We zitten nu toch in de stille week en zijn op weg naar Pasen. Dus toch maar weer even terug naar een oude liefde: religie.
En zo gaat dat dan...
Vorige week waren we even mee opgetogen bij de frisse verschijning van Paus Franciscus op het balkon aan het Sint Pietersplein. Ja met dit soort religieuze taal kan zelfs de meest verstokte atheïst een compromis sluiten.
Tot nauwelijks één week later, je een andere kant van de religieuze medaille onder ogen krijgt. Lees misschien eerst het heel kort artikeltje onderaan dit bericht, geplukt uit De Groene Amsterdammer van deze week: Turkse huiver voor atheïstische moedermelk.
En dan bedenken dat Turkije met recht aanzien kan worden als de meest progressieve islamitische staat ter wereld. Ze staan aan de voordeur van de EU. En dat lees je zoiets. Wij proberen dan de bijbel buiten het Europese discours te houden, alleszins buiten onze grondwet, maar die Turken komen gegarandeerd binnen met hun koran onder de arm. Deze koran dan die in een statuut voor de moedermelk voorziet.
De donkere kant van de religie, of het nu de onze of een andere is, die blinde aanhang en volgzaamheid aan een totaal imaginaire autoriteit. De heilige schriften. We zien het soms zelf niet meer, tenzij dan in een haast lachwekkende situatie als deze.
Als je in dat stukje dan leest dat op de Turkse televisie islamtheologen en artsen in debat gaan over de vraag of moedermelk het DNA van kinderen zodanig kan beïnvloeden dat de drinker van de melk later ook uitgroeit tot een ongelovige, ja... dan is uw goesting weer even over.
Je zou ermee kunnen lachen als het zo triest niet was. Hoe miljarden mensen zo in de tang zitten van die pertinente onzin. En er hun leven naar inrichten. Maar het erge aan die situatie is dat het ons meteen verleidt om meteen ook maar het positieve verhaal van het religieuze discours bij het restafval te plaatsen. The bright side of religion.
-Wat je aan de minsten der mijnen hebt gedaan heb je aan mij gedaan
-De splinter in het oog van je broeder en de balk in je eigen oog
-Wie zonder zonde is werpe de eerste steen
-Gij kunt niet God dienen én de mammon
-Wie met het zwaard omgaat zal met het zwaard vergaan
Het leek er vorige week wel op dat België nog eens een groot internationaal toernooi had gewonnen, zo groot was de euforie, zo vet de koppen in de kranten.
YES, we hebben het weer eens gedaan, Kim De Gelder gaat de sterfput in. Spijtig genoeg niet met een loden bol aan zijn enkel. Maar toch Yes !
Witte ballonnen, mekaar in de armen vallen. Het journaille op volle kracht uitgerukt. De nachtmerrie is voorbij. De jury volgde de vijf gerechtspsychiaters die de juryleden bezwoeren de beklaagde alstoerekeningsvatbaar te aanzien. Hij wist wat hij deed en kon die noodlottige dag zijn gedrag perfect beheersen. Sterpleiter Jef Vermassen had het toch weer maar eens voor mekaar gekregen. Prachtig toch?
Twee dagen later. Hier en daar een eerste voorzichtige stem die zich afvraagt of die jubelstemming wel terecht is? Of de sterfput wel de beste afwikkeling is van deze zaak? Je moet toch wel van een andere planeet komen om niet te zien dat die man zorgen nodig heeft. Zware psychologische en psychiatrische zorgen. Welnu, in de sterfput staan die zorgen niet op het programma.
Hoe humaan zijn wij bezig? Zie je die man al evolueren tussen al die ruige gangsters in de sterfput? Misschien hadden we, vanuit humanitair oogpunt, toch maar beter de doodstraf niet afgeschaft ?
En dan het goede nieuws
Nu al DE quote van 2013 kwam uit de mond van deze jonge vrouw. De mama van Corneel, de 9 maanden oude baby die als eerste slachtoffer in Fabeltjesland viel.
Na de uitspraak werd zij natuurlijk ook aangeklampt door een lid van het rondspeurende journaille met de heel kiese vraag: En, hoe voel je je nu na deze uitspraak?
Waarop de vrouw zacht antwoordde:
Och, voor ons is dat niet zo belangrijk. Corneel krijgen wij niet terug. Maar Corneel zit in ons hart en doet elke dag mee. Hopelijk vinden wij nu de rust en de ruimte om dat gemis een plaats te geven. En kunnen wij ons concentreren op die dingen die voor ons het leven verder levenswaardig maken.
Detitel van een mooie Vlaamse song van de nog steeds immens populaire Ann Christy, maar nu ook de titel van een praatprogramma op KLARA zondagochtend. Een radio-odyssee over Het Geluk waarin Pat Donnez en Dirk De Wachter, in hun geëigende stijl, een praatgast ontvangen voor een 60 minuten interview dat net iets het niveau van de praatjes in de boekskes achter zich laat.
Op 17 maart was Toon Van de Velde, econoom-filosoof, (KU Leuven, Centrum voor Ethiek, Sociale en Politieke Filosofie) te gast en met hem wilden de makers de weg in naar de vraag of geld gelukkig maakt. Of iets algemener gesteld: in welke mate (veel) geld bijdraagt of voorwaarde is voor het goede leven? Daar kun je inderdaad een goede boom over opzetten.
