Vaste geplogenheid als ik voor een tijdje in de Westhoek zit is een bezoek aan de aartsdrukke zaterdagse markt van Duinkerken. Dat is nog eens een markt. Natuurlijk is meer dan de helft van het aanbod food, bijzonder ongepaste term om de producten van die boeren te kwalificeren. Alle denkbare en ook ondenkbare groenten en fruit, een weelde aan kazen uit alle hoeken van Frankrijk, kruiden met onuitsprekelijke namen, bloedend vlees (en begin nu niet te lullen over hygiëne en zo) echt vlees dus, gisteren stond die koe nog in de wei, denk ik altijd. En hoe ze het afgesneden vlees van op een halve meter feilloos op de weegschaal gooien. Heerlijk.
En dan die kraampjes met alleen maar donkerpaarse paardenworst, die steekt telkens mijn ogen uit (één keer gekocht, niet te vreten, maar het zicht blijft geweldig). Allemaal producten zoals de Groenen ze graag zouden zien liggen in de Colruyt. Meestal met de klotten jèr (kluiten aarde) er nog aan, zo heeft die boer zich moeten haasten om hier op tijd in Duinkerke te zijn.
Over het gedeelte non food kan ik kort zijn: op die markt kun je gewoon alles vinden, alles. Van BHs en slipjes (meestal en vrac) tot computer materiaal, schoenen en pantoffels, het volledig assortiment van de Brico en de Hubo samen ligt er te koop, schoonheidsproducten en potten met zalf die goed is voor (of tegen) alle aandoeningen, jarretellen (weer een woord dat mijn spellingscontrole weigert) en elastiek aan de rol, matrassen en hoofdkussens (tegen de nevralgies), enfin noem het en ik wijs u een kraam in Duinkerken.
Feest.
Ook een feest is het volk op die markt. Nee, niet multicultureel: bicultureel Français-Maghrebien, met die laatste flink in de meerderheid. Maar ik heb het nu even over de autochtonen, de Fransen op die markt. Natuurlijk is mensen tegenkomen en een praatje slaan net zo goed in Duinkerken een essentiële component van elk marktgebeuren. Jawel, de Griekse agora, maar ze klappen dan niet over de democratie of de ideale staat. En ik kan het niet laten, ik luister graag zon marktconversatie af tussen twee inlanders die even hun volle kabassen hebben neergezet voor een praatje.
En dat is eigenlijk de pointe van dit stukje blog: wat mij dan telkens en nu weer opvalt bij het meeluisteren naar die marktgesprekken, wat een prachtig Frans die mensen onder elkaar spreken. En dan denk ik met ingekrompen tenen aan het taaltje dat je zou opvangen als je, mutatis mutandis (en dat de niet-latinisten nu even hun wrevel binnenhouden), op de markt in Tienen of Roeselare, zon toevallige conversatie zou afluisteren. Of als ik een bende Vlaamse wielertoeristen (fiets van 5000 euro is de regel) mekaar hoor toeroepen Ja mijnheer Brel, het was wat brutaal gezegd, mais là on entend encore aboyer le flamand.
Eén troost, je mag ook in heel Wallonië (we spreken nog niet van Brussel) alle markten afschuimen, maar dit Frans hoor je in België ook niet.Ik ben geen romanist, maar ik hoor wel heel degelijk het verschil.
En hoe komt het toch dat die kleine Fransman dit ultieme respect voor zijn taal opbrengt?
Ik weet het niet, maar mensen die het kunnen weten zeggen dat dit gewoon het effect is van meer dan vijf eeuwen Académie Française die met pitbull allures waakt over die taal
t Zou kunnen.
À propos, hoe zou het nog zijn met die oudjes van onze Koninklijke Vlaamse Academie voor Taal en Letterkunde? Nog altijd bezig met de rol van de punt komma in het laat proza van Willem Kloos?
Het is een quote die ik doorkrijg van ons Barbara (alle bezoekers van deze blog allicht bekend), het ging dan wel over Di Rupo (vandaag zes maand premier en eerlijk gezegd, we hebben er slechtere gehad): Als niemand je bejubelt, dan moet je het maar zelf doen.
