat men Multatuli corrigeren? Het boek is iets korter dan de oorspronkelijke versie, en vooral: in modern Nederlands geschreven, met respect voor Multatilis onnavolgbare compositie en stijl.
Van Es commentarieert zelf zijn waagstuk in een voorwoord Ruim 150 woorden vooraf.: Wie ben ik dat ik dit boek hertaalde en bewerkte? Gewoon een bewonderaar; van het boek, van de bonte stijl, van zn historische betekenis, van de felle nog steeds actuele aanklacht tegen machtsmisbruik en uitbuiting.
Eerste bedoeling is wel dat ook nieuwe generaties Nederlanders, en naar ik hoop Vlamingen, kennis kunnen maken met dit monument. En om alle twijfel weg te nemen: Dirk vander Meulen, auteur van de biografie Multatul, winnaar van de AKO-literatuurprijs 2003 zegt het zo: Zo zou Multatuli hebben geschreven als hij nu had geleefd.
En of ik genoten heb van deze herlezing! Hoe werd ik, alweer vanaf bladzijde één, opgezogen in die wereld van grote en kleine Max, van Tine (vooral zij!) maar ook van Droogstoppel (ik zie hem vandaag nog de Droogstoppels floreren in hun biotoop), van Sjaalman, van mevrouw Slotering en al die anderen. Dank u mijnheer van Es. En waar je met die Havelaar allemaal naartoe kunt. Mag ik een gekke sprong?
Op pagina 119 (midden in zijn Toespraak) zegt Havelaar: Ik vraag u, hoofden van Baten Kidul, waarom zijn er zo velen die weggingen, om niet te worden begraven waar ze zijn geboren? Waarom vraagt de boom waar de man is die hij als kind zag spelen aan zijn voet?
Ik parafraseer nu ook en ik spreek op deze wijze al die zeker-weters en grote-gelijk-hebbers toe, al die pausen, bisschoppen, pastoors, theologen en godsdienstwetenschappers: Ik vraag u, hoofden van de kerk, waarom zijn er zo velen die weggingen, van al die bomen waar vroeger in deze tijd van het jaar, honderden versierde volkskapelletjes hingen om elders andere boompjes op te zetten? Waarom vraagt Boris uit mijn vorig item: Opa, wat is een Weesgegroetje?
Omdat die bomen, wegens fout en veel te laattijdig onderhoud, niet langer beschutting boden. Of vul zelf maar een ander antwoord in. Max Havelaar
Klein kunstje om van een eigennaam, liefst van een bekend politicus of een BV, een adjectief te maken dat alle aan die man toegeschreven eigenschappen en hebbelijkheden onder één noemer samenvat. Heel handig om iemand of iets te catalogeren. Een aantal hebben intussen zeker al Van Dale gehaald: overbekend zijn de begrippen Stalinistisch, Leninistisch, Hitleriaans, Napoleontisch, Marxistisch, Leopoldistisch, Gaullistisch enz. Maar ook dekunst en de wetenschap hebben gevestigde adjectieven voor hun boegbeelden: Newtoniaans, Darwinistisch, Sartriaans, Rubensiaans, Cartesiaans allemaal in de betekenis van op de wijze van.
Maar de keus is uiteraard onbeperkt omdat je je niet aan historische persoonlijkheden moet houden. Dus zijn er direct al zoveel adjectieven als er politici zijn. Alleen zit in zon catalogering een pak subjectiviteit: het is maar hoe jij die persoon percipieert. Maar het gebeurt meer en meer in de media. Balkenendiaans, Kokachtig, Een heel mooie vond ik de adjectivisering van Berlusconi: dat werd Berlusconeske strapatsen. Gene mens die nog twijfelt wat hiermee bedoeld is. Schitterend natuurlijk omdat er amper bedekt verwezen wordt naar clowneske. Goed gedaan dus.
Alleen nu de vraag aan taalkundigen welke achtervoegsels de voorkeur genieten. Allereerst is er dan naam zelf die om een bepaalde uitgang vraagt. Ik heb de indruk dat dit sterk afhangt van de naam in kwestie. Er is immers rijke keus aan achtervoegsels. Neem nu een willekeurige naam TORFS bijv. Dat kan worden Torfsiaans, Torfsachtig, Torfsistisch, enz. maar de uitgang op een s beperkt mijn keus. Een uitang met een klinker geeft veel meer mogelijkheden. Berlusconi had naast het schitterende Berlusconesk, ook Berlusconiek kunnen zijn, Berlusconaal, Berlusconachtig meestal laat men die uitgangsklinker vallen om de klinker van het achtervoegsel in de plaats te nemen. Behalve dan bij Berlusconiaans waar je ziet hoe mooi die i hier behouden blijft in functie van de uitspraak.
