.xml:namespace prefix = o ns = "urn:schemas-microsoft-com:office:office" />

Z.E.Heer Pastoor Joris Declercq

R.I.P

Djoos Uytendaele

Waar zijn de opvolgers van Will Tura? Hij is wel de laatste troubadour die ik met ontroering heb horen zingen over Vlaanderen-mijn-land.

Spreek mij niet van de clown uit dezelfde Westhoek die denkt met boers te doen, zijn afkomst de nodige eer te betonen. Grote lantaarn mo kleen licht! Trouwens, zijn mooiste teksten uit de beginjaren komen van Djoos Uytendaele, zijnde Pater Joris Declercq, die, zo werd mij ooit verzekerd van de kant van diens nabestaaden rond de Nonnekes van Haringe, het niet eens zo erg vond dat zijn teksten gevedeld werden. De zanger had ne lange baard en lang haar; de paster ollene lang hoar…Ie zit nem nu mê zekerheid êzeid, dichte bie Sinte Damiaan in en hoekstie kluchtjes te vertell’n…Want ’t was ne geestigoard, dien paster van Haringe….

Van den eigenzinnigaard, die als ex-missionaris op leeftijd, paster speelde in da boerengat Haringe en bij de nonnekes gratis en voor niets aan tafel kwam, heb ik een paar van zijn zelf gevonden spreuken ingelijst. In de gang van zijn pastorie stond altijd een volle bak bier, en nooit was zijn voordeur op slot. Wie dorst had, kwam langs, smoord’ ê puppe, bediende zich, en lei 5 frank in het sigarenkistje. Os ’t n t’êm nie en vergat….

Zo’n pareltjes, beste Mr Koenraad Elst (zie hieronder), kwamen toen aan de lopende band tot stand, in handschrift en gezet in ‘Encre de Chine’ op de keukentafel van Djoos Uytendoale :

Ê vrind is lik ê stekkerdroad,

Hoe meer daje trekt vô los,

Hoe moeër daje vaste êrakt…

Ergens in de Blote Veurnsche Polder (*) moet er een uitgever-drukker zijn die de rechten van Djoos Uytendoale heeft verworven. Met een beetje geluk wordt, ergens 25 jaar of meer na zijn afsterven, na deze tip, een verzameld werk uitgegeven?

Een Plek die Vlaanderen Heet

From the desk of Koenraad Elst on Wed, 2010-07-14 09:03

in The Brussels Journal.

De Vlaamse beweging heeft de afspraak met de jongere generaties gemist. De artistieke omkleding van het flamingantisme versterkt die indruk: alle flamingantische liederen en kunstuitingen zijn stokoud. Betogingen van de Lega Nord zijn naar verluidt vol ambiance, met naast Verdi’s Slavenkoor ook eigentijdse liederen. Vlaamse betogingen daarentegen hebben voor buitenstaanders weinig charme.

In onze cultuursector weet of zoekt niemand het Vlaamse natiegevoel met eigentijdse thema’s te verweven. In de jaren ’60 konden de Elegasten, de Vaganten of zelfs de latere belgicist Wannes Vandevelde (in Pieter Breughel) al eens naar de Vlaamse verzuchtingen verwijzen. Vandaag echter staat er een levensgrote vacature open voor de eerste artiest die stem geeft aan het Vlaanderen van na 13 juni 2010.

Soms nemen tegenstanders van het nationalisme de nationalisten zelfs het thema van de nationale identiteit uit handen. In 1999 won Maggie Holland een Britse prijs voor de beste folksong met A Place Called England. Het lied opent met de groenlinkse klacht over een verkommerd land vol bebouwing en ongelijkheid, “gerund door mannen voor wie Engeland alleen een plek is om te parkeren”. Maar hoop daagt wanneer ze vrouwen tussen het beton van de sociale woningen rozen ziet kweken.

Dan eigent ze zich enkele nationale symbolen toe: “Dus sta op, Sint-Joris, en ontwaak, koning Arthur…” Want: “Hier twee heilwensen voor een plek die Engeland heet, wreed mishandeld maar nog niet dood.” Wordt dit een nationalistisch strijdlied, een Engelse variant op: “Nog is Polen niet verloren”? Nee, integendeel. In het vervolg van de tekst legt de zangeres er zich op toe, de beperking van de Engelse identiteit tot geboren Engelsen te hekelen: “Kom, allen die zich thuisvoelen bij de vrijheid, wat ook het land is dat u voortbracht. Er is plaats voor u, met wortel en tak, zolang gij de Engelse aarde liefhebt.”

Niets wijst er echter op dat nieuwkomers “de Engelse aarde liefhebben”. Integendeel, de boerenstand (zeker ook de bio-alternatieve soort die Maggie’s sympathie geniet) en de in Engeland zeer florissante kringen voor natuurexploratie bestaan praktisch uitsluitend uit inheemsen; in ons land is het niet anders.