Bravo Elio, zo is het. Niks mis mee. En de tegenwerping dat je zo naar complimentjes vist is héél flauw.
Tegen uzelf klappen is overigens niet zon slechte gewoonte. Op je eigen schouder kloppen is wat lastig (ik heb last van artrose in mijn rechter schouder) en door je eigen haar strelen is meer een zenuwtrek. Dus heel stillekes, zo nu en dan, tegen uzelf zeggen: goe bezig jong.
Doet me denken aan het einde van mijnvoetbalcarrière. Nou, voetbalcarrière is een groot woord voor het eindigen als links back bij de veteranen B van OSJB (Oud Studenten van Sint Jan Berchmans College), kortweg Sint Jan genoemd, die speelden in de vermoedelijk aller laagste reeks van het Katholiek Sportverbond Antwerpen. (maar onze uitslagen kwamen wel in de Gazet van Antwerpen, ik zal er de frut eeuwig dankbaar om blijven). Bon.
Natuurlijk kwamen wij in die reeks B uit tegen soortgenoten. We kenden onze tegenstrevers dan ook door en door, wat ons niet belette ze vrolijk onderuit te stampen als dat nodig was. Op een keer, het was denk ik tegen de C-veteranen van Ik Dien (de naam alleen al!). Ik links back stond uiteraard tegen hun rechter extrème rechts. Komt er op een ogenblik, van helemaal van achter, een diepe bal waar we, gezien onze redelijk statische manier van voetballen, met twee dringend achteraan moesten. Dus wij draaien ons om, zetten ons in gang en ik hoor die van Ik Dien in zichzelf zeggen: Allez man aaige.Ik heb het nooit vergeten. Zou de man nog leven?
Het echte einde van mijn carrière zal ik nu ook maar prijsgeven. Het was een uitwedstrijd op Leonardus, de parochie ploeg van Aartslaar. (ze speelden in blauw geel, ik weet het na 40 jaar nog). In die reeksen had men niet veel op met voetbalprotocol, zo van mooi in een rijtje opkomen en het publiek (dat was er overigens niet) gaan groeten. Nee, wij kwam in de kleedkamer, deden ons kleren aan en wandelden als we klaar waren, een na een, het veld op om al wat naar de goal te sjotten. En toen op Leonardus, waren er toch zon drie vier snotapen die langs de lijn stonden. En ik hoor een van die gastjes, als ik het terrein opwandel, roepen, Zie dis manne, dien dikke pad speelt ook nog mee.. Het werd mijn laatste match.
Jawel Elio, als dander het niet zeggen, moet je het zelf maar doen: goe gedaan man, daar op die linker back bij Sint Jan.
Iets dat uit ons publiek discours zo goed als verdwenen is. En zeggen dat in de tijd van mijn ouders elk gesprek minstens een spreekwoord of gezegde bevatte:
Wie laatst lacht, best lacht Beter een vogel in de hand hoge bomen die veel wind vangen, dat soort werk. Verdwenen.
Waarom zegt Steven Van Ackere bijv. niet dat ook bij Dexia de kruik zolang te water gaat tot ze barstteof dat hoogmoed voor de val kwam of iets in die aard?
Hoe zou dat komen? Ik heb er nu een gevoel van gemeenplaats bij, weinig origineel en al helemaal niet authentiek. Dus weg met die rommel.
Toch
Herinner ik mij sommige gezegden van mijn ouders of grootouders. Ik haal er nu twee aan.
Een van mijn moeder (en je zult direct het karakter van mijn moeder herkennen): Och manneke, laat vrede waar dat vrede is. Wonderlijk gezegde als je erop nadenkt. Is het wel waar dat je in ieder geval de vrede moet bewaren alleen omwille van die vrede? Dat kan alleen als vrede de absoluut hoogste waarde in een mensenbestaan is. Maar is dat zo? Typisch een gezegde van het mensensoort tisnazoe (lees elders in deze blog). Opvallend is wel hoe dat gezegde méér waarheid wordt naarmate men ouder wordt. Altijd eerst de vraag stellen of het wel de moeite is om een bestaande (schijn)vrede te verstoren. Daar moet je heel goede redenen voor hebben. Mag ik nu zelf een gezegde? Is t sop de kolen wel waard?
