|
.
500485 DE TOEKOMST VAN HET AVONDLAND WERD REEDS UITGESTIPPELD DOOR DE ANTTIEKEN
DINSDAG 29 DECEMBER 2020
INHOUD
HT
EERSTE FRANSE STAATSHIOOFD IN DE GESCHIEDENIS HIJ PRSOONLIJK DEZE
BLOG VOLGT? DAT DIE DAARDOOR DE MOSLIMBRODERSHAP VIJANDIG GEZIND WPRDT
EN NU NIG DE OOOIT VAN VLAANDEREN GEROOFDE GEBIEEN TERTIG WIL
VERVLAAMSEN: MAVROn, TEKEN AN DE WAND?
*
TWEETALIGE PLAATSNAMEN WORDEN IN FRANS-VLAANDEREN WERKELIJKHEID
foto: ©pixabay.com
Neem de trein naar Lille en ontdek Rijsel
*
Een
vriend vertelde me een bezoek aan Lille te willen brengen. Hij voegde
er aan toe: Ik neem de trein naar Lille. Ik: Hoezo, er is geen
station in Lille. Hij bedoelde Rijsel in Frans-Vlaanderen. En ik
verstond Lille, een gemeente in de niet meer zo stille Kempen, waar ik
woon.
U
raadt het beste lezer : ik wil het even hebben over de hopeloze
kakofonie waarmee Vlamingen en Nederlanders omgaan met Nederlandstalige
plaatsnamen in mijn geboortestreek en elders. Een actueel onderwerp in
Frans-Vlaanderen, weet je wel.
Rijsel ofte Lille en Flandre
Lille,
dat is in het Nederlands de Frans-Vlaamse hoofdstad Rijsel. Altijd zo
geweest. En als je graag een woordje Frans spreekt: zeg dan niet Lille,
maar Lille en Flandre. Want dat is de enige officiële naam van deze stad
met een Vlaams hart.
Noodlijdend Lille komt in Nederlandse handen
In
Het Laatste Nieuws lees ik ook recent: Noodlijdend Lille komt in
Nederlandse handen. Ik hoop dat de Nederlanders niet alleen de Rijselse
voetbalclub redden, maar ook de naam Rijsel gebruiken in hun
communicatie.
Chaos in Calais
Het
Nieuwsblad titelt vervolgens: Chaos in Calais door nakende brexit.
Vlaamse media berichtten ons overvloedig in vlekkig Nederlands over de
jungle van Calais. En ik schrok van het nieuws dat vluchtelingen uit
het Noord-Franse Calais de oversteek van het
Nauw van Kales waagden.
De Pas-de-Calais tussen Kales en Dover, weet je wel.
Van
Kales naar Londen: exoniemen noemt men buitenlandse plaatsnamen met een
specifieke Nederlandse naam: bijvoorbeeld Londen, Parijs of Berlijn. Op
info borden in de luchthaven van Zaventem stel je vast dat ze niet meer
worden gebruikt. Internationale afspraken, heet zon excuus.
De schuld van de geschiedenis
Jean Bart door Alexis Grimou
Graf van Jan Baert/Jean Bart
Standbeeld ter ere van Jean Bart in het plein Jean Bart in Duinkerken. Gemaakt door David d'Angers in 1845
Jan Baert, ook bekend onder zijn Franse naam Jean Bart,[1] (Duinkerke, 21 oktober 1650[2] - aldaar, 27 april 1702)[3] was een Vlaamse Duinkerker kaper in Franse dienst.
Baert
was beroemd om zijn moed en behendigheid. Hij slaagde erin 386 schepen
te veroveren, en bracht een groot aantal vaartuigen tot zinken of stak
ze in brand. Om die reden werd hij ook "de schrik van de Noordzee'
genoemd.
Hij diende een tijdlang onder admiraal Michiel de Ruyter, en behaalde zijn grootste successen tijdens de Negenjarige Oorlog.
Jansen. Zijn overgrootvader Michiel Jacobsen was
viceadmiraal voor de Spaanse koning van de Lage Landen. Jan Baert was
Nederlandstalig, evenals zijn familie. In 1689 trouwde hij met Marie
Tugghe.
Tijdens de Tachtigjarige Oorlog bleef Duinkerke in Spaanse handen. Bij de Slag bij Duinkerke op 23 juni 1658 veroverde het Franse leger van Henri Turenne Duinkerke op de Spanjaarden. Diezelfde avond overhandigde Lodewijk XIV de stad aan de Engelsen, zijn toenmalige bondgenoten. Baert is 12 jaar en meldt zich als Engels onderdaan aan op een schip.