Uitgangspunt was de vaststelling dat anno vandaag vergeleken met het jaar 1960, de modale Vlaming over vier maal meer geld beschikt en dat zijn consumptieniveau ook vier maal hoger ligt, terwijl over diezelfde 53 jaar het modale geluksgevoel bij die Vlaming, in het beste geval, quasi ongewijzigd bleef. Je zou dus zeggen: nee, geld, en in ieder geval méér geld, doet er niet toe. Maar dat is wel heel kort door de bocht.
Historisch in dat opzicht zijn ook de woorden van Joop den Uyl die bij het uitbreken van de eerste oliecrisis in een televisietoespraak de Nederlanders voorhield: we zullen het met wat minder moeten doen, maar we hoeven er niet ongelukkiger om te wezen. En ook die voorspelling kwam maar half uit.
En daar haakten die mannen van Dat heet dan op in, waardoor het onderwerp ineens wijd open kwam liggen en vele vragen tegelijk opdoken met als eerste vraag: wat heet dan gelukkig zijn?
Ik heb die uitzending twee keer na elkaar beluisterd en daarna geprobeerd, terugschakelend naar de eigen ervaring, een begin van antwoord te formuleren. Stel dat ik op slag van vandaag dubbel zoveel geld op mijn bankrekening had staan, wat zou dat doen met mijn geluksgevoel? Niet veel denk ik, maar ook dat bleek ook weer iets te iets te kort door de bocht.
Ik nodig de bezoekers van Opus1932 uit, diezelfde oefening voor zichzelf te maken. Gewoon zichzelf de vraag stellen: in welke mate bepaalde en bepaalt het saldo op mijn bankrekening (en die van mijn ouders) mijn mate van (on)gelukkig zijn ?
Als proef op de som heb ik nadien ook een test gemaakt, het vroor buiten toch -3, waarin ik en jij ons moeizaam verworven inzicht (misschien eerder een aanvoelen) kunnen toetsen aan een tiental scherp geformuleerde vragen.
Ben je benieuwd naar een en ander, open dan het onderstaande attachment.
Natuurlijk dat smaken en voorkeuren nogal verschillen, het zou maar erg zijn als het niet zo ware. Een erge en al te vaak voorkomende fout die mensen maken is dan ook, te denken dat iedereen denkt zoals jij denkt. En vooral dat je er niet in slaagt in de rare voorkeur van de andere in te komen.
Ook veel voorkomend is het kleineren van die afwijkende voorkeur. Een sterk voorbeeld in dat opzicht is reizen. Om te beginnen al het verschil tussen reizen en thuis blijven. Of van die mensen die de laatste Hindoeïstische tempel in Nepal niet willen missen en die je dan vraagt of ze parochiekerk van Kessel al eens goed bekeken hebben. Dat soort werk.
En zo zijn er dan ook weer mensen die op een druilerige koude snipperdag naar Brussel trekken om er zomaar een paar uurtjes rond te struinen, en die daar dan een reisverhaal over schrijven. Wel ik ben zo iemand. Gisteren ben ik nog eens een potje gaan
Brusselen, dat is zomaar wat door Brussel lopen en het toeval alle kansen geven. Maar vooral je ogen, je oren, je smaakpapillen en nog meer je hart wijd open zetten. En dan is de kans inderdaad groot dat je een reisjournaal bijeensprokkelt dat voor die Nepal ervaring niet moet onderdoen.
En als je graag even bladert in mijn Klein Brussels Journaal dat ik hierover schreef, open dan hieronder de bijlage en loop met mij een dagje mee door Brussel.
Niet dat ik op het puntje van mijn stoel elke assisenzaak zit te volgen, teveel ellende op een hoop, langs alle kanten, maar met De Gelder kun je er bijna niet naast, zo dat de media daar weer brood in zien.
In feite kun je je afvragen waarom de burger, zo op de voet, geïnformeerd moet zijn over het verloop van die zaken? Zit ik er dan niet een beetje bij als een waakzame Rottweiler om erop toe te zien dat de boef niet ontsnapt en vooral jaren genoeg achter de tralies gaat? Dat niet gerechtigheid maar vooral wraak geschiede?
Zeg nu zelf, en kom dan niet af met het onmetelijke verdriet van de slachtoffers, wat moet je met zon gast doen? Die juryleden, ik zou niet in hun plaats willen zitten, moeten kiezen tussen vol aansprakelijk of knettergek.
Intussen, lang voor het eindarrest, is er al één tussenvonnis geveld, en daarbij is de gerechtspsychiatrie betrokken.
Twee vele-jaren-doorgestudeerde gerechtspsychiaters (12 jaar universitaire studies je houdt het niet voor mogelijk) die voor één en dezelfde beklaagde, voor exact dezelfde feiten, gepleegd in een wel afgelijnde periode en context, vierkantig tot twee mekaar totaal uitsluitende uitspraken komen. Zeg maar wit en zwart, aansprakelijk en niet aansprakelijk.
En ik wil dit nog aanvaarden dat in een zo moeilijk geval (alhoewel, 12 jaar studeren ) deskundigen tot een zo verschillend inzicht komen,
Alleen .
Komen ze toevallig tot het besluit dat door de partij die hen aanstelde (betaalde dus) gewenst was en baat brengt. Het was het motief van hun aanstelling. Dus mission accomplished.