En een van mijn vader, een duidelijk vrolijker mens dan mijn moeder. Hij gebruikte soms het zeer geestige gezegde: liever gene sinteniklaas dan zo nen tikkenhaan (je moet het in het Liers horen). Een tikkenhaan in dit gezegde verwijst naar de onvermijdelijke chocoladen haan die in elk mandje lag de ochtend van 6 december. Daar lag dan nog een appelsien of twee bij (ik heb thuis nooit het woord sinaasappel gehoord, dat is vermoedelijk toch een andere vrucht)plus een paar gebreide handschoenen of een sjaal. Maar wat bedoelde de lieve man met dat gezegde? Ik herinner me de context. In onze straat woonden toen twee zusjes die, laat ons zeggen door de natuur niet extra bedacht waren, twee schriele (!!! ja dat is het juiste woord) bange meisjes. En toen een tante ooit eens suggereerde (de meisjes waren heel katholiek) of dat niets voor ons mijn broer en ik- zou zijn antwoordde mijn vader: nee Emma, dan liever gene sinteniklaas dan zo nen tikkenhaan. Heel kort hertaald: nee, Emma, er is wel een ondergrens in uw aspiraties.
Dag lieve ouders van mij, dag lieve tante Emma (a propos, gij weet het nu: bestaat den hemel nu echt? En ge waart er zo zeker van )
* * *
Heb je nog effen tijd? Ik wil nog een schitterend gezegde kwijt, het komt uit de Westhoek.
Joegn, gi go gi ne keir joen kloeffen moetn utsmitten (sorry, altijd tenenkrommend als een allochtoon het autochtoons dialect wilt nabootsen)
In mensentaal luidt dat: jongen, het wordt tijd dat jij eens je klompen uitdoet. Het is een moeder die haar niet al te actieve zoon aanspoort eindelijk eens in gang te schieten (een onaanvaardbaar fenomeen in de Westhoek overigens).
Je begint met zon blog, totaal vreemd aan de bestaande blogcultuur en eigenlijk zonder duidelijk idee wat de bedoeling is. Je komt dus als maagd in dat milieu. Maar één geruststelling, er komt nooit een noodsituatie want ik weet perfect de knop staan om het hele geval het heelal in te klikken. Wat bij een maagd niet het geval is
Maar uit het feit van enkele reacties op mijn geschrijf, stel ik nu vast dat er al na een maand een onverwacht appeltje uit de kast rolt: de zelfkritiek krijgt voedsel.
Als een passant dan toch eens de moeite doet om te reageren, dan doet een aanmoediging natuurlijk plezier, maar het meest interessant zijn de kritische opmerkingen. Ze onderbreken even je spiraal denkenmet een tegenwerping of gewoon een opmerking.
Zoals bijvoorbeeld de reeds vermelde betrouwbare vriend die heel fijntjes de vraag stelde of ik dacht alle problemen met de rede op te lossen? Bon entendeur inderdaad, appeltje uit de kast..
Een andere vond het allemaal nogal cerebraal, en inderdaad iets waarvoor men mij best even waarschuwt. Dick Swaab mag dan wel volhouden dat wij ons brein zijn, maar het echte leven speelt zich toch af buiten ons brein, in de ruimte tussen u en mij. Het echte leven is allerminst een cerebraal gebeuren, dat heb ik dan begrepen. Appeltje uit de kast.
Een derde reactie was iets meer cru, die vond het allemaal maar een kinderachtig gedoe waar hij zich liever niet aan begaf. Hij speelt liever golf. Jawel euh, cho (typische klanken in een interview als de ondervraagde niet direct weet wat antwoorden) misschien heeft die ook gelijk? Of toch voor een stukje. Is al dat geblog en getwitter niet een soort verlengde versie van de vroegere poëzie? Je kent ze nog wel die boekjes met een lederen kaft waarin uw uitverkoren vriendinnetjes (bij jongens niet veel tegengekomen) een vrije bijdrage mochten leveren, liefst op rijm (van scheepjes die niet vergaan of zo). Ja, dat sfeertje zit er ook wat in. En dus ook aan die golfer: dank.