Nu ene mooie oefening om een aantal zo gevormde naamgeboden adjectieven te definiëren. En toch merk ik nu dat er een nuanceverschil tussen die verschillende achtervoegsel.
En die hebben m.i. vaak te maken met een bestaand en algemeen erkend adjectief met die uitgang.
De toevoeging van een gewoon ISCH is nog de meest neutrale: komisch, dramatisch enz. De toevoeging ACHTIG heeft meer iets dat erop trekt maar niet hetzelfde is. Weigerachtig
De uitgang ISTISCH klinkt eerder pejoratief zoals het moederwoord racistisch, fascistisch De uitgang (i)AANS doet me denken aan Italiaans, duidelijk afkomstig en herkenbaar van
De uitgang IEK impliceert toch altijd een verwijzing naar laconiek
De uitgang -ESK kan niet anders dan naar clownesk verwijzen
De uitgang (i)AALS doet me denken aan provinciaals, provencaals,
Leuk spelletje.
Welke eigenschappen verstaat u bijv. onder volgende epitheta:
Zaterdag voor Sinxen met jongste kleinzoon op stap geweest. Het ging richting Leuven waar ons eerste doel een tentoonstelling was bij KADOC. Er werden in de prachtige ronde kerk van het oud Minderbroederklooster 100 fotos getoond van kinderen van 12 jaar van vroeger en vandaag, van hier en van over heel de wereld. Om te tonen hoe het er met kinderen in die cruciale leeftijdsfase (fysiologisch en psychisch) aan toegaat of ging.
Indrukwekkende beelden van een meisje uit 1950 op haar plechtige communiedag, die in haar bruidsjurk (een zee van tule) in een oude kever stapt. Meer mijn tijd kan haast niet. Vlak daarnaast een groepje van kop tot teen gewapende kindsoldaten uit Soedan. Wat opvalt is dat bij geen van die soldaatjes er een glimp van lach afkan, enkel onuitsprekelijke angst op jonge snoetjes die je op de speelplaats van een missiescholen zou verwachten. En twee meter verder zzn foto van vijf giechelende meisjes die spelen op een drijvend bed, het enige stuk huisraad dat na een vloedgolf was overgebleven. En de mooiste foto is die van een jongen in een moskee ergens in een moslimland. Je ziet op de achtergrond in de moskee de mannen in geknielde bidhouding, ons jongetje zit in de voorhal op zijn op zijn poep aandachtig spelend met zijn gameboy. Voor mij de meest hoopvolle foto van de reeks.
Boris verstond het allemaal perfect.
Na het bekijken van de fotos was er ook aandacht voor deze prachtige rond kerk vanhet vroegere klooster. Boris ontdekte rondom langs de muur een vijftal grote ingebouwd kasten met een deurtje in het midden en langs weerskanten een opening zonder deur. Je kon er in rechtstaan. Natuurlijk: wat is dat opa? Ah Boris, dat zijn biechtstoelen.
Wat is een biechtstoel, Opa.
Nooit van gehoord? De biecht? Laat mij het dan eens demonstreren. Ik ga in dat middendeurtje zitten en jij gaat in die opening links op uw knieën zitten en dan zie je wel wat er gebeurt.. Het was een biechtstoel met nog echte schuifjes. En ik doe mijn verhaal dat je hier, bij de pastoor vergiffenis kon krijgen voor al uw zonden maar je moest wel van naaldje to draadje alles tegen die oude man vertellen. En als die ouderling voldaan was,(of het niet boeiend genoeg meer vond) kreeg je absolutie en penitentie.
Twee woorden die hij NOOIT in zijn leven had gehoord (9 jaar in een Guimard-school). En die penitentie, wat was dat dan, opa? Vijf Weesgegroetjes was een gebruikelijk tarief.
Maar wat is dat: een Weesgegroetje?
Ik heb hem dan ook maar, om de kelk helemaal te legen, verteld van het schuifke krijgen.
En dat dat allemaal zo is verlopen in een goede vijftig jaar . En dan de terugreis.