Normaal dat de advocaat van de verdediging anders pleit dan de advocaat van de burgerlijke partij of het Openbaar Ministerie, je kan een wet op verschillende manieren interpreteren, minstens moduleren, en de jury moet van die verschillende versies kunnen kennis nemen. Daar is niks geheimzinnigs aan, dat hoort zo, die komen op voor HUN KLANT !. Maar deze redenering gaat helemaal niet op voor bijgeroepen DESKUNDIGEN, die vanuit hun deskundigheid pretenderen de wetenschappelijke waarheid aan te dragen. ZO IS HET, zegt de man die daar 12 jaar voor doorstudeerde. Dan moet ik toch niet twijfelen?
En het vonnis luidt .
Dat aan de gerechtspsychiatrie het predicaat wetenschap wordt ontnomen. Dat vak moet verhuizen naar de faculteit Letteren en Wijsbegeerte, daar mag je vertellen wat u goed uitkomt.
Habemus Papam. Inderdaad. Kardinaal Bergoglio uit Buenos Aires die zichzelf Franciscus laat noemen.
Jullie vallen zeker niet van jullie stoel als ik zeg dat Opus1932 helemaal in de wolken (nou in de wolken...) is met deze keuze: een voor mij volslagen onbekende ouderling, leeftijdgenoot, die vanaf de eerste vijf minuten na zijn verschijning mijn hart won.
Drie redenen.
1. Zijn eerste woorden: "Sorelle, fratelli, buona sera", inderdaad ook de laatste woorden van Benedictus emeritus. Ik denk niet dat in 2000 jaar kerkgeschiedenis ooit een paus met zo simpele woorden de mensen tegemoet is getreden. Ik maak er deze keer geen geintje van, zo geloofwaardig als die man verscheen op dat balkon.
2. Nog uit dat eerste speechke, hij gebruikt drie keer het woord "camino", een af te leggen weg, richting een niet zo duidelijk doel. Camino, natuurlijk bekend van de Compostella-stappers, een harde lange weg die hij aanvat in de goede overtuiging dat ook hier "de weg het doel is". Meer naar mijn hart kan haast niet.
3. En dan hoogtepunt van die speech: hij vraagt aan die uitzinnige massa enkele ogenblikken stilte om voor hem te bidden. In stilte. Ieder op zijn manier, met zijn woorden, of zonder woorden, met zijn gevoelens, met zijn intenties. Respect voor de individuele gelovige, inclusief ongelovige. Great. En die massa wordt ineens muisstil.
Magnum Gaudium. En op dit ogenblik zet Franciscus zijn eerste stappen op die belovende camino.
Het Höcker Album is een collectie foto's die gedurende de Tweede Weredloorlog zijn verzameld door Karl-Friedrich Höcker, een SS-officier (zelf op de rechtse foto). Het fotoalbum omvat 116 foto's van de leefomstandigheden van officieren en administrateurs in Auschwitz II - Birkenau. Het zijn de enige nog bestaande foto's die vanuit deze invalshoek zijn genomen. Het album bevindt zich momenteel in de Verenigde Saten.
Wat zien we op deze foto's? Het alledaagse leven dat ook in Auschwitz, onder de rook van de verbrandingsovens, in de vrije uren gewoon zijn gangetje ging. Jonge mensen die samen kampvuurliedjes zingen en volksdansjes doen. Jucheidi, jucheida... De meisjes zijn geen ingehuurde prostituees maar gewoon deel van de administratieve staff die 'de boeken' moesten bijhouden, de lonen uitbetalen en 's avonds de jongens en zichzelf een beetje opvrolijken....
Vragen ? Die meisjes. Zijn dat nu oorlogsmisdadigers? Deelnemers aan een afschuwelijke genocide? Moesten zijn mee veroordeeld worden in Nurnberg? Zijn dat nog mensen? De Groene Amsterdammer schreef er enige tijd geleden een groot artikel over met veel meer vragen dan antwoorden. Misschien één zekerheid: het waren alleszins 'vreselijk onnozele geiten', maar daar houdt het zowat op, vinden sommigen. Wat konden zij doen? Wat zou het uithalen? Je hebt thuis nooit iets anders gehoord, je gelooft wat iedereen rond u gelooft: de Fürher is de man die het gaat oplossen, dat zeggen ze toch allemaal rond u. En gij zijt dan jong, en die Karl-Friedrich is echt zo ne lieve man.
Natuurlijk moet je deze vraagstelling uitbreiden. Wir haben es nicht gewusst, dat is hier gewoon niet te pas. Dus toch?
Maar stel dan ook eens de vraag hoe wij ons gedragen terwijl wij meer dan geïnformeerd zijn over... alle miserie van de hele wereld. De armoede en de honger van ver weg maar ook van heel dicht bij ons bed. De doorlopende moordpartijen in Syrië, Afganistan, en in zo goed al geheel Afrika. Het lot van al die sans papiers sukkelaars in ons eigen land, op de grond in het Zuid Station
En wat doen wij? Wir habben es nicht gewust, is ook voor ons geen optie. We kunnen er niks aan doen, dan maar. Of: het helpt toch niet. Of: het is mijn schuld niet. Dus toch ook maar jucheidi, jucheida?
Arme mevrouw De Block die het dan maar in onze plaats moet oplossen.