Dat alles om (vooral jezelf) nog eens op het eigen hart te drukken dat het niet is omdat je het een beetje goed kunt uitleggen dat je daarmee ook gelijk hebt. Dank aan al die vrienden die mij op een of andere manier mijn wijze van denken en redeneren effronteren. (dringend een Nederlands <woord svp).
Ps. Ik heb zelf nog een scherpe bemerking die mij nu zo te binnen valt: oppassen met zon blog voor enige vorm van binnenvetterij (zoek het niet in Van Dale), ik bedoel te zeer opgezogen en gevangen zitten in het eigen denken. Teveel met uzelf bezig zijn. Denk toch aan de tussenruimte tussen u en mij. Want daar speelt zich het echte leven af. Amen.
Geloven, het Geloof, het is een genade stond er in de Mechelse catechismus. En ik begin het te geloven. Een genade is iets dat God, volledig naar eigen goeddunken, rondstrooit. Alleen lijkt het erop dat ik bij God niet in zon goed schuifke zit.
Geloven zou dus zijn: iets -eender wat- gewoon op zeggen van een ander voor waar aan te nemen. Ik heb er, eerlijk gezegd, schrikkelijk moeite mee om dingen zomaar te geloven,. Hier speelt mijn opgefokte redelijkheid mij duidelijklijk parten.
Oh, dat hoeft niet direct over de Onbevlekte Ontvangenis te gaan of over de opstanding van het dochtertje van Jajïrus . Gewoon in de viswinkel heb ik daar al last van.
Vandaag, in terugkomen van een weekje Nieuwpoort, aan de kaai nog rap wat verse vis gaan inkopen. Goede, prettige gewoonte. En of die vis op de kaai nu verser is dan in de toog van de Carrefour, ook dat is ene kwestie van geloof. Maar kom, het ziet erallemaal verser uit en dus houdt mijn rede even gedeisd. (dat moesten ze nu bij Volt eens uitproberen, dacht ik nog)
S. drong aan om ook wat gepelde garnaal mee te nemen, ideaal voor de afmaak van een witte saus. 200 gram gepelde garnaal dus. Ah meneer, dewelke wil je: deze is hand gepeld en die kost 44 euro de kilo, en deze is machinaal gepeld die heb je al voor 39 Euro. Al ! S. logisch als ze functioneert, vraagt wat het verschil is.
Ah, de handgepelde is natuurlijk lekkerder, mevrouw. Die natuurlijk deed het, dus 200 gram hand gepelde, voor 8,80. Machinaal gepeld zou dat 7,80 geweest zijn. Eén euro verschil, daar doet een beschaafd mens niet moeilijk over.
Maar toen begon het pas: vragen, twijfels, wroeging, frustratie.
hand gepeld, hoe weet ik nu, of beter waaraan zie ik dat die dingskes hand gepeld zijn? Misschien zijn die garnalen eergisteren en vrac binnengekomen en hebben ze die gewoon in twee schalen gedaan: de hand gepelde en de machinaal gepelde. Op de ene schaal een prijskaartje met 44 op de andere 39. Plezant hé?
Lekkerder. Ook dat moet ik geloven. Ik twijfel niet aan de smaakpapillen van die visboer, maar wat gaan mijn smaakpapillen daarvan vinden. Als die de machinale nu eens lekkerder vinden?
En dus, redeneerde ik door, die visboer gaat er van uit dat lekker en vooral lekkerder een objectief vast te stellen en te meten verschil is. Die van 44 hebben een lekkertegraad van 17 en die van 39 halen met veel goede wil slechts 14 op de schaal van de gepelde garnaal S.G.P.). Drie punten verschil voor één euro... Maar ik ken nu wel de schaal van Richter en de schaal van Beaufort, maar van die S.G.P.heb ik nog nooit gehoord.
