Toch weer iets met taal: merkwaardig te zien hoe taal zich voortdurend in- en aanpast aan een veranderende werkelijkheid. In die mate dat je vanuit de taal rustig een stuk sociale geschiedenis zou kunnen schrijven.
Woorden die, als op commando, ineens in ieders mond liggen en woorden die plotsklaps zoek zijn.
Goed zo natuurlijk, taal moet leven. Taal is in eerste instantie a tool, een nuttig systeem waarmee wij van gedachten kunnen wisselen, waarmee wij zelfs gedachten kunnen vormen.
Zo viel ik vorige week op een woord dat in mijn ogen zo'n verdwijning riskeert, en dat is het woord INGETOGEN, Ingetogenheid.
Natuurlijk stamt dat woord uit de religieuze context, en dus per definitie een bedreigde soort. Maar dat hoeft dus helemaal niet.
Wat betekent ingetogen? Bij Van Dale lees ik: zedig, stemmig, matig, zich onthoudend van buitenissigheden in het bijzonder: kuis.
Flauw, heel flauw van Van Dale (en zo zie je maar hoe machteloos zon gezaghebbend woordenboek is om een dergelijk lemma bij benadering te vatten).
Ingetogen staat bij mij voor: sober, stilletjes, zonder fanfare, reflectief, met ingehouden woorden, ingekeerd, in de innerlijke luwte, ruimte latend, naar binnen gekeerd, met zo weinig mogelijk vertoon. Ingetogen slaat niet met de deuren, duikt in de innerworld om het daar rustig te verwerken. Zelfs een ingetogen menigte
het kan dus.
Het tegengestelde is dan arrogant , blakend zelfvertrouwend, groot gelijk, spetterend, zelfingenomen, van de toren, er een lap op geven, kortom: een grote smoel.
Ik zie een etymologisch verband met tocht, intocht. En het oude woord togen dat staat voor: trekken. En tocht naar de binnenkant.

De niet religieuze context waarin ik het woord nu tegenkwam:
In een portret van de Nederlandse politicus Wim Kok, socialist, vakbondsman, premier,voorzitter PVDA, heet hij de man, die in heel zijn politieke loopbaan de ingetogenheid verbeeldde. De man die geleerd had soms dingen te aanvaarden die hij niet accepteerde. (knap gezegd) De man die in een Opel Kadett reed, wiens groten hobby wandelen en kamperen was en wiens lievelingsmaal aardappelen, sperziebonen en een karbonade was. De man die op aandringende journalisten vaak repliceerde: daar wil ik nog eerst een nachtje over slapen (ik hoor het niet uit de mond van de kleine Tobback).
En dan het drama van de ingetogenheid: die ingetogen socialist bleek uitgerekend de man wiens partij zich kort daarop liet decimeren door het succes van een dandy die zich in een Jaguar met chauffeur laat vervoeren, met twee witte keffertjes op de achterbank.
Een samenleving, een publieke ruimte waarin een stuk ingetogenheid weerkeert. Wat zouden we ineens vele stappen vooruit doen.
En laat me alvast beginnen met mezelf: al dat geblog van mij, ook geen monument van ingetogenheid. Begin met kleine oefeningskes: per dag drie keer een kwartiertje proberen 'ingetogen te blijven'.
Noem jij dat graag mediteren
dan doe jij maar, maar ik ga niet mee. Bij het mediteren zonder je je af van de buitenwereld, bij ingetogenheid neem je de buitenwereld even mee naar binnen.
Na De Week van het Wit Goed, volgende week: De Week van de Ingetogenheid. We gaan er eens een lap op geven....
17-11-2014, 00:00
Geschreven door torfsherman 
|