Eindelijk de nieuwe Vlaamse film KID van Fien Troch kunnen zien. Wat is er toch aan de hand dat de Vlaamse cineasten de laatste tijd succes op succes boeken? En nu weer, de derde langspeelfilm van de eigenzinnige Fien Troch. Een door en door Vlaamse film, zonder dat daar nog enige pejoratieve betekenis aan vast zit. Maar Vlaamser kan haast niet.
Een in-triest verhaal van een alleenstaande erdoor-zittende moeder die het op de boerderij niet langer haalt, de vader zit om onduidelijke redenen in de gevangenis, en haar twee jongetjes, Billy en Kid, die het elk op hun manier amper begrijpend allemaal ondergaan. Als de moeder dan op nogal mysterieuze manier wordt vermoord, zit er niks anders op dan dat ze bij hun goed bedoelende oom en tante intrekken.
Het is vooral in de onpeilbare gemoedswereld van KID, de jongste van de twee, dat we doordringen. Waar de Billy zich nog min of meer aanpast, verdwijnt KID in zijn droomwereld waar op elk ogenblik zijn afwezige vader opduikt bij wie het, in zijn droom, allemaal weer goed komt. Het loopt slecht af met KID.
Maar dat is (volgens mij) niet de essentie van de film. Het echte thema is armoede. Niet direct zo'n hongerlijers armoede, maar dat andere soort armoede: het wel voelen maar het niet gezegd krijgen.
Er wordt in de film niet zo veel gesproken, des te meer krijgen we zwijgende, denkende, voelende mensen te zien. Heel sterk zijn die brave oom en tante, mensen die echt het allerbeste voor hebben met die gastjes, maar die op het kritieke moment het juiste woord, het passende gebaar missen. Niet dat ze het niet voelen, maar het komt er niet uit. En dus staren ze maar of zeggen een onnozelheid. Terwijl vooral KID juist op dat ene woord, dat ene gebaar zit te wachten, en zo in zijn eigen doormwereld vervreemdt.
Onmogelijk na te vertellen (dus ge moet gaan zien) maar nog wel meegeven : - de wijze waarop de film prachtig met het kempische landschap speelt - de ongelooflijk indringende muziek (denk aan gospodi polyfonie) - de steeds, op het meest onverwachte moment, opduikende fijne humor (het kerkkoor van Balen - de turnleraar - die 'dikzak' aan de kassa van de Carrefour) - maar dan boven alles uit: het onvoorstelbare acteertalent van die twee broertjes en vooral van KID. Hoe krijg je dat gedaan?
Nee, voor deze keer: fier dat ik Vlaming ben. Het werd zowat tijd dat we niet alle pluimen naar de gebroeders Dardenne moesten laten gaan. (denk aan L'enfant, dat andere monument)
ziedem denken, ziedem voelen
Als ge de kans krijgt, ga dat zien. Maar verwacht geen Frits en Franky toestanden....
Na de coureurs, de voetballers, de beste winkelketens en de witloofkwekers, wilden ook de televisiemensen hun spelletje Oscar-Uitreiking spelen. Mekaar onder de prijzen bedelven en een avondje chique doen.
Noemt u mij Schiller, dan noem ik u Goethe, dat soort werk.
En dan worden steevast alle attributen bovengehaald, net zoals "in het echt":
de onmisbare brede rode loper, de brede trappen, de limousines - ik vind dat een gedrocht van een vervoermiddel - de bekende koppen met de sierwijven aan hun zij, de oogverblindende grote decolletés , het lange jurkengedoe, de protserige trofeeën, en dan vooral de onvoorbereide speechkes van de winnaars en de ontroering, het mekaar in de armen vallen enfin je kent die cavalcade wel.
Verbazingwekkend waarvoor een mens allemaal kan gelauwerd worden. Het dikste witloof, het witste witloof, het meest belovende witloof en het witloof voor zijn hele witloofcarrière. Ja zelfs voor het lekkerste witloof is er de publieksprijs.
Een avond lang prijzen uitreiken, al die Schillers aan al die Goethes.
Ik zag nadien de lijst van de bekroonden in Het Laatste Nieuws dat er vier volle bladzijden met honderd fotos voor over had, en eerlijk, er waren heel wat gelauwerden (weer iets met een AU !?) bij waarvan ik de naam NOG NOOIT gehoord had. Maar ja dat ligt aan mij natuurlijk.
Een paar keer kreeg ik toch een kleine stek aan mijn hart, als ik sommige van mij wèl-bekende en toch gelauwerde sterren zag opkomen: Frank Deboosere en Martine Tanghe en nog enkele andere verloren lopers:tu quoque filii mei .Maar ja, zeg maar eens nee als iedereen ja zegt.
Och, alweer dat verlossende woordje och, gun die mensenhun avondje onder elkaar, s anderendaags spreekt er buiten Het laatste Nieuws niemand nog over.
And the winner is ..de Vlaamse TV-kijker die die avond op Nederland afstemde.
Rauw (met au!), familie van grauw en jawel... klauwen.
Voor mij is dat... WRAAK.
natuurlijk niet als woord, daarvoor ligt het te dicht tegen vaak, waak en raak. maar als inhoud.
Oog om oog, tand om tand, no mercy, geen compassie, afrekenen -NU, zero tolerance, kortom het tegengestelde van.... MEDEDOGEN (niet verwarren met "gedogen", dat is bijna het tegengestelde...)