In 1666 verbond Frankrijk zich met de Verenigde Provinciën tegen
Engeland. Cornil Baert, de vader van Jan, vond de dood in Nederlandse
dienst bij de aanval van een Engels schip. Baert werd ingescheept als
luitenant van het "Vette Varken", welks bemanning werd verzocht de
Engelsen in het oog te houden. In de zomer monsterde Baert aan als
matroos op de "Zeven Provinciën", het vlaggenschip van de Nederlandse vloot, onder bevel van admiraal Michiel de Ruyter.
Na de Tocht naar Chatham in 1667 werd de Vrede van Breda ondertekend. De Ruyter gaf Baert het bevel over de brigantijn "De Gouden Eend".
Tijdens de Negenjarige Oorlog leed de Franse vloot in 1692 een nederlaag tegen de Engelsen, en bleef daardoor in Toulon voor anker liggen.
Na de Slag bij Texel op
29 juni 1694 was Baert in heel Frankrijk bekend. Aan het eind van de
17e eeuw heerste in Frankrijk hongersnood. Er werd besloten om graan aan
te kopen in de Scandinavische landen. Het konvooi van 96 Franse
graanschepen viel in de handen van Hollanders. Baert slaagde erin de
Hollanders het graan afhandig te maken. Hij nam het met zes kleine fregatten op tegen zes grotere Hollandse schepen. Als gevolg hiervan daalde de graanprijs in Frankrijk met 90% (van 30 tot 3 pond per schepel). Lodewijk XIV sloeg Baert daarop tot ridder en benoemde hem tot commandant van de zeemacht van Duinkerke.
In de Slag bij de Doggersbank in
1696 wist hij weer een flink aantal Noord-Nederlandse
koopvaardijschepen en hun begeleiders te veroveren en te verbranden,
vlak voor de neus van een veel grotere Engelse vloot.
De
Engelsen en de Republiek probeerden samen Duinkerke te veroveren, zowel
over land (1692) als van op zee (1694 en 1695), om de activiteit van de
Duinkerker Kapers te stoppen, maar zonder succes.
**
Plaatsnamen
die ooit behoorden tot de Nederlanden hebben een specifieke
Nederlandstalige naam: Duinkerke, thuishaven van vrijbuiter Jan Baert,
Armentiers, zoals in het Engels soldatenliedje. Of plaatsnamen met een
bijzondere historische betekenis: Atrecht, denk aan de
vrede van Atrecht; Valencijn, denk aan het beleg van Valencijn;
Kamerijk, eeuwenlang een invloedrijk bisdom tot aan de poorten van
Antwerpen; of Dowaai, gewezen universiteitsstad.
Je zou denken dat ook voor deze historische steden dezelfde regels gelden als pakweg plaatsnamen aan de taalgrens of in Wallonië
Als
onze media de Nederlandstalige namen van historische Vlaamse en
Artesische steden en gemeenten niet meer gebruiken, wie dan wel? Je zou
denken dat ook voor deze historische steden dezelfde regels gelden als
pakweg plaatsnamen aan de taalgrens of in Wallonië. In Vlaanderen komt
voorlopig althans niemand tot de dwaze gedachte om te spreken over
Mouscron voor Moeskroen, Comines voor Komen, Liège voor Luik, enz.
Waarom dan Arras, Calais en Lille?
De verloren eer van de taalkundigen
Over
dit onderwerp heb ik in het voorbije decennium mijn licht opgestoken
bij de Taalunie, en de taaladviseurs van De Standaard en de VRT.
De
Taalunie bezit een lijst van Frans-Vlaamse plaatsnamen. Ik stuurde toen
op haar vraag mijn opmerkingen en paar suggesties. Deze werden even
vriendelijk als prompt weerlegd door naamloze deskundigen. En zo bleven
bepaalde Frans-Vlaamse gemeenten, zoals Malo-les-Bains en Bray-Dunes, eentalig Frans, tenminste volgens de lijst van de Taalunie. Waarom weet niemand.
Ludo
Parmentier van de krant De Standaard pakte het op dezelfde wijze aan.
Ook deze krant was toen in het bezit van een lijst van plaatsnamen in
Frans-Vlaanderen. Hij stuurde ze me eenvoudig op met de vraag om ze te
verbeteren. Dit deed ik ook en sindsdien van De Standaard geen nieuws.
VRT-taal
Taaladviseur
Ruud Hendrickx wist me in zijn antwoord de taalregels van de VRT te
verduidelijken: In principe gebruikt de VRT de Nederlandstalige naam
bij grotere plaatsen die geregeld genoemd worden en bij Franstalige
gemeenten met taalfaciliteiten voor Nederlandstaligen. We zeggen:
Aarlen, Bastenaken, Bergen, Doornik, Hoei, Luik, Nijvel, Waver; Edingen,
Komen-Waasten, Moeskroen, Vloesberg. (
) Bij minder bekende
taalgrensgemeenten gebruiken we de Franse naam. Voorbeelden: Genappe
(niet Genepiën), Grez-Doiceau (niet Graven), Lessines (niet Lessen), Lincent (niet Lijsem).