Engeland heet hier geen natie maar een keuzegemeenschap verenigd rond “waarden”, in dit geval de vrijheid. (Dat er naast nieuwkomers die in Engeland de vrijheid zoeken ook anderen zijn die er hun eigen onvrijheid willen verspreiden, zullen we even buiten beeld laten.) Daarin is “plaats voor allen om te groeien en bloeien, alleen minder plaats voor de dikke landheer op zijn achterste in zijn SUV”. Ziedaar weer zo’n tragikomisch voorbeeld van een oud-linkse die het opengrenzendiscours van de bovenklasse overneemt tegen de belangen van de onderklasse in. Ruimtegebrek of andere maatschappelijke schade door ongebreidelde migratie treft de armen natuurlijk meer dan de rijken. Daarom trekken nationalisme en vreemdenvrees juist de achtergestelden aan.

In een antipolitiek crescendo ontwijkt Maggie de voor mensen onvermijdelijke politieke keuzes door zich op een lager niveau te verschuilen: “Engeland is niet vlag of Imperium, het is niet geld, noch is het bloed… Het is de merel die in de meiboom zingt… en Engelse grond onder je nagels.” Als je menselijke instellingen zoals de staat, de economie of het natiegevoel buiten beschouwing duwt, dan neem je ook de door specifieke mensengroepen bedachte identiteit “Engeland” weg. Een vaderland is meer dan een naakt landschap. Rotsen en stromen alleen zijn nog niet de door mensen gevormde “plek die Engeland heet”.

De boodschap van het lied luidt: een echte Engelsman is tegen nationalisme, de nationalist houdt niet echt van Engeland. Op Europees niveau is die redenering welbekend. Men invoceert vaak de “Europese waarden” als knuppel tegen Europese eigenwaarde en zelfverdediging: “Europees” zou immers tolerantie impliceren, “dus” de hele multiculturele agenda. Ongeloofwaardig, maar in een sterk lied als dat van Maggie gaat zulk verhaal overtuigend klinken.

 (“Vlaams” heeft die links-liberale connotaties overigens niet. Anti-Vlaamse krachten buiten en binnen Vlaanderen hebben die naam zozeer als middeleeuws en bekrompen verduiveld, dat hij ongeschikt geworden is om modieuze waarden zoals multicultuur of belgicisme aan op te hangen.)

Inmiddels beschikt het belgicistische kamp niet over een Maggie Holland die de Vlaamse fierheid tot een wapen tegen de Vlaamse eisen omsmeedt. Het “Leve België!”-lied van Clouseau en de hele Belgavox-pathos zijn al net zo lachwekkend onecht als de BUB onder de politieke partijen. Maar de onbenulligheid van de belgicistische cultuur rechtvaardigt nog niet de armoede aan verbeelding en scheppingskracht in het Vlaamse kamp. Ontwaak, Vlaamse muze

o-o-o-o-o-o-

(*) Ik was tot hier gekomen, volledig voortgaande op mijn geheugen, tot ik aan Wikipedia dacht. Ziehier wat ik o.a. vond bij http://www.haringe.be/boeken.htm . Wat ’n genot te lezen dat de goede man niet helemaal vergeten is! U moet deze site zekerlijk eens bezoeken : ik lees dat Djoos begraven ligt naast de kerkdeur, onder een zelf-ontworpen AVV-VVK-grafsteen die jarenlang in zijn pastorie heeft gestaan. Om er aan te wennen, zei hij