En toch is dat het dominante gevoel dat, via de media en de zo geprezen sociale media, de publieke sfeer bepaalt (ik beperk met tot de hoogste actualiteit) in de zaak Jonathan, in de zaak Kim De Gelder, in de zaak Eindhoven...
Gelukkig (ik durf het haast niet schrijven) hebben wij nog ons justitieel apparaat (een van de beste ter wereld) dat daar, in 95% van de gevallen, niet in meegaat. (herbekijk maar eens een willekeurige aflevering van De Rechtbank op VT4)
een hoofdactrice uit De Rechtbank, zachte pollen als het kan, klauwtjes als het moet.
Reportage over de toekenning van de Jeugdliteratuurprijs, aan de Vlaamse schrijfster Els Beerten voor haar boek: Allemaal willen we de hemel... uitgereikt door Joke Schouvlieghe (een schat van een ministerke.. maar het is eigenlijk meer een toffe akela)
Prachtige titel overigens, maar er is iets dat we nog liever zouden willen, en dat is dat ze op de VRT foutloos Nederlands zouden schrijven
het is de Jeugliteratuurprijs
en niet de Jeugdlitteratuurprijs
Letterkunde en Literatuur, natuurlijk niet gemakkelijk
Dus Benedictus XVI is totaal onverwacht vrijwillig op pensioen gegaan.
Juist op een moment dat onze minister van pensioenen aandringt dat we langer zouden doorwerken. Maar ja, Benedictus heeft zijn best gedaan. En dus zwaaien we hem gulhartig uit. Ciao Benedetto.
En, eerlijk is eerlijk, de manier waarop Bendetto dat deed was voorbeeldig. Voor één keer dat de kerk het goede voorbeeld geeft, met een in die kringen zelden geziene discretie. Bijna stillekes. Dat verdient voor mij een volle aflaat.
Twee, drie speechkes dus, en dat was het dan. De laatste van die drie (en meteen de laatste woorden die Benedetto in publiek sprak) was gericht tot de dorpelingen van Castel Gandolfo, waar nadien de grote poort dicht ging en de Zwitserse operettesoldaten een paar dagen congé kregen.
Frater Venantius zou zingen: "van je amen en je gloria. Joechei".
Maar ik weet niet of jij het ook gehoord hebt, in die speech daar tot die boerenmensen en winkeliers van Castel Gandolfo, de twee laatste woorden van Benedetto?
Na de miljoenen abstracte woorden die de Heilige Vader, zeven jaren lang, ex cathedra of zonder cathedra, van een papier aflas, plots, wanneer niemand het nog verwachtte, ineens twee woorden uit de losse pols. Niks van papier afgelezen, authentiek, gemeend, menselijk, echt. Gewoon Menselijk.
En wat waren de intussen al historische laatste twee woorden van Benedictus?
BUONA SERA. En hij glimlachte daarbij heel lief, wuifde nog eens en verdween.
Zolang ik pausen heb horen spreken, nooit gehoord, gewoon 'slaap wel' zeggen tegen de gelovigen. Het leek wel God die opnieuw mens was geworden....
ps. spijtig, hij had het allemaal nog mooier kunnen maken als hij daar drie kleine woordjes had aan toegevoegd.
Buona sera, signorina, buona sera... en dan had de Vaticaanse regie, met de volumeknop op 10, dat prachtig nummer van Louis Prima moeten opzetten. Zet die ploat oep....
De Oostenrijks-Amerikaanse communicatiewetenschapper, niet te verwarren met zijn broer Jos Watzlawick die in Polen een befaamd leeuwentemmer is, dus Paul (en nu serieus) is in zijn midden wereldberoemd wegens de vijf communicatieaxiomas die hij heeft opgesteld, waarvan alleen het eerste zelfs door zijn broer Jos moeiteloos kan begrepen worden.
dat is dus zijn broer Jos
Axioma 1 dat luidt: Het is onmogelijk om niet te communiceren. Alles wat je doet, ook niets doen, heeft invloed. Ieder gedrag is een vorm van communicatie.
Dat heeft de mens dan gemeen met bijv. een aardappelmesje dat ons vanuit zijn ZIJN (dasein), dus taalloos communiceert en à la limite uitnodigt, om er een aardappel mee te schillen. Je zou er niet aan denken om er bijv. mee te gaan fietsen of een leeuw te gaan temmen. Dat heeft broer Jos ook begrepen.
Anderzijds, kan een mens, anders dan dat aardappelmesje, bijv. door zijn langdurig en obstinaat zwijgen, of door zijn absoluut niets doen, een heel duidelijke en uiterst genuanceerde boodschap sturen. Ge moet alleen goed luisteren en vooral goed kijken.
En toch hoor je in een discussie vaak tegenwerpen: dat heb ik u niet horen zeggen. Je zou die man net zo goed kunnen verwijten dat hij dat hij u dat nooit per aangetekend schrijven gemeld heeft.
Waarover gaat deze blog nu eigenlijk?
Gewoon om eraan te herinneren (waarschuwen) dat we, om mekaar goed te begrijpen, opdat mijn boodschap ondubbelzinnig bij jou aankomt, de zender niet enkel zijn spraakvermogen en de ontvanger niet enkel zijn gehoor moet inschakelen. Goede communicatie speelt zich met inzet van al onze zintuigen. Met heel uw lichaam. Met uw hart. Met uw ziel.