En dat meten, hoe doen die gasten dat? Ik zie dat al gebeuren: zo vijf dikke garnaalproevers die aan een tafel naast elkaar gezeten een garnaal in hun mond steken en dan een plakkaatje in de hoogte steken: 14 - 17 -12- 15 en nog eens 14, zoals in het kunstschaatsen. Optellen en dan delen door 5, zo simpel kan dus zon schaal zijn. Maar waar ben IK dan, uiteindelijk de man die die Euro meer uit zijn zak moet halen? Geen stem. Betalen of slechte garnaal vreten.
Ik mis dus de kracht van het geloof en ik heb daar veel last mee. En God, die doet zoals gewoonlijk, alsof zijn goddelijke neus bloedt.
Aan het eind van vorig item ontstond al die zweem van achterdocht: toch oppassen met dat geblog. Zolang zoiets je harde schrijf niet verlaat is er amper een probleem. Maar nu de kans bestaat dat een derde, ik moet zelfs spreken van een tweede, dat leest
Natuurlijk is niemand verplicht dit te lezen, en secundo mag die tweede meteen ook grondig van mening verschillen met mij en het mij (liefst) laten weten ook.
Toch blijft het oppassen geblazen voor een soort Batavus Droogstoppel-discours (ik zit nog helemaal onder invoel van mijn herlezing van Max Havelaar). De man die van op zijn ingebeeld koffietroontje over iedereen en alles een mening heeft (tot daar aan toe) en geeft.
Oppassen voor het profetenbakkes, een koosnaam die ze mij reeds gaven toen ik als manneke van 6 jaar op vakantie mee mocht met ons An (mijn prille voedstermoeder) naar Wiekevorst. Va Fons, een boerke die s winters nog naar de Walen in de mijn moest gaan werken om zijn tien kinderen te onderhouden, had het gezegd: da menneke met zijn profetenbakkes, da wordt zeker nog nen avekaat
Meer dan 70 jaar geleden.
Oppassen dus voor avekaten-streken. Oppassen ook voor de doctorandus in de toutologie in mij.
Ik bedoel een woord dat je eerder niet kende (of dat zelfs eerder niet bestond) maar dat ineens perfect een bepaald idee uitdrukt maar dat je amper onder woorden kreeg. En ineens is daar één woord dat alles zegt.
Voorbeeld. Een toutoloog.
Ik herinner me niet waar ik het woord tegenkwam maar ik begreep het op slag. Een toutoloog (het wordt door mijn spelling- en grammaticacontrole F7 onverbiddelijk rond onderlijnd) is dat bijzonder irritante personage (tiens, met één n, dank u wel spellingcontrole). Ik herneem, want nu ben ik mijn draad kwijt.
Een toutoloog is dat irritante personage dat nooit verlegen zit om een zekere, verdere discussie uitsluitende uitspraak. Mannen, bijna altijd mannen, die specialist zijn in alles, en die dat zelf nog geloven ook. Die verder geen nood hebben aan uw uitleg. Die op all domeinen een thuismatch spelen. Zo is het, neem het op mijn gezag aan.
Zijn dat perse dommeriken? Nee, ik ben ze ook in het academisch milieu frequent tegengekomen. Dat zijn slimme jongetjes, die in hun vak haast nooit tegen te spreken zijn, die dus geen tegenspraak gewend zijn, en die hun grote maar beperkte autoriteit eigenhandig uitbreiden naar al wat er in de wereld te weten valt.
De astrofysicus die zich autoritair laat gelden in een discussie over bloemkolenteelt. Of de geoloog die het discussie beslissende ultieme oordeel velt over de overgang van Leekens naar Club Brugge. Dat soort werk.
En dat is een ergerlijk geval van intellectueel machtsmisbruik.
Komt gewoon hierop neer, dat het zeer vaak een blijk is van echte intelligentie als je je mond houdt en luistert.
En nu maar opletten dat deze blog geen handboek wordt van de toutologie.