Denknkend aan Joris Declercq

25 jaar na zijn overlijden verschijnt opnieuw een boek over het leven van pater Declercq. Het is geschreven door journalist en goede vriend van de pater Mark Deltour. Deltour en zijn echtgenote dokter-pediater Cecile Van Biervliet  leerden de pater in februari 1975 kennen. Zoals zovelen op een heel aparte manier. En het klikte meteen… “Wij waren toen samen met onze pleegkinderen net terug van het toenmalige Zaïre, en we kwamen in de oude post in Roesbrugge wonen. Op een avond belde hij aan, zomaar onaangekondigd. Wij kenden hem helemaal niet, maar hij vroeg of hij binnen mocht komen. Hij had immers gehoord dat wij uit Afrika kwamen. Hij raakte meteen aan de praat met onze pleegkinderen, in het Kirundi, en hij genoot er duidelijk van. Het werd heel laat, die avond, en er volgden er nog heel veel meer,” weet Mark Deltour nog goed. Deltour was in die jaren BRT-journalist en Afrika-specialist, en de pater vond in hem een zielsgenoot. “Wij hadden dezelfde visie over de problemen en de toekomst daar in zwart-Afrika. En omdat ik daar ook gewoond heb, kon ik de pater perfect begrijpen als hij zijn ervaringen uit zijn Burundese tijd vertelde.” Deltour kreeg zo, meer dan alle andere vrienden van Declercq, een heel compleet beeld van de pater. “Hij vertelde op die avonden zaken die hij hier aan niemand anders kwijt kon of wilde, en ik raakte hoe langer hoe meer onder de indruk van zijn heel complexe aard ook erg charismatische persoonlijkheid.”
Kort na de dood van de pater vertrok Mark Deltour voor een reportagereeks naar Burundi. En daar viel hij van de ene verwondering in de andere. “Het was bijna ongelooflijk. Zowat overal waar ik kwam werd ik geconfronteerd met pater Declercq. Bijna 80% van de liturgische gezangen in de kerken van Burundi waren door hem gecomponeerd en geschreven en in de officiële liturgische liederenboek daar staat zijn naam bij bijna alle gezangen. Hij liet ook heel wat andere sporen achter. In een missiepost zag ik een prachtige Vlaamse haard met daarop ‘voor outer en heerd’ gebeiteld en met daarnaast een bibliotheek vol Davidsfondsboeken. “Van pater Joris,” meldde een pater trots. Veel schilderijen en tekeningen ook, met als hoogtepunt de kruisweg in de grote kerk van Gitega. Magistraal… Het ook hier gekende Marialegioen werd daar door hem gesticht, en overal waar ik kwam hoorde ik van de inlandse bevolking heerlijke verhalen over ‘padiri klerk’. En ik leerde daar zijn geheim: luisteren naar de mensen, hun eigen taal spreken en eerlijk blijven.”
De pater liet Mark Deltour niet los, en via familie en personen met wie de pater nauw samenwerkte, kreeg hij enkele opmerkelijke geschriften van de pater in handen. Daarbij twee atoma-schriften vol over de prehistorie van Burundi bijvoorbeeld, met schetsen van archeologische vondsten en vindplaatsen. “Paters vertelden me dat pater Declercq ginder vooral de eerste jaren met zijn ‘hoofd naar de grond’ liep. Met een verrassend resultaat, want hij deed heel waardevolle ontdekkingen over de geschiedenis van Burundi, die hij dan ’s nachts neerschreef,” weet M         ark Deltour. En dan zijn er nog heel wat meditaties en gebeden, maar het meest opmerkelijke en sprekende werk is zeker zijn intiem dagboek. “Hij noemt het ‘Mijn engelbewaarder en ik’ en de pater schrijft erin zijn diepste geloof, gevoelens, bevindingen maar ook angsten en twijfels uit, allemaal in een soort bijna live-dialoog met zijn engelbewaarder. Er zijn heel wat schitterende passages, meestal heel persoonlijk maar ook meer algemeen.”
Vooral dat laatste werk is de aanleiding voor het nieuwste boek van Mark Deltour. In ‘Denkend aan Joris Declercq’ schetst hij een opmerkelijk portret van de pater. Het is een geheel van herinneringen, getuigenissen uit Burundi en flarden tekst met soms heel persoonlijke bedenkingen of ‘gebeden’ van de pater zelf. Ze tonen een priester missionaris zoals weinigen hem gekend hebben. Maar toch blijft het terzelfdertijd voor iedereen en herkenbaar portret van een figuur die iedereen rond zich spontaan begeesterde.

Het boek ‘Denkend aan Joris Declercq’ van Mark Deltour verschijnt op 24 november.  Het kost 17 euro en het kan gereserveerd worden in het klooster van Haringe (Moenaardestraat 82 - 057/30.03.09) of door overschrijving van het verschuldigde bedrag op rekeningnummer 930-0049705-08 van de Kultuurgemeenschap Haringe. Wie het boek wil opgestuurd krijgen betaalt 2 euro extra.

't Lied van mijn dorp

Ter gelegenheid van de 20ste verjaardag van de dood van pater Joris Declercq werd een boek uitgegeven van... pater Declercq zelf. Enig zoekwerk leverde immers een schat aan nog onuitgegeven teksten en tekeningen van de pater op. Meestal uit de laatste levensjaren van de pater en volgens kenners het beste van wat hij ooit tekende en schreef. Het boek bundelt spreuken, een stukje geschiedenis van Haringe op 'zijn paters' en prachtige beschrijvingen. De bladzijden waarop de pater met tekenstift en tekst in het boek de kerk en de heiligen van Haringe portretteert zijn werkelijk uniek.
Wie hem ooit tegen het lijf liep, ontmoet hem in het werk zeker opnieuw en wie hem indertijd niet leerde kennen, leert de kunstenaar in de pater zeker appreciëren. Niet alleen via de inhoud van het boek, maar ook door de kunstige lay-out. Tekeningen en teksten gaan in het werk echt in elkaar over en maken van het geheel een boeiend lees- en kijkboek dat onze Westhoek op aan schitterende manier tekent.
Het boek werd op zaterdag 24 november 2001 in Haringe officieel voorgesteld. Het kost € 22 en het is te koop in het klooster van Haringe of in de kerk