Denk o.a. aan: het stemvolume, de toonhoogte, de klemtonen, de woordkeuze, de timing of de ingelaste pauzes, de bijhorende (of afwezige) gebaren, de blik, de stand van de mondhoeken, de stand van de voeten, het al dan niet trillen van uw bovenlip, het druppeltje zweet onder de neus, en natuurlijk ook de uitgescheiden lijfgeur, en zo kunnen we nog even doorgaan.
Heel sprekend zijn volgende uitdrukkingen in dit verband:
hebde goe gehoord wat dak niet gezegd heb? ge hebt dat toch gezien dat ik daar niet aanwezig was? uw stem proeft gelijk rauwe rabarber
Om maar te zeggen wat een boeiend gebeuren goede (of slechte) communicatie tussen twee mensen is. En dan ben ik toch zo blij dat ik een mens ben. En geen aardappelmesje.
Oefening.
Vrouw zegt tegen man: gij zegt nu nooit nog eens dat je me gaarne ziet Waarop de man antwoordt: maar schat, ik doe niet anders dan dat zeggen! Probeer eens te trancheren in deze zeer veel voorkomende discussie.
Ta ta ta TAAL(uit te spreken in het ritme van de eerste noten van Beethovens Vijfde)
Is een televisiespelletje dat al enige weken loopt bij VPRO. Het is gewoon een spelletje met taal, dus iets voor taalminnaars. Niet direct een wereldschokkend format, maar voor de liefhebbers telkens een feestje.
Men inviteert telkens drie Nederlanders die beroepshalve met taal te maken hebben. Schrijvers, columnisten, journalisten en wie nog allemaal die leven van en met taal. En die krijgen een tiental vragen of opdrachten voorgeschoteld waarop ze verwacht worden, zo spits mogelijk te antwoorden.
Eén vaste opdracht is het verklaren van een weinig bekend maar officieel bestaand Nederlands woord. Wat betekent . en dan moeten de deelnemers hun verbeelding laten werken.
En toen vroeg men: wat betekent het woord: BIBBERGELD. Voor een oudere Antwerpenaar is het bijna beledigend die vraag te stellen.
Maar voor onze deelnemers toen was dat blijkbaar niet zo. En één gaf als omschrijving van Bibbergeld: dat zijn die muntjes waarnaar een bejaarde aan de kassa van een supermarkt steeds krampachtig op zoek is, ook als er een rij van twintig mensen achter hem of haar wordt opgehouden. Die minuscule koperen muntjes, dat zou dus bibbergeld kunnen zijn .
Zou kunnen.
Voor de jongere Antwerpenaar dan: bibbergeld in de jaren 1944-1945, dat was de naam die de dokwerkers bedachten voor de toeslag op hun loon die zij kregen als zij, spijt het gevaar van inslaande V1 en V2, toch aan de slag gingen in de haven voor het lossen van de goederen bestemd voor de bevoorrading van het Amerikaanse troepen.
Na de twee vorige Blogs, mag ik tenslotte een beetje theoretisch worden en de vraag stellen: De democratie werkt niet zoals het hoort. De roep naar een sterke, grote, ideale leider groeit. Waaraan herkennen wij vandaag (als die al zou bestaan) een ideale bewindsman een goede heerser, een natuurlijke machiavellist?
Maarten Luther King
De man of vrouw die de macht koestert (zonder macht gaat het niet), niet om de macht zelf of om de zelfverrijking, maar om met alle middelen uitvoering te geven aan zijn gedroomde samenleving. Maar die er dan ook rücksichtlos voor gaat en a priori compromissen afwijst. M.L. King: I have a dream .Yes we can.
Dan is de vraag: 1 wat is een gedroomde samenleving? en 2. hoever wil hij gaan met die alle middelen?
Met die gedroomde samenleving hebben we zowat alles meegemaakt. Gaande van Mao, Stalin, Hitler tot Bin Laden en Kim Yong-Ilzijn we wat schuw geworden van dit soort idealen. En toch is dat een foute conclusie. Wij dachten dat we de grote verhalen uit het leven moesten bannen, maar alras bleek dat een mens niet zonder groot verhaal kan. Dus beoordelen we de goede heerser op de intrinsieke waarde van zijn Groot Verhaal. Hoe geloofwaardig is dat verhaal en hoe geloofwaardig is de man/vrouw die het aandraagt?
Punt is dus NIET of dat ideaal overeenstemt met mijn persoonlijke visie of met mijn ideaal. Punt is na te gaan in welke mate die man of vrouw eerlijk, oprecht, authentiek zijn ideaal beleeft. Dat is waar we de ideale heerser zich onderscheidt van de platte populist.
Vooral op twee punten moet er goed uitgekeken worden:
Hanteert die man/vrouw al dan niet een verborgen agenda?(bewust of onbewust)
En dan speelt ook de schranderheid (de intelligentie) van die persoon een doorslaggevende rol. Hoe zwaar weegt zijn discours (redeneringswijze)?
Voor het antwoord op die alle middelen is het antwoord heel kort: de inzet van die middelen stuit maar op één wezenlijke grens en dat is het respect voor de gevestigde grondrechten zoals gelijkheid, vrijheid, verdraagzaamheid.