Boris was de avond voordien blijven slapen en was naar bed getrokken met het nieuwe nummer van Bodytalk. Zijn oog was gevallen op een artikel over de onmogelijke hoeveelheid spermatozoïden een man kwijt is in één zaadlozing. En dat er maar ééntje, in het beste geval dan nog, de prijs zou krijgen om binnen te dringen in een vrouwelijk eicelletje en dat die vereniging, als weer alles goed ging, zou uitmonden in een grote echt mens. Dat van die Weesgegroet wist hij niet, maar deze materie was hem wel bekend. Maar er waren wel wat vragen die hij nu aan opa kon voorleggen.
Maar opa, dan heb ik toch kei mega veel geluk gehad dat mijn zaadcelletje toen gewonnen is en in dat eicelletje van mama is binnengeraakt.? Stel nu dat het dat zaadcelletje daarnaast was geweest dat mijn celletje was voor geweest, dan was ik er nooit geweest?
Inderdaad Boris, dan was negen maanden later niet jij maar je buurmannetje naar buiten zijn gekropen. Maar je ouders zouden het niet geweten hebben en die baby net zo goed Boris genoemd hebben (als het al geen meisje was) en ze zouden hem (of haar) even doodgraag gezien hebben. En zou vandaag die andere Boris hier naast mij in de auto gezeten hebben. Die andere Boris zou in ieder geval verschrikkelijk veel op jou geleken hebben.
Dat begrijp ik, maar waar was ik dan?
Jij zou niet bestaan hebben. Maar ook als honderd jaar geleden toen mijn grootmoeder mijn vader kocht was het een al een even kei mega groot toeval dat het toen ook het juiste zaadcelletje van mijn grootvader wasof we hadden er geen van de twee geweest vandaag.
Toch raar hé, opa, wie ben ik dan eigenlijk?
Allemaal ongelooflijk toeval, Boris.
Maar voor die kindsoldaatjes van daarstraks ware het beter dat andere zaadcelletje van hun vader geweest dat de hoofdprijs had gewonnen. Denk daar eens aan dat chance niet altijd geluk betekent. 28-05-2012
Stel dat we de mensheid konden opdelen in twee groepen. De eerste groep zouden we de TISNAZOE-groep noemen, de andere zouden we DAKANANIE-groep noemen.
Het onderscheid is wel duidelijk: de eerste groep legt er zich bij de bestaande situatie neer en maakt er verder het beste van, de tweede groep vindt dat het echt zo niet verder kan en gaat met bekwame spoed actie ondernemen om er iets aan te doen. .
Nu de denkoefening.
Probeer eens na te gaan welke van de twee groepen het minste onheil aanricht.
Of in welke groep je de meest gelukkige mensen zult vinden.
Of ben je overtuigd dat met niks dan tisnazoe-ers aan de macht, we vandaag nog in holen zouden wonen, in dierenvellen rondlopen en het uur aflezen op de lokale zonnewijzer?
Tussen de twee ligt de waarheid natuurlijk. Zoals steeds. Maar denk dan ook eens na over de rampzalige gevolgen als een tisnazoe-er verliefd wordt op een dakananie-er. Want hoe je over die twee groepen ook denkt, te verzoenen vallen die twee houdingen niet. We zien zo al hoe dat afloopt: de dakanani-er gaat de baas spelen en de wereld verder naar zijn hand zetten en de tisnazoe-er gaat zeggen: tisnazoe .
Dus de Dakananie-ers zullen altijd hun zin krijgen omdat de Tisnazoe-ers er zich zullen bij neerleggen. Misschien is het wachten op een massale opstand van de Tisnazoe-stam tegen de dictatuur van Dakananie-stam. Maar ja, dan verloochenen die eerste compleet hun diepste natuur.
En dakananie denk ik dan.
Doet me denken aan het onvergetelijke verhaal van Hugo VB die in zijn tijd voor de Brouwerij Haecht werkte. Op een directievergadering kwam het probleem ter sprake van de verwachte komst naar Europa van een grote Canadese biergroep: The Canadian United. Aan het eind van de gedachtewisseling sprak de toenmalige CEO van Haecht (het was een Pajot) deze historische woorden tot zijn medewerkers: wette wada waile gon doen? Waile gon waile nitch doen. Een duidelijkeTisnazoe reactie. En wat zien we 30 jaar later? De brouwerij Haecht is er nog altijd als een florissant familiebedrijf van brouwers en van de Canadian United (uit te spreken als kanadianunitèt)nooit nog iets van gehoord, mijnheer.