Zo weet u, beste sportliefhebber, hoe Parijs-Roubaix aan zo een halfslachtige naam komt
Voor
zogenaamde buitenlandse plaatsnamen wordt een vergelijkbaar principe
aangenomen, vervolgt Hendrickx. We zeggen dus Parijs (niet Paris) en
Duinkerke (niet Dunkerque), maar wel Boulogne (en niet Bonen/Beunen),
Calais (niet Kales) en Roubaix (niet Robeke/Robaais). Zo weet u, beste
sportliefhebber, hoe Parijs-Roubaix aan zo een halfslachtige naam
komt.
Namen noemen
Over
namen die minder bekend zijn of minder genoemd worden: dat is dan
weer even subjectief als onnauwkeurig. Ik doe een poging: is
Calais/Kales de afgelopen tijd met de vluchtelingen, de tunnel en de
brexit minder genoemd? Is Arras/Atrecht niet voldoende bekend van de
geschiedenisboeken? Als dat geen belletje doet rinkelen, denk dan aan de
losplaats voor de duiven op zondag.
En
waarom toeristische folders Saint-Omer melden voor de door en door
Vlaamse stad Sint-Omaars? Je staat dan in de Sint-Omaarsstraat of op de
Rijselseweg van een West-Vlaamse gemeente, met een folder in de hand, op
weg naar
Saint-Omer of Lille. Il faut le faire, dames en heren van de
toeristische sector.
Dringend inspanning gevraagd
Er
is nog een andere reden waarom dit onderwerp actueel blijft. In
Frankrijk, stel je voor, komt er een nieuwe wet waardoor tweetalige
bewegwijzering een feit wordt. Bretoense, Corsicaanse, Elzassische,
Frans-Vlaamse gemeenten, noem maar op, krijgen officiële tweetalige
borden. In de Franse Westhoek is men er nu al mee begonnen. Een
twintigtal gemeenten keurden de tweetalige signalisatie goed. En zo is
Bailleul nu officieel ook Belle; Cassel, Kassel; en Sercus, Zerkel.
Zullen
wij binnenkort meemaken dat de Frans-Vlamingen zeggen en schrijven Je
vais à Belle en de Vlamingen aan deze kant van de schreve : Ik ga naar
Bailleul?
Nu
ben ik benieuwd wat onze taaladviseurs en cartografen in Vlaanderen en
Nederland hiermee gaan doen. Zullen wij binnenkort meemaken dat de
Frans-Vlamingen zeggen en schrijven Je vais à Belle en de Vlamingen
aan deze kant van de schreve : Ik ga naar Bailleul?
Andries Stevenkring
Welke
excuses zal men nog verzinnen om geen voorrang te geven aan de
Nederlandstalige namen in Frans-Vlaanderen, nu ze in Frankrijk een
officieel karakter krijgen? En uiteraard horen historische namen en
exoniemen bij dit dossier.
Mag
ik als Frans-Vlaming de Taalunie, de Nederlandse en Vlaamse Regeringen
uitnodigen werk te maken van deze problematiek? De Frans-Vlaamse Andries
Stevenkring gaat binnenkort de lijst van alle Nederlandstalige
plaatsnamen in Frans-Vlaanderen en daarbuiten actualiseren en
verspreiden. Zal ik ook een folder sturen naar onze officiële
instanties?
Wido Bourel
CORONA & CENSUURVRIJE
COMMENTAAR
Mijn
familie langs Vaders kant is gepokt en gemazeld weerszij De Schreve
zo breed mogelijk te verstaan. Als er daar maar goed kon verdiend
worden. 7/7 en als het moest 24/24 Er werd in ons gezin, zonder veel
nadenken onder elkaar de ne keer in ht Iepers, da, weer in t Fransoos
gekout met elkaar. Naar t Franche trekken, was synoniem van zwoegen in
de textiel fabrieken, de eindeloze bietenvelden of in het het vlas.
Mijn kinderjaren waren dus navenant, God zij dank.
-
Hierbij
een lijstje met plaatsnamen die stuk voor stuik de aanloop zijn, op het
Eigen Land, thans in Frankrijk, om daar beter te leren In afwachting
dat, we daar even thuis zijn als in
Voeren
-
vanaf het Kanaal (westen) tot aan de Rijn (oosten): Boulogne-sur-Mer (Bonen), Therouanne (Terwaan), Arras (Atrecht), Cambrai (Kamerijk), Bavay (Bavik), Liberchies, Tongeren, Maastricht, Heerlen, Julich (Gullik) en Keulen
Digitalia
HOW TO HOLD THE WEST
|