Natuurlijk schieten we met zoveel holle woorden niet veel op. Beter is te proberen, aan de hand van deze theorie, een concrete machthebber te beoordelen. Bijv. is (of zou) Bart De Wever een ideale bewindsman kunnen zijn? Een natuurlijke Machiavellist?
Aan de ene kant is in dit land, hoofdzakelijk vanuit linkse hoek en aangevoerd door een agressieve intellectuele/multiculturele bovenlaag,het NVA- of het De Wever-bashen (Bashen staat voor kwaadaardig beschadigen, compromitteren, op alle manieren neerhalen)stilaan een obsessie geworden. Aan de andere kant is de reuze NVA aanhang stilaan een weinig aantrekkelijk amalgaam van reactionairen, malcontenten, verzuurde nationalisten tot regelrechte racisten.
Los daarvan, luisterend naar zijn verhaal, kijkend naar zijn optreden, nadenkend over zijn model van gedroomde samenleving, heeft BDW allures en potentieel van een soort ideale bewindsman?
Aanzie het als een open vraag en een denkoefening. Ik heb zo een idee maar hou het voor mij.
Ik gebruik bij deze overweging drie bronnen: De Groene Amsterdammer 30/1: Bart De Wever een redelijk
nationalist, De Standaard 02/02 De mens is niet goed en de dialoog met E. Vermeersch in Reyers Laat op TV 1
De lokale politiemensen van Mortsel die twee uur met dat wrak hebben rondgezeuld,
De Antwerpse parketmagistraat die het ook niet meer weet en zucht 'dat ze hem dan maar platspuiten'. Wat anders? Breng hem naar mij thuis, mijn vrouw zal hem in bed stoppen?
De mensen van Amedeus Psychiatrische Instelling en of zij een containerpark beheren voor menselijk restafval en wat zijzelf met afval dan verder aan moeten.
De bijgeroepen dokter die het nu gedaan heeft. Alvorens zich door dat kluwen van opgestapelde BBT-konten te wringen om de verlossende spuit te geven, had die eerst toch een gesprek moeten hebben met het slachtoffer, en minstens zijn bloeddruk en pols eens meten.
Die mannen van de BBT die niet opgeleid zijn om kibbelende dames op een Koffiekransje tot bedaren te brengen.
De politici die het geval ineens rijp zien voor scoringskansen: geschokt, onverwijld, tot op het bot, wet veranderen, opleiding aanpassen, schorsen, tuchtprocedure.
De vader van Jonathan, drie jaar geslapen? Waar kwam hij in het drama voor? Al aan Jef Vermassen gedacht voor burgerlijke partijstelling?
De media, de mannen van Panorama. Yess gescoord, misschien zit er wel een prijs in op een of ander poepchique gala met veel schoon volk in de zaal. Toegegeven: met Kim De Gelder hoogseizoen voor de likkebaarden.
Bart De Wever die commentaar weigert (dus toch de ideale machthebber ?)
Drie jaar, weet je wel hoe lang dat dat is? En nu ineens, zo boenk, knots, patat, hete actualiteit. Maatschappij bedreigd. Heeft iedereen ondertussen dan 36 maanden op een andere planeet geleefd?
Ah ja, dan is er nog Jonathan zelf, was er nog dus die kunnen we niks meer vragen.
Laatste optie: wie of wat belet ons het hoofd te buigen en vast te stellen dat we hier een dramatische samenloop van omstandigheden meemaakten, met noodlottige afloop. Nu een broodnodige schuldige aanwijzen dient enkel om ons gemoed te sussen, maar brengt Jonathan niet terug. En wilde die zelf nog wel terug?
Niet die Prins is een half millennium oud, wel het boek van Nicollo Machiavelli daarover schreef.
In 1513 was Machiavelli 44 jaar en uitgerangeerd als politicus. Zijn rol als secretaris van de Florentijnse Republiek was hem het jaar tevoren ontnomen, hij had in de gevangenis gezeten en was gemarteld, en hij was uit de gratie geraakt van de oppermachtige Medici-prinsen.
De Heerser was bedoeld als sollicitatiebrief , maar het pakte uit als een boemerang. Machiavellis tips aan de Medicis hoe de macht te behouden en je doelen te bereiken werden verontwaardigd afgedaan als abject cynisme, juist omdat hij de waarheid sprak. Wat bedekt moest blijven legde hij bloot en daar houden heersers niet van.
Misschien is het adjectief machiavellistisch u beter bekend. Dat is geen mooi begrip, het staat voor niets of niemand ontziend, genadeloos met alle middelen het eigen doel nastrevend. Maar eigenlijk is die pejoratieve betekenis heel onterecht want je kunt Il Principe ook anders lezen. Het gaat dan over Il Principe als de goede heerser. De heerser, of de vooraanstaande die het beter weet dan zijn ongeïnformeerde en kortzichtige onderdanen en die de plicht heeft voor zijn juiste inzicht te gaan. Desnoods met alle middelen. Het belang dat op spel staat is te groot om het over te laten aan een dubieuze consensus of een gammel compromis. Machiavelli doet en aantal technieken aan de hand om de massa op zijnhand te krijgen. Ja, en dan gaat het er wel eens machiavellistisch aan toe, alleen het finale resultaat is wel de moeite waard.