(met dank aan Het Braambos met zijn 60 minuten durende reportage over het leven van een twaalftal Cisterciënzersmonikken achter de muren van de Sint Sixtusabdij van West Vleteren)
Geen enkele zin om van deze reportage een geintje te maken, daarvoor was de geest en de beelden te indringend. Bij momenten deed de reportage denken aan de prachtige film Die Grosse Stille van Philip Gröning (2005) over La Grande Chartreuse. Maar toch, op een bepaald ogenblik leek mij dat gebeuren in die Sint Sixtus bijzonder illustratief voor mijn theorie van de nutteloze en zelfs schadelijke waarheid .
Ik pik er één (tussen de vele) momenten uit, het is overigens het stramien waarop de reportage gebouwd is: de zeven keren per dag (en nacht) dat de monniken, geroepen door hetluiden van een klokje, laten vallen wat valt om zich naar een van de zeven koorgebeden te haasten. Het is dan niet van dit nog even afmaken of dit op zijn plaats leggen, nee, laten vallen wat valt, Op naar de kerk.
Ik zou dat persoonlijk verschrikkelijk zwaar vinden maar voor die monniken lijkt het de evidentie zelve. Een monnik legt uit: hoe kan dat een probleem zijn, wij haasten ons naar dat koorgebed omdat wij weten dat wij daar uitgenodigd en verwacht zijn door iemand, en niet zomaar iemand: het is onze God zelf die ons roept en die wij daar ontmoeten. Ja, zeven keer per dag, maar wie kan er nu tegenop zien om uitgenodigd, verwacht en verwelkomd te worden door zijn God?
Het leven van die gemeenschap mag dan geen espistemologisch hoogstandje lijken, ik zie die mannen bezig in hun bibliotheek (zij doen amper nog handenarbeid) met soms wel vier oud dikke boeken op hun leestafel, allemaal over hetzelfde onderwerp: hun God, gelezen, beschreven en geprezen door eeuwenoude generaties van geestesgenoten. Geen sprake meer van waarheidszoeking, die waarheid is genomen voor vaststaand, alleen nog verdieping van de kennis van die waarheid bij collegas van soms 10 eeuwen geleden.
En dan denk je, stellen die gasten zich nooit eens d vraag: en quid als die God nu eens niet bestaat? Allicht wel, maar dat kwam in Het Braambos niet aan bod. Nee, zeven keer per dag reppen zij zich met versnelde pas van hun werkplaats naar het koor. (heel normale mensen, hoor)
Nu mijn punt: stel dat we Etienne Vermeersch geloven dat hij kan bewijzen dat God niet bestaat, dan nog zou ik Etienne vragen nooit in de buurt van West-Vleteren te komen. Hij kan daar met zijn waarheid alleen maar onheil en desoriëntatie stichten. Zeg ik nu: laat die monniken maar in hun simpele waan? Nee, het punt is hier alleen dat het bezit van de waarheid niet noodzakelijk, en waarschijnlijk niet mensen verheft, oplicht en vooral niet gelukkiger maakt. En hoe dat uiteindelijk afloopt (denk aan onze kalkoen), onze :monniken zullen het nooit vernemen dat hun God niet roept, zij zullen sterven zoals onze Abdelkader, zachtjes, in hun bed, omringd door zingende medebroeders die waarschijnlijk nog een extra koorgebed inlassen.
Wat is het probleem?
Inderdaad, wat is het probleem, misschien de belangrijkste filosofische vraag van alle vragen
In de Officiële Canon van de Nederlandse geschiedenis staan slechts twee boeken: de Bijbel en de Max Havelaar.De nieuwe Bijbelvertaling was klaar in 2011. Met de Max Havelaar ligt het even anders. Generaties Nederlanders (en Vlamingen) zijn opgegroeid met Max Havelaar. Wie heeft niet ergens in zijn jeugd met vuur zijn klasgenoten als de Hoofden Van Lebak op deze wijze toegesproken: Mijnheer de Raden Adipati, regent van Baten Kidul, en U Radens Oemang, hoofden van de districten in deze afdeling(
) ik groet u!En ik zeg u dat ik vreugde voel in mijn hart voel, nu ik u allen hier bijeen zie, luisterend naar mijn woorden.. Maar dit boek dateert van 1860, en als de bijbel al hertaald mag worden, waarom dan ook niet onze Max Havelaar?