Uiteraard zijn die tips en trucs van Machiavelli vandaag niet zomaar inzetbaar. Het brede democratische bewustzijn is veel groter dan 500 jaar terug en vooral is er de waakhond van de vrije pers die jouw goedbedoelde kuiperijen snel onderuit zal halen.
Het is niet bekend of Abraham Lincoln (zie vorige Blog) Machiavelli gelezen heeft, maar hij was een natuurlijke machiavellist, die met een van de meest ingewikkelde politieke schaakspelen die ooit zijn gespeeld (de Amerikaanse burgeroorlog) iets onmogelijks voor elkaar heeft gekregen: afschaffing van de slaverbij.
Gegroet mijnheer Machiavelli, was er bij de aanstaande verkiezingen in Italië maar één kandidaat die Il Principe grondig en goed gelezen had .
Ben natuurlijk deze nieuwe film van Spielberg gaan zien. Grandioos spektakel, dat Amerika uit midden 19de eeuw, met daar in het midden die legendarische 16de president van de VS en zijn rabiaat gevecht om dat 13de amendement, dat de gelijkheid voor de wet proclameert van alle mensen die zich op het Amerikaans grondgebiedbevinden, in de Constitution te zien opgenomen.
We zitten aan het eind van de Burgeroorlog die van 1860 tot 1865 Noord en Zuid van de VS in een bittere en vooral bloedige burgeroorlog dompelde (600.000 doden, de meeste in brutale lijf aan lijf veldslagen). En waarom gingen die twee mekaar te lijf? In het Noorden (meer industrieel) wilde men komaf maken met de schandelijke slavernij terwijl voor het Zuiden (meer landbouw - katoenvelden) die slaven onmisbaar waren. Een oorlog waarvan talloze boeken en films (Gone with the Wind De Hut van oom Tom) ons het verhaal vertelden. Maar nu gaat de focus op president Lincoln die gezworen heeft door te bijten om dat fameuze 13de amendement, koste wat kost, in de Grondwet te krijgen zodat de facto de slavernij tegen de Grondwet moet aanzien. Aan de individuele staten nadien om die grondwettelijke richtlijn in hun wetgeving toe te passen. Het duurde tot 1901 eer de laatste staat (Delaware) hieraan gevolg gaf.
We maken gedurende twee uur, prachtig in beeld gebracht, dat gevecht van Lincoln mee. Hij moet zijn obstinaat plan naar alle kanten verdedigen. Hij heeft namelijk voor een grondwetswijziging 2/3 van de stemmen van het Huis van Afgevaardigden nodig, en die heeft hij niet. En toch wil hij doorzetten. Ook in zijn eigen kamp heeft hij af te rekenen met fundamentalisten die maar meteen ook het stemrecht voor zwarten willen op de agenda zetten, waardoor hij ook in het Noorden aanhangers zou verliezen.
En hier vind ik aansluiting bij mijn vorige blog: het dilemma van het doel dat het inzetten van al dan niet gewettigde middelen toelaat. En daarover gaat dus de film.
Het is overduidelijk dat Lincoln op wettige wijze die 2/3 nooit haalt. Dan maar op onwettige wijze. En dat is de onderwereld inschakelen om afgevaardigden uit het andere kamp om te kopen met geld of met beloofde postjes. Tegen de gevreesde datum van de stemming(31/1/1865) ziet Lincoln, één per één die overlopers komen. Alle middelen zijn nu toegelaten omdat het DOEL (afschaffing van de slavernij) gewoon HEILIG is.
Maar er is nog meer aan de hand. De beide kampen zijn, na zoveel vernieling en doden, oorlogmoe en iedereen smeekt om vrede. Tegen elke prijs. Het moet stoppen. Bovendien zitten de Zuidelijke troepen op hun knieën en generaal Lee biedt onderhandelingen aan. Maar dat is niet volgens het plan van Lincoln. Hij blijft koppig volhouden: na al die miserie, na al die slachtoffers, nu eerst dat 13de amendement erdoor en pas dan de oorlog beëindigen. Want een keer die oorlog voorbij krijgt hij geen mens meer warm voor zijn 13de amendement en was alle moeite voor niets. En dus aarzelt hij niet om vierkant te liegen voor het Congres als daar gevraagd wordt of het waar is dat Generaal Lee op weg is naar Washington voor onderhandelingen. Weet ik niets van is het koele antwoord van Lincoln terwijl de delegatie al in Washington was aangekomen.
Het probleem van mijn dilemma in XXXL-size: met dat hoogst verheven doel voor ogen (einde maken aan slavernij) zijn dan alle middelen geoorloofd?
Ik durf niet zo één-twee-drie antwoorden. Ga de film zien en geef zelf uw antwoord.
Ah ja, en hoe het daar afliep in de lente van 1865?
31 januari Het Huis van Afgevaardigden keurt met 2 stemmen meerderheid, het 13de amendement goed. De omgekochten hebben dus woord gehouden. 9 april: Generaal Lee, opperbevelhebber van de Zuidelijken tekent de overgave. Einde oorlog. 14 april : Abraham Lincoln wordt tijdens een bezoek aan een theatervoorstelling, door een fanaticus neergeschoten.
ziedem denken, ziedem voelen
dat is dus zijn broer Jos
Maarten Luther King
Abraham Lincoln (1809-1865)
